Vísir - 29.05.1958, Síða 5

Vl SIR
5
Fimmtudaginn 29. maí 1958
Afgreiðsla bjargráðanna í Nd:

ber ábyrgð á
66
ÓfuHnægjandi uppbætur til útvegsins. -
Skattlagning bankanna. - Vísrtala og
verðíagseftirlit.
Frumvarpið um útflutningssjóð var .afgreitt frá neðri tleild
á miðvikudag. Fulltrúar Sjólfstæðisflokksins í fjárhagsnefnd
nd., Olafur Björnsson og Björn Olafsson, gerðu grein fyrir
afstöðu sinni. Hér birtist útdráttur úr ræðu Björns Ólafssonar
við 2. tunræðu málsins á þriðjudag.
Engin leiðrétting
sársaukalaus.
„Hversu mjög sem við kunnum
að deila um það hverjum hin öra
verðbólguþróun síðustu fimm
ára sé að kenna — og hversu
skiptar skoðanir við höfum um
gagnsemi þess frv. sem hér ligg
ur fyrir — verður aldrei framhjá
þeirri staðreynd gengið, að ein-
hverjar ráðstafanir þurfi að gera
til að leiðrétía það gífurlega og
hættulega misvægi, sem nú er
orðið í öllu efnahagskerfi lands-
ins. Um þetta eru allir flokkar
sammála, þótt þeir hafi mjög
mismunandi og misjafnlega
raunhæfar skoðanir á því hvern-
ig eigi að leysa vandamálið.
Öllum er vafalaust Ijóst, hvort
sem þeir vilja viðurkenna það
eða ekki, að misvægið í efna-
hagskerfinu verður aldrei leið-
rétt sársaukalaust. Leiðrétting-
in felur í sér mikinn sársauka
um stundarsakir fyrir mestalla
þjóðina. En því lengur sem
dregst að gera viðeigandi ráð-
stafanir, því meiri verður sárs-
aukinn við leiðréttinguna. En að
likindum verður mestur sárs-
aukinn og mestur skaðinn við
það, að leggja þjóðina á skurð-
arborðið með brauki og bramli
með margra mánaða hávaða-
sömum og umdeildum undirbún-
ingi og gera svo sársaukakennda
aðgerð sem tekur ekki fyrir það
að meinið blossi strax upp á ný.
Frumvarpið ber svip
stjórnarinnar.
Við, sem erum fulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins í fjárhagsnefnd,
höfum ekki viljað mæla með
frumvarpinu. Til þess eru á því
of margir gallar. Frumvarpið og
bar með þær ráðstafanir, sem
það felur i sér, er eingöngit og
ekkert annað en ávöxtnrinn af
sambúð stjórnarflökteáriria, það
ber svip þeirra, það túlkar grund
vallarskoðanir þeirra saineigin-
lega, það er mótað í Iiimii póli-
físku deiglu stjórnarflokkanna,
sem nú setnr mark sitt á niarga
þætti þjóðlífsins.
Stjórnin vill ein
hafa „heiðurinn“.
'Engum var 'ieyft að koraa
nærri samningu frv., sem gat
haft aðra skoðun. á málinu en
rikisstjórnin sameiginlega. Og
enginn var jafn vendilega útilok-
aður frá að hafa nokkur afskipti
af undirbúningi þessa mikla
vandamáls — og- Sjálfstæðis-
flokkurinn. Hann var útilokaður
til siðustu stundar. Siðast af ol!-
um fékk stjórnarandstaðan ao
vita hvernig átti að leysa mesiá
vandamál þjóðarinnar. Það var
gert. til þess að ekki væri ha’gt
að segja á eftir, að Sjálfstæðis-
flokkurinn . ætti nokkurn heiður
af þeim bjargráðum, sent áttu
að leysa þjóðina úr vandanum.
Stjórnin vildi ein liafa heiður-
inn og sómann, máttinn og ílýrð-
ína. Framkoma hennar gagnvart
Sjálfstæðisflokknum sagði raun-
verulega þetta:
Við óskum, að þið komið hér
hvergi nærri. Þessvegna lát-
um við ekki í ykkar hendur
neinar upplýsingar um málið.
