Morgunblaðið - 08.02.1915, Qupperneq 2

Morgunblaðið - 08.02.1915, Qupperneq 2
2 MORGUNBLAÐIÐ reist á Hvanneyri, væri vel til fallið að jafnframt yrðu haldin þar nám- skeið í rafmagnsfræði almennri og þá gefnar ýmsar bendingar, sem nemendur síðar meir gætu hagnýtt sér til sveita. Slík námskeið hafa eigi áður verið haldin hér á landi, enda mundu þau eigi koma að full- um notum,þar sem ekki er rafmagns- stöð fyrir til leiðsögu við námið. í Noregi eru slík námskeið alloft hald- in og hafa þau aukið mjög áhuga bændalýðsins á því að hagnýta sér vatnsaflið til ljósa og vinnu. Bretar og Indverjar Eftir Saint Nihal Singh í Heimskr. Að vísu kunna menn að hafa tek- ið eftir því, eða heyrt einhvern óm af því, þokukendan, að furstarnir og jarlarnir indverku hafi lagt fram fé og menn og boðið meiri styrk til að verja og hjálpa Englandi í þess- um þrautum öllum. En mjög fáir hafa getað fengið fullkomna hug- mynd um það, hve þétt og fast hin- ir mentuðu Indverjar flokkast um fána Breta. Það er svo ákaflega þýðingarmikið atriði, er allir hinir mentuðu Ind- verjar hafa á augabragði látið í gleymsku falla allar hinar mismun- andi pólitísku skoðanir sínar og öll deilumál við Bretastjórn á Indlandi; — alt þetta er látið niður falla hjá hinu mikla máli: hættu Englands og háska þeim, sem vofir yfir öllum heimi. Og þess vegna er það, að England getur óskelft upp risið móti vígamönnunum þýzku með hin breiðu brjóst fylkinga sinna. Og hin sterk- asta sönnun fyrir því, hvaða áhrif þetta hefir, er einmitt það, að Þjóð- verjar hefði aldrei ráðist móti Bretum ef þeir hefðu ekki þózt vissir um, að óánægjan við Breta á Indlandi myndi biossa upp og verða að upp- reist yfir alt landið, alveg eins og þeir ímynduðu sér, að írar myndu rísa upp og hefja borgarastríð. Þjóðverjar voru svo vissir um það, að Indverjar myndu hefja uppreist, að blöðin þýzku voru full af skrípa- myndum um það, Og hlutlausir og áreiðanlegir menn, sem sloppið hafa burt úr Prússlandi, hafa fullyrt það, að Þjóðverjar treystu því og voru sannfærðir um það, að þessi uppreist á írlandi mundi tefja svo fyrir Bret- um, að þeim yrði ómögulegt að snú- ast við og því síður vinna á her- skörum Þjóðverja heima fyrir. Þetta var ekki að undra. Þjóðverj- ar voru búnir að útmála svo hroða- lega í blöðum sínum meðferð Breta á Indverjum og óánægju þeirra við Bretastjórn. Það var fullyrt að allir upplýstir Indverjar væri orðnir þreytt- ir og leiðir undir oki Breta, og þeir hötuðu stjórnendur sina hina brezku af því að þeir létu Englendinga eina hafa öll hin hálaunuðu embætti í stjórninni og l'önnuðu Indverjum að fá nokkur ráð yfir fjármálum lands- ins, eða nokkurri annari deild stjórn- arinnar. Það var fullyit að Indverj- ar allir, sem gengið hefðu gegnum skóla á Indlandi, og þó sérstaklega þeir, sem fengið hefðu æðri mentun i Evrópu eða Ameríku, væru sárir og reiðir út af því, að hafa hvorki málfrelsi eða ritfrelsi og vera grun- aðir, ofsóttir og eltir af Bretastjórn á Indlandi. Sumar greinarnar þýzku gusuðu um það, að Bretar væru að' sjúga auðinn úr Indlandi og öllum þess atvinnugreinum; að þeir kúguðu landsmenn og píndu með óþolandi sköttum og miskunnarlausum rent- um. Þá var stjórninni líka kent um hungurdauðann á Indlandi, sem átti að koma af því, að þeir sæju ekki þjóðinni fyrir nægum vatnsveitingum eða uppþurkun flóanna. Sum blöð- in sögðu, að Bretar af ásettu ráði stæðu i vegí fyrir þvi, að þjóðin mentaðist, og héldu við deilunum milli hinna mörgu þjóða og trúar- flokka, — alt til þess að geta haldið völdunum sem allra lengst. En þessar