Morgunblaðið - 27.09.1917, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Það hefði nú satnt ef til vill mátt
búast við því að vopnahlé það, er
Danir hefðu fengið við Islendinga
1915, hefði enzl fram yfir stríðið.
>Það hafa íslendingar samt sem áð-
ur eigi kært sig um — þeim hefir
' virzt ástandið í heiminum of hag-
stætt til þess.------— Og því er
eigi að neita, að íslenzku stjórnmála-
mennirnir hafa góð tromp á hend-
inni núna í fánamálinu — ekki ein-
göngu vegna heimsstyrjaldarinnar,
heldur einnig og ef til vill eigi sízt
vegna hinnar skammsýnu og reikulu
stefnu Dana í málinu*.
Og svo barmar hann sér út af
þvi, að íslendingnm skyldi nokkru
sinni leyft að hafa shn eigin fána
innan landhelgi. Það hefði verið nóg
að leyfa þeim að flagga í landi og
þá hefði alt verið öðruvísi en það
er nú.
»Það er eigi vel ljóst hvernig mál-
inu horfír. Danska stjórniu áleit að
íslenzk konnngstilskipun væri nægi-
leg til þess að breyta fánanum inn-
an landhelgi, án þess að danska ríkis-
þingið væri að spurt. . . . Og eins
og við er að búast, virðast kröfur
Islendinga nú vera þær, að þeir fái
fullkominn siglingafána með kon-
unglegri tilskipun, — að það sé sér-
stök islenzk stjórnargerð, sem eigi
komi danska ríkisþinginu við«.
En segir að það sé vonandi, að
danska stjórnin gangi eigi fram hjá
ríkisþinginu í þessu máli. Fánamálið
sé stórt skref i áttina til skilnaðar
og það sé hart að skilnaði sé kom-
ið á lið fyrir lið án þess að danska
rfkisþingið fengi nokkru sinni að
leggja þar neitt til málanna — nema
þá að segja já og amen við þvi, að
öllu loknu, og veita fé til þess að
greiða með skilnaðarkostnaðinn.
í annari grein talar hann um að
allir flokkar á íslandi séu á einu máli
um það, að nauðsyn beri til þess
fyrir íslendinga að taka sem fyrst
öll sín málefni í sínar hendur. Hefir
hann þar eftir ummæli forsætisráð-
herra, birtir kafla úr þingræðu Magn-
úsar Péturssonar, sem ísafold flutti
14. júli og síðast minnist hann á
greinar Holger Wiehe’s í ísafold og
svör blaðsÍDS. Sýnist honum Wiehe
hafa teygt sig svo langt sem framast
sé unt að hugsa sér. En það hafi alt
reynst árangurslaust vegna þrjósku
ísafoldar. —
Vér þurfum hér eigi að rekja efni
þeipa greina, sem hér er átt við.
Flestir munu hafa lesið þær. Og
flestir munu hér vera á einu máli
um það, eins og K. B. segir, að
okkur sé nauðsyclegt að fá sem fyrst
fullveldi í öllum okkar málum og
að vér hefðum að ýmsu leyti staðið
betur að vígi i heimsstyrjöldinni, ef
vér hefðum eigi jafnan átt undir högg
að sækja með það á undanförnum
árum að ná rétti okkar úr höndum
Dana og orðið að láta okkur nægja
að fá hann i smáskömtum. En hver
vill sýna fram á það að Danir hafi
beðið tjón við þær tilslakarjir, sem
þeir hafa gert? Og hvernig stendur
á þvi að þeir láta okkur fara með
utanríkismál núna, þótt það væri með
KIPogVÉLAR
allskonar
utvegar undírritaður frá fyrstu hendi. Beztu sambönd. Heppi-
legust kaup. Tryggilegastir samningar. Að eins vönduð skip.
Meginregla: virkilega hrein og ábyggileg viðskifti.
Einkasali „VESTA“ á Islandi.
