Alþýðublaðið - 06.05.1958, Side 7

Þrdðjudagur 6. maí 1958
AlþýðublaSjð
7
( Bækur og fiöfuncieir )
ÞÓ AÐ HÓPUR elztu og eldri
jkynslóðarinnar íslenzku hér
vestan hafsins grisjist óðum af
eðlilegum ástæðum, eru þeir
enn sem betur fer margir með-
al vor, er láta sig af heilum
huga skifta íslenzk málefni og
iylgjast vilja með þróun menn
ingarmála heima á ættjörðinni.
Með þá í huga sérstaklega skal
hér stuttlega getið nýútkom-
inna árbóka tveggja af merk-
ustu menningarstofnunum
heimaþj óðarinnar, Landsbóka-
safnsins og Háskóla íslands.
„Árbók Landsbókasafns ís-
lands (Rvík. 1957) tekur yfir
árin 1955—56, og er 12.-13. ár-
gangur hennar; hún er allmik-
ið rit að vöxtum, nærri 200 bls.
í stóra broti.
Hefst hún að venju á skýrslu
Finns Sigmundssonar lands-
bókavarðar, sem er glöggt og
skilmerkilegt yfirlit yfir starf
safnsins og hag á umræddu
tímabili; fer hann þessum orð-
um úm aukningu safnsins:
„Árin 1955-56 hefur bókaöfl-
un safnsins verið með svipuð-
um hætti og undanfarin ár.
Ritauki þessara tveggja ára
mun vera um 10 þúsund bindi,
en er ekki að fullu skrásettur
þegar þetta er ritað. Sérstök á-
herzla hefur verið lögð á að
fylla ýms skörð í hinum erlenda
hluta safnsins, einkum í tíma-
ritum og hefur vísindasafn-
ið verið aukið eftir föngum og
áskriftum tímarita fjölgað."
Safninu hafa borizt bólca-
gjafir og handrit úr ýmsum
áttum, og er ánægjulegt til frá-
sagnir, að nokkrir íslendingar í
Vesturheimi hafa sýnt því rækt
arsemi í verki með slíkum gjöf
um.
Þá getur landsbókavörður
þess að nú sé í uppsiglingu ís-
lenzk bókaskrá á vegum safns-
ins, en í henni verða öll prent-
uð rit á íslenzku frá því að
prentun hófst og rit á erlend-
um tungum eftir íslenzka
menn. Er útgáfa hennar hið
mesta nytsemdarverk og unn-
endum íslenzkra fræða hvar-
vetna mikið fagnaðarefni.
Ennfremur ræðir landsbóka-
vörður framtíð safnsins með
sérstöku tilliti til sameiningar
þess og bókasafns Iiáskóla ís-
Jands, sem Alþingj hefur þeg-
ar samþykkt, og vonandi er, að
bráðlega komist í framkvæmd
rneð þeim hætti, að báðum að-
ilum megi til sem mestrar efl-
íngar verða.
Meginefni Árbókarinnar eru
nú sem áður ritaskrárnar,
sem ná yfir íslenzk rit 1954 og
1955, viðauka um slík rit 1944-
53, og yfir rit á erlendum tung
um eftir íslenzka menn eða um
íslenzk efni. Hefur Ásgeir
Hjartarson bókavörður samið
omræddar ritaskrár, er hafa
rnikinn fróðleik að geyma um
íslenzka bókaútgáfu og iðkun
íslenzkra fræða á íslandi og er-
lendis.
Eins og áður flytur Árbókin
einnig nokkurt lesmál almenns
efnis, og kveður þar mest að
ritgerð dr. Peter Hallbergs „ís-
lands klukkan í smíðum“ um
hinn víðfræga sagnabálk Hall-
dórs Kiljans Laxness, sem sam-
in er af mikilli þekkingu og
næmum skilningi og varpar
'fojörtu ljósi á vinnubrögð
skáldsins; en dr. Hallberg hef-
ur eins og landsbókavörður |
segir í skýrslu sinni, — „ritað
meira og ítarlegar um Halldór
Laxness og bækur hans en
nokkur annar.“ Verður þetta
augljóst af skrá þeirri yfir rit- j
störf dr. Hallbegs um það efni,'
sem birt er einnig í Árbókinni,!
ásamt gagnorðri og maklegri
grein um hann eftir dr. Stein-
grím J. Þorsteinsson prófessor.
