Morgunblaðið - 31.10.1919, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 31.10.1919, Blaðsíða 1
6. árgangur, 330 tðlublað Fðittudag 31. október 1919 iBafoldarprentsmiflla GAMLA BIO mnmr Skóli lífsins (Lxtravigarce). Ahrifamik.il sjónl. í J þáttam leikmn af i fiokks axeiiskum leikuum. Aðalhl itv. leikur hin fræga rú soeska leikkona Olga l*etrova. Sýning í kvöld kl. 8*/a. Fyrirligg’jandi hér á staðnum: ARCHIMEDES land-mótorar, % °S 3 hestafia, fyrir benzín. Verðið óbreytt. G. EIRÍB SS, Reykjavík. Einkasali á íslandi. Hvernig bændur meta ,Tímann‘. Alyktun Strandamanna pví var lialdið fram liér í blaðinu fyrir skemstu, að „Tíminn“ mældi bændur og búalið þessa lands á ger- samlega skaltkan mælikvarða. Var bent á það, að „Tíminn“ sýndi það með óhróðri sínum og' illmælum um einstalta menn, að liann teldi all þess kyns boðlegt alþýðu þesse lands. Enn fremur var það .fullj rt, að menn muudu meta að verðleik- um framkomu „Tímans“, að þjoð- in mundi brátt íella þann dóm yfir „Tímanum“, sem hann á skilið. Og þetta hefir ekki brugðist. þingmannaefnin liafa unnvörp- tun afneitað „Tímanum“ og öli'. hans atliæfi, og það einnig menn, sem „Tíminn“ hefir sjálfur mælt með, otað fram tii þingmensku- íramboðs og talið sig eiga með húð og liári. Eiríkur Einarsson hefii' t. d. af- neitað „Tímanum“. Jakob Líndal liefir afneitað „Tímanum“. Guðmundur ÓJafsson slíkt hið sama, og hefir liann þó, að minsta kosti að nafninu til, verið í „Frar. sóknarflokknum1 ‘ svokallaða. „Tíminn“ hefir eyðilagt fylgi jafn vel metins manns sem Ólafs Briems í Skagafirði, af því að Ólaf V ' hefir verið í flokki þeim á þingi, sem „Timinn“ telur sér. „Tíminn“ hefir með illmœlum sínum um Gísla sýslumann Sveius- son treyst svo fylgi hans í Vestur- Skaftafellssýslu, að nú hefir euginn þar árætt að bjóða sig þar frarn á móti honum. Magnúsi skrifstofustjóra Guð- mundsyni hefir stóraukist fylgi í Skagafirði fyrir hiuar mörgu og ó- maklegu árásir seiu liann hefir orðið fyrir af hálfu „Tímans“. Jafuvel ýmsir áhrifamenn þar, sem hlyutir hafa verið „Tímanum“ liafa stutt og styðja Magnús, auðvitað bæði af því að þeir telja Magnús ágætan þinginann og svo af liiira, að þeir vilja sýua með því, að þeir vilja á engan hátt láta bendla sig við orð bragð „Tímans“ og aðfarir. „Tímiun“ þykist vera bæudablað og samvinnufélagsskapar. Einn þeirra manna, sem bændum og þeim féiagsskap hefir verið einna þarfastur bæði á þingi og utan þiugs, er Guðjón alþiugismaður Guðlaugssou. Hann hefir nýlega lýst „Tímaraun“ nokluið átakanlega í „Lögréttu“. Telur hanu í lok greinar sinnar, að tvær,„dygðir", er lipnp uefujr mannorHfskvinsku og- ósannsögli, muni bráðlega verða nefndar: „Tvtburar Tímans“. „Tíminn“ hefir einna fastast sví- virt Magnús lækni Pétursson, þing- mann Strandamanna. Hefir „Tím- inn“, bæði fyrr og síðar lagt sig mjög í líma til þess að liafa æru og mannorð af Magnúsi. Og hver hefir árangurinn orðið af þeim tilrauuum ? Fyrst og fremst sá, að fáir þingmenn eða engir munu jafnfastir í sæti sem haun. Fáir þingmenn og fáir embættis- menn eiga jafn almennum vinsæld um að fagna sem hann. Kjósendur í Strandasýslu liafa nú sýnt það svo áþreifanlega sem unt er, hvern við- bjóð þeir hafa á níði „Tímans“ um Magnús. A fundi að Árnesi 27. þ. m. var samþykt af öllum viðstödd- um (45 kjósendum) í einu liljóði svo látandi tillaga: „Fundurinn lýsir megnri óánægju sinni yfir þeim alveg ástæðulausu árásum og getsökum, sem blaðið „Tíminn“ hefir gert á alþingis- mennina Magnús Pétursson, Guð- jón Guðlaugsson og Þórarinn Jóns- son, og telur þær mjög svo víta verðar.