Morgunblaðið - 28.04.1918, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
REYNKÐ
þurkaða grænmetið frá
Ama
Og yður mun líka f>að vel.
Fæst hjá kaupmönnum.
menn vorir, Frakkar, erum viðbúnir
hinu versta og bíðum því óhræddir
hinna síðustu og ógurlegustu áhlaupa
hinna þýzku hersveita.
Einu sinni enn stendur þá heim-
urinn á öndinni og bíður eftir úr-
slitum þessarar síðustu öflugu sóknar,
en frá ófriðarbyrjun hefir fátt skeð
er meiri þýðingu mun hafa.
Þessu næst eru hvatningarorð til
brezku þjóðarinnar um að virða svo
mikils sjálfsoffrun hermannanna, að
eigi sé minst á þrengslin heima fyr-
ir, og alvarleg áminning til þeirra,
sem ávalt eru reiðubúnir að taka á
móti hvers konar friðarkostum, um
að biðja bænir sínar í hljóði.
Greinin getur þess einnig, að þó
eigi hafi verið minst á Ítalíu megi
)ó eins búast við að einnig þar verði
íafin hin harðasta sókn, og að þrátt
fyrir nýunna sigra og sæmilega af-
stöðu séu þó ennþáhættulegir mögu-
leikar til sóknar. En greinin endar
á þessa leið:
Enginn getur sagt með vissu hvar
eða hvenær byrjað verður, en af
undirbúningi Þjóðverja og Austur-
ríkismanna má marka, að við Jgetum
vænst sóknar á hvaða tíma sem er
og hvar sem er og að ítrekuð áhlaup
muni gerð á ýmsum, þar til kosnum
stöðvum. Hugsanlegt er og einnig
að hér muni koma fram ný aðferð
til þess að/ rjúfa herlinuna, bygð á
fjögra ára reynslu ófriðarins, en undir
öllum kringumstæðum erum við full-
vissir um að þessi stórkostlega til
raun óvinanna muni ekki bera til-
ætlaðan árangur*.
eftirlit og umráð flotamálaskrifstof-
unnar, og fyrst eftir það má segja
að komist hafi sönn regla, eftirlit
og umbætur á stofnun þessa, eins
og sjá má, að nú eru í Danmörku
59 fullkomnar nýtizku björgunar-
stöðvar, þar af 8 bátastöðvar ein-
göngu og 15 pílustöðvar.
Þess utan ii stöðvar, sem mann-
aðar eru af einni aðalstöð i Jótlandi,
fyrir utan ýmsar minni stöðvar.
Jafnframt stjórnarnefnd hefir stofnun-
in í sinni þjónustu: i. forstjóra,
2 aðstoðarmenn, 56 umsjónarmenn,
43 bátaformenn og 554 háseta og
hjálparmenn.
Allir björgunarbátarnir eru þannig
útbúmr, að þeir geta ekki sokkið
og ausa sig sjálfir, bygðir af skipa-
smið Frorup (dönskum skipasmið).
Er fyrirmynd þessarabáta mest not-
uð i Svíþjóð, Portugal og að miklu
i Englandi. Það hefir sýnt sig þrá-
faldiega, að bátar þessir þola, þótt
brotsjór falli yfir þá, og ausa þeir
sig sjáltír á örstuttum tíma.
Ýmsa breytingu hefir téður skipa-
smiður gert á bátunum á seinni ár-
um. Þannig eru sumir þeirra nú
útbúnir með kjölfestukössum, svo
að þeir þoli betur segl.
Sjálfstæði Estlands
Stjórnin og landsþingið í Eist-
landi hafa sent nefnd manna til
stjórnanna i Evrópu til þess að fá
þá til þess að viðurkenna Eistland
sem sjálfstætt riki. Er nefndin
skipuð þrem mönnum og heita
þeir Mikhel Martna landþingsmaður,
Karl Menning ritstjóri og Tönnison
landþingsmaður. Var nefndin kom-
in til Kaupmannahafaar er síðast
fréttist.
