Morgunblaðið - 23.05.1918, Qupperneq 2

2
MORGTJNBLAÐIÐ
H. P. Duus A-deild
Hafnarstræti.
Mest úrvai at allskonar
VEFNAÐARV0RU
Altaf bezt. Altaf ódýrast.
nm ræðn hans. Að lokinni ræðu
hans var fundi frestað til kl. 5.
Þá stóð upp atvinnumálaráðherr-
ann. Reyndi hann af mætti að færa
til betri vegar afskifti landsstjórnar-
innar af námurekstrinum. Mælti
hann af þunga töluverðum, en hóg-
værlega Og kurteislega. Virtist svo,
sem hann vildi koma töluverðu af
ábyrgðinni yíir á þingið, því svo
hefði stjórnin skiiið till. síðasta al-
þingis, að henni bæri að afla inn-
Iends eldsneytis hvað sem það kost-
aði. Sérfræðing hefði ekki tekist að
útvega fyr en nú, þó mikið hefði
verið reynt til þess, og það með að-
stoð góðra manna. Kanpið hefði að
visu verið hátt, en vinnan væri líka
einhver hin allra erfiðasta, sem þekt-
ist. Kvað þetta að eins tilraun og
því ekkert tiltökumál þó hún kost-
aði landið eitthvað. Yfirleitt væri
alt dýrara, sem hið opinbera léti
gera, en hjá einstökum mönnum.
Alls kvað hann 2000 smálestir hafa
verið teknar úr námunni og reynsla
væri nú fengin fyrir þvi, að vel
mætti nota kolin til skipa.
Næstur honum tók G. Sv. aftur
til máls. Taldi hann varnir ráð-
herrans eigi betri en hann hafi bú-
ist við, enda hefði ráðherrann forð-
ast að komist inn á mörg þau
aðalatriði, sem hann hefði minst á
í fyrri ræðu sinni. Fulla vissu kvað
hann vera fyrir þvi, að náman
mundi hafa verið starfrækt, þó lands-
stjórnin hefði ekki ráðist í það, því
að ákveðin tilboð um rekstur henn-
ar hefðu komið fram.
Næstur talaði Pétur Jónsson frá
Gautlöndum og þótti honum ait
gott og blessað, sem stjórnin hafði
látið fram fara í Tungunámunni.
Vildi hann kenna veðráttunni um
öil »skakkaföllin* eða þá þinginu,
sem gerði það að venju sinni að
siga stjórninni hitt og þetta að
órannsökuðu máli, skamma hana sið-
an þegar iila tækist til. Bar hann
loks fram rökstudda dagskrá þar
sem mælt er með framhaldi námu-
rekstursins nema ef tekjuhallinn yrði
fyrirsjáanlega mjög mikill o. s. frv.
var þá kl. orðin um 8, svo forseti
frestaði fundi.
Kl. 1 í gær hófst fundur aftur.
Tók þá fyrstur til máls Magnús'
Pétursson. Tók f sama streng og
nefudin, og talaði all-langt mál og
röksamlega. Þá töluðu þeir Gísli
Sveinsson enn einu sinni, forsætis-
ráðnerra, atvinnumálaráðherra og
Þór. Jónsso. Var mikið af því end-
urtekning á því, sem sagt hafði ver-
ið áður. Kl. 3 frestaði forseti fundi
til kl. 2 í dag. Eigi vitum vér á-
stæðuna til þess en heyrst hefir að
bjargáðanefnd muni vera önnum
kafin við samningaumleitanir færey-
isku fulltrúanna.
Georges Ohnet látinn.
Hinn alkunni franski skáldsagna-
höfundur, Georges Ohnet, er ný-
lega látinn i Paris. Hann var fædd-
ur 3. apríl 1848. Rúmlega tvitugur
fór hann að gefa sig við blaða-
mensku, en hætti henni fljótlega
aftur og tók að fást við skáldskap.
Vann hann sér brátt hylli, sem
skemtilegur rithöfundur.
Sögur eftir hann hafa verið þýdd-
ar á flest tungumál heimsins og
hvarvetna verið vel tekið.