“ Út af síldarkaupunum hafði „TímimT ofið saman vef af hugs- unarvillum, níði og ósannindum um þrjá áðurnefnda þingmenn, og' þá einkum Magiiús Pétursson. Og nú er „Tíminn* ‘ tekinu að uppsk ra á vöxt iðju sinuar. Presturinn Tryggvi pórliallss u, sem einu sinni átti að vera og verða „úrval drottins þjóna“ kanuast \ið spakmælið: „Svo sem liver sáir skal liann og uppskera.“ Og ueyðarlegast er það, að spak- mælið skuli nú vera að rætast svona miskunarlaust á lionum og blaði hans. Geisiverkfall i U. S A. Kliöfn, ‘29. okt. Frá London berst su fregn liingað að 500,000 amerískir kolanámu menn hafi tilkynt að þeir ætli að leggja niður viunu næstkomandi laugardag. Er búist við þvi að verlc fallið grípi um sig og að aðrir verka- menn leggi og niður vinnu. — Menn óttast mjög að alsherjar- verkfall verði í Bandaríkjunum. ClemeBceau vill ekki verða þiiigmaður. Khöfn, 29. okt. Clemenceau hefir neitað að taka við þiugkosningu, við þær kosning- ar sem fara fram bráðlega í Frakk landi. --------o--------' Bannlög í Bandarikjnm. Samþykt í ann&ð sinn. Khofu, 29. okt. Óldungadeild þingsins í Waslnng- toii liefir nú samþykt banulögin í annað sinn, þrátt fyrir það þo Wil- son liafi notað rétt sinn til þess að neita að undirskrifa lögin fvvra skiftið. V - —0-----— Skjaldarmerki Dana og titill konungs Holger Wiehe, fyrrum sendilierra Dana við Háskóla Islands, hefir í haust ritað grein með ofangreindri fyrirsögn, í vikublaðið „Verden og Vi“. Vill haun nota það tækifæri, að Island er orðið sjálfstætt ríki og Suður-Jótland verður danskt aftur, til þess að breyta algjörlega bæði skjaldarmerkinu óg konungs- titlinUm. Segir þar m. a. á þessa leið: — Nafn Islands liefir nú verið tekið upp í titil konungs. Heitir hann nú Kristján tíundi, konungur Danmerkur og Islands o. s. frv. En gömlu romsunni: Gauta og Vinda, liertogi af Slésvík o. s. frv. hefir enn þá verið hnýtt aftan í. pessi lieiti eru eigi annað en leifar af fornu frægðartímabili, sem al- drei kemur aftur, og sem enginn óskar að komi aftur. Menn bera því við að titillinn hafi ekki verið styttur vegna Suður-Jóta, því menn hafi eigi viljað missa nafn Slés- víkur, og að Suður-Jótar hefðu skoðað það sem ræktarleysi. En nú fellur þcssi ástæða burt. pegar Suður-Jótland verður danskt aftur, verður það ekki liertogadæmi, held- ur hluti úr dönsku ríkisheildinni — suðurhluti Jótlands cius og það var í fyrndinni. pess vegna verður heitið „hertogi af Slésvík“ enn þá créttara eftir sameininguna en það var áður. Eigi getui' það rýrt virðingu konungsins þó lialinii sé kliptur af titlaromsiuini. pvert á móti. Ef konungdæmið á að haldast, verður það að fylgjast með tímanum. pað er eigi tilætluniu, að konungsheitið eigi að vera uppbætur á Danmerk- ursögunni. Og er titillinn „konung- ur Danmerkur og íslands“ eigi liljómfagur? í öllu falli' táknar liann það sem raunverulegt er, en það gerði gamla heitið ekki. I skjaldarmerki