Vísir - 20.03.1957, Qupperneq 6

VÍSIR
Miðvikudaginn, 2.0. marz 1957
WISSR
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Atgrelðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur)
Ötgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR HJ1.
Lausasala kr. 1,50.
Félagsprentsmiðjan hJ.
Danir skili íslendingum
handritunum.
Yinsamleg rö«l<E x dönsku hlaði.
Trúin á skriffinnskuna.
Hér er nú allt að færast í
sama horf og var 1947—49
þegar Aiþýðuflokkurinn
hafði stjórnarforustuna og
þjóðin var að drukkna í
skriffinnsku og haftaráðstöf-
unum.
Eftir því sem kaupsýslumenn
hafa skýrt blaðinu frá, verða
nú allir innflytjendur að
senda verðlagsstjóra eftirrit
af hverjum einasta reikn-
ingi, sem þeir gefa út á
degi hverjum. Skipta reikn-
ingar þessir vafalaust hér í
Reykjavík mörgúm þúsund-
um á dag.
Þessi aðferð vár einnig höfð
1949 þegar öllu átti að
bjarga með skriffinnskunni,
skömmtuninni og eftirlitinu.
Þessi reikningsafrit hlóð-
ust svo upp hjá verðlags-
stjóra og engum kóm tií
hugar að virða þau violits,
enda hefði þurft mikirin
mannafla til þess að hafa
éftirlit með því hvort allar
vörur í bænum væru seldar
á því Vérði sem verðlags-
oftirlitið hafði ákveðið. En
til þess vorú reikningárriir
heimtaðir.
Óhætt er víst að segja, að
svona yfirskipulagning
þekkist ekki í neinu landi
nema kommúnistaríkjunum,
þar sem einstaklingarnir eru
fjötraðir í brjáiaða skipu-
lagningu, sem grefur undan
lífsi^örum fólksins. Þeir
menn sem viðskiptamálun-
um stjórna hér á landi eru
allra manna ófróðastir unr
þessi mál. Þeir hafa ekkert
lært af reynslu vestrænna
þjóða síðasta áratuginn, enda
hafa þeir allir sinnt öðrum
störfum. ^
Þegar Vestur-Þjóðverjar ger-
ast hræddir við verðbólgu,
byrja þeir ekki á því að
setja upp mikið bákn verð-
lagseftirlits og innflutnings-
hafta. Þeir auka innflutn-
inginn á ney'zluvörum til
þess að nóg framboð sé af
þeirn í landinn og með því
ætia þeir sér að tryggja
sanngjarna álagningu og rétt
verð. Engin þjóð í Evrópu
hefur fjármál sin í eins góðu
lagi og V.-Þjóðverjar.
Hér er öðru vísi farið að. Hér
eiga allir að sitja og standa
eftir fyrirmæium þeirra, (
sem halda að úrelt og íávís-'
leg skipulagning sé allra
meina bót. Því meira sem
skipulagt er, þvi lengra sem
hið opinbera eftirlit þrýstir
sér inn í daglegt líf fólks- j
ins því meir fjarlægist eftir-
litið tilgang sinn, að öðru
leyti en því, að þjóðin eign-i
ast fleiri og fieiri skrif-
íinnsku-ómaga, sem verða
eins og óþrif á þjóðarlík-|
arcanum.
Trúin á skriffinnskuna er
hættuleg landi og lýð. Þeir
sem haldnir eiu þeirri and-
legu veiklun eru skaðlegir
þjóðfélaginu, ef þeim er
fengið vald í hendur. Þá
framkvæma þeir trú sína í
ofvæni og valda tjóni sem
tekur langan tíma að bæta.
Ekki við betra að búast.
Þegar um þessi mál er rætt og
menn benda á þær úreltu
aðferðir sem hér eru notaðar
í viðskiptamáiunum, er
jafnan viðkvæðið, að ekki
sé við betra að búast.
