Morgunblaðið - 29.01.1916, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
þeim. Þeim er sennilega sama á
hverja sveifina þeir hallast, ef þeir
að eins geta séð hag sínum borgið.
A þingi þeirra á gamlársdag gerð-
ust menn all-skorinorðir um það
hvern kost stjórnin ætti upp að taka.
Take Jonescu, sem er hinn atkvæða-
mesti þeirra manna sem, vilja að
Rúmenar gangi í lið með banda-
mönnum, hélt þar langa ræðu og
mintist meðal annarst á ástandið
eins og það var áður en ófriðurinn
hófst.
— Eftir framkomu Þýzkalands-
keisara að dæma, mælti hann, gat
maður ætlað það, að ófriður mundi
eigi hefjast. Carol konungur bjóst og
við því að friður mundi standa í
4—5 ár enn þá. Rúmenar voru þá
svo illa staddir að þeir voru samn-
ingum bundnir við Austurríkismenn
og Ungverja um það að hjálpa þeim
ef á þá hefði verið ráðist. Rúmenía
hefði sem sé ekki getað hagað sér
eins og stórveldi, því að hún er
lítið ríki, sem verður að gæta heið-
•urs sins. En samningurinn féll
pólitiskt úr gildi með krúnuráðinu,
og réttarlega þegar Ítalía greip til
vopna. En jafnvel áður var eg þeirr-
ar skoðunar, að Rúmenía gæti ekki
veitt Austurríki og Ungverjalandi
lið.
Rúmeníu var þröngvað til þess
að gera þennan samning, þvi að
Austurríkismenn, sem höfðu fengið
varnarrétt yfir Dunár-ósum, beittu
allra bragða til þess að samningur
þessi fengist. Og hann var gerður
til þess að fá að vera í friði fyrir
Austurríki. Það var nauðungarsamn-
ingur. En þó gat Rúmenia aldrei
slept tilkalli til Siebenbúrgen. Árið
1913 fengu nokkur stórveldi van-
þóknun á gerðum Rúmena, en öðr-
um stórveldum voru þær að skapi.
Og nú ersjálfsagt að ganga í banda-
lag við þau ríkin, vegna þess að
Serbía er liðin undir lok og Búl-
garia orðin skósveinn Austurrikis.
Þegar Búlgaría gekk inn f ófrið-
inn hefði það verið sjálfsagt fyrir
Rúmeniu að gera slíkt hið sama,
enda þótt það hefði orðið dýrkeypt.
Vér höfðum skyldur að rækja við
Serba. Vér hefðum getað varnað
Þjóðverjum þess að komast suður-
eftir og vér hefðum getað komið i
veg fyrir tortiming Serbíu. Um það
leyti hefðum vér getað gert það sem
hinar 10 miljónk hermanna fjór-
veldanna gátu ekki.
Jonescu endaði ræðu sína með
því að minna á það, að á þessum
stórtíðindatímum rættust hugsjónir,
sem annars mundu aldrei rætast.
Carp fyrverandi ráðherra og for-
íngi þeirra manna, sem vilja að
Rúmenía gangi í lið með Miðríkj-
unum, svaraði ræðu Jonescu. Mint-
ist hann fyrst á það, að fyrir ári
hefði Jonescu viljað það að landið
sæti hlutlaust hjá, og nú vildi
hann ólmur að það gripi til vopna.
»Hafði hann á réttu að standa þá,
eða hefir hann á réttu að standa
nú ? Hvorugt, því að hann hefir
aldrei getað varið skoðun sína. Vér
-sjáum hann nú hringsnúast alveg
eins og í fyrra. Gáfur réttlæta þó
ekki öll hamskifti fremur en fegurð
réttlætir vansæmd.
Það er staðhæft, að samning þann,
er vér gerðum við Austurríki höf-
um vér gert af ótta. Þegar konung-
urinn sálugi sendi mig til Berlínar
til þess að ráða Dunár málinu til
lykta, skýrði eg fá því í skýrslu
minni að vér mundum hafa hag af
bandalagi við Austurriki. Þegar eg
kom heim aftur og fór að íhuga
hag Rúmeníu, sá eg að hún gat eigi
eflst nema á tvennan hátt: með
landvinningum eða ívilnun frá öðr-
um þjóðum. Landvinningar gátu
ekki komið til greina, því að þá hefði
hið austurrikska keisaraveldi orðið
að líða undir lok, Þess vegna var það
skylda vor að þræða samkomuiags-
veginn og reyna að fá ivilnanir.
