Morgunblaðið - 14.01.1917, Síða 3

14. jan. 71. tbl.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Loforðið.
(Lauslega þýtt).
Gömul, gömul kona sat við ain-
inn í fátæklegu stofunni sinni. Ket-
illinn stóð á olíuvélinni og vatnið
suðaði hljóðlega um það að ekki
skyldi standa á því að sjóða þegar
kveykt væri undir. Dálítið borð stóð
við hægindastól gömlu konunnar og
á þvi móleitur tepottur og tveir
móleitir tebollar. Þetta var þriðji
dagurinn, sem hún einsömul setti
tvo tebolla á borðið. En á því lá
Hka opið bréf, og að því drógust
aftur og aftur augu gömlu konunn-
ar. Og í hvert skifti, er hún horfði
á bréfið kom bros á varir hennar,
ánægjubros, er viitist eiga leið inst
úr sál hennar.
Hún kunni bréfið utanað — bréf-
ið sem bar henni þær gleðifréttir að
dóttursonur hennar væri á leiðinni
heim til ömmu sinnar frá Frakk-
landi og stríðinu. En hún stóð samt
upp úr stólnum sínum og tók gler-
augun ofan af hillunni: hún mátti
til að lesa það enn einu sinni, og
hún las það aftur, i tuttugasta sinn-
ið, og hugur hennar fann til fróun-
ar eins og fyrst er hún las það.
»Já, hann kemur. Hann efndi
ávalt loforð sín. Bara orðið að vera
einum degi lengur í þessum skot-
gryfjum. Nú er hann áreiðanlega
lagður á stað.«
Gamla stofuklukkan hans afa sló
fimm.
»Of framorðið í dag. Gerir ekkert,
gerir ekki vitund. Hann kemur þá
á morgun.«
Hún bjó til teið handa sjálfri sér
og óskjálfhent — enn þá skar hún
sér brauðsneiðina sína og smurði
hana. Kökuna, sem hún hafði búið
til handa honutn, lét hún ósnerta.
Hún var inni í skáp og daginn áð-
ur — annan daginn, er hún þreyði —
hafði hún vafið deigri tusku um
hana til þess hún þornaði ekki.
Rökkrið kom, en gamla konan sat
i hálfgerðu móki í stólnum sinum.
En alt i einu hrökk hún við glað-
vakandi. Hvað var það? Hún var
alveg óhrædd þó einhver unaðar-
leg, lotningarkend tilfinning gripi
hana, sem hún aldrei hafði fundið
fyr, því þarna rétt hjá gömlu klukk-
nnni hans afa, skein alt i Ijóma,
ekki samt frá arninum eða að utan.
l>að var birta og þó ekki birta.
Það var llkara einhverju hreinu og
skæru, er brytist langt, langt að inn
i þessa ómjúku og köldu veröld.
Eitthvað óumræðilega miklu fegurra
«n hún nokkurntfma hafði áður séð
eða getað gert sér i hugarlund, og
vissulega — á því lék ekki minsti
vafi — sá hún dóttursoninn sinn
standa þarna i míðjum Ijómanum.
Eða var hann ekki þar? Ef til vill
var hún hrifin héðan eitt augnablik
svo hún mátti sjá hann snoggvast
eins og hann var? Nei, hann hlaut
að vera kominn sjálfur.
Hún var ekki viss um hvort hún
sá það eða fann; hún hélt að hún
hefði sóð ha-n skotinn — í hj it’-
stað. E t þ 1 C' 1 1 ha’ði hún fulla
vissu um að hmn var nndaður, laus
úr fjötrum jarðneskrar tilveru.
Ljóminn og sýnin hvarf, dags-
birtan þvarr og húmið datt á. En
altaf sat gamla konan í hæginda-
stólnum sinum við arninn og nú
bjó eintóm gleði í sál hennar.
»Hann sagðist koma heim og
efndi það. Hann sveik aldrei loforð
— en þungt hlýtur það að hafa
verið honum að koma til min og
fátæklegu stofunnar minnar úr þess-
ari dýrð.«
Og er hún hugsaði á þessa leið
lék bros á vörum hennar — bros
sem spratt inst úr sál hennar. Þvi
þar var nú alt fult af trú og sæl-
ustu von.
