Morgunblaðið - 17.08.1919, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
Á morgun áttu að deyja
Eftir
Gunnar Gunnarsson
,Two Gables Cigarettur4
eru búnar til úr hreinu Virgina tóbaki,
enda i afhaldi hji öllum, sem þær þekkja. Reynið þær.
Fást hjá LEVI og víðar.
Höíum nú’ ávalt fyrirliggjandi nægar birgðir af
öllum tegundum af
Steinoliu
Mótorolíu Maskinuoliu
Cylinderollu og Damþcylinderoliu
Hið íslenzba steinolinhlutafólag.
Reykið ,Saylor Boy Mixture4
Hún er létt, bragðgéð og brennir ekki tunguna. ■—
Fæst hjá LEVl og víCar.
Vátryggið eigur yðar.
The British Dominionfl General Insurance Company, Ltd.
tekur sérstaklegaað sér vátryggingar ó
Innbúum, vörum og öCru lausafé. — ICgjöld hvergi lægri <
Sími 681. ACalumboðsmaður t
GAKÐAR GISLASON. t
Ekki gat maður ímyndað sér
neitt jafn skitið og skeggjað eins
og Runólf Snorrason, þjófinn, sér-
vitringimi og einbúann í Síldar-
firði, nema því að eins, að maður
hafi séð hann sjálfan. Og því síður
er manni mögulegt að renna grun
í loftið í kofanum hans, sem klest-
ur er upp að snarbröttu fjallinu
með bert- bjargið að bakvegg, nema
maður hafi einhvern tíma stungið
höfðinu inn í grenismunna.
Kofinn stendur spottakorn fyi'ir
utan bæinn — eins og gefur að
skilja.
Og lengi mundi maður þurfa að
leita til þess að finna j;d'n latan,
leiðinlegan, óhirtinn, lítilf jörlegan,
fámæltan og fáskiftinn mann eins
og Runólf.
Og því er það eiii af hinum stóru
gátum, sem lítil von er um, að ráðn-
ing fáist á, livernig læknirinn í
Síldarfirði, Hallur Hallsson, fór að
því að sælda saman við Runólf, og
ekki einungis það, heldur og að
hafa unnið traust hans og vináttu
— og halda því áfram.
Færi maður að spyrja Hall Hails-
son sjálfan að því, þá mundi liann
brosa, lyfta glasinu sínu og segja:
Skál! — og síðan leiða samtalið
að öðrum efnum. En spyrði mað-
júr Runólf .... ja, sá, sem spyr
Runólf, getur aldrei vitað fyrir-
fram með hverjum endanum hann
kýs að svara. En það er áreiðan-
lega víst, að hann mundi ekki fá
hið allra bezta og greiðasta svar.
Þannig er Runólíur. Og þannig
er Hallur Hallsson. Og um það er
ekki iieitt að segja.
íbúarnir í Síldarfirði eru líka
fyrir löngu hættir að grafast fyrir
um bað, hvernig vináttu þeirra er
varið. Ja — fyrir löngu; er
ef til vill of mikið sagt. Atburður
sá, er helgaði vináttu þeirra í eitt
skifti fyrir öll, og gerði hana óslít-
andi og að sumu leyti skiljanlega,
er ekki gamall. Það er atburður-
inn, sem nú skal verða sagt frá.
Eg varð að eyða fjórum flösk-
um af portvíui og óteljandi fjölda
vindla í Hall Hallsson, áður en eg
fékk hami til að leysa frá skjóð-
unui, En eg þori að ábyrgjast
sannleiksgildi sögunnar. En eg
segi hana ekki með eigin orðum
hans.
-----Það vai' síðast í marzmán-
uði og hafði snjóað samíleytt í tíu
daga. Eu Hallur Hallsson hafði
ekki séð neitt til Runólfs þann
tíma og var tekinn að undrast um
kaiin. Runólfur hafði sem sé tekið
það að sér að bera daglega vatn
í hús læknisins úr brunni bæjarins.
Kvað frúin það dálítið endurgjald
fyrir alt kai'fið, matinn „o. s. frv.“
— eins og hún var vöu að enda
mál sitt, um leið og liúu leit þýð-
ingarmiklu augnaráði til manns
síns — sem Runólfur feugi þar
daglega í liúsinu.
En uú var óáreiðanleiki einu af
hinum mörgu eiginleikum Runólfs.