Til þess að leggja undir sig lönd
verða þjóðirnar að vera sterkar.
Ef fjórveldin sigra vitum vér hvað
bíður okkar, samkvæmt ummælum
rússneska forsætisráðherrans. Rússar
krefjast þess að fá Hellusund, Dun-
ár-ósa og Galiziu. Rúmenska pólitik-
in er ekki í samræmi við pólitik
stórveldanna. Rúmenía verður altaf
að skipa sér undir þann fána, þar
sem barist er gegn yfirtroðslum að
norðan. Þessi göfugi fáni er í hönd-
um Miðríkjanna.«
C. C. Arion formaður konserva-
tíva, sagði að sinn flokkur mundi
berjast fyrir þvi, að Rúmenía léti til
sín taka i þessum ófriði. Og ef
engin breyting yrði á frá því sem
nú er, mundu þeir vilja fylgjast með
Miðveldunum.
Bratianu forsætisráðherra sagði að
stjórnin gæti ekki talað um alheims-
pólitíkina, en það væri þó ekki sama
og það að hún féllist á skoðanir
þær, sem nú hefði verið haldið fram,
að Rúmenar ættu að ganga inn í
ófriðinn.
Herskyldan í Bretlandi.
Verkamannaforingjar sitja áfram í
ráðuneytinu.
Þegar eftir fyrstu umræðu um her-
skyldufrumvarpið bryddi á megnri
óánægju meðal þingflokks verka-
manna. Ætluðu þá þrír ráðgjafarnir,
þeir Arthur Henderson, Brace og G.
H. Roberts, að segja af sér, en þeir
eru málsvarar verkamanna í sam-
steypuráðuneytinu. Mr. Asquith fór
nú ekki að litast á blikuna og þótti
kenna misskilnings hjá foringjum
verkamanna. Kallaði hann þá því á
fund með sér, til þess að skýra fyrir
þeim málið og varð niðurstaðan sú,
að ráðgjafarnir hættu við það að segja
af sér, en Asquith varð að gefa þeim
nýtt fyrirheit um það, að herskyldu-
lögin skyldu eigi notuð sem vopn
til þess að koma á almennri þ»gn-
skyldu, hvorki nú né síðar. Gaf
Asquith það með glöðu geði og
kvað frumvarpið einungis komið
fram til þess að ná mönnum í her-
inn, en ætti alls eigi að verða til
þess, að þröngva verkaraönnum til
nauðungaivinnu.
Viðureignin í Grikklandi.
Bandamenn sprengja brýr.
Miðveldin ætla að sækja að banda-
mönnum úr þrem áttum í Grikk-
landi. Tyrkir koma að austan. Hafa
þeir dregið saman herlið hjá Xanthi.
Eru það tvær herdeildir, og taldar
heldur illa búnar að vopnum. Búl-
garar og Þjóðverjar hafa sitt lið
milli Ghevgeli og Doiran og er svo
mælt að það sé eigi minna en 200
þúsundir manna. Eru það mest
Búlgarar, því að Þjóðverjar hafa orð-
ið að senda nokkuð af herliði sinu
norður til Galizíu. Þó hafa Þjóð-
verjar þarna syðra ógrynnin öll af
skotvopnum. í héraðinu umhverfis
Monastir eru Austurríkismenn með
sitt lið. Etu þar taldar 50 þúsundir
manna, en nokkuð af því Búlgarar
og Þjóðverjar.
Bandamenn hafa séð sinn kost
vænstan í því að sprengja tvær járn-
brautabrýr til þess að tefja fyrir
framsókn Miðríkjahersins. Var önn-
ur þeirra yfir ána Struma hjá Demir-
Hissar. Hún var 200 metra löng.
Hana sprengdu Búlgarar í Balkan-
ófriðnum síðari, er þeir urðu að
hörfa norður á bóginn fyrir fram-
sókn Grikkja. Sú brú er á leið
þeirri, er bandamenn höfðu ætlað
sér að fara til Sofiu og Miklagarðs,
og sést á þvi, að nú muni þeir
hættir við þá fyrirætlun. Hin brú-
in var hjá Kilindir, rétt sunnan við
Doiranvatnið.
