Morgunblaðið - 12.07.1919, Side 1

6UHBUBD
6. árgangur, 236. tölublað
Laugardag 12. júlí 1919
Isafoldarprentsmiðja
GAMLA BIO
Meðal ræningja
j Mex co.
Sjónleikur í 3
sem sýnir
æfintýri Amerikumanns iM xico
Slikt reiðlag og sést i þessari
mynd yfir slétturnar i Mex co,
þar sem hestar og ridd .rar lenda
i þvilíkum óhemjugangi, hefir
varla sést á nokkurn mynd áður
Frá
læknastefnunni.
k í á á o —0—
Tillögur sendar Alþingi
■—o—■
Á iiýarstoðmmi aðalí'undi Lækna-
félags Islands voru samþyktar tíg
hafa seudar Aiþingi eítir-
farandi tillögur:
I. Launamálið.
12. gr. stjonrarfmmvarpsiiis orð-
is’t þanmg: > . ,. ’ A njrjr ] r;
Landlœknir hefir að byrjunar-
launum 6000 kr. en launin hækki
eftir liver 5 ár um 400, 3Ó0 og 300
kr, upp í 7000 kr. Enn.fromjir hefir
iandl'ækiiir 1500 kr. í ritfé.
Héraðslæknarnir í Reykjavíkur-,
Hafnarfjarðar-, Keflavíkur-, Eyr-
arbakka-, ftangárváliaþ Akureyf-
ar-, Sauðárkróks-, Blönduóss- og
Isaf jarðarhéraði liafa í árslaun 2500
kr., en launin hækka eftir liver 5
ár um 400 kr., 300 kr. og 300 kr.
UPP i 3500 kr.
Héraðslæknarnir í Vestmanna-
eyja-, Gríinsness-, Mýrdals-j. Síðu-,
Reyðari'jarðnr-, Norðfjarðar-, Fá-
skrúðsf jarðar-, Seyðisfj.-, Fljóts-
dals-, Húsavíkur-, Reykdæla-,
Syarfdæla-, Siglufjarðar-, Hofsóss-,
Miðf jarðar-, Dala-, Þingeyrar-, Pat-
reksfjarðar-, Stykkishólms-, Ólafs-
víkur-, Borgarness-, Borgarfjarðar-
Og Skipaskagahéruðum hafa í árs-
laun 3000 kr., en íaunin hækki eft-
ir hver 5 ár um 400 ki\, 300 kr. og
300 kr. upp í 4000 kr.
lléraðslæknarnir í Ilornafjarðar-,
Berufjarðar-, Hróarstungu-, Þistil-
fjurðar-, Axarf jarðar-, Höfða-
liveffis-, Vopuafjarðar-, Hólmavík-
ur-, Bey k jarf jarðar-, Ilesteyrar-,
Elateyrar-, Bíldudals-, Flateyjar-,
Nauteyrar- og Reykhólahéruðum
hafa í árslauu 35Q0,.kr., pp. launiu
hækka ei'tir liver 5 ár um 400
300 kr. og 300 kr. upp í 4500 kr.
Telja skal lauu þeirra, lækna, sem
í emþætti eru, svo sem lögin hefðu
verið.í ,gildi þá er þeir fyrst. fengu
cmþætti. Skal eimiig' telja með þau
ár, er þeiy hafa verið aukid.æjuiar
með veitingu.
Aðatoðarlækua rnir , á Akureyri
og ísafírði iiafa, meðan þeim em-
þættum or haldið, 1500 kr. árslaun,
seni hækka ei'tir hvei' 5 ár um 400
kr., 300 kr. og 300 kr. .upp í 2500
kr. •
Uift borg'uu fyi-ir störf og- ferðir
héraðslækna fer eftir gjaldskrá, er
ráðiierra seunir með ráði land-
laíknis.
.Væntanleg launahækkun áléit
fundurhm að skyldi teljast frá 1.
jaiu 1019.
í saihþaiidi Við þ’éttá ínál vár
r&tt' um liúsnæði lækna og föst
læknissetur í héruðum.
t’oru allir sammála um, að lækmun
væri það algerlega ókleift, með því
verðlagi, sem nú er orðið) að koma
sjálfir upp húsum sínum ;, skorti
bæði fé og láustraust til þess. Þau
tvö læknissptur, sem bygjS hafa ver-
ið síðan dýrtíðin skall á, hafa kost-
að um 30—40 þús. kr. og efu þó
þíeði smávaxin. Fundinum þótti
óhjákvæinilegt, að ; sú stefná ýrði
tokiíi upp, að föst læknissetur yrðu
sftiám saman bygð í héruðum og1
leigð. læknuni, fyrir sanngjarnt
'verð. ' ‘ • '
II. Stjórn heilbrigðismála.
Fundurinn 'telur '.j|kki, að land-
fæknií&fárfið Íré ^ðinúth manni of-
vaxið,. svo framarlega, 'að sá, mað-j
'ur, ér.því gégmr,' ér ekki ofhlaðinn
öðrum störfum, en það er á Valdi
hans sjáljjs,. stjó.rnar qg. þipgs... ..
