Morgunblaðið - 08.03.1914, Blaðsíða 2

S84
MORGUNBLAÐIÐ
7Tskorun.
Vér undirritaðir skorum hér með á alla, konur sem karla, unga og
gamla, að hjálpa til að efla skíðaiþróttina hér á landi og koma henni í
það gengi sem hdn á með réttu skilið.
Skiðaíþróttin er alls ekki ný hér á landi, en þvi miður eru þeir til-
tölulega fáir sem skilja, hve nytsöm hún er, — að skiðin eru á vetrum
um mikinn hluta lands vors, hið öruggasta og bezta farartæki sem kost-
ur er á, — eða vita hve holl og ágæt iþrótt hún er.
Hér á landi bíða fleiri eða færri, menn og konur, bana af því að
verða úti i byljum, (116 á siðustu 20 árum). Þeir kafa snjóinn og brjót-
ast áfram án þess að hafa hugmynd um í hvaða átt þeir halda. Að lok-
um þrjóta kraftarnir, þeir leggjast fyrir og sofna svefninum langa, og þetta
skeður hvað eftir annað, án þess að nokkuð sé að gert. En er þá nokk-
uð hægt að gera til þess að koma í veg fyrir þessi sorglegu slys?
}á! Mikið mundi ávinnast og mörgum slysum verða afstýrt, ef
skíðaíþróttin, og í sambandi við hana þekking á því, að nota kort og
áttavita, yrði útbreitt um land alt svo að allir geti runnið ofan á snjón-
um, í staðinn fyrir að vaða hann, og notfært sér þennan litla vegvísir,
áttavitann, þegar allar mishæðir eru snævi huldar og ekkert sést fyrir hríð
eða þoku. Þessvegna heitum vér nú á alla að taka höndum saman við
félag vort, og með smá fjárframlögum til þess, — 1 króna á ári eða 20
kr. eitt skifti fyrir öll, — að styðja að því; að vér getum öðru hvoru
haldið smá námskeið á hentugum stöðum, til að kenna þar notkun skíða
og meðferð þeirra, og að nota kort, áttavita o. fl. Á þessi námskeið
kæmu svo menn úr ýmsum hlutum landsins og læiðu þetta, og væru
síðan skyldir að halda heim aftur og kenna útfrá sér. Með þessu móti
ættu ekki að þurfa að líða mörg ár þar til takmarkinu væri náð.
Stjórn »Skíðafélags Rcykjavikur«.
Félagsskap þann er að ofanrituð áskorun ræðir um, teljum vér und-
irritaðir afarnauðsynlegan, og heppilegan og mælum þvi hið bezta með
félaginu.
A. Tulinius Guðmundur Björnsson Guðbrandur Magnússon
(pt. form. í. S. í.) landlæknir (sambandsstj. U. M. F. í.)
Ólafur Björnsson, Einar Gunnarsson, H. Hafstein,
Jón Þórarinsson, Þorsteinn Gíslason.
Þeir sem óska að gerast meðlimir, eru vinsamlega beðnir að snúa
sér til L. Míillers (Brauns verzlun).
um vörugæði frá Lundbys Hospital,
fröken Jensen, þeirri er samið hefir
matreiðslubókina miklu, Islands Falk,
O. Johnsen & Kaaber og V. Steins
Analysisk-kemiske Labaratorium.
Gullmedalíur hefir verksmiðjan
fengið fyrir iðnað sinn í París, Róm,
Vínarborg og 2 í Berlín árið 1908.
Og sama ár heiðursmedalíu í Róm
og Berlín. Silfurmedalíu fékk hún
í Árósum 1909 og Bronzemedalíu í
Kaupmannahöfn 1912. Auk þess er
hún konunglegur hirðsali.
— Mig vantar fé til þess að geta
rekið verksmiðjuna í stórum stil,
segir hr. P. Bjarnason. Því hefði
eg nóg fé, skyldi eg sýna það, að
helmingur allra íbúa Reykjavíkur
gæti haft atvinnu við iðnað þennan.
Verksmiðjunni berast daglega pant-
anir erlendis frá og nema þær oft
mörg þúsund krónum. En mig
vantar vörubirgðir hér til þess að
geta staðið vel að vígi. Vörur min-
ar hafa farið um allan heim, til
Afriku, Indlands, Astraliu og miklu
viðar. Frá Argentínu hefi eg fengið
stórar pantanir . . .
Vér getum þessa svo að menn
geti séð hver framtið bíður þessa
iðnaðar, fyrst byrjunin er svona góð.
Enda er það vist að á pessu sviði getum
vér kept í iðnaði við hvaða þjóð
sem er. Stöndum vér þar svo vel
að vigi.