Jon S. Espholin,
Geymið utanáskf iftina! Köbenhavn Ö,
Helgesensgade 27,—1. s. (Sími: Nora 795 v.).
öllu fortekið áður? Er það ekki vegna
þess, að þeir gátu ekki farið með
utanríkismál vor ? Er það ekki vegna
þesr, að þegar á reynir, þá er sjálfs
höndin hollust?
Ónýtum ekki matinn.
Eg gekk ofan í bæ í morguD, og
á leið minni sá eg þá sjÓD, sem eg
get ekki þagað við, og sem nú á
þessum tímum má ekki þegja við.
Eg hitti mann með fullan forarvagn
af smáfiski og kola, og átti hann að
aka vagnhlassinu suður á tún og
hafa það fyrir áburð undir þökur.
Fiskurinn í vagninum var yfir höfuð
fremur smár, en alt það, sem eg sá
af honutn, var ætilegt. Túneigand-
inn var frjálslega að þessu kominn;
fiskur þessi hafði ekki gengið út i
svipien, jafnvel ekki þótt fólki væri
boðinn hann ókeypis. Til þess að
koma fiskinum frá var svo túneig-
andanum boðinn fiskurinn í áburð;
og hann þáði boðið.
Auðvitað var þetta alt frjálst á
báðar hendur.
En — þó þykir mér sem þetta
megt alls ekki koma fyrir, allra sfzt
nú á tímum. Mér sýDÍst allar kring-
umstæður og horfur vera nú á þá
leið, að ekkert megi til ónýtis fara,
sem hægt er að gera sér mat úr;
og eg gat ekki betur séð en að úr
þessum fiski megi gera mat handa
einhverjum.
Það er dýrmætt fyrir bæinn, með-
an einnverjir botnvörpungar eru -eftir
í landinu og þeim er haldið úti til
að afla bænum fiskjar; þeir, sem í
það ráðast, eiga skylda þökk bæjar-
manna. En þegar vel aflast, má
jafmn við því búast, að dag og dag
verði einhver afgangur af smáfiski,
sem ekki gengur út i svipinn. Auð-
vit:ð verður einhvern veginn að
koma þeim afgangi undan, svo að
hann rotni ekki niður á fisksölu-
staðnum. En — ef nokkur leið er
til að gera úr honum mat, þá má
hvorki bera hann aftur í sjóinn né
aka honum út á túnin til áburðar.
Neil Það á að salta hann niður,
og geyma þangað til að fram á vetur-
inn kemur, og engan eða máske
lítinn nýjan fisk er að fá. Það get-
ur farið svo, þegar fram á næsta
vetur kemur, að sumum hér i bæn-
um þyki »allur matur beztur«.
Væri ekki gott, að eiga i vetur
saltaðan smáfisk til þess blátt áfram
að gefa hann fátæku og svöngu fólki,
þegar á harðnar?
Horfurnar eru afar-slæmar fyrir
marga hér í bænum, lítt sýnilegt, á
hverju sumt fólk á að lifa næsta
vetur; þess vegna má engu spilla,
sem orðið getur að matbjörg; smá-
fiskur er líka matur.
Það er bæjarstjórnin, eða einhverj-
ir fyrir hennar hönd, eða þá mat-
vælanefnd bæjarins, sem um þetta
mál á að hugsa, og sem í þessu efni
á að hafa framkvæmdina.
Allan smáfisk, sem ekki kann að
ganga út hvern dag haustsins, með-
an afli er, á að láta fara í hendur
bæjarstjórnar, og hún á að sjá um,
að hann sé saltaður niður til vetrar-
ins, í stafla eða tunnur eítir atvik-
um; auðvitað á bærinn að leggja til
salt ð og vinnuna; hann leggur ár-
lega margt til, sem siður skyldi.