---- ■ .. . — • —-----
Síðasta bók
Gunnars Gunnarssonar.
(Smaahistorier. Ny Samling.
Gyldendai 1918).
Sögur þessar eru tiu talsins og
koma víða við. »En pinlig Situation*
er saga gamals sjómanns, er segir
frá skútu einni, er siglt var í strand
fyrir þrákelkni eigandans, er þóttist
vera fær um að síjórna henni; lenti
hann í rifrildi við skipstjórann og
sigldi skútunni á Kolsvikurgrunna,
en flestir skipverja druknuðu. Er
brotsjórinn skall á siglunni, er Runki
flaut á, komst aðeins ein hugsun að:
að hann ætti að deyja á þenna
hátt.
Fyrirsögnin á næstn sögu »Da
Lykken gik J. J. Snóksdal forbi«
minnir á orð Jóhanns Sigurjóns-
sonar i »Lögneren« um gæfuna, er
gengur fram hjá dyrum einnar per-
sónunnar (»Lykken er ikke standset
ved min Dör«). Snóksdal þessi er
ungur skrifstofuþjónn í Reykjavik
með 50 krónur á mánuði; af fordild
tekur hann sér ættarnafn og vex
um leið i augum sjáifs sín og
annarra samgeðja manna; hann fær
sér siðan kjólföt, fer i átveizlu, er
velmetnum borgara er haldin, og
herra Snóksdal er nú i hálfu meira
áliti en skrifstofuþjóninn Jón Jóns-
son var. Kynnist hann þar Birni
Jónssyni, rikum og mikilsmeganda
manni, er lízt vel á þenna efniiega
hr. Snóksdal og er fús að lánahon-
um fé; en gæfan gengur fram hjá
hr. Snóksdal daginn eftir af því að
hann hefir ekki kjark til að biðja
um álitlega fúlgu, en lætur sér
nægja 50 krónurl Þá missir Björn
Jónsson álit á þessum unga manni.
»Den sidste Rus* er ferðasaga
og segir frá samfylgd við íslenzkan
verkfræðing frá Ameríku, útslitinn á
líkama og sál, er leitar dauðans við
höfnina í Reykjavík.
Næsta saga »Den evindelige
Sejlads* er líka ferðasaga til íslands
og segir frá islenzkum lækni, er
hittir stúlku þá, er hann eitt sinn
hafði unnað hugástum og marg-
sinnis biðlað til og er hún nú gift
gömlum krabbameinsveikum Eng-
lending, sem er með á skipsfjöl.
Sagan lýsir viðræðum þeirra læknis-
ins og Mrs. Björkman og fjallar um
ást og hjónaband.
»Enkemand« er næsta saga og
birtist hún i siðasta hefti Iðunnar,
viðræður föður og sonar eftir lát
móðurinnar.
Tvær dýrasögur koma næst, um
hrafn (En Ravnehistorie) og hund
(Gryla). Þá er sendibréf (Et Brev)
frá stúlku i Bárðardal til vinkonu
sinnar og segir frá, hversu hún fór
að ónýta kaupsamning, er faðir henn-
ar hafði gert við Englending einn
um sölu á fossi einum fyrir 60000
krónur.
»Sandheden« er eintal glæpa-
manns um sannleikann á jörðu og
heldur fram furðulegum skoðunum
og loks segir síðasta sagan »1 Liv
og Död« frá tveim sveitabændum,
er bjuggu á sömu jörð og lifðu
ýmist í friði eða áttu í málaferlum
hvor við annan um jarðarskika, en
hvorugur gat án annars verið og er
annar dó af slysi, leitaði hinn dauð-
ans skömmu á eftir.
Sögurnar eru vel ritaðar allar og
skemtilegar að lesa. Altaf er hugur
skáldsins heima á íslandi og gætir
áhrifa islenzkrar náttúru á Gunnar
mjög i sögum hans, þótt hvergi
komi eins greinilega fram og í
»Drengen«, næst síðustu bók hans.
