Morgunblaðið - 03.04.1919, Page 1

Fimtudag
apríl 1919
H0R6DNBLADI
6. árgangur
141
tölublað
Eitstjórnarsími nr. 500
\ Ritstjóri: Yilhjálmur Finsen jj ísafoldarprentsmiðja
Afereiðslusími nr. 500
Leikfélag netjkiavikur.
Nei
°g
Hrekkjabrögö Scapins
verða leikin fimtudaginn 3. apríl 1919.
Aðgöngumiðar seldir í dag frá kl. io árd. með venjulegu verði.
Bifreiðarnar
Menn er farið að lengja eftir
framkvæmd laga um bifreiðaakst-
ur, sem sett voru hérna um árið og'
breytt aftur á næsta þingi. Þar var
meðal annars mælt svo fyrir, að
þeir, sem hefðu atvinnu at' akstri
bifreiða, ættu að fara eftir taxta,
,sem samþyktur væri af stjórnínni,
hafa ökumæli til að sýna upphæð
þá, sem ekið væri fyrir, og fleira
var þar telcið fram þarflegt og vit-
urlegt, svo sem vænta mátti af lög-
gefandi spekingum þjóðarinnar.
Þetta var svo prentjið, eins og lög
gera ráð fyi’ir, og heitir lög' frá al-
þingi, en fyrirmæli þeirra eru stein-
dauður bókstafur og bifreiðastjór-
ar haga sér eins og þau hefðu aldréi
verið til, sem eðlilegt er, jiví að
stjórnin hefir ekki séð ástæðu til
að koma veigamestu atriðum þeirra
í framkvremd.
Það hefir heyrst, að bifreiða-
stjórar hafi talið stjórninni trú um,
að ómögrilegt væri að fá ökumæl-
ira neins staðar í heiminum, og
líklega hefir hún gleypt við þeirri
flugu, þó ósennileg væri, og' mun
retla að hafa hána s<'r til afsökunar.
Bifreiðataxtarnir, sem nú cru í
bænum, eru hjá sitmum ökujtórun-
um svo fjarri allri sanngirni, að
fólk ætti alls ekki að borga þá
möglunarlaust. Réttast væri að
hirta á prenti þegar menn verða
fyrir slæmri meðferð; það er eina
ráðið sem dugir, fyrst að yfirvöld-
in taka ekki í taumana. Og jtað
mætti gjarnan sjást, hverjir þeir
eru, sem ósvífnastir eru í kröfun-
um; þá getur fólk fremur varað
sig’ á þeim og skift við hina, sem
reka atvinnu sína með meiri sann-
girni.
Annars má það ekki líðast. leng-
ur, að bifreiðaakstrinum í borginni
verði ekki koniið í sæmilegt horf,
svo að full not verði að hifreiðun-
um. Eins og' er, er stundum órnögu-
legt að fá vagn, hvað sem á liggur.
Og enn fremur mætti víst að skað-
lausu takmarka næturkeyrsluna að
miklum mun, því naumast eru það
alt þarfaferöir, sem farnar eru á
nóttunni, — stundum með svo mikl-
um gauragangi, að fólk vaknar í
nálægum húsum.
Hrafn.
Flug yfir Atlandshaf
Verður komið við á íslandi?
Nýlega hefir Þórður Sveinsson
kaupmaður fengið skeyti fra enska
-stórblaðinu „Daily Mail‘ ‘, þar sem
það biður hann um að láta sig' vita,
ef vart. verði við að flugmenn fari
yfir ísland á leið frá Ameríku, eða
jteir lendi hér, og' greiða. þá götu
þeirra. Eins og kunnugt er hefir
blaðið lieitið 10 þúsiuid punda verð-
launum þeim, sem fyrstur yrði til
þess að fljúga yfir Atlanzhafið. en
í umtali erlendra blaða ttm málið
liefir ætíð verið g'ert, ráð fyrir því,
að farið yrði frá New Foimdlandi
beint til írlands, en alls eigi minst
á að kornið yrði við á íslandi. En
skeyti þetta virðist benda trl þess,
sið blaðið geri ráð fyrir að flug-
mennirnír velji ef til vill íslaads-
leiðina. Á það vel við. Fyrsta leið
Evrópuluians til Ameríktt lá ttm ís-
land og' það' væri skemtilegt, að
fyrsta loftfarið, sem fer milli Ame-
ríktt og' Evrópu, kæmi við á íslandi,
ems og fyrsta skipið, sem kom til
Vínlands.
Að blaðið símar umboðsmanni
sínum hér, í stað þess að skrifa
honttm, virðist benda á, að það hú-
ist við að flugmennirnir muni
leggja upp }tá og þegar. Enda mun
alt til reiðu til þess að takast þessa
mikltt tiJraunaför á hnedur. Marg-
ir færustu flugvélasmiðir heimsins
hafa undanfarin ár verið að gera
áætlanir ttm flttgvélar til langferða-
flttgs, og jafnvel fyrir ófriðinn
hugsttðtt menn um að efna til flugs
umhverfis jörðina í sambandi við
sýmnguna í San Francisko, en það
fórst fyrir vegna styrjaldarinnar.
Það er búist við því, að þeir verði
nokkuð margir, sem reyna að ná í
hin rausnarlegu verðlaun „Daily
Mail“- Meðal þeirra er sænski
kapteinninn Snndstedt eini Norður-
landabúinn, sem til hefir verið
nefndur.
Hinn ‘25. júlí 1909 flaug Bleriot
yfir Ermarsttnd og varð heimsfræg-
ur fyrir. Þótt ekki séu full 10 ár
liðirt síðan, eru menn -nú í þann
veginn að leggja upp í flugferð yfir
Atlanzhafið. Og miklu betur fepáð
fyrir því ferðalagi, heldur en fevða-
lagi Bleriots. Svo miklar eru fram-
larirnar.