I tali við danskan blaðamann
skýrði Martna frá þvi að þeir hefðu
lagt fyrir stjórnir Norðurlanda skýrslu
um hið pólitíska ástand i Eistlandi
og hefðu stjórnirnar tekið þeim vel
en eigi þorað að segja neitt um
það hvort þær vildu viðurkenna
sjálfstæði landsins.
Eftir stjórnarbyltinguna í Rúss-
landi fékk Eistland sjálfstjórn og i
júlímánuði í fyrrasumar kom full-
trúaþing þess saman "i fyrsta skifti
og valdi það landinu stjórn til
bráðabirgða.
Þegar er Þjóðverjar höfðu lagt
landið undir sig reyndu aðalsmenn-
irnir i Eistlandi að ná völdunum
undir sig og vildu þeir að landið
stæði i sem nánustu sambandi við
Prússland. í Eistlandi eru um
1.700.000 ibúar og eru um 90 °/0
af þvi Eistar, 5 °/0 Þjóðverjar, 3 %
Rússar og hitt Gyðingar, Pólverjar
og Sviar.
Þýzki aðallinn í landinu er eigi
nema 0.5 °/o af þjóðinni, en þó á
hann 60 °/0 af öllum jörðum þar
og hefir vald á hinum 40 °/0. Að-
allinn ber fyrir sig friðarsamningana
1721, þá er Svíar afsöluðu Eist-
landi til Rússa, og þykjast með því
geta fært sönnur á það, að Þjóð-
Til þess að tryggja það að þessir
bátar geti aldrei sokkið eru þeir bún*
ir flothylkjum bæði utanborðs og
innan.
Vanaleg skipshöfn þessara báta
eru 12 menn, þó eru á seinni árum
bygðir nokkrir stærri bátar með 14
mönnum á og útbúnir með fallkjöl;
er þeim einkum ætlað að sinna
björgun á rúmsævi.
Enn fremur eru allir þessir bátar
þannig útbúnir, að aka má þeim
langar leiðir á landi, og má spenna
hesta fyrir akfæri þessi, eins og
hvern annan vagn.
Þegar ekki er hægt að koma bát-
um við, er björgunarpílan notuð
eingöngu til að ná sambandi við
skipið, og síðar björgunarstóllinn.
Lánast oft að bjarga heilli skipshöfn
á þennan hátt, en ekki má fjarlægð-
in frá landi í skipið vera mun meiri
en 1000 m.
Þá eiga Danir björgunarskip við
ýmsar hafnir, fyrir utan 2 minni
gufuskip, sem tilheyra flotanum
(Marinen), og eingöngu dvelja við
vesturströnd Jótlands skipum til
hjálpar í hvivetna.
verjar hafi lagalegan eignarrétt á
landinu. En hið þjóðkjörna land-
þing vill að stofnað sé þar óháð og
sjálfstætt lýðveldi.
Fangaskuld.
Svo sem kunnugt er skiftast Bret-
ar og Þjóðverjar á örkumla her-
teknum mönnum fyrir milligöngu
Hollendinga. En það hefir stund-
um vantað upp á fangasendingarnar
frá Englandi og er nú svo komið
að Bretar »skulda* Þjóðverjum 1000
fanga.
Rúmenar fá Bessarabíu.
Þess var getið nýlega í símskeyti
til Morgunbl. að líkindi væru til
þess að Rúmenar fengju Bessarabíu.
Um það segir í skeyti til Pólitiken
11. april frá Berlín:
— Arion utanrikisráðherra Rúmena
fékk í gær svohljóðandi simskeyti
frá Marghiloman forsætisráðherra
Rúmena, sem nú dvelur í Kischi-
nev:
»Eftir tveggja daga umræður hefir
landráð Bessarabiu nú samþykt með
86 atkv. gegn 3 að Bessarabia sam-
einist Rúmeníu. Ráðstafanir hafa
þegar verið gerðar til þess að koma
þvi í framkvæmd þegar í stað*.
Bessarabía, sem Rúmenum hefir
mjög leikið hugur á að eignast, er
hérað í Suður-Rússlandi, við landa-
Noregur.
Eg er einmitt svo heppinn að
eiga rit um stofnun þessa félags í
Noregi og starfsemi þess að árinu
1904 meðtöldu.
