Morgunblaðið - 13.04.1917, Síða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
baki, en Tyrkir slógu hring um
þá á þrjá vegu. Víssu þeir víst
ógjörla hvað Bretar \óru þar fá-
mennir fyrir. Héldu þessir 60
menn velli í hálfan annan sólar-
hring og vru þá fallnir 20 þeirra.
En þá komust Bretar yfir ána á
fleiri stöðum í senn og lá nærri
að Tyrkir yrðu umkringdir. Urðu
þeir því að hörfa í skyndi og 12.
marz náðu Bretar Bagdad.
Fiskveiðar Breta.
Landbúnaðar og fiskveiðaráðu-
neytið í Bretlandi, hefir nú ný-
lega skipað tvær nefndir til þess
að sjá um auknar fiskveiðar í
sumar. Er þannig skift með þeim
störfum, að önnur þeirra á að
hafa eftirlit með fiskveiðum í sjó,
en hin með fiskveiðum i ám og
vötnum. Hin fyrnefnda á að leita
ráða til þess að auknar verði
fiskveiðar með ströndum fram,
mönnum kent að nota fisk meira
til matar heldur en áður hefir
verið og hjálpa þeim mönnum,
sem báta eiga, til þess að þeir
geti stundað fiskveiðar. Formað-
ur nefndarinnar er Mr. Cecil
Harmsworth þingmaður, og starfar
nefndin í samráði við Lord Dev-
onport ríkisbryta.
Hin nefndin, undir forystu
Lord Desborough á að
íhuga hvort eigi^ muni hægt
að auka fiskveiðar í vötnum, ám
og tjörnum í Englandi og Wales.
Hún á líka að sjá fyrir því að
hægt sé að koma fiskinum á
markað, kenna mönnum að eta
hinar ýmsu tegundir tíska (svo
sem geddur) er lítt hafa verið
hafðar til matar áður og sjá til
þess að eigi verði spilt hinum
helztu veiðiám og vötnum. Hún
á líka að sjá til þess að auknar
verði álaveiðar í Bretlandi og
írlandi og állinn notaður til
manneldis.
SigliDgar Bandaríkjanna,
29. marz að kvöldi kom fyrsta
ameríkska vopnaðakaupfarið til Liver-
pool eftir 8 daga ferð frá New York.
Var það farþegaskipið St. Louis, eign
American Line, hraðskreitt skip og
stórt.
Aður en skipið lét í haf frá New
York, hafði ameiíkska stjórnin látið
koma fyrir tveim fallbyssum um
boið og látið menn þangað til þess
að stjórr.a þeim, einn fyrirliða og
nokkra stórskotaUðsmenn. Farþega
hafði skipið fáa meðferðis, að eins
33 að tölu, en 5 þeirra voru blaða-
menn frá New York.
Skipið var 72 klukkustundir
svæði því sem Þjóðverjar hafa lýst
ófriðarsvæði, en allan þann tíma stóð
.skipstjórinn á stjórnpalli — og ame-
Z22&
ríksku blaðamennirnir á þilfarinu, til
þess að vera við öllu búnir ef kaf-
bátur skyldi sjást. En enginn þeirra
sást og skipið kom heilu og höldnu
til Liverpool.
B.tndaríkjastjórn er nú að láta
vopna öll ameríksk kaupför, og er
búist við því að þau verði örðug
viðfangs fyrir þýzku kafbátana. Það
er dálitíð annað að ráðast á vopnað
kaupfar, en sigla að óvopnuðum
botnvörpungum og sökkva þeim,
vitandi að það er með öllu hættu-
laust fyrir kafbátinn.
Flug til
Norðurpólsins,
Eftir að Roaíd Amundsen var
kominn úr för sinni frá suðurpóln-
um tók hann þegar að búa sig und-
ir aðra för norður i höf. Sú ferð
hefir þó dregist mjög á langinn
vegna ófyrirsjáanlegra atvika.