Tveir menn frá kommúnistum
ráða yfir viðskiptamálun-
um. Flokkur þeirra er yfir-
lýstur óvinur allra þeirra
sem að þessum málum
starfa. Annar af ráðherrum
kommúnista er kennari að
lífsstarfi. Hann ræður yfir
verðlagsmálunum. Hinn ráð-
herrann hefur eingöngu
féngizt við togaraútgerð.
Hann ræður yfir öðrum þátt-
urii viðskiptamálanna. Engin
ástæða er að leggja þessum
mönnum það til lasts þótt
þeir hafi ekki vit á við-
skiptamálum. Þeir geta ver-
ið nýtir menn í sínu lífs—
staríi enda skal enginn dóm-
ur lagður á það hér.
Ýmsir mætir Danir koma nú
fram og eru þess hvetjandi, að
handritunum sé skilað í hendur
Islendinga, og er þeirra meðal
síra G. Sparring-Petersen, er
skrifað hefur hVatningargrein í
þessa áttf og var hún birt í
Politiken í fyrra mánuði.
Tilefnið er skeyti þar sem
sagt er frá því, að lagt hafi
verið til á Alþingi, að ríkis-
stjórnin beri fram kröfur á ný
um endurheimt handritanna.
Höfundurinn telur óhýggi-
legt að bera fram þessar kröf-
ur nú — m. a. vegna þess að
kosningar fara fram í Dan-
mörku í vor, en vegna þess,
að að því beri að stefna í Dan-
mörku, að þeir sem ákvörðun-
ina muni taka, geti athugað
málið í ró og næði, en það beri
að forðasþ að til hins sama
komi og 1953_ er samkomulags-
umleitanir milli ríkisstjórna fs-
lands og Danmerkur um málið
fóru út um þúfur.
Þá víkur höfundur að því, að
hjá þeim Dðnum, sem áhuga
hafi fengið fyrir málinu, hafi
fyrri umræður orðið til þess, að
menn hafi sannfærst um, að
Danmörk hafi lagalegan rétt til
að halda handritunum, sem svo
mjög sé um deilt, en um þetta
atriði kveðst hann ekki vilja
taka afstöðu.
„Því að, er það í raun réttri
mergurinn málsins?'* Um þetta
atriði gæti Alþjóðadómstóllinn
í Haag fellt úrskurð, ef til
kæmi, sem væntanlega komi
ekki til.
í stað þess ættu Danir, af
frjálsum vilja, að bjóða íslend-
ingum öll þau handritanna, sem
með sanngirni verður haldið
fram að réttmætt sé, að þeir
fái. Hvers vegna? Vegna þess,
að ísland er snautt að menn-
ingarlegum minnismcrkjum
frá miðöldunum (sic), en Danir
eigi minnismerkjafjöld frá
fortíðinni: Rekur liöfundur
þetta nokkru nánar og víkur
að því_ sem getur að líta í
Þjóðminjasafninu húsmuni og
vopn og slíkt, fremur fátæklegt
í augum útlendinga, en dýr-
mætt íslendingum.
Höfundur biður menn að
gera sér grein fyrir því, að frá
fomum tíma eigi fslendingar
lítið nerna sitt mikilfenglega,
fagra land, og því þá ekki að
skila þeim aftur því, sem þeir
þrái svo innilega — og gera
það glöðuin huga? Þessi hand-
rit_ sem aðeins 5—6 menn í
Danmörku geti lesið og notað
vísindalega, hafi verið ljós-
mynduð (mikrofotograferet) að
þvf er vitað sé, og ísland hafi
að því er virðist nú eins góð
skilyrði til þess að varðveita
handritin og Danir.
Höfundurinn telur að unnt
sé að sigrast á öllum erfiðleik-
um, einnig varðandi þau hand-
rit, sem Danir hafi sérstakan
áhuga fyrir, ef góður vilji sé
fyrir hendi, en mikilvægast sé,
að niður falli þras um lagaleg
atriði og smámunasemi, — og
málið komist á æðra viðræðu-
stig þar sem hjartahlýja ræður.