Flugm.
Koman að Grand.
í 117. tölublaði Morgunblaðsins
hefir einn af frændum vorum vest-
an hafs, herra J. T. Bergmann, fund-
ið sig knúðan til að svara og and-
mæla grein, sem staðið hefir í blað-
inu Vísi 5. desember f. á. ritaðri af
»Mýrkjartan«.
Ósætti þeirra hr. Bergmanns og
Mýrkjartans ei mér með öllu óvið-
komandi og læt það hlutlaust, en að
herra Bergmann hvað eftir annað
reynir að svivirða einhvern merkasta
bónda hér á landi, með því fyrst i
Vesturheimi og því næst i dagblaði
í Reykjavík, að segja frá því sem
einhverri óhæfu, að Magnús á Grund
hafi fyrst og fremst ekki viljað leyfa
hestum hans að naga túnið hjá sér,
og að hann hinsvegar hafi ekki undir
eins og hann heyrði að herra Berg-
mann var frá Ameríku, tekið honum
með kostum og kynjum og lagt
niður önnur verk, hvernig sem á
stóð. Á þessar ritsmíðar hr. Berg-
manns geta menn litið eins og þeir
vilja, en varla býst eg við að þeir
menn sem þekkja höfðingsskap og
drenglyndi Magnúsar, muni líta svo
á sögu þessa, sem Bergmann og
Heimskringla virðast óska.
Mig langar til þess að segja herra
Bergmann litið eitt úr æfisögu Magn-
úsar, og vita því næst hvort herra
Bergmann getur ekki orðið mér
samdóma um, að hann hafi orðið
fyrir nokkuð hörðum dómi af vest-
mönnum (sbr. Heimskringlu).
Magnús ólst upp hjá fátækum for-
eldrum, mátti þegar á unga aldri
ganga til stritvinnu, en sökum vilja-
þreks og góðra náttúrugáfna tókst
honum jafnframt að afla sér góðrar
mentunar, eftir því sem þá tíðkað-
ist. Þegar foreldrar hans féllu frá,
fékk hann í arf, eftir því sem mig
minnir að Magnús hafi sagt mér, 15
dali, og byrjaði hann hið mikla og
aflfarasæla lífstarf sitt með þessu
stofnfé; hann fékst við smíðar, við
sjómensku (hákarlaveiðar) og að síð-
ustu réðst hann í það stórræði, efna-
lítill, að kaupa Grund, sem hann nú í
mörg ár hefir búið snildarbúi á.
Jafnhliða því að stjórna stórbúi á
Grund hefir hann rekið allstóra verzl-
un á Grund, sem hann hefir einnig
stjórnað með fyrirhyggju og dugn-
aði. Við sveitar- og sýslustjórn hefir
hann einnig fengist um mörg ár og
verið í hvívetna einn hinn mesti fröm-
uður allra framfarafyrirtækja í sfnu
bygðarlagi. Þótt Magnús hafi gefið
sig við mörgu, hefir hann samt aldrei
kastað höndunum til neins, hann
hefir þvert á móti við fá mái skilið
fyr en þau voru til heppilegra lykta
leidd. Maguús hefir, siðan eg kynt-
ist honum, elskað starf sitt, elskað
sveitina sína, landið sitt og menn-
ina sem búa í landinu, og jafnan
metið mikils allan dugnað hjá hverj-
um sem er. Því miður er mönn-
unum svo hætt við að dæma menn
áður en þeir þekkja þá sem fyrir
dóminum verða, og sumir eru þeir
menn, sem hvorki hafa vilja né gáf-
ur til þess að meta kosti samferða-
mannanna.
Eg hefi kynst herra Bergmann
nokkuð, en þó hvergi nærri nægi-
lega mikið til þess að geta myndað
mér fasta skoðun á honum, en eg
get þó sagt það, að mér hefir fallið
maðurinn vel í geð, enda þykist eg
fullviss, að þegar hr. Bergmann at-
hugar nú sögu sína í ró og næði,
sjái hann að hún er svo óendanlega
ómerkileg, og aðferð þeirra félaga
svo frámunalega barnaleg að býsn-
um sætir.
Mig langar nú til að segja herra
Bergmann söguna eins og mér dett-
ur hún i hug. (Eg skal taka það
fram, að eg hefi ekki átt tal eða
bréfaskifti við Magnús um þetta efni).