Hamn telur því enga nauðsyn að
breyta núveraudi- fyrirkömulagi.
III. Landsspítalamálið.
Læknaielag íslands lýsir því yf-
ir, að vegna núverandi>erfiðleika á
keuslu læknaéfna, Jjúsmæðra og
hjúkrunarkvejina, auk spítala-
þarfa sjúklinga, beri b.rýn nauðsyn
til að reisa íandsspitala liið allrá
fyrsta, og skorar á Alþlngi, sem nú
er .samaai komið, að veita uægilegt
fé til þes.s, að nefnd, er stjórnarráð-
ið .skipi, lcggi fyrir hæsta reglu-
legt Alþingi íiillkmmm áætiun tim
kostnað, stærð og annað fyrirkomu-
lag spítalaús. >Telur fundurinn ó-
hjakvæmílegt, að það þing veiti
næg'ileg't fé tií byggiugarinuay.
: » l'. V •* i . ;. " ■ :
þanmg að iuit vérði að byrja yerk-
ið ekki síðar en snemnia á árinu
1922.
VI. Berklaveikismálið.
Fimdurimi télur nauðsýnlegt, að
Alþiiigi setji milliþiuganefnd af
læknum til þess að köma fram með
tillögur um, á hvern hátt megi bezt
verjast berklaveikinni.
V. Launakjör yfirsetukvenna.
Læknafélagi íslands hefir nú á
fundi þess borist erindi frá yfir-
setukonum landsins, þaiy sem þær
telja kjör sín með öllu öviðunandi,
og æskja álits læknafundarins um
þáð mál.
Það ei1 þá álit vort, að það sé
bin meéta náuðsyn að bæta stór-
uöt kjor ýfirsetukveiiinþ1 og' það
tafarlaust. Fjölda ntorg umdæ'mi1
staxida nú auð, og óhugsandi, að
bætt verði úr þeim skorti, ef kjör-
in verða ekki bætt. Vér mælumst
þess veg'iia eindregið til þess, að
launakjör yfirsetukvenna verði
bætt á þessu þingi á ]tann hátt:
1. Að lög'boðin verði hækkun á
launum yfirsetukvenna í réttu
TUjómíeika
heldur próf. Sv. Svzittbjörnsott í BárubúÖ
þriðjudQQinn 15. júti M. 8'U slðcf.
Aðgöngumiðai fást á tnánudaginn í Bókaverslun ísafoldar og
Sigf. Eymnndssonar.
Verð: kr. 3,00 (sæti) og kr. 2,00 (stæði).
Kaupmannaráð Islands
i Danmörku.
Ný fólagsstofnun til eflingar viðskifta við Norðurlönd
1 Kaupmamiahöfn hefir nýlega
verið stofnað félag', er nefnist
„Kaupmannaráð íslands í Dan-
mörku“. Stofnendur þess eru marg-
ir íslenzkir kaupmenn, búsettir í
Damnörku og á íslandi.
Sainkvannt 2. greiti félágslág-
*
anna, er tilgangur félagsins :
r‘Að vernda og hlynna að
verzluny íiðnaði og sigBngum
milli Islands og' Norðurlauda,
• sérstaklega inilli Islands og
Danmerkur“.
Þessum tilgaugi símim hygst íe-
láé'Íð að ná, með því að koma á fót
skrifstofu í Kaúpmannahöfn og
gefi liún félagsmönnum og öðrmu
isletizkuin kaupmömium, svo og
Stjórnaryöldum, upplýsingar um
verzlunarvátryggingar; tollmál og
sámgöhgúmál ásamt Öðru er varðar
atvimiúgreiiiif þær, er um, ræðir í
2. grein. Skrifstofan getur einnig
af sjálfsdáðum, ef þörf þykir, gert
tillögur um þessi . málefni. Enn-
fremur ber skrifstofunni að fylgj-
ast með breytingum er varða lög-
gjöf Norurlandaþjóðanna, og at-
burðuin, sem kunna aA liafa áhrif
á atvinnuvegi Islands og liirta það
Jélagsmönnum á þann hátt, sem
bezt þykir henta; Félagið skal leita
samvinnu Við verzlunárráð íslands
og önnur verzluuar og iðnaðarfé-
lög á íslndi.