greinar hafa annað- hvort verið ritaðar eða innblásnar af indverskum anarkistum. Og það voru þessi seinni árin hópar af þeim bæði i Berlín og öðrum háskólabæj- um. Og byltingamenn indverskir hafa gefið út dónalegt rit eitt í höf- uðborg keisarans, til þess að æsa upp fólkið á Indlandi til ófriðar móti Breta og Indlands drotni, og hefir ritlingi þessum verið dreift út um landið. En hér um bil er það víst, að háttstandandi menn hafa um þetta vitað, ef þeir ekki hafa verið valdir að útkomu þess. En hvað sem þessu líður þá hafa Indverjar svo greinilega sýnt það, að Þjóðverjar hafa verið flón mikil, að hugsa sér að Hindúar mundu risa upp móti Bretum jafnskjótt og þeir vissu, að þeir áttu i stríði heima fyrir. Og nú eru menn allir á Ind- landi eins hugar með það, að láta allan kala og sundrung niðurfalla, en hjálpa Brefum af öllum kröftum til þess að verja ríki þeirra hið mikla móti öllum árásum. Það hlýtur af hrifa hvern og einn ánægju og gleði, að lesa hinar áhrifa- miklu áskoranir, hinna indversku leiðandijmanna, til sveitunga og landa sinna, er þeir hvetja þá til þess, að flykkjast utan um fána Breta. Og einhver sterkasta ' áskorunin kemur frá hinum merka öldung Dadabhai Naoroji, nærri 90 ára gömlum, sem hefir varið mestum hluta æfi sinnar til þess, að koma á fót hreyfingu eður mynda flokk til að vinna fyrir sjálfstjórn Indlands, innan banda al- ríkisins, og um tíma hefir átt sæti í neðri málstofunni á þingi Breta. Hann ritar frá smábæ við Bombay- flóa áskorun til landa sinna og seg- ir meðal annars: »Hvílík hörmung og voði er það ekki, sem heiminn hendir núnal — Stríðið í Evrópu. — Hvar eigum vér Indur að skipa þar bekk? Vér erum ein þjóðin hins brezka veldis. Látum oss athuga, hver skylda vor er og hvar vér skulum sæti eiga. Ef að Indland á nokkurntíma að geta vonast eftir, að ná sinni fyrri frægð og veldi með hinni brezku menningu og framfarahugmyndum, grundvallað í frelsinu, mannúðinni og réttlætinu, og öllu hinu góða og mikla og guðdómlega, — þá verða þeir að ná þvi fyrir og með hjálp og styrk Breta þjóðar, sem sjálfstjórnandi með- limir Bretaveldis. Vér erum fremur öllu öðru brezk- ir þegnar hins brezka veldis, og af því erum vér nú stoltari en af nokk- uru öðru. En svo liggur spurning- in fyrir: Er Bretiand komið út i strið þetta í eigingjörnum tilgangi, eða til þess að eflast að löndum og veldi? Nei, vissulega ekki. Bretar ganga út í það til þess að efna orð sin og loforð, — leysa af hendi skuldbindingar sínar: að gæta friðar og velferðar lítilmagnans, hinnar smáu Belga þjóðar. Og þar sem Bretar nú berjast fyr- ir réttlátum málstað, fyrir velferð og sóma mannkynsins og mehningar- innar, þá er skylda vor skýr og ljós, — að gjöra alt, sem vér getum, til þess, að styðja Breta i stríðinu og leggja fram tii þess líf og eignir. — Já, eg er ekki í neinum vafa um það, að hver einasti maður af öllum milljónum Indlands hefir aðeins eina löngun í hjarta sínu, nefnilega þá, að styðja að öllu megni einsog hann er fær um Bretaþjóð í hinni tignar- arlegu baráttu hennar fyrir réttlæt- inu, frelsinu, ærunni og sannri tign og velferð mannkynsins. Furstarnir og fólkið á Indlandi hafa þegar óbeðið og af fúsum vilja lagt fiam loforð sín, og engum kem- ur annað til hugar, en að styðja Breta af öllum hug og hjarta, þang- til sigur er unninn í þessu mikla stríði. Þá er foringi þjóðernismanna á Indlandi, Bal Gangadhar Tilak, mað- ur mjög merkur, er segir, að Ind- verjar verði að hætta öllum deilum — og hjálpa Bretum, því að með því væru þeir að vinna fyrir sjálfa sig — Indland. Þá