íávo það var í raun og veru ekki
ástæða til að æðrast, þó hann sæ-
ist ekki í nokkra daga. Halli Halls-
syni datt heldur ekki í hug, að
Runólfur hefði veikst eða eitthvað
komið íyrir hann. Það hafði aldrei
Verið hið minsta að heilsu Runólfs
hll þau ái', sem hann hafði þekt
^ann. Og b,rjóstmeðal það,
Sem haun fékk stundum í lyfjabúð
^knisins, var ekki ætlað beinlínis
þess að deyfa liósta. Það kom
°ftar fyrir, ef Runólfi varð það á
súpa heldur stóran skerf, að
^artn fékk dálítið hóstakjöltur í
svip. En honum fanst ástæðulaust
að finna að meðalinu þess vegua.
------Nei, síður en svo! Hallur
Hallsson var á engan hátt hrædd-
ur um Ruuólf. Það var ekki lík-
legt, að hann lægi veikur á þriðja
sólarhring af þessari hálfu flösku
af brjóstmeðali, sem hann lét hann
háfa á mánudaginn, til þess — eins
og Runólfur hafði 'sagt — ,,að þýða
með héluna af gluggúnum".
Nei. En þetta var í marzmánuði.
Og þó að Runólfur væri vanur að
viða að sér á löglegan og ólögleg-
an hátt í sláturtíðinni á haustin,
og þótt hann hefði hangandi á
hverju hausti í kofanum sínum
stærðar bagga af hörðum þorsk-
hausum og riklingi, og þó hann
hefði sýnt lækninum, í nóvember-
mánuði, fullan brúsa af fuglalýsi,
sem hann hafði brætt úr fug'lum,
er hann hafði fundið dauða í f jöru-
málinu, og þó við og við væri skot-
inn hundur í Síldarfirði og kastað
í sjóinn og Runólfur síðan hirti —
ja, þá gat jafnvel á svo vel birgu
heimili orðið lítið að bíta og brenna
eftir langan, óblíðan vetur.
— Hann er óefað í þjófsferð,
manulirakið, hugsaði Iiallur Halls-
son með sér um miðdegisleytið á
þriðja deginum. Og fór svo í öng-
um sínum að hugsa um, hvort
nokkru væri hægt að stela í Síldar-
firði nú. Hann mundi ekki eftir
einu eiuasta húsi í bænum, sem
ekki var með lás og slagbrandi fyr-
ir. Á hverju kvöldi var öllum dyr-
um tryggilega læst.
— 0, veslings manngarmurinn,.
andvarpaði Hallur Iiallsson í öm-
urlegu skapi og þakkaði guði fyrir
að hann var ekki þjófur, sérvitr-
ingur og letingi.
Haníi ákvað að líta imi í kofa
Runólfs næsta dag, færa honum
brjóstmeðal og fá vitneskju um,
hvernig högum hans væri háttað.
Vinnukonurnar voru afskaplega
orðillar yfir því að þurfa sjálfar
að sækja vatiúð „í snjó upp í klof
og tíu stiga frosti“. Hallur Halls-
son lét sér nægja að benda þeim
á það, að mælirimi sýndi ekki nema
sex stig. En frúin flutti stutt, vin-
sælt erindi um ýmsa eiginleika
Runólfs og endaði með að minna
manninn sinn í hundraðasta og
seytjánda sinni á allar máltíðirn-
ar, kaffibollana o g s v'o f r a m-
v e g i s, sem hann fengi þar í hús-
inu. Um leið og liúu liafði lokið
máli sínu, fór hún leiðar sinnar, án
þess að bíða eftir svari. En Hallur
Hallssou var heldur ekki vanur að
svara þessum orðum. Hann blístr-
aði að eins.
Þegar hún vor farin, kveikti
Hellur Hallsson sér í vindli og
blístraði jafnt og þétt. Hann var
að hugsa um hina mörgu tryggu
lása bæjarins. — Fjárinn sjálfur!
Það var ekki nema þessi eini þjóf-
ur í Síidarfirði, og það voru tak-
mörk fyrir því, livað mikið haim
gat komist yfir. Hann gat ekki
skilið, hvað fólk var smásmugulega
nirfi'lslegt og gætið. Einliver varð
Jjó að vinna það versta. Einhver
varð að stela, annars yrði sjöunda
boðorðinu ofaukið. Og hvað hann
sjálfan snerti, Hall Hallsson, þá
breytti hann eftir öilum þessum
tíu boðorðum — hvorki minua né
mjórral — Já, veslings mannhrak-
ið, úti í þessu hríðarveðri. Hríðin
mundi'vitanlega liylja sporin ....
Jú, þar var hann lifandi kominn!
Það mundi Runólfur fara nærri
um .... Hallur Hallsson var ekki
lengur í minsta vafa um, að burt-
vera Runólfs stafaði af því, að
hann væri að draga að búinu. —
Jæja — góða ferð og fjárafla,
gamli rummungsþjófur!
