Alþýðublaðið - 06.05.1958, Qupperneq 3

1
Þriðjudagur 6. umaí 1958
AlþýSnblaðiS
Alþýðubíaöið
Útgefandi:
Eitstjóri:
ITréttastjóri:
Auglýsmgastjóri:
Ritst j órnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Alþýðuflokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Emilía Samúelsdóttir.
14901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsið
Prentsmiðja Alþýðubláðsins. Hverfisgötu 8—10.
tiiiaga
MORGUNBLAÐIÐ skilgreinir í forustugrein sinni á
sumiudag, bvað álagning sé, og kemst svo að þeirr; niður-
stöðu, að hsnni verði bezt haldið í skefjuim með frelsi og
samkeppni í vcrzlun og viðskiptum. Þett-a er kemiing, sem
lætur yel í eyrurn. Hún revnis.t siálfsagt framkvæmanleg,
þar sem vörur eru bverju sinni méiri en efíirspurn. En
slíks verður áreiðanlega langt að bíða hér á iandi, þó að
afkoma fóiks sé yfirl-eitt góð. íslendingar verða að spara
erlendan gjaldieyri eins og svo margar aðrar þjóðir, og
þess. vegna hljótum við að gæta 'hóÆs eftir föngum um
inmflutning. Sannleikurinn. er líka s;á, að engum stjórn-
málafiokki hefur tekizt að gera draum Morgmiblaðsins
um tfrelsi og samkeppni í verzlun og viðskiptum að veru-
leifca. Sjálfstæðisnnenn hafa vafalaust viljað slíkt á yalda-
dögum sínurn, en þeir gáíust upp. Þeir settu nauðugir vilj-
ugir hvers bonar hömlur, takmörkuðu frelsi einstaklinga
og þorðu ekki að treysta úrslitamætti samkappninnar eða
fengu henni ekki við komið, Staðreyndirnar sýna, að þessi
ummæli. eru rétt, hvort sem Morgunblaðinu líkar betur
eða verr.
Em fullyrðing Morgunblaðsgreinarinnar á sunnudag er
svo fjarri lagi., að' furðu gegnir. Þar er sagt, að verðlags-
eftirliitinu halfi verið komið á í því skjrni að ofsækja
pólitíska andstæðinga. Slíkt hefur vist engum til hugar
komið. Verðlagseftirlitið á að nó jafnt til allra, hvar í
flofcki sem þeir standa og hverjar sem skoðanir þeirra á
þjóðfélagsmólum reynast. Og það á í eðli sínu ekkert skylt
við ofsókn. Hún fcemnist heldur ekki í framfcvæmdinni hér
á landi. Auðivitað ,g!eta menn verið með og' mjóti v-erðlags-
eftirliti, en hitt nær engri átt að halda fram annarri eins
fjarstæðu og þeirri, að það eigi að vera póltísk ofsókn í
einhverri mynd. Morgunblaðið gerir sig hlægiiegt með því-
líkum ir.álflutningi.
Og mieð 1-eyfi að spyrja: í hvaða skyni settu Sjálfstæðis-
mánn hömlur og reglur, meðan þeir átt.u að heita lands-
feður? Yar það pólitísk ctfsókn, sem fyrir þeim vakti, og þá
gegn hverjum? Þessar spurningar koma ósjálfrátt upp í
hugann við lestur forustugreinar Morgunbl. á sunnudag.
Sjáifstæðismerui hafa raunár ekki stett lögin um verðlagseft-
irlitið, sem nú er í giidi, en þsir hatfa átt þátt í sambærileg-
um ráðstötfunum á undanförnum árum. Og þeim hefur
væntanlega ekki gengið ofsóknarhneigðin til.
Hér er því líkast, að reynt sé að efna til æfsing’a, nem.a
fyrir MorgurJblaðinu vaki að afnema aEt verðlagseftirlit og
leyfa gegndarlausa aukningu dýrtíðarinnar á þeim grund-
velli. Öllum. liggu.r í augum uppi, að sú yrði afleiðingin af
þeirri ráðstöfun, sem virðist v-aka fyrir höfundi forustu-
greinarmnar á sunnudag. Og þá er viíst fundin ein tillaga af
hálifu Sjáltfstæðismanna til lausnar á vanda efnahagsmál-
anna.
Lán eða styrkur
DEILT er um það á aliþingi og í blöðum þessa dagana,
hvort, gefa skuli etftir óþurrkalánin svokölluðu, en bændur
nutu þeirra, þegar illa áraði af völdum óvenjul>eg:ar rigning-
artíðar. Sjálfstæðismenn beit,a sér af offorsi iýrir eftirgjöf
lánanna og telja hana mjiikið réttlætismál.