Kristján Linnet.
Maxim látinn.
Það eru sjálfsagt fæstir af hug-
vitsmönnum heimsins, sem hafa haft
jafn mikil áhrif á heimsstyrjöldina
eins og Hiram Maxim, sem nú er
nýlega látinn. Þótt slept sé þeim
uppgötvunum, er hann hefir gert
viðvíkjandi flugvélum, þá mun nafn
hans æ uppi vegna vélbyssu þeirrar,
er við hann er kend.
Hinyn Maxim fæddist árið 1840
í Langersville i Norður-Ameríku og
er af frönku foreldri kominn. Faðir
t hans var málari og vélfræðingur og
vélfræðin var það, sem undir eins
hreif huga hans. Maxim sagði um
sjálfan sig skömmu fyrir andlát sitt:
»Eg verð að viðurkenna það, að eg
hefi ólæknandi uppgötvunarsýki. Eg
byrjaði að fást við uppgötvanir þeg-
ar eg var á barnsaldri og eg hefi
haldið þvi áfram síðan.c
A áttundaQtugi nítjándu aldar flutt-
ist Maxim til Englands og dvaldi
þar síðan. Hafði hann fyrir löngu
öðlast brezkan borgararétt og árið
1901 var hann gerður að aðalsmanni.
Það er vélbyssan, sem hefir gert
nafn Maxims ódauðlegt, hin sjálf-
vinnandi byssa, þar sem skothnykk-
urinn er notaður td þess að fleygja
burtu skothylkinu, skjóta nýju*skoti
inn í hlaupið og hleypa af byssunni
aftur. Þetta viiðist svo einfalt, sem
hugsast getur og hvert barnið skilur
það, en þó hefir þessi nppgötvun
gerbreytt öllum hernaði.
En það væri þó óréttlátt að binda
nafn þessa mikla hugvitsmanns við
þessa einu uppgötvun. Hann hefir
fundið upp afbragðs »Kronometer«,
áhald til þess að slökkva með eld
og margar uppgötvanir hefir hann
gert á rafmagninu og notkun þess.
Tveimur árum áður en Edison byrj-
aði að fást við rafmagnsuppgötvanir
sinar, var Maxim aðalmaðurinn hjá
fyrsta raflýsingarfélaginu í Ameriku.
Eftir það að hann hafði fundið upp
vélbyssuna og reyklausa púðrið, tók
Maxim að fást við flugvélasmíð og
flug\él hans var fyrst til þess að
geti hafið sig hátt til flugs.
í frhtundu.n sinum var Maxim
altaf að vinna að ýmsum smáum
uppgötvuoum og eru margar þeirra
nú notaðar um allan heim.
Fríðurinn.
í grein, sem Theodor Wolff, rit-
ar nýlega í Berliner Tageblatt seg-
ir hann að nú öðru sinni siðan ófrið-
urinn hófst sé ástæða til þess að
ætla að friður komist á. í fyrra
skiftið var það á öndverðu árinu
1915. Þá kom einhver afturkipp-
ur í Breta, sem höfðu ætlað sér
‘að láta til sín taka í hernaðinum
á landi. Nú sjá bandamenn að
árið 1916, sem Frakkar höfðu
aðallega treyst að yrði þeim sig-
urár, endar með glæsilegum sigri
Þjóðverja og bandamanna þeirra,
þar sem þeir hafa lagt Rúmeniu
undir sig. Blöð bandamanna við-
urkenna það, að þetta mikla korn-
land muni gefa Miðríkjunum nýj-
an þrótt. Og jafnframt fylgjast
bandamenn nákvæmlega með öll-
um þeim fregnum er koma af
þegnskylduvinnunni þýzku og alls
staðar má lesa i milli línanna efa
um það að bandamenn hafl nægi-
legt bolmagn til þess í vor, að
mæta þeim mannafla og óhemju
ósköpum af skotfærum, sem Þýzka-
land framleiðir. I Englandi við-
urkenna menn það opinberlega að
friðarþráin vaxi meðal almenn-
ings, en sem stendur vill þó eng-
inn viðurkenna það að hann hafi
beðið lægri hlut. Allir vilja held-
ur að ófriðnum sé haldið áfram
en að viðurkenna sig sigraða. Og
friður sem lætur alt um landa-
skipun í sömu skorðum og var
fyrir stríðið, er eigi að eins óvin-
sæll heldur er það svo, síðan Pól-
land var gert að sjálfstæðu kon-
ungsríki, þá er ekki hægt að koma
honum á. En þá liggur nær að
gera »kaupsamningsfrið«. Slíkum
friði lýsir Wolff þannig að þá
leggi hver þjóð sig fram i líma
til þess að komast að sem bezt-
um kjörum. Þá er mælt og vegið
alt sem til greina getur komið 0g
skifzt á þangað til hver stjórn
getur að lokum fært þjóð sinni
einhvern hag heim úr hildai’leikn-
um. Með þessu móti hyggur hann
að hægt verði að draga svo úr
beizkju ósigursins, að þjóðirnar
megi vel við una.