En hinni ítarlegu og merku'
grein dr. Hallbergs um íslands- j
klukkuna fylgir skrá yfir bæk- ‘
ur Halldórs K. Laxness á ís-1
lenzku og erlendum málum, >
sem Ásgeir Hjartarson hefur |
tekið saman; nær hún fram til1
sumarins 1957 og sýnir, að
fram að þeim tíma höfðu bæk
ur þessa fyrsta íslendings, sem
hlotið hefur bókmenntaverð-
laun Nóbels, komið út á yfir
20 erlendum tungumálum, og
ýmsar þeirra í mörgum útgáf-
um á sumum þeim málum.
Loks er í Árbókinni fróðleg
grein eftir Benedikt S. Bene-
dikz, „Ensk háskólabókasögn
og íslenzk fræði“, sem ber
allvíða traustum fótum í Bret-
ur ánægjuefni, að íslenzk i
fræði og bókasöfnun fer vax-
andi þar í landi.
Nýjasta „Árbók Háskóla ís-
lands“ (Reykjavík 1957), lýsir
starfi hans á háskólaárinu 1955-
56, og er þar fyrst á blaði af
meginmáli r'tsins ræða sú, er
dr. Þorkell Jóhannesson, rektor
háskólans, flutti á hátíðinni við
setningu hans fyrsta vetrardag
22. okt. 1955 og var u mallt hin
skilmerkilegasta og athyglis-
verð að sama skapi.
Rekur rektor þar starfssögu
háskólans á liðnu ári og minn-
ist agurlega þeirra háskóla-
kennara er látizt höfðu á árinu
eða horfið frá störfum fyrir ald
urs sakir, og biður jafnframt
velkomna hina nýju kennara.
Þá getur hann sérstak-
lega heimsókna erlendra há-
skólakennara og fyrirlestra
þeirra í háskólanum.
Aðsókn er mikil að Háskóla
íslands eins og sjá má af því að
rektor bendir á það í ræðu
sinni, að haustið 1955 voru 774
stúdentar innritaðir til náms
þar, og af þeim voru 173 nýir
stúdentar.
Venju samkvæmt snýr Þor-
kell rektor sérstaklega máli
sínu til hinna síðastnefnda, er
standa á þröskuldi íháskólanáms
síijs, og ræðir einkum þá hættú;
sem liggur í of einhæfri sér-
menntun; leggur hann réttilega
áherzlu á það, að hér beri að
leitast við að finna hinn gullna.
meðalveg, og segir:
„Vandamál skólanna verður
þá það. að freista þess að veita
nemendum sínum eins og áður
þá sérmenntun, sem framtíðar-
starf þeirra krefst, en leggja
um leið alla stund á að gæta
þess, að upplagi þeirra til sjálf-
stæðs persónulegs þroska
menntunar og menningar sé
ekki of boðið eða kæft niður,
heldur þvert á móti öll alúð
við það lögð að gefa nemend-
um tækifæri til að þroska hæfi-
leika sína í öllum efnum, glæða
áhuga þeirra, auka þeim víð-
sýni, þekkingu og menningu.
Með þeim hætti ættu skólarn-
ir að ala upp eigi aðeins vel
bæfa sérfræðinga, heldur
einnig vel menntaða einstak-
linga.“
Þá eru skrár yfir gerðir há-
skólaráðs, kennara og stúdenta,
kennslugreinar og próf á árinu
í hinum ýmsu deildum háskól-
ans, bókasafn hans og sjóði, og
skýrslur um störf stúdentaráðs.
Má af öllu þessu fá allglögga
mvnd af starfsemi háskól-ans og
stúdentalífinu. Um háskóla
bókasafnið skal þess getið, að
það hefur .á árinu 1955-56 auk
izt um 2130 bindi, svo að það
er nú rúm 76.þúsund bindi að
stærð.
Háskólinn átti sinn góða þátt
í móttöku dönsku konungshjón
anna, er þau heimsóttu ísland
vorið 1956, og er í Árbókinni
stuttorð frásögn um komu
þeirra í háskólann og hátíða-
haldið þar þeim til heiðurs, á-
samt prýðilegu ávarpi rektors
við það . tækifteri og hinu
snjalla kvæði, sem Tómas skáld
Guðmundsson, flutti konungi
og drottningu Danmerkur.
Einnig lagði háskólÍTm sinn
skerf til hátíðahaldanna í til-
efni af 900 ára afmæli Skál-
holtsstaðar sem fyrsts biskups
seturs á Islandi; er frá því
greint í Árbókinni og prent-
■að þar skörulegt ávary rektors.