Hér er um þau tilmæli að ræða, að liánum sé breytt í
styrki. Og við þau er sannarlega ýmislegt að atihuga. Fénu
var ráðistafað sem lánum, og sumir þeir ba-ndur, sem helzt
þurft.u á fulltingi að halda, urðu sér ekki úti um þessa pen-
inga atf því að þeir bjuggust við að þurfa að endurgreiða þá.
Riíkisibændur notuðiu hins vegar tækifærið og tóku fénu feg-
ins hendi, enda áhyggj ulausir út af borguninni, Nú á að
breyta lánunum í styrki. Með öðrum orðum: Féð, sem fá-
tækir bændur neituðu sér um, en efnabændur nottfærðu sér,
á að verða gjöf samfélagsins til þeirra Sem við peningunum
tóku.
Sjálfstæðislflokkurinn reymr að vinna stéttir landsins
til fylgis við sig með ýmsu móti, en hann gerir sig naum-
ast geðífelldari í augum bændanna m,eð þessum tiltektum.
Stóribændasvipurmn segir til sín, þegar hann þykist taka
ofan fyrir íslenzkum bændum með því að bjóða gróðamönn-
unum í hópi þeirra að gera s-vo vel að hatfa lán fyr,ir styrki.
( Ufara úr heimi )
ÞEGAR Sovétleiðtogarnir á- |
kváðu að senda ekki fulltrúa á 1
þing júgóslavneskra kommún-
ista, hafa þeir trúlega ekki gert
sér grein fyrir því hvernig
Gomúlka mundi snúast við, og
sýna umheiminum að hann ^
væri óháður Moskvu.
Afstaða Gomúlka kom flest-,
um mjög á óvart, einkum þar ;
eð pólski kommúnistaflokkur-
inn hafði áður lýst fylgi sínu
við önnur Austur-Evrópulönd
um það, að senda ekki fulltrúa
á júgóslavneska þingið, en að-
eins fela sendiherrum sínum
að vera áheyrnarfulltrúar.
Enda þótt Pólverjar hafi sýnt
mikla einurð í sambandi við
þetta mál, er þess ekki að ]
vænta að Gomúlka kasti sér
út í harðar deilur við þá
Moskvumenn. Hann reynir að-
eins að tryggja það, að Rússar
fái ekki framvegis tangarhald
á pólska kommúnistaflokknum
og þar með Póllandi, þar af
leiðandi forðast hann djörf til-
tæki og mikil u’msvitf á aþ-
þjóðavettvangi, og hann forð-
ast hugmyndafræðilegar deil-
ur. Gomúlka er ófeiminn að
tala eins og Krústjov vill
heyra, því hann veit að slíkt
tekur enginn Pólverji alvar-
laga.
Pólskir stjórnmálamenn vilja
ekki fylgja Titó á göngu hans
út á leikvang heimsmálanna,
og þeir hafa engan áhuga á hár
fínni túlkun á marxist-lenin-
ismanum, og þeir álíta að Tító
hafi hlaupið á sig í viðskiptun
um við Moskva.
Af þessum ástæðum öllum
vakti það sérstaka athygli, að
pólski sandiherrann skyldi sitja
hið fastasta, þegar sendiherrar
annarra Austur-Evrópuríkja
gengu af fundi í mótmælaskini
við ræðu Rankóvits síðastlið-
Tito
inn miðvikudag'. Hann Idapp-
aði meira að stegja ákaft fvrir
ræðunni. Þessi hegðun var ekki
nein tilviljun og þótt hann hafi
ekki haft neinar fyrirskipanir
frá stjórn sinni, þá hafði hann.
lesið íyrir fundinn leiðarann í
Tribuna Ludu aðalmálgagni
pólskra kommúnista. bar sem
bví var slegið föstu, að: — þótt
Pólverjar séu ekki í öllu sam-
mála Júgóslöíum, þá hindrar
bað ekki áframhaidandi og
aukna vináttu kommúnista-
flokka Póllands og Júgóslavíu.
í Varsjá er því haldið fram
að á síðustu stundu hafi vterið
kippt út annarri grein, þar sem
Júgóslavar voru harðlega gagn
rýndir, og höfðu Rússar lagt
blessun sína yfir þá grein, en
Gomúlka sá um, að önnur
stefna var tekin.
Hann vissi, að Sovétleiðtog-
arnir voru órólegir yfir deil-
unni við Júgóslava, og reyndu
að draga úr henni. Krústjov
ætlar sér vafalaust að ná vfir-
tökum í Póllandi, en vafalítið
mun hann forðast harðvítug á-
ok í leppríkjunum.
Hvernig stiendur á hinuxn
óarðlegu mótmælum Rússa við
•æðu Rankóvits?
Skiljanlegt er að þeir yrðu
Titó gramir, en því var svo
á málum haldið?
Lengi vel var ekkert upþi
Tátið um óeininguna, og má
vera, að Krústjov hafi vænzfc
eftir að geta lempað málin.