En þessir raiúmgerðu lásar bæjar-
ins liéldu áfram að ásækja huga
Halls Hallssonar og þyngja skap
hans. Það var ekkert fjör í blístri
hans í dag og vísubrotin fóru öll í
mola. Og eldspíturnar fuku liver
á fætur annari, því alt af drapst í
vindlinum. Og löngu eftir að hann
var búinn að borða, þá uppgötv-
aði hann að hann hefði fengið
uppáhaldsrétt sinn — reykt sauð-
arlæri.
„Hvað eru mörg læri eftir þarna
úti?“ spurði hann snögglega og
stalst til að reýta úr tönnunum á
sér á bak við pentudúkinn.
„Fimm,“ svaraði frúin við mat-
vælaborðið með húsmóðurmetnaði.
„Og hvernig eru birgðirnar af
saltkjötið ?“ spurði læknirinn enn
fremur með áhuga.
„Við erum nýbyrjuð á annari
tunnunni/ ‘ sagði frúin með votti
af grunsemdarglampa í augunum.
Læknirinn stóð snögglega upp
og kysti konu sína brosandi. Hún
varð íbyggin við kossinn. Hún
þekti manninn sinn. Hún hafði tek-
ið eftir skapbreytingunni og hana
grunaði hver orsökin mundi vera.
En Runólfur yrði að minsta kosti
að hafa borið vatn í stórþvott, áð-
ur en hann fengi matarbita hjá
h e n n i. Og hún ætlaði ekki að
þvo fyr en eftir hálfan mánuð.
Hallur stansaði stundarkorn og
spjallaði við konu sína og tók ná-
kvæmlega eftir augum hennar. En
hún var á verði og var hin óárenni-
legasta, svo hann varð að fara án
þess að hafa sagt það sem honum lá
á hjarta. Við það létti henni. Hún
gat a 1 d r e i felt sig við Runólf.
En Hallur hafði slept atlögunni
í þetta sinn, af því að honurn hafði
dottið snjallræði í hug og tekið á-
kvörðun. Hann fór nú aftur að
blístra og raula vísubrot sín.
Hann gekk inn í lyfjastofuna,
byrlaði sér þar eitt glas, og kom
svo aftur inn í setustofuna og fór
að leggja kabel-spil. Það gerði hann
æfinlega þegar honum var mikið
niðri fyrir og bann hafði ekki þol-
inmæði til að lesa. Frúin sat þar
og skrautsaumaði. Hún var í bezta
skapi yfir því að hafa liaun lieima.
Barnlaust húsið var svo hljótt og
autt, þegar liann var að vitja sjúk-
linga eða á ferðalögum. Hallur leit
við og til hennar kátum, skrítn-
um augum. Frúin áleit að það væri
ekki neitt smávægilegt, sem komið
væri undir kabel-spilinu nú.
Hallur beið, uns hann heyrði að
stúlkurnar- voru komnar úr eld-
húsinu inn í borðstofuna. Þá fleygði
hann spilunum og fór — gegnum
eldhúsið — út í garðinn. En á þeið-
iimi hafði hanu tekið lykil, sem
hékk á nagla í eldhúsinu. Þegar
hann kom inn aftur og lykilliim
var komiiin á sinn stað, brosti liann
borginmannlega og stappaði fjör-
lega í gólfið til þess að losna við
snjóinn. — Nú var þó að minsta
kosti eiim lás opiun í Síldarfirði!
Læknirinn vonaðist tii þess, ef
Runólfur annars væri á ferðinni
þessa nótt, að hann fengi sér eitt
læri og lag úr saltkjötstunnunni.
Þegar Hallúr kom aftur iim í
dagstofuna, gekk hann beint til
konu sinnar og rak að henni remb-
ingskoss. Hún leit íorviða á hann.
En hann liló við og vatt sér að
glasinu sínu og drakk vænan teyg
úr því.
„Hvað gengur að þér Hallurf1
spurði hún og hrosti hikandi.
„Eg er í góðu skapi — ekkert
annað,“ sagði hanii hlæjandi og
tók til spilaima aftur. „Eg er cins
og hundarnir — kátastur, þegar
veðrið er verst!“
Hann iðaði af kæti, þegar hann
hugsaði til jic’ss livað koiian hans
yrði örg, þegar liún yrði vör við,
að hún hefði gleyn* að læsa úti-
húsinu. Hann vonaði, að Runólfur
rækist þangað í nótt. Hann vildi
ekki verða af þeirri ánægju, að sjá
andlit konu sinnar, þegar hún
kæmi inn á morgun, og segði hon-
um að horfið væri eitt sauðarlæri
og lieilt lag úr tunnunni.
