Morgunblaðið - 06.07.1919, Síða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fyrirgefning
Eftír
Guy de Maupassant.
Hún hafði verið alin upp hjá
fólki, sem ekki hafði neitt samneyti
við aðra og var mjög' ómannblend-
ið. Slíkt fólk veit í rauninni ekkert
um það sem gerist í stjórnmálum,
enda þótt stjórnmálin heri oft á
góma yfir borðum. Því að stjórnar-
skifti og stjórnbreytingar eru því
svo óviðkomandi, að um-þær er tal-
að líkt og löngu liðna atburði, svo
sem aftöku Lúðvígs 16. og fall Na-
poleons.
Yenjur breytast á stuttum tíma
og hver tízkan rekur aðra, en um
þ að er ekkert skeytt á þeim heimil-
-jtilia nt'uoA uipj.oio.t raas jt!<[ ‘ran
'praraq ratocj t! ^ifð^s pt.itpja jo gi!(['
Og þótt eitthvert hneiksiismál komi
upp í nágrenninu, þá kemst'sagan
um það aldrei lengra heldur en
að dyrum þess heimilis. Það getur
þó verið að húsbóndi og húsfreyja
tali fáein orð um það sín á mílli,
þegar aðrir heyra ekki til, en þau
tala þá í hálfum hljóðum — því að
veggirnir hafa jafnvel eyru. Hús-
foóndi varpar öndinni og segir:
‘ ‘ Hefurðu heyrt um hið sorglega
atvik, sem komið hefir fyrir Rivoil
fjölskylduna?”
Og konan svarar:
“Hvern skyldi hafa órað fyrir
slíku? Það er óttalegt.”
Börnin fá ekki að vita neitt um
.þetta og þau alast upp í blindni,
«þekkja ekki ranghverfu lífsins.
ivita það ekki að menn tala öðruvísi
heldur. en þeir hugsa og breyta
bðruvísi en þeir tala. *Þau vita það
•ekki að yfir þeim vofir ófriður, eða
,að minsta kósti vopnaður friður,
við mannkynið, hafa ekki hugmynd
um það, að þeir einföldu eru altaf
-dregnir á tálar, þeir hreinskilnu
hafðir að spotti og illa farið með þá
sem góðir eru.
Sumir ertt svona blindir og auð-
trúa fram í dauðann, svona hrein-
lyndir og hrekklausir, að ekkert
getur opnað augu þeirra.
Aðrir verða raunamæddir og
þunglyndir og deyja í þeirri trú, að
þeir hafi verið leiksoppur grimmra
forlaga og óhamingju og lent í
Mónum á ótrúlega slæmum mönn-
um.
Savignols-hjónin giftu Berthu
-dóttur sína þegar hún var átján ára
gömul. Maður hennar hét Georg
Baron, ungur fjármálamaður frá
París. Hann var fríður sýnum, vel
mentaður og kurteis og hafði á sér
gott orð. En inst í hjarta sínu
hafði hann heldur ömun á tengda-
foreldrum sínum og í hóp kunn-
ingja sinna kallaði hann þá “þessa
hlesSaða gömlu steingerfinga ” sína.
Hún kyntist borginni ekki neitt,
þekti ekkert samkvæmislífið,skemt-
anir og yenjur höfuðstaðarbúa —
undirferli þeirra og leyndardóma.
Hún hélt altaf kyrru fyrir heima
«g þekti tæplega annað af borginni
«sn götuna sem hún bjó í. Og þá
sjaldan hún hætti sér inn í aðra
borgarhluta fanst henni, sem hún
hefði ferðast óraveg um einhverja
óþekta borg. Og þá varð henni
venjulega að orði á kvöldin við
mann sinn:
“Eg hefi ferðast á Boulevörðun-
ttm í dag. ”
Tvisvar eða þrisvar á ári fór mað-
ur hennar með hana í leikhús. Hún
gleymdi aldrei þeim kvöldum. Og
hún gat talað um þau lengi, lengi á
eftir.
Stundum var það jafnvel þrem
mánuðum síðar, að hún fór alt í
einu að hlæja yfir borðum og
mælti:
“Manstu eftir leikandanum, sem
var búinn eins og hershöfðingi og
galaði eins og hani?”
Hún átti enga vini nema tvær
fjölskyldur, sem hún kallaði jafnan
“þau Martinets” og “þau Miche-
lins”.