Herra Bergmann kemur að Grund
um mesta annatímann. Magnús hefir
mikið að gera og mikið að hugsa;
ferðamennirnir eru svo ókurteisir
gagnvart ábúanda að sleppa hestum
sínum í túnið, og er því húsbónd-
inn neyddur til að áminna fylgdar-
manninn um að taka hestana og
binda þá. Herra Bergmann og fylgd-
armnður hans hlaupa báðir ti! að
elta hestana, en setjum svo að á
Magnús eða þau hjón hafi verið
kallað á meðan, t. d. að einhver hafi
þurft að fá afgreiðslu i búðinni eða
einhver vinnumaður Magnúsar hafi
þurft að tala við húsbónda sinn, eða
svo margt og svo margt, eða setj-
um að ekki hafi verið kaliað á Magn-
ús, en hann hinsvegar hafi munað
éftir einhverju öðru skyldustarfi,
maður sem ótvírætt hefir sýnt í öllu
lífi sínu, — sbr. hér að framan, —
að skyldustörfin eru fyrir öllu. Finst
T«í«r-Íslendingnum, herra Bergmann,
það svo undarlegt þótt menn fyrst
og fremst ræki skyldustörf sín og
ekki láti mann, sem menn engin
deili vita á, hindra sig frá þeim, eða
heldur herra Bergmann, að mikið
mundi liggja eftir Magnús á Grund
ef hann aldrei hefði gefið sér tíma
til að hugsa um neitt annað en
ferðamenn þá sem að Grund koma,
og sem áreiðanlega skiftir mörgum
þúsundum árlega. Eg skal þó taka
það fram, að mér vitanlega hefir
Magnús aldrei neitað mönnum um
viðtal hafi þess verið óskað, hvernig
sem á hefir staðið, og finst mér
barnaskapurinn og tápleysið hjá þeim
félögum lýsa sér í því, að herra
Bergmann, sem að því er hann sjálf-
ur segir, átti erindi við Magnús,
ekki skyldi óska eftir samtali, held-
ur ganga fram og aflur um hlaðið
í hálfa klukkustUnd. Slíkt finst mér
ófimlegt af amerikönskum fjármála-
manni, eg hélt satt að segja að þeir
mundu ekki gefast svo fljótt upp,
heldur lúka erindum sínum án þess
þau séu toguð úr þeim.
Ekki veit eg hver siður er í Ame-
ríku, en hitt veit eg, að um alla
Norðurevrópu er það siður, að þurfi
einhver að ná tali af öðrum manni,
æskir hann eftir því, sérstaklega
þegar hann veit að mikið er að gera
og tíminn því dýrmætur; þessa reglu
virðist herra Bergmann ekki þekkja
eða þá ekki hafa munað eftir, en
slíkt getur alla hent. Aftur á móti
virðist mér framkoma herra Boga
Daníelssonar vera með öllu ófor-
svaranleg. Bogi er Magnúsi kunn-
ur, enn fremur er hann öllum húsa-
kynnum á Grund nákunnugur, hann
veit að hann þarf ekkert annað en
ganga inn í anddyrið og berja, gera
þau boð til Magnúsar að maður óski
eftir að hafa tal af honum, hann
þurfti ekki einu sinni að geta þess
að það væri umboðsmaður Vestur-
íslendinga, samtalið hefði verið sjálf-
sagt hver sem í hlut hefði átt. Bogi
gerir ekki þetta, sem þó var skylda
hans, en hann gerir annað, sem sé
að bera róg um Magnús í eyru ó-
kunnugs manns. Fyrir þessu er um-
sögn hr. Bergmanns í Morgunblaðs-
greininni, þar sem hann segir að
Bogi hafi sagt við sig »að hann sæi
að okkur væri ætlað að fara af stað
við svo búið, það hlyti að liggja illa
á húsbóndanum*. Trúað gæti eg
því, að herra Bergmann hefði unnið
fylgdarmanni sínum Bjarnargreiða
með því að skýra frá framkomu
hans í þessari Bjarmalandsför.
Um ýmsa útúrsnúninga herra
Bergmanns og heimspekilegar hug-
leiðingar ætla eg ekki að skifta mér,
en þó langar mig til að segja hon-
um, að föðurlandsást þekkist hjá
fleirum en Vestur-íslendingum, eða
fanst ekki hr. Bergmann lýsa sér
eins mikil ást á föðurlandinu hjá
þeim, sem í harðærunum sátu heima
og þeim, sem flúðu land, báðir gátu
elskað* ættland sitt, en sinn með
hvorum hætti.
Eg hefi fundið mig knúðan til
þess að svara herra }. Bergmann af
því hann setur grein sína í dagblað
hér í Rvík, sem aðallega er ætlað
fyrir Reykjavíkurbúa og nágrennin,
en minna er keypt út um landið en
vikublöðin. Gat eg því búist við að
Magnús sæi ekki ritsmíð hans fyr
en seint og síðarmeir.
Reykjavík 2. marz 1914.
0. G. Eyjólfsson.