Félagið hefir variíarþing í Kaup-
mannahöfn. 1 stjórn þess eru 5
méun, þar af þrír búsettir í Kaup-
maimahöfii, en 2 á íslandi. For-
maður félagsins er Thor E. Tulini-
us stórkaupmaður, en meðstjórn-
endur, búsettir hér, þeir P, A. Ól-
afsson kqnsúll og Jón Laxdal kaup-
maður. Skrifstofa félagsins er í
Cort Adelersgade 9 í Kaupmanna-
höfn.
Nýtt bankaútbú.
Islandsbanki stofnar útbú í Yestmannaeyjum.
. Þó að Vestmamiaej'jar ,séu eigi
stórar um sig, staiida atvinnnvegir
bg viðskifti þar með miktuin bióiua.
AúðUf hafsiíís: er þar meirí én
liókkui’s 'staðár annars staðar.
Vestmamiaeyjar eru í samgöngu-
tilliti illq settar. Reg'lulegar ferðir
eru eigi milli lands og eyja og get-
ur oft liðið laugur tíma svo, að
ekkert samband sé við land.
Bæði þessi atriði, mikið við-
skiftalíf 'óg stópular sáingöngiír,
inæia með því, áð á fót komist í
hitttf'aÍJi viö verðfall peninga Eyjunum peiiingastofnun, sem
fullnæg't geti þörf Eyjaskeggja. f
Vestnianuaeyjum heíir verið spari-
sjóður, en haim liefir engan veg-
ián Vérið fullnægjandi og Vest-
undanfarin 5 ár og þar farið eft-
ir þeim verðlagsstuðli, sem um
ræðir l lauhafrumvarpi stjórn-
arimiar.
2. Að laun yfirsetukvenna verði að
liálfu leyti greidd úr ríkissjóði,
en að hálfu úr sýslusjóðum.
3. Að liorgun til yfirsetukvemia
fyrir .verk þeirra verði hækkuð
í sama hlutfalli og' lauuin.
Vér teljum mjög áríðundi, að
þessari máMeitmi ýerði sint og
þær nmbætur, sem fást, látílar
giida frá byrjun þessa yi'irstand-
andi árs.
mamiaðýingár hafa orðið að gera
peningaviðskifti siiq í Reykjavík.
Nú er bót að verða ráðin á þessu.
Útbúið, sem ísluudsbanki hefir af-
ráðið að setja á laggirnar þar
eystra, er um það bil að koinast
upp. Var húsnæði trygt bankan-
um síðastliðið haust og nú hefir
baukastjórinn verið ákveðinn.Verð-
ur það Viggó BjÖrnsáön, sem und-
anfárið héfir vérið gjaldkeri' utbús-
ins á ísafii'ði, er tökur við busfor-
ráðum í Eyjunum og niúá hann fara
þangað undir eilis og hann kemur
að véstan, nú iánan skamms. Verð-
ur þetta hið fjórða útibú íslands-
baiika.
u n d a n f a r i ð, og að símast jóru-
iu mundi fá tilkynningu frá al-
þjóðaskrifstofu símamála í Bern
u'ndir eins og nokkur breyting yrði
á ]>eirri ráðstöfun. Með öðrum orð-
um, Bretar krefjast þess, að öll
skeyti séu samiá á ensku, svo sem
undanfarið, og öll skeyti verða að
sendast til London til þess að skoð-
ast, alveg eins og á meðau ófriður-
iun stóð yfir.
Ilvernig stendur á Jies.su ? Það
er þó óhugsandi, að Bretar ætli að
halda skeytaskoðuninni áfram eft-
irleiðis, én þáð virðist svo að þeir
fult eins vel gætu hætt henni þeg-
ai í stað, eins og drégið það í
iiökkrar vikut emi.
Það ér vönandi, áð stjórnin geri
emi eina tilraun til þess að fá Breta
til að létta þessu fargi af ísleiizk-
um viðskiftáni, því þáð ér óþolandi
að þau skuli táfin áð því er vírðist
alveg að óþörfu.
Strandvarslan.
NYJA BIO M
Hver er það?
Sérlega skemtilegur ástarsjónl.
i 4 þáttum, tekinn af Triangle-
félaglnu og útbúinn af snillingn-
um Grifflth.
.Aðalhl.verkið leikur ameriska
kvennagullið
Douglas Fairbanks
Yfir myndinni allri er svo
léttnr og skemtulegur blær, að
sönn ánægja er á að horfa.
I síðasta slnn í kvðld.
Skeytaskoðun
Breta.
í fyrradag var póstfluiiiingur
inilli íslands og útlanda gefinn
frjáls, og auglýsti póstmeistari það
á pósthúshurðimii þegar, til al-
ínennrar gleði fyrir alla.
Nú muuu flestir hafa hugsað, að
símskeytaseádingar til útlanda
muúdu eimiig leystar undan rann-
sókn Breta. En það er fjarri því.
