Morgunblaðið - 30.09.1919, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
MOKQUNBLAÐIÐ
Kitstjóri: Vilh. rinaen.
Kitstjórn og afgreiOala í Lnkjargötn 1.
Sími 600. — PrentsmiCjusími 48.
Kemnr fit alla daga viktmnar, aC
m&nndögom undanteknnm.
Kits^ 'tmarskrifstofan opin:
V-irka daga kl. 10—12.
Helgidaga U. 1—3.
AfgreiCalan opln:
Virka daga kL 8—B.
Helgidaga kl. 8—12.
Anglýsingum sé ekilaC annaChvort
á afgreiCsluna eCa í ísafoldarprent-
smiCjn f yrir kl. 6 daginn fyrir fitkomn
þess blaCs, sem þær eiga aC birtast L
Auglýsingar, sem koma fyrir kL 12, fá
aC öUnm jafnaCi betri staC í blaCinp
(á leSmálssíCnm) en þær sem síCar
kotna.
AuglýsingaverC: Á fremstu síCu kr.
2.00 hver cm. dálksbreiddar; & öðrum
sífnm kr. 1.00 crn.
Ttjriríiggjandi:
Cacao
í tunuum og dunkum.
Sa(ada-Te, JTljólkurdutf,
TTlaccaronier og Svinafeiti.
H.f. Garl Höepfner.
VerO blaCsins ev 1 kr. á máncCL
rp •wfit v|v i
Hinn 10. nóv. n. k. fara kosning-
ar sennilega fram til Alþingis.
Stendur sú kosning til 4 ára, og á
þingið að koma saman á hverju ári |
með hinum nýju löggjöfum.
En eftir Ihverju verður kosið ?
H'vernig fara kjósendur að, að
velja sér fulltrúa slína í haust?
völdum, þeirri sem fyrir allra hluta
sakir er vanfærust til að bera þunga
heiilar þjóðar á herðum sér.
Það hefir ef til vill aldrei hvílt
jönnur eins ábyrgð á íslenzkum kjós-
endum og nú. Og sé þeim ékki sú
ábyrgð ljós, þá er landið statt í voða
Landið er að verða eftirsótt gull-
nema. Gullgráðugir auðkýfingar og
gróðabrallarar erlendis tru teknir
að eygja þar vafurloga upp af
fólgnum fjársjóðum. Hvar munum
vér staddir eftir nokkra áratugi,
ef ekki sitja aðrir við stjómar-
tauma lands vors, en tómir liðlétt-
ir heimalningar, þreklaus bænda-
lýður? Hvar mun komið framtíð
þessarar þjóðar, ef þeir menn ná yf-
irtökum á löggjöf landsins, sem
klíku flokkar ófyrirleitinna Iþjóð-
má'laskúma tildra upp í þingsess?
Eftir þessu verða kjósendur að
muna í haust. Þeir verða að gera
sér ljóst, um hvað og eftir hverju
þeir kjósa. Og um fram alt að muna
það, að þing sérhverrar þjóðar er
sýnishorn hennar sjálfrar. Kjósi
Goltz hershöfðingi
Ofl
„járnsveitin4
Skeyti komu um það ekki alls
fyrir löngu, að bandamenn hefðu
lýst því yfir að framferði v. d. Goltz
greifa og hers hans í Eys'trasalts-
löndunum færi í bága við friðar-
skilmálana.
Erlend blöð skýra nokkuð nánar
frá aðdraganda þessa máls og hvað
hér er átt við.
Þjóðverjar höfðu fyrir all-iöngu
sent her manns yfir í Eystrasalts-
löndin og ætluðu Víst að leggja þau
undir sig enda býr þar margt Þjóð-
verja.
En í maí í vor sikýrði núverandi
stjórn Þjóðverja frá því að hún
væri reiðubúin að draga herinn burt
að nokkuð væri frá þeirn tekið. Þær
grfpa strax cigaretturnar, eins og
börn, sem flýta sér að borða kökuna
siína af hræðslu við að missa hana.
