Vísir - 03.05.1956, Síða 4

Vísir - 03.05.1956, Síða 4
é VÍSIR -Æirfe: DAGBLAÐ Ritsíjóri: Hersteinn Pálsson • Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson. Skrifstofur: Ingólfsstræti 3 Aígreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur), Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F Lausasala 1 króna s Félagsprentsmiðjan h/f Móðurmáis' t ■sÆJD páttur Tjón af verkföllum. Kins og venja hefur verið 1. maí um langt skeið, var dag- skrá útvarpsins í fyrradag' að miklu leyti helguð verka- lýðssamtökunum og baráttu- degi þeirra. Við það tækifæri flutti félagsmálaráðherra, Steingrímur Steinþórsson, þarfa hugvekju um verkföll þau, sem hér hafa verið háð á undanförnum árum. Komst | hann meðal annars svo að orði, að hann liti svo á, að I verkföll og verkbönn væru orðin úrelt:. prraeði. rtil r..^ð köma á breytingum á samn- ingum milli vinnuveitenda og verkamanna, og fara yrði aðrar leiðir til að ná því marki. Ráðherrann minnti síðan á ýmis verkföll, sem efnt hef- ! ur verið til hér á landi ekki j alls fyrir löngu og rakti gang j þeirra, svo og hver árang- I urinn hefði orðið fyrir verkamenn. Kom þar í Ijós, að lengd verkfallanna gerði að verkum, að það hlaut að taka mjög langan tíma að vinna upp launatapið. Eftir sjómannaverkfallið í Vest- mannaeyjum hlaut það — að óbreyttum aðstæðum------að taka verkfallsmenn hálft þriðja ár að vinna upp þau laun, sem þeir höfðu orðið af. — Fyrir utan hið beina launatap verkfallsmanna í hyert skipti, sem er ekkert sniá- ræði, þegar verkföll standa kannske sex eða sjö vikur, er svo hið óbeina tjón, sem bitnar oft á enn fleiri og þjóðarheildinni allri. Það verður oft varla í tölum talið og jafnvel aldrei bætt til fullnustu. Það er því rétt hjá ráðherranum, að vinnu- stöðvanir sé ekki rétta leið- in í þessum efnum. Fleiri Hta svo á. Þeir eru raunar fleiri, sem eru sömu skoðunar í þessu efni, og meðal þeirra má nefna Fagerholm, einn j þekktasta stjórnmálamann Finna, og mun hann þó ekki teljast sérstaklega hlynntur vinnuv'eitendum, því að hann er foringi jafnaðarmanna í , landi sínu. Hann lét svo um mælt, þegar lokið var alls- herjarverkfallinu í Finn- landi í vetur, að verkföll ; væru orðin úrelt aðferð til j að koma fram kjarabótum, enda hafði állsherjarverk- fallið valdið gífurlegu tjóni fyrir alla aðila, jafnt verka- menn, sem þátt tóku í því, 1 og aðra. Varla verður Fagerholm sakað- ur um að mæla þetta af fjandskap við vérkalýðinn, en sem ábyrgur stjórnmála- maður gat hann ekki annað. Þó stóðu flokksmenn hans í þessu verkfalli, og var þetta því ádrepa til þeirra, enda þótt kommúnistar hafi séð sér færi á að taka stjórn verkfallsins í sínar hendur um tíma, og vinna ýmis ó- þurftarverk, eins og þeirra var von og vísa. En jafnað- armenn gáfu þeim að sjálf- sögðu tækifærið til óþurft- arverkanna með því að hefja verkfallið. Oft eru karlmannsnöfnin Kristinn, Þráinn, Þórarinn, Baldur ranglega beygð í þágu- falli og sagt frá Kristin, frá Þráin, frá Þórarin, frá Baldur. Kveður svo ramt að þessu, að það heyrist jafnvel í útvarpi. Rétt þágufall þessara orða eru: Frá Kristni, frá Þráni, frá Þór- arni, frá Baldri. Dr. Kristni (ekki Kristin) var boðið til Vestur-Þýzkalands, Þráni lík- ar þetta ekki vel, þeir eiga von á Þórarni á morgun, Páll er að- stoðarmaður hjá Baldri Jóns- syni. Þá hefi eg heyrt eignar- fallið af Baldur haft til Balds, sem er auðvitað rangt. Hið rétta eignarfall er til Baldurs, Jón er sonur Baldurs (ekki Balds). Sögnin að lána er oft notuð hér á danska vísu, þ. e. látin merkja fá eitthvað lánað, en það er alrangt. Er þá t. d. sagt: Má eg lána hann Grána þinn út á bæi, get eg lánað bókina, í staðinn fyrir: Má eg fá hann Grána lánaðan, iná eg fá bók- ina lánaða (lé.