Maður hennar hagaði sér eins
og honum sýndist, kom ekki
heim fyr en honum sýndist—stund-
um ekki fyr en í dögun — og bar
]>á jafnan við annríki. En hann
gerði þó sjaldan grein fyrir ferðum
sínum, því að hann vissi vel, að al-
drei mundi nein tortrygni vakna í
hinni saklausu sál konunnar.
En einu sinni fékk hún nafnlaust
bréf.
Hún var sem þrumulostin — hún
var' of einlæg til þess að skilja hve
ósæmandi það er, að senda upplýs-
ingar, án þess að láta nafn síns
getið. Og hún gat ekki annað en
fest trúnað á bréfið, því að sá sem
sepdi, kvaðst gera það vegna þess
að hann vildi henni vej og væri
sannleikselskandi.
Þetta bréf skýrði henni frá því,
að maður hennar hefði í tvö ár
haldið við aðra kpnu — unga
ekkju, frú Rosset að nafni — og að
hann væri hjá henni á hverju
kvöldi.
Bertha vissi ekki hvernig hún
átti að leyna sorg sinni, og ekki
datt henni heldur í hug að njósna
um bónda sinn. Og þegar hann
kom heim til miðdegisverðar,
fleygði hún bréfinu á borðið fyrir
framan hann, fór að hágráta og
flýði til herbergis síns.
Hann hafði nægan tíma til þess
að íhuga hvernig komið var og
hverju ætti að svara. Hann barði
að dyrum hjá konu sinni. Hún
lauk undir eins upp hurðinni, en
þorði ekki að líta framan í hann.
Hann brosti, tók sér sæti og setti
hana ó kné sér og mælti:
“Pllsku barnið mitt, það er alveg
satt, að eg á vipkomt, sem heitir frú
Rosset. Við höfum þekst í tíu ár
og eg hefi mikið álit á henni. Og
eg skal bæta því við, að eg þekki
fjölda annara manna, sem eg hefi
aldrei nefnt á nafn við þig, vegna
þess að eg veit að þú kærir þig ckk-
ert um sanikvæmislífið nc nýja
kunningja eða neins konar skemt-
anir. En til þess að koma slíkum
ásökunum sem þessum fyrir kattar-
nef,þá vil eg að þú búir þig að lokn-
um miðdegisverði og komir með
mér til þessarar konu. Eg er viss
um það, að ]iið verðið fljótt ágætir
vinir. ’ ’
Hún faðmaði mann sinn innilega
og afréð það þegar að fara á fund
þessarar konu, sem hún var þó ekki
afbrýðissöm út af, þrátt fyrir alt.
Hún fann það ósjálfrátt, að ef
maður veit af hættu,þá er það sama
sem að vera henni viðbúinn.
Hún kom inn í lítið, en smekklega
búið anddyri á fjórða lofti í fallegu
húsi. Þau urðu að bíða í einar fimm
mínútur í setustofunni, þar sem
rökkur var inni vegna þess hvað
gluggatjöldin voru þykk. Svo opn-
uðust dyr og dökkhærð, lág og
heldur feitlagin kona kom inn, bæði
undrandi og brosandi.
Georg kynti þær.
“Konan mín—frú Julia Rosset.”
Unga ekkjan rak upp hljóð af
undrun og gleði og hljóp á móti
gesti sínum með opna arma. Hún
hafði ekki vænst slíkrar ánægju,
sagði hún, þar sem hún vissi það, að
frú Baron heimsótti aldrei neinn
rnann, en sér þætti ákaflega vænt
um Georg (hún nefndi hann Georg
á sama hátt og hún væri systir
hans), og sig hefði langað ákaflega
mikið til að kynnast konunni hans
og verða vinkona hennar.
Eftir njánaðartíma voru þær óað-
skiljanlegir vinir. Þær hittust á
hverjum eijjasta degi og stundum
tvisvar á dag', og snæddu saman á
hvcrju einasta kvöldi, heima hjá
livor annari til skiftis. Og nú var
Georg sjaldnast að heiman og tal-
iaði aldrei um annríki. Hann sagð-
jist hafa rnesta ánægju af því að
vera heima hjá sér.
Að nokkrum tíma liðnum varð
laus íbúð í húsinu þar sem frú Ros-
set átti heirna og frú Baron flýtti
sér að leigja þá íbúð til þess að geta
verið hjá vinkonu sinni og hitt hana
miklu oftar en endranær.