En að því loknu flutti prófessor
Magnús Már Lárusson merki-
legt erind um „Biskupsk.iör á
Framhald á 8. siðu
BÆJARBÍÓ sýnir um þess-
ar mundir myndina „Feg-
ursta kona í heimi“ með Ginu
Lollobrigidu í aðalhlutverki.
Það er algerlaga óþarft að
skrifa um livernig Ginu
tekst að ieika í þessari
mynd. Hún hefur áður sann-
að óhrekjanlega, að hún er
ekki aðeins kynþokkadís,
heldur einnig ágætis leik-
kona.
Myndin Lallar um unga og
óreynda söngkonu, sem til að
bjarga möminu sinni frá háð
ung fer fram á senuna fynr
hana og tekst svo vel, að j.að
vekur athygli ungs rússneslis
aðalsmanns, sem gefur hennl
nokkurt fé.
Fyrir gjöfina kaupir hún
sér söngtíma hjá fræguin
söngkennara og hjlómsveitar
stjóra, sem verður hrifinn af
henni og býður henni, að
leggja heiminn að fótum
hennar, ef hún aðeins vill
láta að vilja hans og elska
hann. Þetta er meira en hún
getur, því að hún elskar Rúss
ann og fer hún því frá þess-
um kennara sínum og reynir
áð berjast áfram sjálf. Þetta
tekst og mistekst á yíxl, en
loks slær hún í gegn og eign
ast fé til að nema betur og
eftir aUs konar ævintýr á-
kveður hún að hverfa og
helga sig námi um skeið. Ræð
ur hún frægan tenórsöngvara
til að kenna sér í húsi .fyrir
utan París. Þar kemur að þau
eiga að syngja saman aðal-
hlutverkin í óperu í París, en
á frumsýningu, sem gamii
kennarinn iiennar stjórnar,
brjáiast hann svo af afbrýði,
að hann lætur leigumorðingia
myrða söngvarann, sem hann
heldur að sé elskhugi hennar.
Syo illa vill til, að hún hefur
einmitt ótt í smáilldeiium við
Rússann rétt fjiTÍr sýninguna,
en hann hatði eitt sitt veðjað
um ást hennar og er hann
staddur að íjaldabaki þegar
morðið er framið. Er hún þess
fullviss, að her sé hann að
verki.
Nú rætist liins vegar sá
draumur kennarans, að fá að
ferðast með henni og leggja
hei'ninn að fótum hennar.
Aldrei meir tekur hún þó að
sár að syngja þetta hlutverk
aftur.Þó kemur þar, að þau
eru kvödd til Rússakeisara tii
að syngja við hirðina og þá
vill svo til að keisarafrúin
vill einmitt fá. að heyra þessa
óperu. Þegar söngkonan
kemst að þvi að hinn gamli.
vinur hennar muni verða við
staddur sýninguna, ákveður
hún að syngja hana á ný og
kvelja hann með að verða að
vera viðstaddan þetta atriði,
sem muni mi.hna hann á forna
synd. Þetta fer þó öðruvísi,
því að samvizka kennarans
gerir út af viC hann, hann
játar allt og á síðustu stundu
tekst gömlu elskendunum að
ná saman á ný.
Myndin er vel tekin og
söngur ágætur, jafnvel hjá
Ginu, sem hefur nokkuð
numið söng.
S
S
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Ef bér hafið hug á að láta smíða fyrir yð'ur fisltiskip, ]>á athugið vandlega
þau skip. sém í seinni tíð hafa bætzt flotanum og berið þau saman og hagnýt-
ið yður reynsluna.
Vélbáturinn REYNIR VE 15, sem er 7 2 brúttó smólestir að stærð, er talinn
eitt hið' fullkomnasta, vandaðasta og b ezta sióskip íslenzka fiskiskipa-flotans,
en hann er smíðaður hió umbjóðendu m vorum
STRÁNDBY SKIBSVÆRFT, í Danmörku
Verð og; greiðsluskilmálar eru þeir hagkvæmustu sem völ er á og
AFGREIÐSLUTÍMI MJÖG STUTTUR.
Munið að tala við okkur áður en þér festið kaup annars staðar, og
við munum láta yður í té allar nauðsynlegar upplýsingar.
Heildverzlunin ÓÐINN
Sími 210 — Vestmannaeyjar.
S
s
s
S ■
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
\
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
;
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
c