Morgunblaðið - 06.01.1914, Page 2

308
MORGUNBLAÐIÐ
Hjá Edison.
Motto: Be sure you are
right, then go ahead.
Nl.
Hafi maður vænst þess að skrif-
stofur og verksmiðjusalir Edisons
væru jafn-skrautlegir og samskonar
hús á ®ðrum stöðum í Ameríku, þá
verður manni ekki kápan úr því
klæðinu. Þar eru engar einkaskrif-
stofur, með skrautlegum húsgögnum
og þykkum gólfábreiðum. Þar eru
engir einkennisbúnir þjónar, sem
ganga milli skrifstofanna gljástroknir
og með skjöl i höndum. Alt er
þar blátt áfram og öllu haglega fyr-
ir komið til þess að spara húsrúmið.
Þetta er eflaust vegna þess, að
verkstjórar og umsjónarmenn Edisons
eru eins og hann sjálfur, duglegir
verkamenn, sem eyða meiri tíma við
rennibekkinn heldur en við skrif-
borðið.
Á einni skrifstofunni var maður
önnum kafinn við það, að skrifa á
nokkra smámiða. Verkstjórinn tók
einn þeirra og sýndi mér. Það var
tímavinna verkamannanna þá vikuna.
Miðinn, sem eg sá, var númer i og
stóð á honum Thomas A. Edison.
Gamli maðurinn, sem þá var 64 ára
að aldri, hafði unnið 95 kl.st. og 49
mínútur þá viku og hafði þó verið
fjarverandi hálfan annan dag.
Við sátum og hlýddum á grammo-
fóna Edisons, með hinum beztu
plötum, sem nokkru sinni hafa gerð-
ar vðrið. Úti í horni sat maður og
athugaði nýjustu plöturnar í smásjá.
Hann athugaði með hinni dæmalaus-
ustu nákvæmni hvern einasta þuml-
ung af línunni, sem nálin hafði mark-
að á plötuna, og er hún þó hér um
bil 3 mílur á lengd — ef vera skyldi
að einhvern smágalla væri á að
finna.
Mörg þúsund plötum er fleygt i
verksmiðjunni og nokkrum hundruð-
um þúsunda dala þannig eytt —
ekki til einkis, heldur til þess, að
plöturnar, sem verksmiðjan lætur
frá sér fara, séu óaðfinnanlegar í
alla staði. Enda segir Edison það
sjálfur, að talvélin sé nú eins full-
komin og hún geti nokkru sinni orð-
ið: hún er meistaraverk, sem ekki
er hægt að endurbæta. En það var
ekki fyr en 2500 ólíkar tegundir af
»The reproducer« höfðu verið reynd-
ar til þrautar. Edison er ekki ein-
um degi, heldur tugum eða jafnvel
hundruðum ára á undan samtíð sinni.
Ef maður ætti að gefa nákvæma
lýsing á vélum þessum, þá yrði það
of langt mál. En svo djúpt má þó
taka í árinni að fullyrða, að talandi-
lifandimynda^-vélin, sem innan skamms
kemur á heimsmarkaðinn, er einhver
sú mesta hugvitssmíði, sem gerð hef-
ir verið. Til dæmis um það hve
vélar þessar eru nákvæmar, má geta
atviks nokkurs, er einn verkfræðing-
urinn sagði mér frá.
Edison hafði ekki annað gert í
marga daga en reynt nýjar plötur,
er gerðar höfðu verið fyrir talvélina.
En það var eitthvað að þeim öllum
og svo var þeim fleygt. Svo kom
röðin að nokkrum fiðlulögum sem
frægur fiðluleikari hafði leikið, og
hafði Edison vænt sér mikils af þeim,
En þó fór svo, að þeim var einnig
fleygt. Þegar fiðluleikarinn heyrði
það, fór hann á fund Edisons og
heimtaði skýringu. Edison ypti öxl-
um.
»Þær eru ekki nógu góðar handa
mér; þetta er engin »músik«. Hlust-
ið þér á, þetta samræmi I Maður
verður þess ekki var á söngskemtun
en þegar vélin niín kemur til sög-
unnar þá heyrir maður á því ýmsa
galla*.