-----Dagiun eftir var alt í sama
horfi. Yeðrið jafn slæmt. Runólfur
sást ekki. Viniiukoiiurnar urðu
sjálfar að sækja vatn og rifust svo
ánægja var að hlusta á þær.
„Hallur'— það hafa verið þjófar
í útihúsinu í nótt!‘ ‘ Frúiii kom inn
sundurkramin. Það stóðu tár í aug-
um hennar og röddin ska'lf.
„Nú — þjóf a r, segirðu. Því
notarðu fleirtöluna?“ spurði Hall-
ur og gladdi sig í leyni. „Er horf-
ið meira en það, sem einn maður
getur komist með?“
„Það er horfið heilt sauðariæri,
lag úr saltkjötstunnunni og stór
tólgarskjöldnr.“
„Nú, tólg — ja, auðvitað — því
hafði eg alveg gleymt“ glopraði
Hallur út úr sér.“
„Hvað meinarðu?“ Frúin rak
upp stór augu.
„Eg á við,“ flýtti Hallur sér að
segja og roðnaði upp í hársrætur
-— „að það er ekki meira en einn
þjófur getur borið, svo framartega,
að það sé þjófur að gagrii, með
poka undir handleggnum. Þú sagð-
ir, að það hefðu verið þjófar!“
„Já — en, Hallur — heilt lag úr
kjöttuunuimi, eitt læri og stóreflis
tólgarskjöldur.“
„En hvernig liefir þjófurinn
komist iiin? Var lásinn brotinn?“
spurði Hallur hranalega.
,Nei ■—“ frúin kveinkaði sér —
„lásinn var opinn. En eg man, að
eg læsti vandlega í gær.“
„Vandlega! Kallarðu það að læsa
vandlega ?‘ ‘ spurði Hallur í ströng-
um rómi.
Frúin dró andaim þungt og bjó
sig til sóknar.
„Það er vitanlega Runólfur vin-
ur þinn, sem hefir verið að verki!‘ ‘
„Rupólfur! Runólfur stelur ekki
frá öðrum en þeim, sem eiga nógu
mikið“, sagði Hallur kuldalega.
Frúin stansaði snöggvast og leit
á hann. Hún skildi ekki svip hans
nú.
„Attu við það, að við eigurn nógu
mikið ?‘ ‘ spurði hún að síðustu dá-
lítið hikandi.
„Já — hvað sýriist þér?“ spurði
hann og alt í einu kom kátíuu
glampi í augu hans.
Frúin gekk ögn nær honum og
tók ekki augun af honum.
„Eg þori að v e ð j a um það, að
það ert þú, sem hefir farið út í
gærkvöld og lokið lásnum upp,“
hrópaði hún og greip í axlir hans.
Hallur hló og kysti hana.
„Ef það huggar þig eitthvað
að láta sökina bitna á mér . . .
„Mikið ætturðu að skammast
þín,‘ ‘ hrópaði hún og gerði röddina
ásakandi.
„Og eg sem var svo lmuggin yfir
því, að þetta væri ef til vill mér að
kenna! Sendurðu líka boð eftir Run
ólfi? eða höfðuð þið talað yk'kui'
samau um þetta?“
. „Runólf? Hver segir að það sé
Runólfur, sem hefir stolið kétinu?
Bíddu við að fella dóm þar til þú
færð saimanir, stúlka mín. — En
eg ætla nú raunar að líta inn til
Runólfs í dag.“ —
--------Hallur Hallssou hitti
Runólf liggjandi í öllum fötunum
á skinna og druslu-fleti sínu.
Runólfur hreyfði sig þyngslalega
til þess að læknirinn gæti sést við
hlið hans, ropaði mikið og sýndi öll
merki af fylli og leti.
„Nú — þú ert’ þó minsta kosti
ekki veikur, þykist eg sjá“, sagði
læknirinn glaðlega.
„Veikur! Til hvers ættí eg að
vera veikur?“ svaraði Runólfur
ergilega með hinni rámu bolarödd
sinni.
„Eg skildi ekki í hvað orðið var
af þér. Eg hef ekki séð þig í fleiri
daga.“
Runólfur sneri sér að konum við-
búinn í baráttu: „Nú — og livað
svo ?‘ ‘
„Hefurðu ekki lofað að koma á
kverjum degi og bera vatnið?
Vinnukonurnar halda þv í minsta
kosti fram og konan mín.‘ ‘
„Nú — og hvað svo? Er eg van-
ur að vera svo áreiðanlegur ?