Þar sem ekki ólikt hagar til hjá
okkur og þar, bjóst eg við að
mönnum mundi þykja fróðlegt að
heyra, hvernig frændur vorir komu
björgunarfélagi á fót hjá sér og hve
ánægðir þeir eru yfir starfsemi sinni,
sem hefir afstýrt hjá þeim svo miklu
tjóni og veitt þeim svo margar
ánægjustundir.
Einn hinn fyrsti, sem kom þessu
félagi á stofn i Noregi, var læknir-
inn Oscar Tybring.
Áhugi hans fyrir þessu máli vakn-
aði hjá honum ádð 1882. Hafði
þá um haustið strandað skip að næt-
urlagi þar sem hann var stadaur, án
þess nokkur hefði orðið þess var um
nóttina, en utr^ morguninn lá skipið
i fjörunni, en enginn maður sást,
hvorki lífs eða liðinn. Fékk hann
í fylgi með sér ýmsa |málsmetandi
menn, og tók sér sjálfur ferð á
hendur til að kynna sér starfsemi
slíks félags i öðrum iöndum.
Arið 1889 höfðu miklir skiptapar
mæri Rúmeníu, milli Dnjester,
Svartahafsins og Pruth. Lindið er
44 þús. ferkílometrar að stærð (þ. e.
stærra en Danmörk) og ibúar þar
2^/2 miljónir manna, Rúmenar,
Rússar, Búlgarar, Serbar, Grikkir,
Gyðingar og Tatarar. Höfuðborgin
heitir Kischinev.
Bessarabía er framúrskaiandi frjóv-
samt land. Þar er ræktað hveiti,
hirse, mais og vín.
í skeytinu í blaðinu í gær er sagt
frá því, að landinu muni verða skift
á milli Ukraine og Rúmeníu, svo
að líklega er málinu ekki ráðið til
lykta enn þá.
Ögmnndur Ögmnndsson
barnakennari.
f. 17. okt. 1877, d. 23. júli 1817.
f>að var sem hjörfcu vor hæfctu að slá
er heyrðum vér fregnina sáru.
Að lægir þú, vinur, með lokaða brá,
lífvana, særður und klettunum há.
Vér útheltum eldheitum tárum.
Oss fanst það svo sárt að þú færir
oss frá
í fegursta æfínnar blóma.
En guðs var það ráðtstöfun heilög og
há;
oss hugga og gleðja sú fullvissa má,
því Iífið hann leysir úr dróma.
En þótt þú sert hniginn og horfinn
oss frá
og hérvistardagarnir taldir,
þíns lífsferils minning samt lifir oss hjá
sem ljómandi stjarna á himninum blá,
og lýsir um ókomnar aldir.
átt sér stað. Tók þá heildsalinn
Heinr. Scheller sig til' og hélt svo
áhrifamikinn fyrirlestur í kaupmanna-
samkunduhúsi í Kristjanía að á sama
kvöldi voru útnefndir menn til að
koma á slíkum félagsskap. Formað-
ur þessarar nefndar var kosinn
Axel Juel. Arið eftir dó formaður
nefndarinnar og var nú kosinn for-
maður C. Gunerestad. Var nú farið
að safna meðlimum með árlegu ið-
gjaldi, tekið á móti gjöfum bæði
innanlands og utan. Þannig hafði
konungurinn gefið 1000 krónur
líftryggingarfélagið Iðunn álíka upp-
hæð og ýmsir útlendingar tölu
veiðar upphæðir. Einnig var settui
á stofn smásölustaður (Bazar) í sam-
bandi við sýningu á björgunartækj-
um og skorað á konur og karla að
sinna málinu. Hinn 17. jan. 1891
var opnuð björgunarkaupstefna á
leiksvæði Kristjaniu, sem gafst svo
vel, að á stuttum tíma safnaðist um
72.000 krónur. Einnig hafði mynd-
ast samtök í fjölda bæja að söfnun-
um og um vorið i mai 1891 hafði
þegar safnast um 100.000 krónur..
Hinn 9. júli 1891 var kallaðutr
saman fundur og félaðið stofnað*