Svefntöflur
hættulegar.
Frá fréttaritara Vísis.
StoKkliólmi í marz.
Það munaði minnstu að
svefntöflur yrðu t\reimur börn-
rnn að bana hér í borg fyrir
nokkrum dögum. Það sem varð
íil bjargar í báðum tilfelkim að
bömnum var komið í sjúkra-
hús skönunu eftri að pillurnar
höfðu verið teknar imi.
Þriggja ára drengur hafði
komist yíir svefntöfluiy sein
voru sykurhúðaðar og var hann
búinn að gleypa 100 töflur þeg-
ar foreldi'arnir tóku eftir því
og óku með hann í skyndi til
sjúkrahúss. Læknunum tókst
að bjarga lífi drengsins vegna
þess hve skammt var síðan
hann hafðá gleypt töflurnar.
Svo var það tólf ára gömul
stúlka, sem gerði tilraun til
sjálfsmorðs. Móðir hennar hafði
þann vana að taka inn svefn-
töflur í stórum skömmtum og
tók eitt sinn inn svo stóran
skammt að hún virtist meðvit-
undarlaust. Stúlkan hélt að
móðir sín væri dáin og vildi
ekki lifa lengur. Tók hún þá
inn 40 töflur í einu. Þær rökn-
uðú báðar váð_ hlið við hlið, í
sjúkrastofu.
En það er heldur ekki við því
að búast að þau störf fari
mönnum vel úr hendi, sem
þeir eru ekki undirbúnir eða
hæfir til að gegna. Þess
vegna er ekki við betra að
búast með framkvæmd
verzlunarmálanna en raun
hefur á orðið.
Lítilmennska kommúnistanna
við framkvæmd verðlags- j
máJanna, hefur gengið svo'
langt, að þeir hafa gert sig
að athlægi. Almenningur
skopast að tilburðum þeirra!
i sambandi við verðlagning-1
una á einstökum vörum til
I
þess að ná sér niðri á kaup- J
mönnum. En árangurinn er
þegar farinn að koma í ljós.
Menn treysta sér ekki að
að dreifa vörunum fyrir þá
álagningu sem leyfð er — ogj
•yörurnar hverfa smám sam-
an af markaðinum.
Verður úrslitafelk handknatt-
teiksmótsins frestað?
Markvörður K.R. eftirsóttur.
Nýlega hefur sunddeild Ar- ^
numns þegið boð mn að senda
til Austur-Þýzkalands flokk til
keppni í sundknattleik. Munu
jæir taka þátt. í móti, sem fram
fer í Berlín 20. til 22. næstn
mánaðar.
Þrátt fyrir stuttan frest var
ákveðið að taka boðinu og æfir
sundfólkið nú af kappi tvo tíma
á degi hverjum, bæði á láði og
legi, undir stjórn Einars Hjart-
arsonar, sem bæði er þjálfari
Ármanns og landsliðsins í sund-
knattleik.
En hvað kemur þettn hand-
knattleiksmótinu við? JC, gvo er
mál mc-ð vexti, að markvörður
K R. í meistaraflokki er einnig
markvörður Ármanns i sund-
knattleik, en án hans gæti liðið
ekki farið utan. Nú hittist svo
ilia á, að leikur K. R. við F. H.
í handknattleiksmótinu, sem
sennilega sker úr um úrslit
mótsins, fer fram á þeim tima,
sem sundmennimir eru úti.
Undir venjulegum kringum-
stæðum kæmi ekki til greina að
íresta leik, aðeins vegna þess,
að einn mann vantar í lið, en
eðlis málsins vegna og þegar
tekið er tillit til þess að þama
er um þýðingarmesta leik áris-
ins að ræða, virðist ekki nema
eðlilegt, að honum verði frestað.
En um það hefur ekki verið
tekin endanieg ákvörðun ennþá.