Verið óhræddar, engi mun neitt
frá yður taka. Allar morgttn-cigar-
etturnar munuð þér fá að reykja í
friði, þó að þér viljið byrja á þeim
áður en þér farið á fætur. Látið yð-
ur ekki heldur koma til hugar að
nokkur muni trufla yður meðan
A. Gudmundsson
Bankastræti 9
Pósthólf 132
heildverzlun
Talsimi 282
Stmnefni: Express
Fyrirliggjandi handa kaupmönnum og kaufélögum:
Washall" hið ágæta sápuduft sem
þér reykið hádegis- miðaftans
kvölds- og nætur-cigarettumar. Alt Fiskilínur 1, 3, 3x/2 og 4y2 lbs.
er yður heimilt og alt sem þér gerið Lóðarönglar No. 6, 8 og 9.
ei fagur og gott. Vér munum halda Ullarballar 7 lbs.
áfram að falla yður til fóta þótt Fiskmottur.
fingur yðar séu gulir og brendir Lóðarbelgir 80”
eins og á sjómönnum og götudrengj Maskínutvistur.
um, sem reykja Capstan-cigarettur. Blaut sápa.
Þegar iþér reykið í ákaifa og blásið Stangasápa.
reyknum gegnum munn og n'ef í Handsápa.
longum strokum, eins og gamlir Mc. Dougall’s baðlyf.
reykingamenn, þá munum vér að
eins bmsa og skilja í auðmýkri að- Ennfremur ýmiskonar vefnaðarvara:
hreinsar alt.
Barkarlitúr.
Ljábrýni.
Cigarettur: „Country Life” og
,-riag”.
Mandioca (notað í stað Sago).
Kaffibrauð og
„Cabin”, sætt skipskex, ágæt teg-
und, frá Middlemass.
dáun.. Þegar þér 'hallið höfðinu aft- Léreft hy ^ tví.; og þríúreið.
ur með luktum augum og andið Xvisttau.
að yður reyknum í löngum teigum, pioneh
svo ekkert fer forgörðum eða út í Kjóla- og dragtatau (alullar) í fjöl-
loftið, þa horfum ver á yður augum breyttum litum.
fullum af undirgefni, sem engi kona Lasting sv.
fær misskilið. Og í hljóði þökkum girz_
vér þeirn sem fyrstur kendi yður að Cretonne.
reykja. Shirting.
Frá alda öðli höfum vér litið upp piauel.
til yðar og ætíð fundist sjálfsagt að githi
konan væri bjartari, dygðugri og
vandari að virðingu sinni en karl-
maðurinn. Það álit mun aldrei að
eiK'fu breytast og síst þegar sá tími
Tvinni sv. og hv. 200 og 300 yds.
Heklugam.
Blúndur.
Handklæði.
Vasaklútar.
Nærfatnaður.
Voile blúsur, ódýrar og fallegar.
Kvenregnkápur.
Vetrarfrakkar.
Fataefni.
Regnslög, telpu.
Skóíatnaður
Miklar birgðir af enskum skófatnaði o. fl.
að austan. Bandamenn heimtuðu kemur, að þér verðið oss snjallaii
að herinn væri þar kyr og berðist á Ireykja burt þann veraldlega,
Frakkar og Bretar
Misklíð út af uppivöðslu Breta
í Sýrlandi.
Nú stendur alt öðruvfei á, en á
undanförnum árum, er kosningar |hún vanburða menn á þing, þá sýnir
hafa farið fram. Þá voru flokkar til hún sJálfa si^' Eða öllu heldur’ hve
eðaaðminstakostinöfnáflokkum. einstöku mönnum hefir tekist að
Um þá var kosið. Þeir sköpuðu pól- vefJa henni héðinn að höfði’ En
ana, sem annað hvort spyrntu frá bezt er að vona, að kjósendur noti
eða drógu að. En nú er það úr sög- •rett sinn eins vei nnt e' ■
unni. Flokkarnir gömlu eru fallnir.
