Morgunblaðið - 03.04.1918, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Þeir ei?a illa æfi, sem eru í fremstu skotgröfunum. Þær ekki ann-
að en fljótvirknislega gerður skutður, þrr sem aðeins er afdrep fyiir
skothríð, en eng n fiægirdi á neinti hátt. Hermennirnir verða að liggja
þar í mold og forarbleytu. Stundum fá þeir eigi hvíld né mat dögum
stman, vegna þess að skotgröfin er einangruð með skothrið og á þeim
hvilir það að taka á móti áhlaupum óvinanna og draga úr þeim
kraftinn.
eins að hin sama stafsetning sé kend
í öllum skólum — eða að minsta
kosti eigi leyfðar margar réttritanir
i sama skóla, eins og mun hafa átt
sér stað fram að þessu.
En hitt mun álitamál, hvað stjórn-
in hefir verið heppin í valinu. Virð-
ist svo sem næst hefði legið, þá er
ákvörðun var tekin, að velja þá
stafsetninguna, er flestir hafa notað
að undanförnu og algengust er. En
það er eigi sú stafsetning, sem nú
er lögboðin.
Ef menn vilja athuga stafsetmngu
á þvi, sem út hefir verið gefið á
prenti hér á landi um nokkur und-
anfarin ár, munu menn fljótt kom-
ast að raun um það, að bhðamanna-
stafsetningin er á lang-flestu. En á
hinu eru margar stafsetningar og
sin úr hverri áttinn'.
Það hefði því legið næst fyrir
stjórnina, að lögbjóða blaðamanna-
stafsetninguna.
Órannsakað mun það alveg, hver
stafsetning mun algengust í barna-
skólum landsins. En þótt svo væri,
að blaðamannastafsetningin yrði þar
ekki ofan á, breytir það í rauninni
engu, ef vel er athugað. Því að
ýmsum stafsetningarreglum mun
fylgt og margir munu þeir kennar-
ar, sem eigi fylgja neinum reglum
í stafsetningu, og þá eigi fremur
þeirri stafsetningu, sem nú er boðuð,
heldur en ’.blaðamannastafsetningu,
nema síður sé, þvl að blaðamanna-
stafsetningin er þó likari þeirri staf-
setningu, sem er á fornsögum vor-
um. En það er einmitt þýðingar-
mikið atriði. Viða um land les
æskulýðurinn enn fornsögurnar —
sem betur fer — og drekkur um
leið f sig, alveg óafvitandi, þær staf-
setningarreglur, sem þar er fylgt.
Af þessu er það komið, að fjölda-
margir alþýðnmenn, sem engrar
mentunar hafa notið, rita mikið betra
mál og fylgja fastari stafsetningar-
reglum, beldur en þorri þeirra manna,
sem útskrifast nú úr skólunum.
Fram hjá þessu má ekki ganga
þegjandi. Þvi að hjá öllum fjöidanum
mun kensla, i barnaskólum til dæm-
is, eigi ná að útrýma þeirri staf-
setningarfræðslu, sem bóka- og blaða-
lestur ber inn í hug tnanna. Eða
hvernig á að skýra það, að margir
menn, er enga málfræðisþekkingu
hafa, rita blaðamannastafsetningu full-
nm fetum, nema á þann hátt, að
i huganum hafa þeir mótaða mynd
af hverju einasta orði?
Þetta stafsetningarboðorð stjórnar-
innar er þess vegna spor í öfuga
átt, ef það er tilraun að koma hér
á »einni og sömu stafsetninguc i
öllu landinu. Það getur orðið til
þess að rugla menn — eigi mál-
fróða rithöfunda, sem vorkunnar-
laust er að fylgja þeirri stafsetningu
er þeim sýnist heldur allan fjöld-
ann.
Þetta er nú ein hlið málsins.
Önnur hlið þess er sú, hvort held-
ur skuli reynt að halda sem mest i
forna stafsetningu, eða þá að rita
alt eftir framburði — og sleppa þá
auðvitað öllum vanda-stöfum, — hvoit
menn eiga að vera íhaldssamir fyrir
hönd islenzku tungunnaír, eða frjáls-
lyndir. Það eru tvær hreinar sttfu-
ur, en alt, sem þar er á milli, er
kák. Er þá fljótséð, að fyiri stefn-
an skal valin, eða hvað segja menn
um það að rita teija (teygjs), stebbna
(stefna), addlur (allui) o. s. fiv. Ef
ritað væri eftir frambuiði, yrði það
slík málspilling að þess biðum vér
aldrei bætur. Það er þvi um að
gera að vera afturhaldssamur og
halda sem fastast við forna stafsetn-
ingu, með eigi meiri breytingum en
þeim, sem þegar hafa á henni orðið
og ritvenja helgar.
Vildu menn breyta blaðamanna-
stafs;tningunni, þá lægi næst að
þokast nær fornri stafsetning, en
það er siður en svo að það sé gert
með boði stjórnarinnar hinu nýja.
Og þó er stgt, að sá maður hafi
fjallað um það, er var svo forn fyr-
ir skemstu, þegar ættarnöfnin voru
i smíðum, að hann seildist þá aftur
úr fornöld eftir sæmilegum ending-
um og lagði til, að þeir sem vildu
kenna s;g við vatn, nefndust Vaz.