Nú að undaníömu hafa verið
harðindi í stórum landshlutum
— og hafa landsvæði, sem ékki
teljast neinar íannakistur, orðið
liart úti. Þannig er það á Mýr-
um vestur, sem kunnugt er. Þar
er faimfergi meii’a en menn
muna síðan snjóaveturinn 1920,
en eins og kunnugt er af frétt-
um eru það snjóplógamir, sem
helzt hafa komið að notum, til
þess að flytja fólkinu brýnustu
nauðsynjar í samgönguerfiðléik-
unum, til þess að flytja sjúkt
fólk o. s. frv. eins er það á Snæ-
fellsnesi og a. m. k. sunnan-
verðum Dölum, og víðar.
Allar skepnur á
gjöf.
Skepnur allar eru á gjöf á
flestum bæjum og heíur það nú
komið sér vel, að fyrri hluti
vetrar var auð jörð og hross
höfðu ágæta beit. En þótt siðast-
liðið sumar væri gott til hey-
fanga og menn væru vel birgir
af heyjum i haust, gengur fljött
á heyforðann, þegar allt fé er á
gjöf og hross hafa ekki snöp
lengur. Vetrarbeitin hefur löng-
um verið drjúg viða. bæði sauð-
fé og iirossum. — Vonandi er,
að ekki verði neihsstaðar þá
sorgarsögu að segja, að hi-oss
falli á þessum vetri. Menn
vona að slíkar sorgarsögur til-
heyri liðnum tíma. Ef slík hætta
væri á ferðum mundi allt \-erða
gert sem unnt er til bjargar.
rirelndýrumiin verður að
bjarga.
En látum ekki heldur þá sorg-
arsögu gerast að hreindýrastofn-
inn okkar selti í hel. Eins og
getið var í blaðinu i gær er
hreindýrastofninn i mikilli
hættu, og vonandi daufheyrast
menn ekki við hvatningarorð-
um Sigurðar Magnússonar í
þættinum „Um daginn og veg-
inn“ í fyrrakvöid, um að leita
til bess allra ráða að bjarga
hreindýrunum. Blaðið getur
fullyrt að Sigurður Magnússon
og aðrir sem hvetja til raun-
hæfra og skjótra aðgerða, hafa
samúð og stuðning alls almenn-
ings í þessu máli. Eins og bent
var á hér í blaðinu í gær er ekki
um það eitt að ræða, að bjarga
hreindýrastofnínum, heldur líka
hér um að ræða ..siálfsagða
mannúð gagnvart hungruðum
skepnum".
BlessuS hreiniiýrin —
Vísi barst í gær bréf írá Helga
Valtýssyni rithöf,, scm oftar en
einu sinni hefur skrifað um.
hreindýrin í Vísi — og víðar.
Hann segir: „Nú er hættan
skollin á um blessuð hreindýrin
okkar, sem ég hefi þrásinnis
varað við undanfarin 10 ár,
en aldrei verið sinnt. Fa^rði ég
þó full og augljós rök fjTÍr því,
hvernig fyrir svona hættu væri
girt — og úr henni bætt, ef til
kæmi.
Önnur rödd.
Aidraður maður, Vilhelm Jen-
sen, hringdi til blaðsins i gær
og spurðíst fyrir um hvað gert
yrði hreindýrunum til bjargar.
Hann kvaðst rilja taka þátt í
samskotum, ef til þeirra yrði
stofnað, og fleiri slikar raddir
hafa heyrst. Kvað hann sér
aldrei úr minni.iíða, er hann var
drengur austur á Héraði ísa- og
harðindaveturinn 1885 til 86, er
hreindýrin féllu unnvörpum. Á
inn pkkar svelti í hel. Eins og
sumum bæjum var reynt að
bjai’ga þeim, er þau leituðu heim
til bæja og þeira \-ar gefið. Jen-
sen sagði, að hanr. óttaðist að
dýrin væru illa haldin, að gæta