Það, sem þeir börðust fyrir, er ann-
aðhvort fengið og orðið að veruleik
eða týnt í tímans straum. Enginn
mun nú framar kjósaeinhvernmann
fyrir það eitt, að hann hefir verið
gamall sjálfstæðismaður. Og engin
mun nú leggja kapp á að koma
þeim manni á þing, fyrir þær or-
sakir einar, að hann hefir ein'hvem
tíma talist góður sjálfstæðismaður.
Tilveruréttur þessar af lokka er dauð-
ur. Þeir höfðu sína þýðingu og súi
hlutverk að inna af hendi í stjórn-
arfarslegri, efnalegri og andlegri
framsókn þjóðarinnar. En nú eru
ný verkefni opnuð, sem ekki
köma við þessum gömlu flokkum,
verkefni, sem al'lir góðir menn geta
tekið höndum saman um, án tillits
til gamals heimastjórnar eða sjálf-
stæðisnáfns eða annara því Mkra
undanfarinnar flokkaskipunar.
En um hvað verður þá kosið ? Því
ber ekki að neita, að nógu mörg
stórmál liggja nú fyrir til þess að
k jósendur gefci ráðið við sig afstöðu
sína til fulltrúa sinna. Fossamálið
má nefna, stjórnarskrármálið og
bannmálið. Alt eru þetta mál, sem
kjósendur verða að hafa lí huga,
þegar þeir veljft fulltrúa sína í
haust. Afsaða þingmanna til þessa
mála, verður að ráða um, hvort þeir
skipa þing næstu 4 árin. Kjósendur
mega ekki gleyma því, að það er al-
Bretar hafa nýlega látið hand-
taka emirinn í Sýrlandi og halda
þvf fram, að það hafi verið gert
með samþykki Frakka. En þar sem
emirinn var mikill vinur Frákka og
þeim þykir sér misboðið með þessu,
hafa þeir gefið út opinhera yfir-
lýsingu um það, að það sé ósatt hjá
Bretum, að FralCkar hafi gefið sam-
þykki sitt til þessa. Hefir atburð-
ur þessi vakið hina megnustu
gremju í Frakklandi. Öll blöðin
París mótmæla harðlega þessu at-
hæfi Breta, þar sem þeir hafi með
samninga 1916 viðurkent að Sýr-
land skyldi vera undir vernd
Frakka. „Le Temps‘ ‘ segir að þetta
sé að vísu ekki eins dawni um uppi-
vöðslu Breta í Sýrlandi. Þannig
hafi þeir handtetkið Beduina for-
ingja nokkurn, er hann var á leið
til Beiruth og hafi hann þó þá verið
fylgd með frönskum liðsforingj-
um. „Le Matin” segir að það sé
vörutímabd fram undan íslenzkujsárgrætilegt að Frakkar skuli
þjóðinni, og kjósendur ráða hvern- Þnrfa að taka °Pinhe^ega 1 tanm-
ig henni tekst að vefa örlögsíma
sína, því þeir velja þá sem vinna
|ana gagnvart Englendmgum, en
Frakkar hafi rétt til að krefjast
efnið í þá þræði og bregða þeim. I Þ688’ að brezkir embættismenn ^eri
En nú er annaðihvort að hrökkva | eigi Þau afglöp’ er ,setji blett á
heiður brezku þjóðarinnar. En lík-
ast sé að framferði Breta í Sýrlandi
eða stökkva. Kjósendur þurfa að
fara að gera sér ljóst 'hvort þeir
ætla að velja þá menn á þing, sem
halda vilja í önnur eins háðungar-
lög og bannlögin.Hvort þeir ætla að
leggja löggjöf lands vors í hendur
þeirra manna, sem opna vilja land-
ið skilyrðislaust fyrir erlendu inn-
streymi. Hvort þeir trúa þeim mönn
um fyrir framtíð lands og lýðs, sem
koma vilja einni stétt landsins að
sé á ábyrgð annara heldur en stjórn
arinnar í London.
móti Bolsjevikum. En stjórnin vildi
kalla herinn heim og lést mundi
gera svo.
Þá kom nýtt efni til sögunnar.