ríkisins eru einn- ig margar „fornleifar“, svo sem Holsteins-netlan, kórónurnar þrjár o. s. frv. Nú hafa íslendingar feng- ið nýtt skjaldarmerki í annað skifti á þessari öld, því fálkinn hans Al- berti vav jafn ómögulegur hvort litið var á hann frá dýrafræðilegu eða „heraldisku“ sjónarmiði, og í staðinn kom hið nýja skjaldarmerki íslenzka ríkisins, krýndur skjöldur, umhverfis liinar fjórar landvættir (úr gulli). pessu merki er ómögu- legt að koma fyrir í danska skjald- armerkinu og menn geta verið viss- ir um að því mundi eigi verða vel tekið af ísleudinga hálfu að það væri reynt. En við meguin ekki hafa fálkann áfram í skjaldarmerkiira, m. a. af þessari ástæðu. pað er með öðrum orðiun nauðsynlegt að breyta því. En væri þá ekki eins gott að brevta því gagngjört og sleppa því ganila? Ilvað eiguir við til dæmis að gera við hol- steinska nétluhlaðið í merkinu? Eða þrjár kóróuur? Danakonungar eru livort sem er hættir að gera til- kall til konungdóms í Noregi og Sví- þjóð, og þegar sameining Norður- landa komst í framkvæmd verður það naumast undir einum konungi. C;g svo eru norrænu ríkin ekki þrjú lieldur fimm. Aftur á móti má merki Suður- Jóta vel vera áfram á sínum stað, í efri reitnum liægra megin. Að vísu bafa aðrir heimalaudshlntar ekki merki sitt í skjaldarmerkinu, en Færeyjar, sem þó eru hluti úr kon- ungsríkinu, eiga þar merki, sem eigi iuá fella burt, og sama er að segja um Græiiland. Aunaðhvort er að halda ölliun þessum myndúm í skjaldannerkinu eða slappa þeim Eg 'undlrrltuS tek að mér öll venjnleg ljósmóðurstörf og hjókrun á sængurkonum. Ef einhverjir óska þess get eg ráðið mig á góð heimili þann tíma sem konan liggur á sæDg og stundað þá algerlega konuna og baruið. Eg hefi lok ð námi á Fæðingarstofnuninni f Kaupmrnnahöfn með fyrstu einkunn. Vonarstræti ii, uppi (Bárubúð). Ása Ásmundsdðltir, Sfmi 327. öllum og hafa Danmerkurtáknið citt (þrjú ljón) á skildinum. En það mundi naumast verða vin- sælt. — Karuse Jensen. Hoiger Wiehe birtir með grein sinni mynd af nýju skjaldarmerk., er hann hefir gert uppkast að eða gera látið. Er það krýndur skjöld- ur og er honum skift með hvít-rauð- um krossi í fjóra reiti. I efri reit- uuuin er: til vinstri Danamerkið, Ijónin þrjú, en Suður-Jótamerkið -,1vö ljón) til hægri. En í neðri reit unum eru: til vinstri ísbjörninn grænlenzki, en Færeyjasauðurinn til hægri. I miðjum skildinum er fcmiar minni skjöldur, rauður á lit, og eru markaðar á hann tvær kó- rónur. Ætlast Wiehe til að þessi Ir.tli skjöldur sé sambandsmerki Dana og Islendinga og að grnnnur bans verði hafðui' blár, ef liann verður tekirai upp í íslenzka skjald- armerkið. Biiast má við að hreyfing komist á þetta mál um það leyti sem sam-1 eining Dana og Suður-Jóta fer' fram. pví nú eru „orður og titlar — úrelt þing“ miklu lausari í skorðum en áður var. pá þótti l elgispjöll að anda á konungs- (fjásnin. En nú standast konung- eruir ekki byltingar tímans, hvað < þá djásnin og titlarnir. Hanu er líklega færasti flugmað- ur'sem Danir hafa átt. Var hann í flugliði Frakka í ófriðnum og gat sér ágætau orðstír. 