Svo liðu tvö ár og enginn skuggi
■féll á vináttu þeirra, sem var svo
einlæg og rótgróin sem mest mátti
verða. Bertha gat tæplega talað
um nokkurn skapaðan hlut, án þess
að minnast á Júlíu. 1 hennar aug-
um var Júlía fyrirmynd allra
kvenna.
Hún var framúrskarandi ánægð,
róleg og hamingjusöm.
En eftir þessi tvö ár veiktist frú
Rosset. Bertha veik ekki frá hvílu
hennar. Hún vakti jafnvel sorgbit-
in yfir henni á næturnar. Og bóndi
hennár virtist óhuggandi.
Það var einn morgun þá er lækn-
irinn hafði komið að heimsækja
sjúklinginn, að hann brá Georg og
konu hans á eintal og sagði þeim
það, að lítil von væri um það að
Júlíu mundi batna.
Þegar hann var farinn, fóru þau
hjónin bæði að gráta. Og nóttina
eftir vöktu þau baeði yfir sjúk-
lingnum. Bertha kysti vinkonu sína
innilega hvað eftir annað, en Georg
stóð við fótagaflinn á rúminu og
horfði án afláts á andlit sjúklings-
ins.
Daginn eftir leið henni ver.
En undir kvöld kvaðst hún vera
frískari og vildi ekki annað heyra,
en að þau vinir sínir færu til her-
bergi sitt til þess að sækja hatt sinn.
verð.
Þau sátu bæði í borðstofunni og
snertu varla á matnum. Þá kom
vinnukonan inn og færði Georg
bréf. Hann opnaði það og varð ná-
fölur, reis á fætur og mælti við
konu sína og átti augljóslega bágt
með að koma upp orðunum:
“Bíddu mín! Eg verð að fara
snöggvast. Eg kem aftur eftir svo
sem tíu mínútur. Farðu ekki héð-
an hvað sem fyrir kemur.”
Og svo flýtti hanu sér inn í her-
bergi sitt til þess að sækja hatt sinn
Bertha beið eftir honum og var
ekki rótt innanbrjósts. En vegna
þess að hún var vön því, að verða
við öllum óskum hans, vildi hún
ekki fara á fund vinkonu sinnar
fyr en hann kæmi aftur.
Svo leið og beið og hann kom
ekki. Þá datt henni í hug að fara
inn í herbergi hans og gá að því
hvort hann hefði tekið glófana sína.
Á því gat hun séð hvort hann hefði
þurft að fara í heimsókn.
Hún sá glófana um leið og hún
kom inn í herbergið. Og rétt hjá
þeim lá samanböglað bréf sem hann
hlaut að hi^fa fleygt þar í skyndi.
Hún sá þegar, að þetta var sama
bréfið sem Georg' þafði fengið yfir
borðum.
Óstjórnleg löngun — hin fyrsta
sem hafði gripið hana á æfipni —
knúði hana til þess að sjá hvernig
stæði á hinni skyndilegu burtför
mannsins. Samvizka hennar mót-
mælti slíkri hnýsni en forvitnin
varð þó yíirsterkari. Hún greip
bréfið, slétti úr því og þekti undir
eins rithönd Júlítt:
“Komdu einn og kystu mig, elsk-
an mín! Eg er að deyja. ”
Fyrst í stað skildi hún ekki þetta.
Hugsunin um það, að Júlía væri að
deyja, bar alt annað ofurliði. En
alt í einu rann sannleikurinn upp
fyrir henni. Þetta bréf varp skæru
Jjósi á líf hennar, birti henni hinn
beizka sannleik og öll svikin og
undirferlin, sem httn hafði verið
beitt. Nú skildi hún fyrst hve
grátt hún hafði verðið leikin,
hvernig þau höfðu haft hana að fífli
Hún sá þau í huga sér þar sem
þau sátu saman hlið við hlið á
kvöldin, lásu sömu bókina og horfð-
ust í augtt í hvert skifti sem þau
þurftu að fletta blaði.
Og ómælanleg örvænting greip
hið hrelda, saklausa og særða
hjarta hennar.
Rétt á eftir kallaði maður hennar
á hana:
“Kotndu fljótt. Frú Rosset er
að deyja.”
Bertha kom fram í dyrnar og
mælti með titrandi rödd:
“Farðu einn til hennar; hún kær-
ir sig ckki um að finna mig.”
Það kom á hann undrunarsvipuir
og í örvæntingu sinní endurtók
hann:
“Komdu undir eins, eg segi þér
satt að hún er að deyja.”
Bertha svaraði:
“Þú mundir heldur vilja að það
væri eg.”