Morgunblaðið - 08.01.1918, Síða 2

MORGUNBLAÐIÐ
sjálfir fara margs á mis. Þó þeir
væru allir af vilja gerðir, þá geta þeir
ekki hjálpað oss, ef að því kemur
að hér verði þurð á matvælum. En
að þvi þarf tæplega að koma, ef fyr-
ifhyggjan er r.ógu mikil hjá þeim,
sem hér stjórna.
Það verður að fa’a að spara sem
mest að unt er. Vér vitum eigi
hve miklar matvælabirgðir landsmanna
eru og hve lengi þær muni endast.
Vér efumst um að nokkur geti sigt
um það með vissu. Enginn getur
að svo stöddu sagt um það, hve
lengi Bandaríkjastjórn ætlar sér að
synja um lítflutningsleyfi. Eina ráð-
ið fyrir oss er því að spara sem allra
mest. Landsstjórnin þarf að láta telja
ahar vörubirgðir i landinu og gera'
það sem allra fyrst.
Fyrstu samningar
Rússa og Þjóðverja.
herstjórn Þjóðverja og aðfaranótt 26.
nóv. afhenti Hoffmeister herforingi
oss svo svar við erindi voru og hafði
hann sjálfur ritað undir það.
í svarinu er sagt:
1. Þjóðverjar eru fiisir til þess að
ræða þegar um vopnahlé, og.yfir-
hershöfðingja þeiria á austur-
vígstöðvunum hefir veriíf falið
að semja fyrir þeirra hönd.
2. Þýzka yfirherstjórnin leggur til
aukajárnbrautarlest handa full-
trúum þeim, sem eiga að vera
á ráðstefnunni.
4. Komið skal á beinu símasam-
bandi milli fulltrúanna og æðstu,
stjórnar Rússa
Oss var enn fremur skýrt frá því,
að þýzka herstjórnin hefði gefið skip-
un um það að öllum vopnaviðskift-
um skuli hætr, þar sem Rússar sæki
eigi á og að hermennirnir skuli eigi
eiga neitt samneyti, fyr en samn-
ingum sé lokið.
Að morgni hins 27. nóvemb. vor-
um vér fluttir með bindi fyrir aug-
unum, þangað er Þjóðverjar tóku
fyrst.í móti oss.
2
Þá fékk Eimskipafélagið annað
skeyti frá Sauðárkróki.
í því segir að hafís sé landfastur
og hafþök eins langt norður og
sjáist af Tindaskörðum og svo langt
sem sjáist af Haganesvik. Frá
Blönduósi sjáist allmikill ís úti
Húnaflóa. Hálfdimt veður þar
nyrðra, frostið 20 stig og dálítill
kaldi af norðri.
Síðnstu fregnir,
ísinn liggur landfastur alstaðar á
Norðurlandi. Húnaflói fuliur af is,
Skagafjörður einnig og Eyjafjörður
að miklu leyti. í Axarfirði er nokk-
ur is. —
Hætt er við að ástand verði ilt á
Norðurlandi ef isinn tálmar öllum
siglingum þangað um lengri tima.
Vitaskuld hafa Norðlendiugar fengið
töluverðar birgðir nýlega, en það er
ekki að vita hve lengi þær endast
Vörur frá Ameríku.
Ekkert utflutningsleyfi
fyrst um sinn.
í fyrrakvöld barst Eimskipafélaginu
símskeyti frá erindreka félagsins í
New York á þessa leið:
Stjórn Bandaríkjanna hefir tekið
umráð yfir óllum járnbrautum í
landinu. Flutningsleyfi á járnbraut-
um fyrir allar vörur til útfiutninqs
er nú heimtað. Yfirvöldin hafa lýst
pví yfir, að útflutningsleyfi fáist ekki
að svo stöddu. Afskapleg kolavand-
ræði. Hundruð skipa hafa lefið
htr vikum saman og bíða eftir
kolum.
Skeyti þetta þarfnast engrar skýr-
ingar. Það er svo komið að vér
megum búast við þvi, að fá engar
vörur frá Bandaríkjunum fyrst um
sinn, en hve lengi synjað verður um
útflutningsleyfi verður ekkert sagt.
Það getur komið fyrir, að vér verð-
um búnir að éta upp allar þær birgð-
ir, sem þegar eru komnar til lands-
ins, þegár Bandaríkjastjórn þóknast
að lita til okkar í náð.