Við erum einfærir um að leysa
það, enda er þetta okkar mál
og ekki vkkar.
Móðgnn við heilbrigða
1 skynsenií.
Það et' því ekki aðeins frekleg
móðgun við dómgreind og vits,-
muni þeirra manna í stjórnar-
flokkunum, sem enn hafa heil-
brigða skynsemi, að heimta af
Sjálfstæöisflokknum með nokkra
daga fyrirvara. að hann leggi
fram heilsteyptai-tillögur í þessu
flókna máli. helelnr er það einn-
ig sorgleg staðfesting á þeirri
barnalegu. skammsýnu og ger-
samlega óraunhæfu vinnubrögð-
um, sem mótað hafa aðgerðir
stjórnarflokkanna í þsssu mesta
vandamáli liðandi stundar.
| Það má segja, þrátt fyrir
galla frv.. að það er byggt upp í
ákveðnu kerfi og grundvöllurinn
fyrir þvi eru óteljandi skýrslur
og útreikningar. þar sem tekjur
|Og gjöld eru látin að msstu leyti
standast á. Ef einum mikilvæg-
iurn lið kérfisins er kippt burtú,
I hrynur öll byggingin 'til gruriria.
iÞá er kerfið orðið að rúst. Þá get
ur spilaborgin ekki staðið.
þess, sem ég. áður sagði að hér
getur ferðamaðurinn notið full
frjálsræðis og verið óþvingaður.
Það er t. d. blátt áfram plága að
Jerðast með stóru hafskipunum
yfir Atlantshaf, þar sem allt er
bundið aga og vissum reglum,
svo að mönnum finnst alltaf að
þéim sé stjórnað af öðrum, jafn-
vel verða menn að' klæða sig ‘á
stundum eins og fyrirskipað er.“
Þyrfti að gerbreyta
kerfinu.
Þess\;egna hlýtur þeim, sem
kerfið hafa bvggt upp. að vera
það allra manna bezt ljóst, að
ef Sjálfstæðismenn vilja gera
breytingu á frv. þá væri tillög-
ur um slikar breytingar aiger-
lega rökvana, nema gerð sé ger-
bylting á þvi kerfi, sem frv.
býggist á. En slík bylting á frv.
væri óframkvæmanieg nema með
flóknum og tímafrekum útreikn
ingum, ef; hún ætti að kofna
þjóðinni að gagni.
En við fýrstu umræðu máls-
ins risu hæstvirtir ráðherrar upþ
hver á fætur öðrum, þremur
dögum eftir að Sjálfstæðisflokk-
uririri fékk að sjá frv. og heimt-
uðu að flokkurinn leggj fr-am
kerfisbundnar og fullbúnar til-
lögur án nokkurs fyrirvara.
Ei- ekki þetta sama og aö
ganga gersamlega í berhögg við
allt skynsamlegt vit?
Við, sem af hálfu Sjálfstæðis-
flokksins höfum fjallað um frv.
í fjárhagsnefnd, höfum því með
hliðsjón af þeim rökum, er ég
,nú hef lýst, talið með öllu til-
Igangslaust og ekki í samræmi
við hugmyndir okkar um á-
byrga og skynsamlega meðferð
■'þingmála, að bera fram breyt-
^ingartillögur við einstaka veiga-
jmikla liði frumvarpsins, eins og
t. d. um þá hækkun á útflutn-
ingsbótum fyrir sild og aðrar
fiskafurðir sem útflutningsfram-
leiðslan telur jafnvel lífsskilr
yrði fyrir atvinnuveginn. Slík
breyting út af fyrir sig mundi
þýða útgjaldahækkun um tugi
milljóna króna, án þess.að tekju-
liðum væri breytt á móti. Hins
vegar er mögulegt að gera breyt-
ingar um minniháttar liði, án
þess að um sams konar verkanir
væri að ræða.
•
Bíkisstjórnin ber f-in
ábyrgðina.
Við höfum því tekið þann
kostinn að benda á misfellur
frumvarpsins, sem geta haft al-
varlegar afleiðingar, án þess að
bera fram tillögur um breyting-
ar á öllu því sem við mundum
telja nauðsynlegt.