För þessi verður með öðru sniði
en hingað til hefir tíðkast í heim-
skautsleitum, þvi að Amundsen ætl-
ar sér að komast í flugvél til póls-
ins þegar skip hans kemst ekki
lengra. Er það að eins fárrastunda
ferð. Ef tiltækilegt þykir að lenda
flugvjel á pólsvæðinu, verður það
gert, og nokkrum tíma varið til at-
hugana. En eins vel má búast við
því, að ekki þyki tiltækilegt að lenda
og verður þá viðkoman á pólnum
lítið nema nafnið.
Aður en lagt verður af stað í
sjálfa pólförina, verða fluttar vistir
og áhöld til ýmsra staða á leiðinni
til vonar og vara, ef svo illa kynni
til að takast að flugvélin bilaði og
Amundsen yrði að fara til baka með
gamla laginu.
Annars er þessi ferð Amundsens
fremur gerð til rannsókna á Norður-
höfum, en sem heimskautsleit. Ætl-
ar hann að láta skip sitt reka i isn-
um og gerir ráð fyrir að verða 3
ár i ferðioni.
Amundsen er orðinn frægastur
allra landkönnuða. Og óhætt mun
að fullyrða það, að ef nokkrum
manni tekst að framkvæma þessa
rannsókn, þá er Roald Amundsen
færastur allra til þess. Aræðinn og
óhræddur, hraustmenni mikið og
allra manna vahastur heimskauta-
ferðalögum.
I æsku fekst hann við sjómensku
— stundaði hvala- og sel-veiðar,
kannaði ókunnuga stigu og komst
í mörg æfintýri. A þessum ferðum
vaknaði hjá honum löngun sú til
meiri stórræða, sem hann siðan
hefir fengið færi á að fara eftir.
Fyrst réðst hann sem háseti á
skipið Belgica, sem forðum var á
reki heilan vetur i Suðuhafsísnum.
Gagnið, sem hann hafði af þeirri
ferð, var ómetanlegt, og þá datt
honum fyrst í hug, að fara norður
í höf til rannsókna.
Þá var enginn sem komist hafði
alla sjóleiðina fyrir norðan Ameríku’
— hina nafnkunnu norðvesturleið.
Amundsen fastiéð að reyna það sem
John Franklin hafði áður reynt en
týnt lífi sínu fyrir — að komast
milli Kyrrahafs og Atlanzhafs fyrir
norðan Ameriku og árið 1903 lagði
hann upp í þessa ferð á seglskipinu
Gjöa, sem að eins var 47 smálestir
að stærð og 70 feta langt og hafði
litla hjálparvél sem gekk fyrir oliu.
Skipshöfnin var að eins 6 menn og
dó einn þeirra þriðja veturinn sem
þeir voru á leiðinni. Snemma sum-
ars 1906 komst Gjöa heilu og höldnu
út i Beringshaf eftir þriggja ára úti-
vist og hafði þá að baki sér fræki-
lega för, og nafn Amundsens komst
á allra varir viðsvegar um heim.
En annað meira átti þó fyrir
Amundsen að liggja. Hann varð
fyrstur mapna til að komast á Suð-
urpólinn. Amundsen hafði ætlað sér
til Norðurpólsins og safnað fé til
þeirrar farar og norska stjórnin léð
honum skipið »Fram« til fararinnar.
En svo fréttist að Peary heíðikom-
ist á norðurpólinn og því sneri
Amundsen við blaðinu og gekk mjög
greiðlega, að komast suður á pól.
Mun hann einnig hafa skort fé til
þess að hefja för sína norður í höf.
Undanhald
Þjóðverja,
Það hefir verið mikið ritað um
það í blöðum bandamanna, síðan
undanhald Þjóðverja hófst á vestur-
vígstöðvunum, að Þjóðverjar hafi
rænt öllu fétfiætu, og siðan brent
hús, bæi og heil þorp, svo þar standi
ekki steiun yfir steini. Jafnvel ekki
kirkjum hafa þeir hlíft, heldur hafa
þeir flutt með sér altaristöflur og
annað verðmætt, en síðan sprengt
þær í lóft upp.