Nei — sussu nei! Þetta er engin •
ný synd. En það er slæmt fyrir
stúlkurnar að sækja vatn í þessu
veðri. Og þær eru að sálast af þrá
eftir þér.“ Læknirinn hló.
•En Runólfur ók sér ergilega.
„Eg hefi ekki einu sinni sótt
vatn fyrir sjálfan mig fyr en í
morgun. Finst þér líklega, að eg
færi að sækja vatn fyrir aðra?
Nei, það er vitanlega til ofmikils
mælst. Hvað hefurðu nú annars
haft fyrir stafni?“
„Haft fyrir stafni! Eg hef legið
í bælinu.* ‘
„Hefurðu þá í raun og veru ver-
ið veikur?1
Þarf maður eudilega að vera
veikur, þó rnaður liggi í bælinu?
Eg hef. verið latur — og eg hef
verið svangur — og eg hef sofið
lengst af.“ Hann geispaði lengi,
þegar kann mintist á þenna langa
svefn.
„ Nú — þannig. Þú varst hungr-
aður. Ertu það enn?
„Ne-ei“, svaraði Runólfur seiu-
lega, „en eg er þyrstur.“
„Hér er ráð við því,‘ ‘ sagði lækn-
irinn hinn kátasti og dró flösku
upp úr vasanum.
Það komu ánægjukrukkur á
skeggjað andlit Runólfs.
Lœkniriim stritaði við tappaun.
i,,Viðverðum að blanda það dálítið“
Runólfur vatt sér þyngslálega
ofan úr bælinu.
Á meðan hann náði í tvo brostua
og marg sprengda bollagarma og
sótti vatn í skaftpott, leit læknir-
inn í kring um sig í hálfdimmum
kofanum. Húsgögn Runólfs Voru
augsýnilega samsafn frá sorphaug-
um bæjarins, og auk þeirra var
ekki annað í kofanum en fletið
haus og stærðar kista læst Imeð
þremur hengilásmn.
„Hvaða fjársjóði geymurðu þárna
Ýkistunni?“ spurði læknirinn glett-
inn. Þá lief eg ekki fengið að sjá-
Ljúktu nú kistunni upp snöggvást“
Runólfur leit fljótt til lians smá-
um, lymskulegum refsaugum og
sagði öruggur:
„Er eg vanur að biðja um að fá
að sjá í þ í n a r liirzlur, þegar e g
heimsæki þig?“
Hann fékk lækninum annan boll-
ann en rétti hinn að honum. Hallur
Hallsson var að byrja að hella í
bolla hans, en hætti við og klustaði.
Og Runólfur fór að hlusta með op-
inn munninn og kringlótt augun.
Á
TEG6F0DDR
fjölbreyttasta úrval á landinu,
er í Kolasundi hji
Daníel Halldörssyni.
Ve^gfóður
panelpappi, maskinupappi og strigi
fæst i Spitalastig 9, hji
Agústi Markússyni,
Simi 675.
Octagon-þvottasápa.
B e z t a þvottasipan i bænum er
hin fræga C o 1 g a t e s Octagon-
þvottasápa. — Reynið hana.
Gæði og hreinsunargildi óviðjafnan-
legt.
Stórsala. Smisala.
Verzlunin Gullfoss
Sími S99* Hafnarstr. is.
Oliuofnar
lakkeraðir og gerðir sem nýir
á Laugavegi 27.
GLITOFMAE ÁBKXISUB
•í
SÖÐULKLÆÐI
k.yyt kiu yuSi,
1, Ti L
Undarlegt hljóð — þytur, sem óx
og kom nær — eittlivað þungt og
veltandi, á hraðri ferð — barst að
eyrum þeirra.
í næsta augnabliki var þeim kast-
að til jarðar í dingju af brotnandi
röftum og tættum trjám.
Og þegar þeir komu til sjálfs sín
eftir fyrstu ósköpin, voru þeir
staddir í kolsvarta myrkri og ó-
skiljanleg þögn í kring um þá.
Hvorugur þeirra hafði hljóðað.
Báðir lágu þeir þögulir stundar-
korn, skelfdir af þessu óskiljanlega,
sem komið hafði svona snögglega
yfir þá.
Læknirimi áttaði sig fyrst.
„Halló! — Runólfur! Meiddurðu
þig ? Hvar ertu ?
„Hvar er eg?“ urraði í Runólfi
„Eg ligg hér. Hvert hefði eg svo
sem átt að hlaupa ?‘ ‘
„Svaraðu eins og maður! Meidd-
ustu -nbkkuð ?‘ ‘
„Ekki svo eg viti af. — Brotnaði
flaskan Y *
Framh, ,
™ 0 A