Samverjinn
hætti að úthluti máltiðum langar-
daginn fyrir páska, og var jafnframt
beðinn fyrir að flytja öllum styrktar-
mönnum sínum innilegt þakklæti frá
um 250 fátækum börnum og að-
standendum þeirra.
Mjólkurgjafir Samverjans halda
áfram fyrst um sinn, og væntanlega
alt árið, ef góðir menn vilja styrkja
þær. Fyrirkomulag þeirra er þetta:
Sjúklingur eða gamalmenni, sem
óskar að fá mjólk, útvegsr sér skrif-
legt vottoið læknis, hjúkrunarkonu,
yfirsetukonu eða einhvers úr stjórn
Stmveijars, um að hann purfi tnjólk-
ur við en qeti ekki keypt hana. Með
vottorð þetta er svo farið til Jóns
læknis Rósenkrarz á Uppsölum
(kl. 2—3), sem gefur þá ávísun á mjólk
og borgar siðar fyrir Samverjans
hönd mjólkursölunum, þá mjólk,
sem hann hefir ávisað.
Július kaupmaður Árnason er gjald-
keri Samverjans áfram, þótt starfinu
hafi verið skift; greiðir hann alla
aðra reikninga Samverjans og sömu-
leiðis gjafamjólkina til x. april. Væri
vel gert að menn kæmu sem fyrst
með þá reikninga eftir mánaða-
mótin svo, að Samverjinn geti gert
yfirlit yfir h.ag sinn liðið starfsár.
, 5. Á. Gíslason.
Grein þessi hefir oiðið að biða
nokkuð sökum þrengsla i blaðinu.
Repington dæmdur.
Þess hefir áður verið getið hér í
blaðinu, að Repington ofursti ritaði
fyrir skem.stu allsvæsnar árásargrein-
ar á Lloyd George o.; út af ráðstefnunni
f Versailles. Greinar þessar birtust
í »Morning Post« og var þeim báð-
um stefnt fyrir þær, Repington og
Mr. Gwynne ritstjóri blaðsins og
voru þeir biðir fundnir sekir. Reping-
ton var dæmdur til þess að gieiða
100 pund Sterling og 40 guineur i
sekt, og Mr. Gwynne til þess að
greiða 100 pund Sterling og 30
guineur.
..'gigigB ..........
Pétur Jðnsson
operusöngvari hefir nýlega gert samn-
ing við hirðleikhúsið i Darmstadt í
Þýzkalandi. Ætlar Pétur að syngj*
við það leikhús næsta vetur og f*r
hann titilinn »stórhertogalegur hirð-
söngvari«.
Um stöðu þessa, sem vera mun
töluvert betri en sú, sem Pétur
hingað til hefir gegnt i Kiel, voru
margir keppendur, en dómarar töldu
Pétur lang-snjallastan þeirra allra.
Öllum kunningjum Péturs mun
þetta mikið gleðiefni. Reykvíkingar
fá að Hkindum að sjá — og heyra —
hinn fræga söngmann innan skams,
því í ráði mun vera að hann komi
hingað i næsta mánuði, ásamt frú
sinni, sem er söngkona.
Islenzkt --
I dönsku blaði frá 13. febrúir
stendur grein með þessari fyriisögn
og þykir oss rétt að lofa fólki að
sjá hvernig frændur vorir skrifa uffl
okkur þegar þeir »leggjast djúpt*.
Nöfn eru skrifuð hér með sömu
réttritan og þar.
Nú sem stendur er hin mesta
ókyrð á Islandi. Allir hinir niutíu
þúsund íbúar þar hafa »premiere-"
feberc. Gamlar hvitskeggjaðar sögu-
hetjur fleygja frá sér grautaraskinum
og vilja eigi eta. Gamlar bænda-
konor, i þjóðbúningi, sitja við kljá-
stólinn og vefa vitlaust vegna þess
hvað þær eru utan við sig.
Svei þvi öllu I Það stendur nú &
sama um þaðl
Þegar pví er lokið þá kemst alt
í gott horf aftur.
Þegar lögþingið kemur saman,
byijar það með bæn um Sigur og
þegar hin íslenzku börn leika sét
vilja þau öll vera »Lögneren« nems
einn litill rauðhærður drengur, sem
er eineygur og því sjálfkjörinn tii
að leika »Gest eineyga«.
Já, lyfsalinn i Reykjavik staðhæfit
það að hann hafi aldrei selt einS
mikið af lyfjum eins og einmitt nú>'
ekki einu sinni þegar »Fjalla Eyvind'
ur« fór á stað.
En iskyggilegast verður það Þ^
kvöldið sem íóhann SigurjónssoU
knýtir hið hvita kjólbindi sitt og
tekur sér sæti í forsætisstúkunni.
Þá tiytja allir íslendingar stólJ
slna lit á klettabrúnina og gerast tfi
þess búnir eins og Vermundur koO'
ungur i sögunni: ef Sigur sigfrlí
ekki Dani, þá er lífið einkisvert!
En niður i Kaupmannahöfn skeðuf
þetta, að allir hinir dönsku íslen^'
ingar: Gunvarsson, TorsteinssoOr
Kiisturjonsdatter, Guðmundur Kam-k
an munu safnast saman fyrirfram^
»Hesten« eftir »premiér«-kvöld'
og æpa afskaplega þrisvar sinnumi
en söguþjóðin situr um nóttina °$>
hlerar eftir boðskap að sunnan.