hefir Laipat Rai, á Bret- landi, verið að hvetja landa sína til að bjóða sig fram, sem læknar og hjúkrunarmenn, með hermönnunum sem á vígvellinum eru. Og þó var hann fyrir nokkru talinn svo hættu- legur Bretum á Indlandi, að hann var fastur tekinn og í haldi hafður um tíma, án þess nokkur sök væri á hann borin, og þegar hann loks var látinn laus, fékk hann ei að vita um hvað hann hafði sakaður verið og i fangelsi haldið. Þá er enn einn merkur maður, Dr. James Cantlie, sérfræðingur í Harleystræti, sem mest og bezt studdi og hjálpað Sun Yat Sen, sem steyfti Manchu keisaranum og ætt hans af stóli í Kína. Hann hefir verið að mynda sveit af indverskum læknum, búsettum á Englandi, er fara skyldi í stríðið. Þá eru og þeir Bhupendra Nath Basu og lögfræðingurinn Sinha, sem sterklega hvetja landa sína til að styrkja Breta, og eru þó lögmenn allir á Indlandi taldir æsingamenn' einkum frá Bengal, og þaðan ef Sinha. Þá segir og fréttaritari frá Cair° á Egyftalandi frá viðtali sínu Furstann af Idar á Indlandi, er hann var á ferð um Egyftaland. En hann var á leiðinni að ganga í her Brera og berjast með þeim á Frakklandi- Hann sagði, að það gengi kvika eiö um alt Indland með Bretum og ríkinu, og hún næði til allra þjðð' flokkanna, trúflokkanna allra; Þa^ væri af ást og trygð og trúfesti tif Breta, sem ríkti í hjörtum allra, styrktist með degi hverjum um alt þetta mikla og mannauðuga land. Það væri reyndar undir Breta- konungi komið, hvað marga hann vildi kalla í stríðið; en hann vaf þess fullviss, að hver einasti Ind- verji ungur eða gamall, myndi fds og glaður koma, þegar kvaddur væri- Nú væru háttstandandi menn °S furstar, að keppast um það að bjóða sig fram. En þetta kemur alt af eðlilegnm orsökum: Það kemur af þvi, a^ Indar sjá og finna til þess, hvað Bretar hafa gert fyrir þá. Þeir hafa komið friði á um allan indverska skagann, þar sem alt var áður í s*' feldu ófriðarbáli og hver drap ann- an og rændi. Og þessi óöld hafði gengið þar öld fram af öld, er trú- flokkarnir, þjóðflokkarnir og hinif pólitísku flokkar höfðu legið I sl' feldum striðum og höggvið niðut hver annan. Þeir hafa komið á fastn stjórn, sem getir öllum jafnt undir höfði, af hvaða trúflokki eða þjðð' flokki, sem þeir eru. Þeir hafa sett á stofn og haldið við ótal menta- stofnunum. Þeir hafa bætt stóru® hag landsbúa með betri samgöngun1 á járnbrautum, betii vegum, brúm yfir ár og fljót, póstgöngutUf talsíma og ritsíma; með stórkostleg' um vatnsveitingum; með því a^ stofna æðri og lægri akuryrkjudeild' ir og efla iðnað í landinu; með þvl að hlynná að og styðja til að stofn' setja samvinnu-lánsfélög, svo að bin' ir gráðugu flánveitendur fletti íbúana siður húð og æru; með þvi að halda við skóium um landið, akuryrkjU' iðnaðar- og verzlunarskólum, og auk þess æðri skólum. Þeir hafa aukið og styrkt andlega og siðferðisleg3 velferð landsbúa, með þvi að veltít mönnum fullkomið trúfrelsi. && sannarlega getur það ekki lítilræð1 heitið, þó að margt sé enn eftir að gjöra. Þessi mentun, sem Bretar hata veitt Indlandi, hefir, þrátt fyrir ga^a þá sem hún kann að hafa, nú þe83t gjört hina mentuðu Indverja hæfa f þess, að taka á móti menning0 Austurlanda ; hún hefir gjört Ind' verjum mögulegt að meta og vl^°r kenna stofnanir og hugsjónir Breta’ og mikill hluti þeirra er orðiun brezkur að meira eða minna j Það er því ekki að undra, Þ^ ^ Indverja fýsi að standa Bretnrn við öxl í heiftar-fangbrögðum Þelf' við Þjóðverja. Og nú sést Það s^ vel, að hvaða pólitískum flokki s

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.