Við þvi verður ekkert sagt. Það
gefur að skilja, að fyrst verða ófrið-
arþjóðirnar að hugsa um sinn eigin
hag, sínar eigin þarfir, áður en þær
miðla öðrum. Komi það fyrir að
einhver þurfi að svelta vegna ófrið-
arins, þá verða það fyrst hlutlausu
þjóðirnar. Það getur rekið að því,
að sulturinn neyði þær þjóðir til
þess að ganga inn í ófriðinn og þá
með bandamönnum. Þvi næst eftir
sjálfum sér mun þeim bera skylda
til þess að sjá fyrir matvælum handa
þeim þjóðum, sem eru i bandalagi
við þær.
Þessar ráðstafanir Bandaríkjastjórn-
ar getur haft mjög svo alvarlegar
afleiðingar fyrir íslendinga. Þó eigi
hafi skort á vilja Dana til þess að
miðla oss nauðsynjum, þá mun nú
vera svo ástatt fyrir þeim, að þeir
Þriðjudaginn 27. nóvember komu
fyrstu sendimenn Rússa til Dwinsk
eftir samningaumleitanir við Þjóð-
verja.
Skýrsla sú, er þeir gáfu um för
s’na, var á þessa leið:
— Vér lögðum á stað frá Dwinsk
kl. 12.20 áleiðis til vígstöðva 19.
höfuðdeildar. Kl. 4.20 síðd. komum
vér til vigstöðva fótgönguliðsins frá
Moskva og fórum þaðan út f skot-
grafirnar með hvítan fána og hljóð-
færasveit, eins og alþjóðalög mæla
fyrir. 300 skrefum fyrirframan stöðv-
ar þær, er kendar eru við Hanno-
ver, komu þýzkir liðsforingjar til
móts við oss.
Það var nú bundið fyrir augun á
oss og vér vorum leiddir fyrir her-
stjórn þá, sem stýrði liði Þjóðverja
á Hannover-stöðvunum. Vér lögð-
um fram skriflegt umboð frá þjóð-
stjórn hers og flota og yfirhershöfð-
ingja rússneska lýðveldisins og tóku
tveir þýzkir herráðsforingjar í móti
því. — Samræðurnar fóru fram á
frönsku.
Tilboð vor um það að leita þeg-
ar samkomulags um vopnahlé og
síðan frið, var þegar sent til Leo-
polds prins af Bayern, sem hefir
yfirherstjórn Þjóðverja að austan, og
yfirhershöfðingja Þjóðverja.
Um kvöldið var ekið með oss í
bifreið til Lassen og þar tók Hoff-
meister herdeildarforingi opinberlega
á móti oss. Hann sagði að Þjóð-
verjar teldu umboð vort fullnægj-
audi og svar Þjóðverja væri væntan-
legt innan sólarhrings.
Snemma næsta morgun kom svar-
ið frá æðstu herstjórn Þjóðverja og
félst hún á það, að rætt yrði um
vopnahlé, á þeim grundvelli, er bent
var á i boðsbréfi voru. Hoffmeister
hershöfðingja var falið ásamt um-
boðsmönnum Þjóðverja að koma fram
með sundurliðaða dagskrá fyrir fund
fulltrúa ófriðarþjóðanna.
Vér ræddum nú málið nt>kkuð við
Friðartal
Landsdowne lávarðar.
Þess hefir fyr verið getið hér í
blaðinu, að brezka blaðið »Daily
Telegraph» birti bréf frá Landsdowne
lávarði, fyrverandi utanríkisráðherra
Breta, um friðinn. í »Politikenc er
þessa bréfs nánar getið 30. nóv. og
rakið innihald þess. Og þaðan er
þessi frásögn tekin.
— Landsdowne lávarður tekur það
skýrt fram, að nú sé tími til þess
kominn fyrir bandamenn að koma
fram með friðarskilmála sina, eins
og stjórnirnar hafi komið sér- saman
um þá eftir nákvæma yfirvegun.
Hann segir, að Bretar ætli sér ekki
að verða undir í striðinu, en að
framhald ófriðarins muni leiða til
kollvörpunar hins mentaða heims.