Smith símaverkfræðingur gerði
þegar fyrirspurn símieiðis til Lon-
don, um hvernig væri háttað með
Skeytaskoðuuhia. Fékk kann það
svar í gær, að skeytaskoðun-
in héldi áfram eins og
Eitt af því, sein Danir fara með
fýrir okkar hönd, Samkvæmt sain-
bandslögunum nýju, ér gæzla ís-
lenzkrar landhelgi fyrir yfirgangi
erlendra fiskiskipa. íslenzku fiski-
miðin eru eftirsótt, eigi síst sá hlutí
þeirra er liggur fyrir innán land-
helgislínuna. Og útlendum sjó-
mönnum helzt það alt of vel uppi
að ganga á rétt landsmanna,
flæma burt fiskinn og spilla veíð-
arfærum í íslenzkri landhelgi án
þess að um það sé fengist.
Landheigisgæzlan hefir aldrei
verið jafn léleg eins og 1 ár. Varð-
skipið kom hingað með seinasta
móti og hefir haft svo hægt um sig
þann tíma er það í orði kveðnu hef-
ir haldið uppi gæzlunni, að furðu
sætir. Framan af var það mest-
megnis í förum milli Reykjavíkur,
Viðeyjar og Háfnarfjal'ðár, síðan
komst þáð vestur á ísafjörð og nú
skýtur því upp eftir nokkra fjar-
Veru og kqmur frá Færeyjum.
Enga botuvörpiuiga hefir það tek-
ið enn, og þó hefir i'jöldi brezkra
og franskra fiskiskipa dvalið hér
í vor og verið nærgöngulir að forn-
um sið.
Hveruig' sem á þessu getur stað-
ið, þá er liitt víst, að íslendingum
er eugin bót að þessari strand-,
gæzlu, sem ekkert er nema nafnið
tómt. Og þetta, að strandgæzla sé
rekin jafn slælega og raun hefir á
orðið í vor hlýtur að reka á eftir
því, að íslendingar taki strand-
varnirnar í sínar hendur og reki
hana sjálfir framvegis. Það getur
aldrei orðið verra en það er nú.
Um þetta mál liefir mikið verið rit-
að hér í blaðinu í vetur,af mömium,
sem gott skyn bera á málið, og nú
nýlega hefir Fiskiþingið skorað á
stjórnina að efla straudvarniruar.
Er það orð í tíma talað, því eigi
veitir af að standa vel á verði og
gæta fiskimiðánna, sem hafa stór-
batnað meðan á ófriðnum stóð,
vegna þess að þau hafa verið frið-
uð. Nú er útlit fyrir að aðrar þjóð-
ú byrji hér fiskiveiðar á ný, með
emi þáÞiáeifi krafti ch nokkurn-
tíma áður, undir eins og um hæg-
ist. Og þá veitir eigi af enn öflugri
landvörn en hún hqfir bézt verið.
Þmgið í sáimar má ekkí skiljast
svo við þettn mál að það hafi éigi
tiyggingu fyrir, að því sé vel
borgiö. Ei' Dauir treystast eigi tii
að halda uppi sæinilegum strand-
vörmuu framvegis, eu ætla að reka
þær á samá hátt og uú, þá verður
þingið að sjá uin, að laudið sjálft
kaupi skip til varníuina og fái dug-
andi' menii fil forstöðu á þvf.
Aunað áiáI er það, setn elmiig er
vert að miuuast á í þessu sambandi:
breyting landhelgismarkanna. Það
|
verður strax í sumar að iela iitan-
ríkisráðuáéýtinu daúska að fájand-
helgismörkin færð út. Landhelgis-
syæðið er mikils til ofcmjótLpg Anas
beziu iniðín íiggja fýrir íiíaá láníl-
helgismörkin, svo áð útlendum
botnvörpuugum.getur haldist uppi
að skemma veiðarfæri landsmanna,
án þess að hægt sé að hafa hendur í
hári þéirra.
Alþingi.
Engimi þingfundur í gær.
Dagskrár í dag.
í e f r i d e i 1 d:
Frv. til hafnarlaga fyrir ísaf jörð
(47>V 1. umr.
í neðri deild:
1. Frv. til vatnalaga (42) j l.um-
ræðá.
2. Frv. til laga um vatnastjórn
(43) ; 1. umr.
3. Frv. til laga má heimiid handa
landsstjórninni til framkvæmda á
rannsóknum til undirbúnings
Virkjunar Sogsfossanúa (44); 1.
úáir.
4. Frv. til laga um raforkuvirki
(45); 1. umr.
Bifreið til Vestm.eyja.
Vestm.eyjum í gær.
Það þylvir tíðiudum sæta, að
hingað er komin vöruflutningabif-
reið. Eigaudi hennar er Eyþór Þór-
arinsson og er þégar tekið að nota
hana. BúiSt við því, að fleiri muui
koma síðar.