En það mistókst, og hefir and
staða Júgóslava efizt við ár-
ásir Rússa. Og Pólland hefir
ekki hlýtt bendingum Moskvu,
og nú er eftir að vita hvorfc
Krústjov tekst ennþá einli
sinni, að bræða yfir brestina í
hinum hugmyndafræðilegu á-
tökum marxista, og láta lítá
svo út, sem fullkomin eining
ríki í herbúðum kommúnista
austan járntjalds.
H.
NÝLENDAN ADEN er síð-
asta fótfesta Breta í Mið-Aust-
urlöndum. Aden var lítið sjó-
ræningjaþorp þsgar Austur-
Indiafélagið náði þar yfirráð-
um árið 1839. Nú eru þar 14000
íbúar og töluverð velmeg-1
un. Um langan aldur var Aden (
birgðahöfn fyrir skip, er sigldu
á Austurlönd fjær. Hin gífur- I
lega aukning olíuframleiðsl- j
unnar í Austurlöndum varð til
þess, að Bretar reistu miklar
olíuhreinsunarstöðvar í Aden.
Og á síðastliðnu ári voru að-
alstöðvar herafla Breta í Mið-
Austurlöndum settar í Aden.
Mörg atvik hafa undanfarið
gerzt, sem benda til þess, að
Aden geti orðið jafn viðkvæmt
landssvæði og Súez. íbúar Ad-
en hafa til þessa þolað nokkurn
veginn yfirráð Breta, og eiga
þeir nú í vændum nokkrar
stjórnarbætur og jafnvel sjálf-
stjórn.
En umhverfis Adan eru nokk
ur smáríki undir vernd Breta.
Er þeim stjórnað af sheikum
og soldánum, og hefir nú þjóð-
ernisstefna Arabanna náð til
þeirra. Undanfarið hefur Yem
ne háð skæruhernað gegn
verndarsvæðunum í grennd við
Adön. Allar tilraunir Englend-
inga til þess að vingast við
Yemen hafa mistekizt, og nú
er Yemen I bandalagi Nassers, 1
hinu. Arabi’ska Sambandslýc' • I
veldi. Síðar er her Yemen;
stjórnað af egypzkum liðsfor- j
ingjum og Sovétríkin hafa sent
þeim miklar birgðir hergagna,
og nú standa yfir samningar
um, að Rússar sjái um bygg-
ingu stórrar hafnar við Rauða-
haf. Englendingar hafa fylgzt
með þessari þróun í vanmátt-
ugri skelfingu, og um skeið lá
við, að þeir færu með her á
hendur Yeman til að hefja loft
árásir á borgir þar. Fordæm-
ing þjóðanna á árás Frakka á
Sakiet Siddi Yousef kom í veg
fyrir slíkar aðgerðir. En síð-
ustu daga hafa gerzt óheilla-
vænlegir atburðir á sjálfu Ad-
en verndarsvæðinu.
Soldáninn í Lahej, — sem er
stærsta „smáríkið" þarna um
slóðir, hefir hótað að segja upp
öllum samningum við Breta,
og gerast aðili að Arabisk-a
Sambandslýðveldinu. Lands-
stjórinn lét þegar í stað hand-
taka nánustu samstarfsrrtenn
; soldánsnsi og voru þeir sakað-
ir um.að vera leppar Nassers.
Tveir brezkir túndurspillar
sigldu til vAden, og liðsauki
kom frá Kenva.
Ekkert er Englendingum
hættulegra en nýtt stríð í Mið-
Austurlöndum, sem hægt væri
að túlka, sem ógnun við Ara-
baríkin. Það gæti að angu gerfc
þær vonir, sem bundnar voru
við ríkjasambandið Írak-Jór-
dan, og stefnt er gegn Nasser.
Styrjöld á þessum slóðum gæti
valdið því, að Saudi-Arabía
snerist endanlega til f.ylgis við
Nasser, og síðast en ekki sízt
gæti það gefið Sovétríkjunum
átyllu til þess að styðja þá
kröfu Arabaríkjanna, að ísrael
láti af htendi þau landsvæði,
sem það vann í styrjöldinni
1948.
Það er kominn tími til að
Bretar endurskoði afstöðu sína
í Aden.
Allt verndarsvæðakerfið er
úrelt orðið og út í bláinn, —
sýndi það sig bezt í óeirðunum
í Oman. En það tekur langan
tíma að endurskoða alla þá
samninga, sem í gildi eru og
ákvteða landamæri milli hinna
fjölmörgu smáríkja. Árangur-
inn af slíku samningamakki
gæti hæglega orðið verri en
enginn. Hið eina, sem af viti '
verður gert í þessum málum,
er að fá hersveitir Sameinuðu.
þjóðanna til að halda uppi
gæzlu á landamærum Yemen
og rayna að hindra frekari
átök.