Stóreignamenn af þýzkum ættum
í Eystrasaltslönudunum fengu
þýzka hermenn í sína þjónustu til
að bjóða byrgin alþýðustjórninni
í landinu. Þýzka setuliðið gerðist
nú mjög heimtufrekt við stjórnina
og heimtaði að fá innfæddra rétt
fyrir alla þá herm’enn sem vildu
ílendast, enda undu flestir sér þar
betur en í óáraninni heima á Þýzka
landi. Þetta þýzka lið var vel útbúið
einvalalið og kallað „járnsveitin1
og er hún undir aðalforystu Golzt
hershöfðingja, en undirforingi er
Bichaff majór. Stjórn Letta neitaði
kröfunum og þýzka stjórnin kall-
aði járnsveitina heim, en hún neit-
aði að hlýða, nenra með því móti
að liðsforingjar og hermenn fengju
'háar stöður beima fyrir.
Þessu gat þýzka stjórnin ekki
gengið að og réð nú ekkert við
„járnsveitina” sem fer sínu fram
þar eystra. Liðgforingjarnir hafa
ofan af fyrir sér með þv! að leggja
stund á viðskifti og útvega lands-
búum ýmsar vörur. En hermenn-
irnir ganga ýmist á mála hjá Rúss-
um sem berjast gegn Bolsjevikum,
eða fara með ránum og rupli
gagnvart friðsömu fólki í Lettl'andi
Þetta ólag vekur afarmikla at-
hygli á Þýzkalandi og stjórnin fær
óþvegin orð í eyra jafnvel frá blöð
um úr sínum eigin flokki. En henni
er vorkunn því að hún ræður ekki
við neitt, og sumir halda að hún sé
fegin að hafa von d. Golzt sem
lengSt í burtu með „járnsveit“ sína
En hver veit nema h'ann komi þá
og þegar í opna skjöldu ef herinn
heima fyrir veit sér færi á því að
gera uppreisn.
Ekkert að þakka
Notið
DELCOLIGHT
Eg bjóst ekki við að „reykjandi
konur“ mundu þakka mér. Það var
óvænt gleði. Þegar eg las „þakkim-
ar“ frá þeim var eins og mjúkri
hönd væri dregið yfir andlitið á
mér. Mér fanst eg standa andspæn-
is hörundsljósum bjarteygum kon-
um, sem væru albúnar að verjast því
Nokkrar stúlku
vanar karlmannsfatssium, veiða teknar nú þegar hjá
Andersen & Lauth.
Tilkynning.
líkamlega og andlega auð, sem nátt-
úran hefir gefið yður í vöggugjöf.
Hverjum kemur það við þótt
barmurinn verði iágur og brjóstið
þröng.t? Hvern varðar um Iþótt þér
fáið stundum öriítinn hjartslátt af
of miklum reykingum? Hverjum
kemur það við, þótt þeir óbomu ís:
lendingar, sem eiga að stjórna land-
inu eftir hálfan mannsaldur, verði
vesalbomir niðjar fölleitra, reykj-
andi kvenna?
Eg spyr, og eg ska'l brosa með Það tilkynnist hérmeð háttvirtum viðskiftavinum- vorum, að slmnefni
yður að þeim glópum, sem láta sig vort fyrir Reykjavík er »Express«, en aftur á móti höfum vér s’mnefnið
varða um slíkt eða gefa þv1! gaum.
Vér krjúpum fyrir yður, konur,
og meðan nokkur eldur logar í sál-
inni,eigum vér ekkert lögmál annað
en óskir yðar.Óttist ekki augu dags-
ins. Ós'kir yðar eru lyklar að hliðum
himinsins. Af þeim hölfum vér al-
drei of mikið.
Don Sanco.
»Vidu« fyrir Leith eins og áður.
A. Gudmundsson
heildverzlun
Bankastræti 9.
Hér með tilkynnist að jaiðarför minnar elskuðu konu fer fram
miðvikudaginn i. október 1919 frá heimiii hinnar látnu, Bergstaðastræti
41 , kl. 12 á hádegi.
Gísli Þorkelsson.
skapurinn verið verri en nokkru
sinni áður.