Svarið var eitthvað á þessa leið.
Fiðluleikarinn sjálfur varð að viður-
kenna það, að ýmsir tónar væru
óhreinir, en hverju það var að kenna,
gat hann ómögulega uppgötvað. Edi-
son tók þá fiðluna og athugaði streng-
ina í smásjá. Kom það þá í ljós,
að einn strengurinn hafði slitnað
undan boganum og var orðinn flat-
ur og gaf því ekki eins hreinan tón
og ella! Þessi uppgötvun gerði Edi-
son jafnforviða og fiðluleikarann. —
En þannig hefir hver platan verið
rannsökuð nákvæmlega.
Þegar við komum út úr verk-
smiðjunni mættum við Edison sem
var á leið til efnarannsóknarstofunn-
ar. Eg notaði tækifærið og lét í
ljós við hann ánægju mína yfir því,
sem eg hafði séð og heyrt. Hann
staðnæmdist augnablik, stakk hönd-
unum langt niður í frakkavasana,
tugði vindilstúfinn ákaft og horfði
hvast á mig með hinum litlu gráu
augum sínum, sem mér sýndust nfi
enn dýpri en áður.
Svo sagði hann: »Be sure you
are right, then go aheadlc
Vilh. Finsett.
Prússar og Suðurjótar.
Það er alkunna, að Prússar reyna
á alla lund að drepa hið danska
þjóðerni úr Suðurjótum. Er skemst
á að miönast, er þeir bönnuðu Roald
Amundsen að flytja fyrirlestra sína
á norsku í Flensborg. Var það
gert til þess að hann skyldi ekki
rifja upp fyrir Jótum feðramál þeirra.
Á öðrum stað var það að bóndi
nokkur hafði málað hundakofann
sinn rauðan. Þótti yfirvöldunum
það ekki saknæmt meðan hundurinn
var svartur. En svo drapst hund-
urinn og bóndinn keypti sér annan,
hvítan að lit. Þá varð eitthvað ann-
að upp á teningnum. Gátu yfir-
völdin ekki þolað það að bóndinn
hefði þarna heima hjá sér þjóðliti
Dana, og heimtuðu að hann málaði
húsið með öðrum lit. Varð bóndi
að láta að vilja þeirra, málaði húsið
svart og þá var því máfi lokið.
Vinna.
— Eg var sendur á fund umboðs-
manns vors í Lundúnum, segir einn
af helzu verzlunarmönnum Norð-
manna, og mér var sagt að eg gæti
hitt hann niður við fiskiskipakvina.
Þar hitti eg hann einnig. Hann
var í háum sjóstígvélum og með
segldúkssvuníu. Hann starfaði þar
við fisksöluna, gætti þess að alt færi
rétt fram, skoðaði fiskinn og var als
ekki hræddur við það að snerta á
honum með höndunum.
Þegar hann hafði selt allan fisk-
inn, hafði hann fataskifti og svo
settumst við í vagninn hans, sem
kostaði 5000 krónur og ókum inn
til Lundúna. Það er álit manna að
eignir manns þessa muni nema nær
90 miljónum króna.
— Vér heyrðum manninn segja
þessa sögu, segir norskt blað nokk-
urt, og vér gátum ekki annað en
borið hana saman við venjurnar hér
heima.
Hugsið yður það að einhver kaup-
maður hér eða stórkaupmaður stæði
þannig klæddur á almannafæri og
verðlegði vörur! Menn mundu álíta
að hann væri vitlaus!
Þegar einhver heldri maður er
svo lítilfjörlegur, eða gerir svo lítið
úr sér, að halda sjálfur heim á vör-
um þeim, er hann kaupir, þá snýr
fólk sér við á götunni og horfir á
eftir honum alveg steinhissa,
Og það er óþarfi að minnast á
hinar fínu úngfrúr og húsfreyjur.
Ef þær hafa keypt einhvern hlut, þá
verður að senda hann heim til þeirra,
eða þær kaupa sjálfar drengi til þess
að gera svo lítið úr sér að hlaupa
með pakkann.