Við lítum svo á, eins og sjálf
ríkisstjórnin, að þetta sé hennar
afkvæmi og á því eigi hún ein að
bera ábyrgð og af því allan veg
og vanda hafa. í því birtist mátt-
ur hennar og dýrð, sem við höf-
um enga hvöt til að taka frá
henni.
Hitt er svo annað mál, að þessi
afstaöa okkar gerir það ekki ó-
eðlilegt, að við bendum á ýmsa
galla á frv., sem geta orðið ör-
lagarikir í framkvæmd þess, eða
berum fram minniháttar breyt-
ingartillögur."
B. O. vék því næst að ýmsum
atriðum frumvarpsins og sagði
meðal annars:
Óraiinhæfur grundvöllur.
„Landssamband íslenzkra út-
vegsmanr.a hefir skrifað Alþingi
og gert þá kröfu, að uppbætur til
útvegsins verði hækkaðar á öll-
um fiskafurðum upp i 85%. Nú
j eru .uppbætur á fiskafurðum
i (öðrum en síld) 80%, en á Norð-
I urlandssíld 50% og Faxasíld
70%. Hér ber því mikið á milli.
Ef staðhæfing Landssambands
ins er rétt, að útvegurinn þurfi
hærri uppbætur, þá er frv.
byggt á svo óraunhæfiini grunrt-
velli, að þessar ráðstafanir er
nánast liægt að kalla ágizkun.
Fiskafucðirnar eru uppistaðan
i útílutningi landsmanna og ein-
mitt framleiðslu þessara afurða
eiga bjargráðin að forða frá
stöðvun. En er ekki nokkur vafi
á að það thkist með þessu frv.?
Framleiðsla, sein
gieymdist.
Utflutningssjóður á að greiða
uppbætur á framleiðsluna til 14.
maí, með sérstökum hætti. En
svo virðist sem gléymzt hafi að
taka til greiria framleiðslukostn-
að á saltfiski og skreið eífir 14.
maí. Eins og kurinugt er tekur
verkun á þessum fiski Iangan
tima og mikill framleiðslukostn-
aður bætist við yfir sumarmán-
uðina.
Hvers vegna hefur gleymzt að
bæta upp þenna kostnað? Er
það ekki enn eitt dæmi um þá
galla sem á frv. eru?
Rekstursfé
atvinnuvegan na.
Þegar þessar ráðstafanir taka
gildi, má fuilyrða að allir at-
vinnuvegir la-ndsmanna hafi of
iitið rekstursfé til að geta starf-
að óhindrað. Sú gengislækkun,
sem nú verður framkvæmd
heggur stór skarð í rekstursfé
það sem atvinnuvegirnir vinna
nú með. Úr þessu verður að bæta
á skynsamlegan hátt. Mér er
Ijóst, að ekki er hægt að setja á-
kvæði i lög um það hversu mik-
ið fé hver atvinnugrein hafi til
rekstursins. En ef ekki verður
leyst úr þessari þörf á viðunandi
hátt, mun það hafa áhrif á fram-
leiðslu og atvinnu í landinu.
Skattlagning'
bankanna.
Samkvæmt lögum eru bank-
arnir skattfrjálsir. Þeir eru eign
ríkisins og allur hagnaður af
rekstrinum rennur til að byggja
upp starfsemi þeirra. Aðalat-
vinnuvegurinn, er áhættusamur
rekstur. Bankarnir verða að
byggja upp og tryggja fjárhags-
lega aðstöðu sína ef þeir eiga
að geta sinnt hlutverki sínu á1
fullnægjandi hátt. Með frv. er j
lagt inn á mjög varhugaverða
jbraut með því að skattleggja að-
albankastofnanir sjávarútvegs-
j ins. En þetta sýnir að enginn er j
tryggur gagnvart þeirri lausung
sem nú er ríkjandi í opinberum I
fjármálum, jafnvel ekki þær j
stofnanir, sem vernaðar eru með I
sérstökum lögum.
• j
Öfgar söluskattsins.