Spitzbergen.
Brezka verzlunarblaðið „Finan-
cier“ flytttr nýlega grein ttm það,
hverjar kröfur Bretar geti gert til
Spitzhergen, en eins og kunnugt er,
hefir það mál verið all-ofarlega á
dagskrá hjá brezku blöðununi und-
anfarin ár. Lízt No’ðmönnttm ekki
meir en svo á blikttna, því að þeir
þykjast hafa þjóða mestau rétt til
Spitzbergen.
í þessari grein „Financier“ segir
svo: Á norrænu blöðunum má sjá
það, að Norðmenn ætla sér að ná
yfirráðmn á Spitzhergen og' húast
við, að koma tneð kröfur ttm slíkt
á friðarfundinum. En jtar sem kröf-
ur Norðmanna og réttindi til Spitz-
bergen eru ekkert á móti réttind-
um vorum þar, jtá væri jtað að
svíkja hagsmuni Breta og f járhags-
leg og „strategisk“ hætta, ef stjórn
vor léti sig jtetta ntál engu skifta.
Að réttindi Breta til Spitzbergen
gangi fyrir réttindum annara
þjóða, byggist rneðal annars á
þessu: 1. Rannsóknum frá 1607,
eða 11 árum eftir að Hollendingar
fundtt eyjarnar. 2. Á dögum Jak-
obs fyrsta köstuðu Bretar eign
sinni á Spitzbergen, að undantekn-
ttm skika nokkrum, sem Hollend-
ingar höfðtt slegið eign sinni á, og
Bretar hafa aldrei síðan afsalað
sér eyjunum. 3. Á. 17. öld var það
viðurkent, að stærsta eyjan, sem
lig'gur sttnnan við hafísinn, þar sem
liinar umdeildu námur ertt, væri
eign Breta. 4. Rannsókn Breta á
námum og merking náma á önd-
verðri þessari öld. 5. Að Bretar
eiga nú 85% af málmnámunum á
Spitzbergen.
Á hinn bóginn liggur aðalréttur
Norðmanna fólginn í því, að land
þeirra er fánm hundruðum mílna
nær Spitzbergen heldur en I’ret-
landseyjar, og að þeir hafa starf-
rækt þar brezkar námur, sem þeir
lögðu undir sig meðan eigendur
þeirra vortt fjarverandi, að norskt
firtna kovpti nú í stríðinn kolauám-
ur, sent Bretar höfðu áður starf-
rækt með góðttm árangri, og að
norska stjórnin hefir látið reisa
þýðingarmikla loftskeytastöð bar.
En í sambandi við þétta síðast
nefnda atriði, má geta þess, að
Þjóðverjar hafa líka reist loft-
skeytastöð þar. Þessi þýzka stöð
var lögð niður í byrjnn stríðsins,
og árið 1918 lög'ðtt brezkir leiðang-
ursmenn hana .undir Breta. Eu
þrátt fyrir það, þótt réttindi Breta
til Spitzbergen sé tvímælalaust
miklu meiri heldur en réttindí
Norðmanna, finst Norðmönnum að
þeir sé beittir rangsleitni, ef vér
leggjum eigi ltina jjýðLtgarmiklu
hagsmuni vora þar undir eftirlit
þeirra. —------
Til frekari skýringar á }>ví, að
Bretttm er fttll alvara með það, að
kalla tii Spitzbergen, má geta þess,
að brezkt firma, sem hygst að reka
þar námugröft, hefir sott x fót
skrifstofur í Noregi norðanverðutu
(Tromsö) og ætla að ltafa þar fram-
kvæmdastjórn. Lízt Norðmönitum
ekki meir en svo á það.
En það verða eig'i að eins Norð-
menn og Bretar, sem deila mn !and-
ið. Bandaríkin og Svíþjóð eiga bar
ilíka ítök.
Hnigiflfi I valinn.
Enn hafa þeir ekki allir eeríð
taldir, sem hnigu fyrir dauðans
hitra brandf í „sóttinni ntiklu“ í
haust. Eintt hefir enn ekki verið
talinn, enda bjó hann á útkjálka.
Þeirra er síðar getið, sent búa á
útkjálluim eða í afdölúm. Þeir hafa
síður tækifæri til að sýna heimin-
m hverjir þeir eru, heldttr eu hin-
ir, sem búa í borgum, eða standa
á. almannaleiðum.
Þeir eru líka oft svo gerðir, að
þeir kæra sig ekki ttm að sýnast,
eða láta mikið á sér hera, en þeir
vinna þess meira, í kyrþey í síimm
cigin heimahögum.
En svo ber það líka stuudum við,
að þeir geta ekki fengið að njóta
sín til fulls, af því þeir búa á út-
kjálkttm — ertt einangraðir.
Útkjálkabúinn, sem hér skal
minst í örfáttm dráttum, var Eyj-
ólfttr Magnússon bóndi að Króks-
koti í Miðnesi. Þar eiga Miðncsing-
ar á bak að sjá nýtum bónda og
góðum dreng, ötulum starfsmauni,
ótrauðum, gætnum og ágætum for-
manni. Ægir konungur var oft ör
og gjafmildur við hann, en stttnd-
um bar það við, að þeir áttu liarða
leiki saman og var þá Eyjólfttr
jafnan hamingjudrýgri.
Eyjólfur var fæddttr að Króks-
koti 26. júlí 1888, og dvaldi hann
þar alla æfi — flutti þaðau ekki fyr
en lík hans var flutt til síðasta
hvílustaðarins á þessari jörð, en
andinn sveif til himin hæða.