Það er einkennilegt hvað fordildin
og stærilætið er rótgróið í þjóðfélagi
voru. Og víst er um það, að allar
stéttir mundu græða á því að venda,
því að seglum þarf að aka eftir vindi,
og mundu hvorki frúr, yngismeyjar
eða höfðingjar tapa nokkru af göfgi
sinni fyrir það.
Það er vinnan sem upphefur
manninn og sézt það bezt á sögunni
af enska kaupmanninum.
Og gæfa væri það landi voru, ef
í hverjum bæ væri slíkur maður,
því þá mundi vinnan betur metin,
og slíks er þörf.
Þannig farast blaðinu orð. Mætti
ekki eitthvað líkt segja um vora
þjóð, eins og nú standa sakir.
Vik.
Bifreiðin og boli.
Enskur stóreignamaður nokkur
keypti sér bifreið í sumar til þess
að ferðast á milli hinna mörgu búa
sinna.
Einn góðan veðurdag seint í haust
var hann á ferðalagi og mætti þá
mannýgum bola, sem hann átti.
Þessi boli hafði áður orðið tveggja
manna bani og var óður mjög. En
er hann heyrði tifið í vélinni trylt-
ist hann og kom öskrandi móti bónda.
En hann lét sér ekki bylt verða, og
rendi bifreiðinni beint á tudda.
Féll hann við, en stóð þó á fætur
aftur og bjóst til nýrrar árásar. En
bóndi hafði þá snúið bifreiðinni við
og rendi sér nú á bola aftur án
frekari umsvifa og feldi hann aftur.
Þ| leizt honum ekki á blikuna og
flýði sem fætur toguðu. En bifreið-
ina sakaði hvergi.
=1 DAGBÓFJIN. =J
Afmæli í dag:
Efemía Waage húafrú
Guðrún Magnúsdóttir húsfrú
Jóhanna Greipsdóttir húsfrú
Bergsteinn Jóhannesson múrari
Guðm. H. Guðnason veggfóðrari
Joh. V. Chr. Mortensen rakari
Skúli Thoroddsen ritstjóri
Samúel O. Johnsen trúboði.
Sólarupprás kl. 10.18 árd.
Sólarlag kl. 2.49 síSd.
HáflóS er í dag kl. 12.17 árd.
VeSriS í gær:
Rvik: n. a. hvassviðri, 0.2.
ísafj.: n. a. stormur, frost 3.0.
Ak.: n. n. v. stinn gola, snjór, frost 1.8.
Grímsst. n. a. gola, snjór, frost 4.0.
Seyðisfj. n.a. stinn gola, snjór, frost 0.5.
Vestm.e.: n. andvari, heiðskýrt, hiti 0.2.
Þórsh.,F.: norSankul, heiSsk/rt, frost3.8
L æ k n 1 n g ókeypis kl. 12—1 í
Austurstræti 22.
Tannlækning ókeypis kl. 2—3
f Austurstræti 22.
Þjóðmenjasafnið opiS kl. 12-2,
M a t g j a f i r Umdæmisstúkunnar
nr. 1 byrja á fimtudaginn þ. 8. þ.
m. í Goodtemplarahúsinu. Allir fá-
tæklingar eru velkomnir.
MessaS verður í dómkirkjunni f
kvöld kl. 6. Sigurbj. Ástvaldur Gísla-
son stígur í stólinn.
BjörgunarskipiS Geir kom
frá Vestfjörðum í gær kl. 2. HafSi
veriS kallaður hingað til þess að gera
við V 0 n o 1 e 1 brezka botnvörpunginn,
sem brotnaSi f ísnum fyrir nokkrum
dögum síðan.
Austurvöllur. SkautafólagiS
lót aka snjónum af vellinum í gær og
búa undir skautasvell þar.
Er það fróttist í bænum, fóru menn
bæjarstjórnarinnar undir eins að aka
snjónum frá holræsaopunum.
Þeir piltar vita hvers er aS vænta!
Ausandi rigningar!
G e i r fór inn í sund með botnvörp-
unginn Vonolel til viðgerða, undireins
og hann kom að vestan í gær.
L e i k h ú s i 8: LónharSur fógetl
verSur leikinn á morgun.
J ó 1 a 1 e y f I í öllum skólum bæjar-
lus var á enda f gær.