Söluskatturinn er ein aðaluppi-
staðan í tekjuöflun handa út-
flutningssjóði. Þessi skattur
verkar óeðlilega í starfsemi iðn-
aðarmanna. Ákvæðisvinna er nú
að falia niður vegna þess að af
allri slíkri vinnu þarf verktaki
að greiða 9%, sem verkkaupandi
getur komist hjá ef hann greið-
'ir kaupið sjálfur og útvegar sér
efnið. Svona er um margt í sam-
bandi við skattinn.
Hversu niikið hækkar
vísitalan?
Við 1. umræðu gat ég þess,
að til væri frá hagstofunni
þrjár mismunandi áætlanir um
liækkun visitölunnar ef frv.
verður að lögum.
1) 14 stig ef álagning er óbreytt
að krónutölu.
2) 15,9 stig ef álagning er ó-
breytt að krónutölu á állar vör-
ur nenia landbúnaðarvörur.
3) 19 stig ef álagningarpró-
sentur eru óbreyttar á öllum
vörum (einnig landbúnaðarvör-
um).
Nú væri ástæða til að spyrja:
Hverja leiðina er meiningin
að fara?
Á að lækka enn álagningu í
allri verzluninni um 20—30% ?
Verðlagseftirlitið.
Þetta gefur fulla ástæðu til að
spyrja hvort enn eigi að lækka
verzlunarálagningu frá þvi sem
nú er. Munu þó flestir ætla, að
verzlunarálagning i landinu sé
nú ákveðin af verðlagseftirlitinu
án tillits til eðlilegs reksturs-
kostnaðar.
Þegar núverandi verðlagseftir-
lit tók til starfa, fór það inn á
þá braut að lækka alla verzlunar-
álagningu án nokkurs tillits til
er sá að fyrirtækin geta ekki
lengur staðið undir rekstrinum
og mestur hluti verzlunarfyrir-
tækja, kaupmannaverzlanir og
kaupfélög, eru nú rekinn meö
tapi, eða reksturinn stendur i
járnum.
Skainmsýn stefna.
Þetta er skammsýn stefna.
sem truflar fjárhagskerfið og
sviptir hið opinbera skatttekjum.
Verðbólgan verður aldrei lækn-
uð á svo viðvaningslegan hátt.
Kron er nærtækasta dæmið.
Þetta kaupfélag seldi vörur fyr-
ir 42 millj. kr. árið sem leið og
tapaði einni niilljón. Félagið tap-
aði 21/2% á hverri krónu. Félags-
stjórnin lýsir yfir þvi að þetta
stafi af of lágri álagningu. Til
þess að reksturinn væri heii-
brigður hefði álagningin þurft
að vera 5% hærri en hún er nú
leyfð.
Annað dæmi er kaupfélag
Þingeyinga. Það er elsta kaup-
félag landsins og talið að vera
mjög vel rekið. Heildarvöru-
velta þess var 51 millj. kr.
Hagnaður var 425 þús. af allri
sölu, eða 0,9%. Félagið getur
getur ekkert lagt í varasjóð, en
lætur tæpan 14% i stofnsjóð og
greiðir svipaða fjárhæð í ágóða-
hlut til félagsmanna. Þetta er
ekki eðliiegur rekstur og ástæð-
unnar er að leita í óeðlilegum
verðlagsákvæðum.
Loftflutningar baimaðir.
I Úr því ég er farinn að minn-
j ast á verðlagseftirlitið verð ég ao
benda á eitt atriði enn. Verðlags-
:eftirlitið hefir tekið upp þá ein-
stæðu aðferð að banna vöru-
sendiiigar með flugvélum, nema
með sérstöku leyfi. Slík kvöo
mun ekki þekkjast í nokkru
landi nema hér að verðlagsyfir-
völd banni loftflutninga. Vafa-
samt má og telja hvort þessi á-
kvörðun hefir stoð í lögum. Ent
með þessu er á mjög óviðeig-
andi hátt unnið gegn þróun flug-
málanna. hér á landi og ætti ráð-
herra að sjá sóma sinn í því aö
afnema þetta flutningabann, sem
gerir okkur að viðundri í augum
erlendra manna.
Varahlutir í SK0DA\
440
Stuðarar
Luktir
Krómlistar
Kerti
Olíufilter
Platínur
ö. m. fl.
Skoda-verkstæöið
við Kringlumýrarveg.
Sími 32881.
Bezt að auglýsa í Vísv