ða). Minnumst þessr að þegar við lánum hluti, þá látmn við þá a£ Ihendi, en þegar okkur eru lánaðir hlutir, þá fáum við þá að láni, en lán- um þá ekki. Þess ber að geta, að í málinu eru til tvær sagnir í þessari merkingu og víðast hvar not- aðar jöfnum höndum. Þetta eru sagnirnar lána og Ijá, þessar sagnir eru rótskyldar, báðar skyldar linquo á latínu, sem merkir „skilja eftir“. Sú fyrri beygist lána — lánaði — hef lánað, — en sú síðari: ljá — léði — hef léð og ljæ, þú ljærð, hann Ijær, við ljáum p. s. frv. Ðæmi: Hann ljær honum spón- jnn, en sleikir sjálfur; ég fékk hestinn léðan. Er sögnin ljá al- gengari að fornu, en nú virðist hin vera að sigra, og er það mið- ur, því að lána er sízt fallegri. í föstum orðasamböndum er oft ekki hægt aS nota lána í stað- inn fyrir ljá t. d. ekki í orða- samböndunum ljá einhverjum einhvers. Hann léði þá Hektorj sigurs yfir sér (Illionskviða); Ijá máls á einhverju, þ. e. gefa tækifæri til að ræða eitthvað; Ijá fangs á sér, þ. e. gefa högg- stað á sér o. s. frv. „Uppsögn Glubb pasha hefur mikinn eftirleik“ stóð í blaði fyrir skömmu. Kemur þarna fram villa, sem víðar hefir orð- ið vart. Er blandað þarna sam- an orðunum eftirleikur og eft- irköst. Orðið eftirleikur merk- ir þann verknað að leika eitt-j hvað eftir*, stælingu, sbr. ó- vandari er eftirleikurinn, hægri er eftirleikurinn, en það þýðirj: að vandaminna sé að gera eitt- hvað, ef annar hefir gert það áður. Aftur á móti merkir orðið eftirköst illar afleiðingar, og á oi'ðtakið hafa eftirköst, þ. e. háfa illar afleiðingar, draga d.ilk á eftir sér, — á eflaust ræt- ur að rekja til teningaleiks. Skýrir Finnur Jónsson það þannig. að eftirköst merki síð- ari köstin, köst þess, er síðar átti að kasta, og oft gátu orðið óþægileg þeim, er fyrr kastaði. Málsgreinin átti því að vera þannig: Uppsögn Glubb pasha hefur mikil eftirköst, dregur dilk á eftir sér. Skyldu þelr þora það hér? Það mundu vafalaust teljast mikil tíðindi, ef einhver ís- lenzkur krataforingi þyrði að kveða upp úr með það, að I verkföll ættu ekki að ei^a sér stað. Allar líkur eru til J þess, að enginn þeirra þori að j komast svo að orði, því að svo hræddir eru þeir við kommúnista. Hræðslan við þá ræður öllum gerð- um krataforingjanna hér, og eru þeir að því leyti frá- bruðnir skoðanabræðrum sínum erlendis, sem þora að segja þeim til syndanna og berjast ötullega gegn þeim, hvai' sem þess gerist þorf. Kratar og framsókn ætla meira að segja að ganga enn lengra í undirlægjuhættinum, því að þau ætla að leita til kommúnista og biðja þá ásjár, ef þeim tekst ekki að riá hreinum meirihluta á al- þingi — sem vitanlega er er vonlaust. Barátta þeirra gegn kommúnistum er því hrein blekking, því að þeir munu efla kommúnista til mikilla áhrifa eftir kosning- arnar, ef almenningur í landinu kemur ekki í veg fyrir það með öflugum stuðningi við Sjálfstæðis- flokkinn. Styrkjum fötluð börn tlB utanfarar. 20 börn fara tll Danmerkur í sumar. Styrktarfélag lamaðra og fatlaðra efnir nú til skyndi- fjársöfnunar til þess að standa straum af ferðakostnaði 20 fatl aðra telpna og drengja, sem héðan fara til sumardvalar í Danmörku í boði Stig Guld- bergs. í fyrra dvöldu sjö drengir í Danmörku í boði Guldbergs og létu þeir hið bezta af dvölinni. Guldberg-sumarbúðirnar eru stórmerkilegt fyrirtæki sem nýt ur mikilla vinsælda í Dan- mörku og víðar á Norðurlönd- um, enda styrkja einstaklingar og félög, svo og dagblöðin, þau verulega, og er það helzta tekju