Hann segir um sjálfan sig i þessu
sögusafni: »Jeg fölte mig den Aften,
saa fuldstændig som man vistnok
kan opnaa det, ét med Naturen
omkring mig«t (bls. 50). Og stúlkan,
er vildi ekki selja fossinn út úr land-
inu, segir: »Jeg syntes pludselig,
at det at sælge Fossen, næsten var
som vilde man sælge en Del af sig
selv« (bls. 145). Fosshljóðið yrði
annað, myndi breyta um rödd, ef
útlendingar eignuðust hann.
Gunnati tekst betur að lýsa skugga-
hliðum lífsins, sorginni enda er þung-
lyndisblær yfir mörgum sögum hans
og sögulok oft ógeðfeld lesandanum.
Hann segir um gæfuna, að hún
svífi laus i lofti (bls. 41) og að
gæfan heimti sjálf, að trúað sé á
sig líkt og konur »og andre over-
naturlige »Væsener!« (bls. 24). Hann
segir um ástina, að hún sé sihvarfl-
andi eins og gufskip, er leiti ýmsra
hafna, iosni þar við ýmiskonar drasl
og fái stundum annað i staðinn, en
hjónabandið sé einsog skipasmíða-
stöð, þar sem útgerðarmaður lífsins,
örlögin, leggi mönnum upp til þess
að láta skafa botninn (bls. 81) og
þá lcsni þeir við tálvonir, altof við-
kvæmar tiifinningar og annað þess-
konar. Smellnar eru ýmsar samlík-
ingar hans einsog t. d, er hann
segir um ástina, að hún sé einsog
elding, er ijósti niður við skipshlið
og komi óreiðu á áttavitana —
þurfi þá á duglegum skipstjóra að
halda til þess að sigla skútunni i
höfn! (bls. 93).
En of mjfig ber á örlagatrú í sög-
um hans og gætir þess einkum í
eintalinu um sannleikann (»Sand-
heden*), sem er nokkurskonar varnar-
ræða glæpamanns, er mist hefir barn
i hefndaskyni. »Véd de, om ikke var
Formynder, den blinde Skæbne, í
Undfangelsens Ojeblik vier os til
netop det — ondt og godt — der
senere vederfares os under Livets
vekslende Löb?« o. s. frv. (bls. 163)...
Eg vildi óska, að Gunnar tileink-
aði sér skoðanir Kants á persónulegu
frelsi og að hann í einhverri af
órituðum sögum sinum ætti eftir að
sýna mann, er byði öriögunum
byrginn, gæti knúið þau 11 að breyta
um stefnu þá, er virðist ákveðin af
erfðalögmáli, lífsuppeldi og ytri lífs-
kjörum, likt og hann sjálfur hefir
brotist fram úr ótal erfiðleikum lifs-
ins fram til veraldarathugunar og
öðlast sjóngáfu á orsakir og afleið-
ingar mannlegs breyskleika, sorgar
og gleði, sameðli náttúru, manna og
dýra og öðlast sjálfur á unga aldri
þá frægð að vera talinn einn meðal
helztu rithöfunda Norðurlanda.
/.-
i)
J
Gangverð erlendrar myntar,
Bankar Doll. U.S.A. & Canada 3,40 Pósthú* 3,60
Frankl franskur 60,00 62,00
Sænsk króna ... 110,00 110,00
NorBk króna ... 104,00 103,00
Sterllngspund ... 15,60 15,70
Mark ... 6500 67,00'
Holl. Florin ...
Lagarfoss er væntanlegur hingað
á hverri etundu, hlaðinn vörum fré
Danmörku. Með skipinu kemur Emil
Nielsen framkv. stjóri.
Kartöflnr, töluverðar birgðir komu
með Botniu hingað. |>ví miður virð-
ist svo, sem nokkuð af þeim séónýtt.
Að sögn voru margir pokar alveg
eyðilagðir, og er það tjón mikið é
þessum tímum.
Francis Hyde lagðist við hafnar-
uppfyllingunni í fyrradag og varþegar
farið að afferma skipið.