Það hefir sem sé verið brennivíns-
bann í Noregi nokkra hríð. Heita
má og að allar sterkar öltegundir
hafi líka til skammstíma verið bartn
að'ar, æn aftur á móti ek'ki yín og
rauðvín. Bann þetta var útgefið í
stríðinu sem stríðsráðstöfun. En
þegar ölið var undantekið, þar sem
til þess þarf æði mikið korn, þá
var þetta ekkert annað en viðbára
og einn liðurinn í starfi hannmanna
að koma banninu á, Abráhamsen
ráðherra, sem kom banninu á, er
alræmdur bannofstækismaður og
eru ekki hinir stjórnarmennirnir létu undan
ófsa bannmanna.
Eftir viku tíma fer fram alþjóða-
atkvæði greiðsla í Noregi um það
h\ ort lögleitt skuli þar áfengisbann
í tilefni af því ritar J. H. Liphoel
grein í danska blaðið „Bötsen“ og
iar sem sú grein gæti orðið mörg-
um hér á landi umhugsunarefni,
skulum vér birta hana í þýðingu.
Er góð vísa aldrei of oft kveðin. —
— Baráttan milli bannmanna og
andbanninga í Noregi er þegar
mjög hörð og sérstaklega fara bann
menn hamförum bæði í ræðu og riti-
Vopnin, sem beitt er,
æt'íð þau beztu. Menn munu reka
ninni til þess, að dr. Hindhéde, sem Auk ófriðarins færa bannmenn þá
pantaður var frá Danmörku, slöngv ástæðu fyrir baráttu sinni, að þeir
aði því framan í prófessor Holst, séu að hugsa um hófsemi þjóðarinn-
■ektor norska háskólans, að hann ar og stjórnin hefir auðvitað geit
væri „videnshabelig Svindler“, og hið sama, | It maCur tæ :iega trúi
baptistaprestur nokkur ferðast um því, þegar kröfunui am buini er
landið og prédikar það, að allir and- haldið fram n ú, eftir að menn hafa
.anningar séu vefkamenn djöfuls- séð afleiðingar bannsirts
ms 0. s. frv. Afleiðingar þess eru semsé hvergi
Bannmenn þreytast ekki á því, glæsilegar, en vel fallnar til þess
að talft um hinar sorglegu afleiðing- að kollvarpa trúnni á bann, sem
ár drykkjuskaparins, en hinu ráð til þess að taka fyrir drykkju-
gleyma þeir, að meðan við höfum skap. Bindindisstefnan sem áður
haft áfengisbann, hefir drýkkju- var hugsjónarstefna í Noregi, er nú
nú orðin að pó'litlískri stefnu og í
stað þess sem áður var að reyna að
ala upp S fólki sjálfsvirðingu, hóf-
semi og frjálst bindindi, er nú snúið
við blaðinu og heitt valdi.En reynsl-
an sýnir því miður alt of ljóst, að
hér er komið inu á skakka braut
og hættulega fyrir hófsemi og sið-
gæði alþýðu.
Eftir að bannið kom,.Varð máske
ofurlítil hreyting til batnaðar fyrst
í stað. En það leið ekki á löngu áð-
ur en hinar slæmu afleiðingar þess
komu í ljós.
í staðinn fyrir hið heilnæma, góða
og ódýra öl, drukku menn óhemju
af slæmum hvítvínum, og í staðinn
fyrir heit vín og brennilviín tóku
menn upp á því að nota kogispritt
og hreint sprit í allskonar myndum.
Það hafa verið höfð í frammi hin
ótrúlegustu brögð ti'l þess að ná í
þes.s'ar dýru og slæmu vörur. Og
hin ótrúlegustu lyf h'afa verið not-
uð til drykkjar. Menn hafa drukkið
politur, nafta, terpentínu, steinolín
vörteröl með neftóbaki í og skó*
svertu! og hárvötn allskonar.
'jafnframt blómgaðist verzlun msð
vín og brennivín og verðið hækkaði
afskaplega 50—60—70 og nPP ‘
100 krónur fyrir eina flösku!