lind þeirra. Hér í bænum munu dagblöðin taka við fjárfram- lögum, svo og skrifstofa Styrkt arfélagsins, Sjafnargötu 14, sími 82904. Pauli Utzen Christensen, full trúi Guldbergs, er nú staddur hér til þess að annast fyrir- greiðslu í sambandi við utan- förina, en ætlazt er til, að telp- ur og drengir, sem utan fara, séu á aldrinum 9—16 ára. 10 börn fara héðan 15. júní og koma heim aftur 1. ágúst, en þá fer utan jafnstór hópur og dvelst ytra til 15. september. Verður Christensen til viðtaís í skrifstofu Styrktarfélagsins í dag kl. 5—7, og geta menn þá snúið sér til hans í sambandi við væntanlega utanför barn- anna. Islenzku börnin munu dvelja í sumarbúðum í Nysted, stutt frá Höfn, ásamt jafnöldrum sín um frá Danmörku, Noregi, Sví- þjóð og fleiri löndum. Ssl. Bitmyndfr á Ger- maníufundí í kvöld. Fyrir tveini árum var hér á ferð einn fremsti ljósmyndari Þýzkalands, frú Helga Fietz. Dvaldi hún hér sumarlangt, ferðaðist mjög víða um landið, jafnt með ströndum fram sem inn um óbyggðir landsins, og tók mikið af Ijósmyndum, eink- um litmyndum. Myndir hennar þáfa birzt víða í tímaritum, bæði í Vestur-Þýzkalandi og Sviss, en kunnastar munu myndir hennar vera hér á Fimmtudaginn 3. maí 1950 landi af myndabókinni ísland, er Almenna bókafélagið hafði á boðstólum fyrir áramótin. Em í þeirri bók eru margar ein- staklega fagrar myndir eftir hana, er sýna einkar vel sér- kenni íslenzkrar náttúru, og eru: margar þeirra í litum. Úrval úr myndum sínum hef- ur frú Helga Fietz sýnt víða í Þýzkalandi, alls um 180 lit- myndir, og jafnframt rætt um ferðir sínar hér á landi. Hún. dvelur nú um stundar sakir í Reykjavík og hefur meðferðis myndir þær, er hún hefur sýnt erlendis með fyrirlestrum sín- um. Um helming þeirra mun hún sýna á fundi félagsins Germaniu í kvöld í Tjarnarcafé uppi, og hefst sýning hennar um kl. 9,30. Mun marga fýst að sjá hinar fögru litmyndir frú- arinnar og miklu istærra úrval þeirra en hægt var að koma fyrir í myndabókínni. Örðugleikar — Frh. af 1. síðu: nauðsyn ber til að fp þetta fá- : ist. Finnbogi Guðmundsson' í ‘Gerðum ræddi um bátagjald- eyrinn, og gjaldeyri yfirleitt og taldi hlut útvegsmanna fyrir borð borinn. Krafðist hann þess, að útvegsmenn fengju meiri umráð yfir gjaldeyri þeim, sem til fellur. Sveinn Benediktsson, sem er formaður nefndár þeirrar, sem rætt hefir við ríkisstjórn og banka^ skýrði frá því að vonir stæðu til, að umbeðið lán feng i ist. Hefðu útvegsmenn fengið ádrátt um, að framleiðslusjóði yrði tryggt þetta fé og væri því unnt að hefja greiðslur úr hon- um. Samþykkt var að fresta fundi til föstudags, en tvær tillögur voru samþykktar, sem fólu í sér áskorun til ríkisstjórnar- innar um, að greiðslur mættu hefjast úr framleiðslusjóði og greiðslur á hálfum vátrygging-i ariðgjöldum, og í annan stað var því lýst yfir, að stuðningur sá, sem útgerðin hefir fengið sam- kvæmt ákvörðun Alþingis, vegi ekki á móti auknum tilkostnaði, og er þess vegna skorað á bank- anna að auka rekstrarlánin til sjávarútvegsins. -----4------ Dag fer skyndi- ferð til Kairo. Dag Hammerskjöld fer í dag enn eina ferðina til Kairo, en á vettvangi Sameinuðu þjóð- anna í New York er vænst bráðabirgðaskýrslu frá honum. D. H. var önnum kafinn £ gær í viðræðum við ísraelska og sýrlenska leiðtoga. Brezka blaðið Daily Tele- graph segir í morgun, að Hammarskjöld hafi gert allt, sem honum var falið að gera, og allt, sem í hans valdi stóð, en nú sé eftir að vita, hvort unnt verði að ná varanlegu samkomulagi, á þeim grund- velli, sem lagður hefur verið með starfi hans.

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.