Hann álitur, að það muni ýta mjög
undir friðarvinina i Þýzkalandi, ef
það verði gert öllum lýðum ljóst,
að bandamenn ætli sérekki að upp-
hefja Þýzkaland sem stórveldi, að
þeir ætli sér ekki að neyða þýzku
þjóðÍDa til þess að skifta um stjórn,
að þeir ætli ekki að verja Þýzkalandi
aðgang að heimsverzluninni að ó-
friðnum loknum, að þeir séu fúsir
til þess, þá er ófriðnum er lokið,
að ræða með öðrum þjóðum al-
þjóðamálefni, þar á meðal frelsi út-
hafanna, og að þeir séu fúsir til
þess að ganga inn 1 alþjóðasamning
um það, að deilumál skuli jöfnuð i
bróðerni.
^jjndsdowne lýsir yfir þvi enn
fremur, að enda þótt viðskiftabann
sé fullkomlega löglegt í hernaði og
það »æri alþjóðalögum samkvæmt
að,útiloka Þýzkaland frá heimsmark-
aðnum, ef það vildi engum sönsum
taka, þá mundi þó enginn skynsam-
ur maður vilja bola Miðríkjunum írá
verzlunarviðskiftum, ef þau vilja gefa
tryggingar fyrir varanlegum friði.
Um þetta bréf Landsdowne segir
»Politiken« svo í ritstjórnargrein:
— Parisarráðstefna bandamanna,
sem svo mikið hefirverið um talað,
er nú sett og á þeim tíma að hún
getur haft ómetanlega þýðingu. Eins
og nú horfir, verður það aðalverkefni
hennar að ákveða afstöðu banda-
manna gagnvart friðarhreyfingu þeirri,
er knúð hefir rússuesku alþýðuna til
örþrifaráða, og orðin er svo mögnuð
í öllum löndum, að lengur verður
ekki fram hjá henni gengið. Og
merkasta sönnun þess er bréf það,
sem Landsdowne lávarður, fyrver-
andi utanrikisráðherra Breta, hefir
birt i »Daily Telegraph«. Tilgang-
urinn með þvi er augljós. Það er
áskorun til stjórnmálamanna banda-
manna um það að endurskoða frið-
arskilmálana og þó fyrst og fremst
að upphefja ákvarðanir fyrri Parisar-
ráðstefnunnar um viðskiftastyrjöld að
striðinu loknu. Og Landsdowne
stendur eigi einn síns liðs í Englandi.
Hinn 1. nóvember flutti »Mancljest-
er Guardian* opið bréf til Köhl-
manns, utanríkisráðherra Þjóðverja,
frá Courtney lávarðt. Þetta eitt, að
brezkur stjórnmálamaður snýr opin-
berlega máli sínu til þýzka utanríkis-
ráðherrans, er þýðingarmikill vottur
um fiiðarþrána æm er að eflast.
Courtney lávarður var berorður
og hreinskilinn. Hann sagði að það
væri ófrávíkjanlegt friðarskilyrði Breta,
að Belgia yrði endurreist, sem sjálf-
stætt ríki, en hann bætti því við, að
ef Þjóðverjar vildu gefa eftir að því
leyti, þá kvaðst hann ekki efast um
það, að Bretar mundu falla frá ákvörð-
unum Parísar-ráðstefnunnar um verzl-
unarstyrjöld. Þessir tveir brezku
stjórnmálamenn eru þá sammála um
það, að ekki sé hægt að loka heims-
markaðinum fyrir Þjóðverjum, að
það sé ekki hægt að að neita Þjóð-
verjum um rúm meðal verzlunar-
þjóðauna. Annar þeirra segir það í
opnu bréfi til Kiihlmanns, hinn í
opnu bréfi til brezku þjóðarinnar,
en báðir beina þeir máli slnu i raun
og veru til ráðstefnunnar í París.
Það er sízt að furða þótt »Times*
gremjist ummæli Landsdownes. En
hitt er merkilegra, að »Westminster
Gazettec, sem er málgagn Asquiths,
tekur alveg í sama strenginn
Landsdowne. Það er þannig að skap-
ast nýr flokkur í Englandi, friðar-
flokkur, sem telur Asquith foringja
sinn, en Lloyd George mótstöðu-
mann sinn. — Hversu öflug þessi
friðarhryefing kann að verða, er ekki
unt að segja að svo komnu. En
hún mun eflast við framkomu hins
mikilsvirta lávárðar.
1 PAGBOK
Kveikt á Ijóskerum hjóla og b**'
relða kl. á.
Eldur kviknaði í húsi hórna i
um í fyrrakvöld vegna þess, að hengi-