Þessa björg á að geyma, þangað til
á harðnar. Þá getur hún komið sér
vel fyrir margan fátæklinginn og
munaðarleysingjann, og þessa björg
á að láta annaðhvort fyrir mjög væga
borgun, eða jafnvel fyrir ekki neitt
til þeirra, sem bágast kynnu að vera
staddir; saltaður smáfiskur er og
verður ekki lakari á bragðið heldur
en sveitarstyrkur.
En — engin fiskbranda, sem á
land kemur, má til ónýtis fara. Gætu
línur þessar stutt að því, þá er eg
ánægður.
Reykjavík, i6/9—17.
Olafur Olafsson.
Seðlautgáfa 1 þýzkalandi.
Rikisbankinn þyzki hefir nýlega
aukið seðlaútgáfu sína um 359
miljónir marka. Eru þar nú seðlar
í umferð fyrir 9.300.000.000 marka
eða 2.200.000.000 mörkum meira
en um sama leyti í fyrra. Aftur á
móti er sagt að gullforði b'ankans
hafi miokað á þessu ári um 66
miljónir marka, og sé nú 2,400
milj. mörk.
Lorry Feilberg látinn.
Ný látinn er í Kaupmannahöfn Lorry
Feilberg, hinn alþekti »Varité«-forstjóri
á Frederiksbergi, sem allir landar, er
dvalið hafa í Danmörku munu kannast
við. Hann fókk hjartaslag og lézt í
skemtigaiðinum í Allógötu, þar sem
hann var vanur að vera hrókur alls
j jfagnaðar.
Lorry var einkennilegur maður, bæði
í lund og sýn. Allir Kaupmannahafn-
arbúar þektu hanu í sjón og muna
eftir honum með feikilega barðastóran
hatt á höfði, akandi í litlum tvíhjóla-
vagni um stræti borgarinnar með tveim
gullfallegum íslenzkum hestum fyrir..
Hann var fæddur á Vesturhelmseyjum
Dana, var »cand. phil.«, hafðl verið
bakari og kaupmaður, gefið út kvæða-
safn og samið smásögur. Var einn af
beztu vinum Drachmanns og var góð-
kunuingi beztu rithöfunda, skálda og
listamanna Dana. Um eitt skeið var
Holger Drachmann daglegur gestur f
»Varitó« Feilbergs. Var Drachmann
ástfanginn af ungri stúlku, sem þar
»skemti fólkinu« og þau áhrif voru
það, sem komu Drachmann til þess að
skrifa bókina »Forskrevet«, sem marg- -
ir telja meðal beztu rita hans. Editb
sem getur um í bókinui var söngkona
hjá Lorry og margra ára vinkona Drach-
manns.
Kaupmannahafnarbúar munu sakna
Lorry Feilbergs, því hann var fram-
úrskarandi hugmyndaríkur um allar
skemtanir. En slíkir menn eru ætið: ■
vel sóðlr meðal Dana.
Miðstjórn bandamanna I París,
»New York Times« flytur þáv
fregn, að bandamenn ætli, eftir ráð-
um Wilsons forseta, að koma á
miðstjórn fyrir allar bandamanna-
þjóðirnar í Parisaiborg. Er það gert
til þess að auka og bæta samvinn-
una. Aðalmenn miðstjórnarinnar
verða þeir LJoyd G:orge og Ribot,
Láu til bandamanna.
»The Halifax Herald« segir a®
stjórnin í Washington hafi hinn-
11. þessa mánaðar lánað Itölum 55
miljónir dollara og hafa ítalar þá
alls fengið 255 miljónir dollara að
láni hjá Bandaríkjunum. En alls
hafa Bandaríkin (lánað bandamönn—
um 2,521,400,000 dollara.
Portagal i Dfflsátarsástandi.
Það er hermt frá Spáni að Pottú-
jcal hafi verið lýst í umsátursástandí
um miðjan september vegna alls-
herjarverkfalls. Öllum opinberum
byggingum í Lissabon hefir verið
lokað. Þar hafa og orðið óspektir
nokkrar, sprengingar, og hafa margir.
menn særst.