Hlutleysi Korfu.
Korfu er ein af Ionisku eyjun-
um. Voru þær undir vernd Breta
frá því árið 1815, og þangað til árið
1863. 14. nóvember það ár var
gerður samningur í Lundúnum, þar
sem Bretar afsöluðu sér verndarrétti
yfir eyjunum og fengu hann Grikkj-
um í hendur, og jafnframt lofuðu
stórveldin, Bretland, Frakkland, Rúss-
Iand, Austurríki-Ungverjaland og
Prússland að vernda og ábyrgjast
hlutleysi eyjanna.
Nú hafa Frakkar, svo sem kunn-
ugt er, sett lið á land í Korfu og
hafa þeir dregið upp fána sinn á
opinberum byggingum þar. Jafn-
framt hafa þeir og flutt þangað
serbneskt herlið, til þess að láta það
hvílast.
Grikkjum finst sem Lundúnasamn-
ingurinn hafi ekki verið sem ræki-
legast haldinn með þessu, allra helzt
vegna þess að Frakkar skýrðu þeim
ekki frá þessum tiltektum sínum fyr
en þeir höfðu sett lið á land i eynni.
Hafa Grikkir nú mótmælt aðförum
þeirra formlega, að hverju sem það
verður.
D-listinn.
Fyrir nokkrum dögum las eg Þ3^
i dagblöðunum að þrjú kvennfélög
hér í bænum hefðu komið sér satnan
um að hafa sérstakan lista við b*iar'
stjórnarkosningarnar og að þau hefðn
sett tvær ágætiskonur efst á þnnD
lista.
Mér hefir nú í vetur varla Þr,tt
um annað vænna en þegar eg laS
þetta, þvi satt að segja hafði eS
orðið vör um nokkurn undirróðnr
frá sumum kvennskörungum Þess3
bæjar, i þá átt, að kvenfélögin skyl^
nú ekki neitt skifta sér af þessafl
bæjarstjórnarkosningu, heldur
karlmennina algerlega sjá fyrir heno1,
Mér fanst þetta hálf undarlegt eftif
alt hjalið um það, að við hefðu01
engin réttindi, að við nú, — Þe£3í
sumar af okkur konunum, setn
nóqu (ramlar, hafa fengið full rétt'
indi á móts við karlmenn, — ættuö1
ekkert að skifta okkur af fyrstu op'
inberu kosningunum, sem fara fran3
hér í höfuðstaðnum, síðan við fengnnl
jafnréttið í sumar sem leið.
AuðvitaÖ hefði eg helst kosið $
kvennfélögun hefðu unnið í saU1'
vinnu með karlmönnunum, að unð'
irbúningi kosninganna, en þegar
þeir sem eldri borgarar i bæjarfélag'
inu létu það vera að bjóða félögun'
um samvinnu sína, þá urðu auðvit'
að kvennfélögin að vinna upp ^
sínar spýtur, og hafi þau þökk fyrir'
Mér þykir líklegt að konur
sér um þenna lista, sem kvennf^'
ögin hafa sett upp og skipaður eí
ágætismönnum. Konurnar á listan'
um eru bæði vel mentaðar og kunn'
ugar högum almennings hér í ^
og hafá báðar starfað mikið í ýn3S’’
um félögum, og karlmennirnir efD
allir þrír hver öðrum betri, og Þ3
finst mér nú sá bæjarstjórnarlistt
vel samansettur, sem er skipaður 3
ágætum konum og körlum. $eZt
og heilladrýgst er samvi.nnan, °%
ekki trúi eg öðru en bæjarstjóm111
hafi hagnað af, að í henni séu me
karlmönnunum góðar og skynsaniaf
konur.
Sýnið á mánudaginn að þið kun°
ið að kjósa og kjósið D-Iist»,íí,'
Kolbrún.
Böglapóstur
í Bretlandi og Sviþjóð.
Bretar hafa nú látið lausan a^ttí
nær allan böglapóstinn, sena Þ
tóku úr »Oscar II*. Halfl3
m ein'
eftir að eins fáum böglum, setI .
hver efi leikur á hvert fara el81-
En Svíar halda áfram upPte^° ^
hætti, að taka brezkan böglap^st’
eru nú t. d. geymdir rúmleg3
þús. slíkir bögglar i Gautaborg-