Jólamerki.
Jólamerkið norska fékk svo
góðar viðtökur í ár, að fyrsta
upplagið, 27a miljón, seldist upp
á fáum dögum. Annað upplag,
lU miljón, fór líka á svipstundu
og átti að gefa út þriðja upplag-
íð, 7* miljón, en eigi vitum vér
hvort orðið hefir af þvi, vegna
þess að hinn sérstaka límpappír,
sem merkin voru prentuð á, skorti
er maður frétti siðast.
Þessar góðu viðtökur þakka
blöðin fyrst og fremst Oerhard
Munthe, manni þeim, er teiknaði
merkið. Þetta er mjög eðlilegt.
Þótt merkin séu seld og keypt í
góðgerðaskyni, þá vilja menn þó
fremur kaupa þau séu þau fal-
leg, heldur en ef þau eru ósmekk-
leg eða ljót.
Þetta ætti Thorvaldsensfélagið
að hafa hugfast. Án þess að lagð-
ur sé neinn dómur á jólamerki
þau, er það hefir gefið út, er þó
óhætt að segja, að æsklegra hefði
verið að þau hefðu verið fallegri.
Hér eru margir menn, sem
kunna að fara laglega með lití
og pensil. Væri það ekki nema
gaman að lofa þeim að spreita
sig á þvi, hver þeirra gæti gert
laglegasta frummynd að jóla-
merki. Það væri rétt að láta
menn keppa um það næst að
búa til jólamerkið. Er það nokk-
urn veginn víst, að það mundi
gefa sölu merkjanna byr undir
báða vængi og allir kunna fé-
laginu á því góða þökk, ef það
sýnir svo vilja sinn i því að
gera merkið sem bezt úr garði
Frá Stykkishólmi.
Utsvör nokkurra gjaldenda
í Stykkishólmi 1916.
kr.
Ágúst Þórarinsson, verzl.stj. i2yo@
A. Andersen, lyfsali .... 370.00
Arni P. Jónsson. kaupm. . 200.00
Asmundur Guðmundsson,
sóknaiprestur........... 7J.oo
Eggert Eggertsson, bóndi . 85.00
Einar Vigfússon, bakari . . 60.00
Guðmundur Guðmundsson,
héraðslæknir............ 155.00
Halldór Illugason, skipstjóri 60.00
Hannes Andiésson, skipstj. 60.00
Hannes Jónsson, dýralæknir 85.00
Hjálmar Sigurðsson, kaupm. 590.00
Jónlna Jónsdóttir, ekkja (frá
Höfnum).................. 150.00
Jón Kr. Jónsson, tómthúsm. 60.00
Jón Skúlason, skipstjóri . . 65.00
Konráð Stefánss., umboðss. 100.00
Leonh. Tang & Söns, verzl. 1660.00
Magnús M. Berg, kaupm. . 50.00
Niels Breiðfjörð, bóndi . . 65.00
Oscar Clausen, fullrúi . . . 75.00
Páll V. Bjarnason, sýslum. x60.00
Pétur Sigurðsson, skipstjóri 50.00
Sparisjóður Stykkishólms . 150.00
Sæm. Halldórsson, kaupm. 720.00
W. Th. Möller, póstafgr.m. 70.00
Hér eru taldir þeir, er hafa minst
50 kr. Alls eru gjaldendur 245,
Útsvörin alls 7.456 kr.