Morgunblaðið - 13.05.1917, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Hér kemur mynd af elzta syni konungs, vors, Kristjáni Friðrik Franz
M cbael Karli Valdemar Georg, sem á að taka við ríki eftir dag föður síns
ef alt fer með feldu. Og e.f ekkert breytist áðnr um samband íslands og
Danmerkur, þá verður. hann eiunig konungur vor. Ríkiserfinginn Atti 18
vetra afmæli fyiir nokkiu og v.irð þá um leið fullveðja. Þann dag var
þessi mynd tekin. Hann verður stúdent í vor og síðan á hann að ganga
í liðsforingjaskóla.
í hve miklu sambandi hann stæði
við guð almáttugan, og léti stjórnast
af anda kristindómsins. Hann bað
oft guð svo hátt, með átakanlegum
orðum, að ailur hinn mentaði heim-
ur heyrði til hans. Blöðin og tíma-
ritin sögðu frá bænum hans og
guðhræðslutali. Og það sem eg
hér hefi að segja um' Þýzkalands-
keisara, ummæli hans og háttalag, er
að mestu leyti stuðst við tímaiitin
>Kringsjaa« og *Century<.
Fyrsta ræða keisarans til þýzka
hersins þóíti- nokkuð einkennileg,
cn hún er þó i fullu samræmi við
allt sem menn vita að keisarinn
hefir sagt og gert til þessa dags.
Hann sagði: »Við eigum sam-
an rð vinna, eg og herinn. Við
erum óuppleysaniega sameinaðir,
hvort heldur sem almáttugur guð
lætur frið eða ófrið að höndum
bera. Lofa eg því, að gleyma eigi
forfeðrum mínum, gieyma þvi eigi,
að þeir sjd niður til mín frá öðrum
heimi. Þegar um heiður og veg-
semd hersins er að ræða, ber eg
fyrir þeim ábyrgð«.
Nokkrum mánuðum siðar (1888)
sendi hann út þann keisaralega
boðskap, sem fullkomlega kom i
bág við stjórnarfarsreglur föður
hans. Ut í þá sálma fer eg eigi.
Að eins vil eg geta þeirra orða
keisarans, sem boðskapnum fylgdi.
— Hann segir meðal annars þar:
>Eg hefi nú tekið við stjórnartaum-
unum, og guði mínum hefi eg lof-
að þvi, að fylgja dæmi föður mins
'sálaða í stjórnarháttum, í réttlæti og
og mildi, að vernda dygðina og frið-
inn, guðsótta og siðgæði, efla vel-
ferð Jandsins, hjálpa þeim fátæku og
hamingjulausu og vernda réttlætið«.
— Falleg orð og kristileg, bara að
hugur hefði fylgt máli. En máske
að Vilhjálmur hefði með sönnu get-
að sagt með Páli postula: >Viljann
til þess góða hefi eg að sönnu«, o.
s. frv. —
En eigi sýndi nú keisarinn mikið
réttlæti gagnvart íbúunum í Elsass-
Lotringen, þegar það kom til tals á
þeim árum úr ýmsum áttum, að
veita þeim frelsi. — Þá sagði hann:
>Eg vænti þess og treysti þvi, að
sú tilfinning gagntaki allan herinn,
að kjósa sér heldur dauða á vígvell-
inum, en að láta af hendi einn ein-
asta stein af þessum tveimur fylkj-
um«.
Þýzkalandskeisari var snemma
framsýnn. Hann talaði oft um
þann >stóra dag«, þegar Þjóðverjar
þyrftu að láta til skarar skríða með
sér og óvinaþjóðunum. En nve nær
sá »stóri dagur« rynni upp, vissi
enginn nema guð almáttugur. En
hann var líka snemma sannfærður
um, að þessi almáttugi kærleikans
guð héldi sinni verndarhendi yfir
Þjóðverjum. Þeir voru hans útvalin
þjóð, eins og Gyðingaþjóðin forðum.
Honum mátti treysta, því að hann
var fyrst og fremst guð Þjóðverja.
— Framsýni keisarans, sem eg tel
mikilmenni, þrátt fyrir alt og alt,
sem að honum má finna, kemur
einna bezt í ljós í kenslumálunum.
Honum kemur alt við, og hann
hefir vit á flestum málum. Hann
ýtir við uppeldisfræðingum landsins,
og gefur þeim bendingar. Hann
fer jafnvel að kenna dr. Hinzpeter,
frægasta uppeldisfræðingi Þjóðverja.
Keisarinn segir honum, að til þess
að ala upp góða hermenn og borg-
ara, sem skilji nútímann og tákn
hans, verði fyrst að leiða æskuna í
skólunum að orustunni við Sedan,
og þegar sú mynd hafi fest sig í
meðvitund þeirra, sé fyrst tími til
að leiða þá að orustunni við Lauga-
hlið (Termopylan). Hver neitar
þessu. En djúpt stóðu ráð Njáls,
og svo var um Vilhjálm. Fæstir
munu hafa skilið hvað hann fór, til
hvers sérstaklega átti, að hans áliti,
að ala upp þýzkan æskulýð. Þetta
skyldu menn best sumarið 1914.