Einna mest hefir kveðið að eyði-
leggingu þessari i Noyon. Þar
brendu Þjóðverjar hvert einasta hús,
en þegar þeir héldu á burt úr borg-
inni, hófðu þeir með sér 50 ungar
stúlkur, á aldrinum 15—23 ára. Er
ekki búist við þvi, að nokkur þeirra
komist lifandi úr klóm þýzku her-
mannanna.
Maurice Maeterlinck ritar langa
grein í franska blaðið »Matin« um
þetta. Stingur hann upp á því,
að Þjóðverjum sé tilkynt opinber-
lega, að fyrir hvert þorp, sem þeir
hafi brent og rænt í Frakklandi,
muni Frakkar á sinum tíma brenna
og ræna annað þýzkt þorp. Eigi
þýzka þjóðin von á þessu, meigi
ef til vill búasí við því, að hún
krefjist þess, að Þjóðverjar berjist
eins og siðuðum mönnum sæmir.
En sem stendur komi þeir fram
eins og villudýr.
3 GRAMOFÓNAR
óskast til kaaps. Tilboð
»3« leggist inn á afgr. Morg-
nnblaðsins. Plötnrmeiga fylgja
ef vill.
srrss n a g e ú u j w. zzssst
Afmæli í dag:
Esther Christensen, ungfrú.
Andrés Pálsson, verzlunaimaður.
Björn Jakobsson, leikfimiskennari.
Jes Zimsen, kaupm.
Ogm. Sigurðsson, klæðskeri.
Sólarupprás kl. 6.9
Sólarlag kl. 8.51
H á f 1 ó S í dag kl, 10.16 f. h.
og kl, 10.47 e. h.
Fyrirlestrar Háskólansr
Holgen Wiehe:
Æfingar í fórndönsku kl. 5—6.
Um C. J. L. Almquist kl. 6—7.
Stúdentar halda sumargleði síðasta
vetrardag.
Víðavangslilaup iþróttamanna fer
fram fyrsta sumardag, 19. þ. m. Ætl-
ar íþróttafólagið að hafa einhvern gleð-
skap um kvöldið.
Sambandslanst varð aftur við Seyð-
isfjörð í gærmorgun. Síminn er enu
1 ólagi.
Jarðarför landshöfðlngjans fer fram
á laugardaginn og hefst með húskveðju
kl. 12 á hád.
Skip strandar. í fyrrinótt strand-
aði vólskipið Valborg, eign Magnúsar
Magnússonar o. fl., við Garðskaga. Menn
allir björguðust, en skipið muu vera
mikið skemt, að sögn.
Veður var mjög slæmt, en hinu er
þó kent um strandið, að skipið hafi
eigi sóð vitann. Hann á þó að loga
til 1. maí samkvæmt fyrirmælum stjórn-
arráðsins.
Skipstjóri skipsins var Ólafur Teits-
son.
Hijómleikar verða í Nýja Bíó í
kvöld. Þar leikur 7 manna »orkester<í
og þeir Theodor Arnason og P. Bern-
burg á fiðlur. Aðgöngumiða var þeg*
ar farið að selja í gær.
Jarðarför Guðrúnar Jóhannesdóttur,
konu Þórðar trósmiðs Narfasonar fór
fram í gær. Húskveðju flutti sr. Ólaf-
ur Ólafsson og var kistan því næst
flutt 1 Goodtemplarahúsið. Báru kven-
menn kistuna inn í húsið og úr því,
og mun það vera fyrsta skiftið sem
kvenmenn bera líkkistuna við jarðar-
farir.
í G.T.húsinu flutti Astvaldur Gíslæ
son cand. theol. ræðu, en í FríkirkJ"
unni talaði síra Ólafur aftur. 'ar
kirkjan öll skreytt svörtum dúkum og
ljósum.
Jarðarför þessi var mjög fjölmenu
og viðhafnarmciri en alment tíðkast.