Það var bernaðarandinn, einveldis-
andinn, sem keisarinn vitanlega vildi
koma inn hjá æskunni, ásamt ótak-
markaðri hlýðni við vilja keisarans. Það
var mörgu breytt til um kenslu í
þýzku skólunum, sem bendir á
þetta. Nýjar bækur eru samdar
eftir vilja keisarans, einkum i ætt-
jarðarsögu, og nýjar kensluaðferðir
voru notaðar. Að þessu leyti svipar
þeim saman Vilhjálmi og Napóleon
mikla. Margir hafa víst heyrt getið
um hið einkennilega ungmennalær-
dómskver, sem Napóleon lét semja
og fyrirskipa til lærdóms. Orðin
eru þar önnur að vlsu, en markmið-
ið hið sama: Þeir sjálfir fyrst og
fremst, vegur þeirra, völd og dýrð.
Arið 1890 hélt keisarinn eina af
sínum annáluðu ræðum fyrir her-
deild, sem mest var í af Gyðingum.
Hann sagði þá, að enginn gæti ver-
ið góður hermaður, nema hann væri
vel kristinn maður. Hvað eftir ann-
að lét hann hafa þetta eftir sér.
Helsta skopblað Þjóðverja, >Kladde-
radatsch*, gerði sér eitt sinn að gamni
út af þessum ummælum keisarans.
Blaðið gerði mynd af skrattanum
með hnút á halanum, og styður
hann vísifingri á hné sér. »Hvað
vildi eg muna«, mumlaði hinn svarti,
>þegar eg hnýtti þennan hnút á hal-
ann? — Jú, það var ræða keisarans*.
Uppi i skýjunum sjást í blaðinu
myndir af nokkrum frægustu her-
foringjum úr heiðni, t. d. Hannibal,
Alexander, Cæsar og svo Napóleon
og Friðrik mikla (langafa keisarans).
Skrattinn lítur til skýjanna ogsegir:
»Eg má til að kalla á Friðrik. Hann
á eigi heima í þessum hóp, því að
allir vita að hann var illa kristinn,
án þess eg ámæli honum karltötrinu
fyrir það. En hann hlýtur að hafa
verið handónýtur hermaður«.
Þess er eigi getið, að ritstjóra
blaðsins hafi verið refsað, en það er
þó kunnugt, að margir orðhvassir
rithöfundar vorn á Þýzkalandi sett-
ir í fangelsi fyrir ummæli þeirra
um keisarann og eiuveldi hans. Rit-
höfundurinn Poultney Bigelow segir
(í Century), að eftir 10 ára ríkisstjórn
Vilhjálms á Þýzkalandi (1898), hafi
menn verið orðnir svo vanir því, að
ríthöfundar væru settir í fangelsi fyr-
ir móðgandi rithátt um kei'sarann og
stjórnarfar han-, að það hafi ekki
lengur vakið neina undrun eða um-
tal, þótt menn væru fyrir þá sök
sviftir frelsi til að tala og rita.
Máske líka suma reki minni til fram-
komu þýzku stjórnarionar gagnvart
Soður-Jótum, einkum eftir 1890.
Eg hefi átt tal við tvo ritstjóra
Suðar-Jóta, sem setið höfðu i fang-
elsi hvað efur annað fyrir frjálslynd-
ar kenningar. Suður-Jótar mega
naumast hreyfa hör.d eða fót svo,
að lögreglu- og herhð sé eigi stöð-
ugt kiingum þá. Börnin eru barin,
ef þau tala móðurmál sitt í skólun-
um,sem skipaðir ern þýzkum kennur-
um. í þeim skólum er fremur her-
agi en skóla-agi, lipur og léttu'r.
Eigi meiga prestarnir tala um guð
og góða siði í kirkjunum við dansk-
talandi þjóðbrot, nema á þýzku.
Það er líka óvíst að guð Þjóðverja
skilji dönsku. Hver sá, sem syngur
dartska vísu eða ættjarðarkvæði er
óðara settur í svaithol. — Þessu
ræður Vilhjálmur keisari, sern þyk-
ist stjórna af mildi og réttlæti í anda
kristindómsins og hvað eftir annað
hefir sagt að nann vildi feta í fót-
spor Krists!
Sem dæmi þess hve mikla hlýðni
keisarinn heimtar af þegnum sinum
og hermönnum má geta þess, að
eitt árið, þegar hann var staddur
við heræfingapróf herforingjaefna,
sagði hann i ræðu sinni til þeirra,
að uppfrá þessu bæri þeim að sýna
keisara sinum, Vilhjálmi, takmarka-
lausa hlýðni. Þótt hann byði þeim
t. d. að skjóta föður og móður,
bræður eða systur, hvað hann bað
guð almáttugan að vernda sig frá,
þá yrðu þeir tafarlaust að hlýða því
boði. Tolstoj gerði þessi keisaralegu
orð að umtalsefni og vítti þau að
maklegleikum.
Af mikilli snild lét keisarinn eitt
sinn búa til stórt málverk, sem
frægt er orðið. Það átti að tákna
Evrópu og hina kristnu þjóðmenn-
ingu, ofsótta af hinum gula Austur-
álfu-lýð. Þetta kallaði keisarinn
^^ulu hatluna".. Keisarinn sýndi í
anda gula lýðinn (á 5. hundr. miljóna)
á landamærum Prússlands, »Krúps-
verksmiðjur« að velli lagðar og hvita
Evrópu í gálgum eða á höggstokk
hinna gulu. Þetta táknbundna mál-
verk átti að sameina alla þjóðhöfð-
ingja Norðurálfunnar, að Englend-
ingum frátöldum í eitt heilagt,
órjúfanlegt, ríkjasamband gegn gulu
hættunni og Englendingum.
En sama árið kom keisarinn auga
á aðra hættu, sem hékk yfir hinni
þýzku þjóð, eins og »Damóklesar-
sverð«. Þetta var »rauða hœttamy en