1 sumar hefir hann flogið milli París og Kaup- mannahafnar í stórri farþegaflug- vél og tekist ágætlega. Petrograd Finnar og Boslevikfear. Kliöfn, 29. okt. Frá Helsingfors er símað, að Boi- zliewikkar hafi tekið Gatehiuka Judenitch liörfai' undan raeð alt siit lið á allri lierlínunni. -----» ■ > ' .» Khöfn, 29. okt. Frakkneska blaðið „Le Temps“ ávítar mjög Finna fyrir að hafa neitað að hjálpa Rússum til að verja Petrograd. Strandaferð Yigfúsar Framfarir simans. „Humm — humm“ Vigfús í Engey er á fleygiferð, um alla Strandasýslu um þessar mundir. Með tvo til rciðar ríður hann heim á hvert hlað og „humm- ar“, því manninum er stirt nm piá'l og þarf harai að „humma“ minst tvisvar áður eu hann kemur upp nokkru orði. Heldur kv'áðu það vera kulda- legar viðtökur sem þessi Tíma- klíkuhummari hefir fengið meðal Strandamanna. Hefur honum orðið svo mikið um viðtökurnar á yfir- (reiðinni að hann hefir ekki þorað að mæta á einumeinastaþingmálafundi með Magiiúsi lækni Péturssyni, hirai þingmannsefninu. Hefir Magn ús bæði munnlega og skriflega skorað á Vigfús að koma á fundina — en kat'ltuskau hummar það alt fram af sér. Hann veit sem sé, að það dugir lítið að stairda frammi fyrirSranda- möunum og geta ekkert sagt — að- eins „hummað“. í sambandi við frétt þá, er ný- skeð barst liingað um að ítalska Iragvitsmanninm Marconi hafi tek- ist að tala þráðlaust yfir Atlanz- liafið, er vert að rifja upp dæmi, sem skýra betur en langár útlist- anir liinar liraðfleygu framfarir, sem orðið hafa á talsímanum. Og þá verður maður trúaður á, að liug- vitsmönnuraim takist að fram- kvæma enn þá furðulegri liluti með aðstoð rafmagnsins en nokkurn mann órar fyrir nú, og að þess verði eigi langt að bíða. pað eru eigi nema tæp 40 ár síð- an að hugvitsmaðurinn Bell, upp- götvandi talsímaálialdsins, komst svo langt, að hann gat látið vin sirai heyra til sín í síma í næsta her- bergi. En 25. janúar 1915 talaði Bell við þennan sama kunningja sinn og var annar staddur austur við Atlanzhaf, í New York, en liinn vestur við Kyrrahaf, í San Fran- cisko. Fyrsta talsímalínan, sem þeir höfðu talast við á, að að eins 100 feta löng, en línan milli New York og San Franeisko var 6800 enskar mílur fram og aftur, fyrsta ■■I NYJA BIO mmm Mýrarkotsstelpan (Husmandstösen) Sjónleiknr i 5 þittum eftir sögu Selmu Lagerlöf Sýnlng í kvðld kl. 8>/a. Pantaðir aðgöngumiðar af- hentir fri kl. 7—81/*, eftir þann tima seldir öðrum. Gramiphone-plötur með frönskum tekstum til að læra af franska tungu. Teksta-bækur fylgja. Að- ferðin er viðurkend um aiian heim. Fullkomið kerfi sendist hvert á land sem er gegn póst- kröfu. G. EIRÍKSS, Reykjavík. talsímalínan, sem batt sarnan þessa fjarlægu staði. Síðan hefir verið talað enn þá lengri leið. pannig talaði Wilson forseti frá Washing- ton, um New York, við formann heimssýniugarinnar í San Fran- cisko, en sú leið er 3600 enskar míl- ur. En lengst hefir verið talað 4750 mílur. Er það álíka vegalengd eins og frá London til Bombay á Jndlandi lamlleiðis, eða frá London td Zanzibar sjóleiðis. pað er ekki eina þrekraunin í þessu fyrirtæki að lcggja símalín- una sjálfa gegnum skóga, ýfir eyði- merkur og óbygðir, fen og fjall- garða. Hitt var meira um vert, að geta búið svo vandlega um hnút- ana, að eigi færi nokur rafmagns- sveifla forgörðum á þessari löngu leið. En það tókst. Kunnum talsímafræðingi, H. N. Casson, telst svo til, að orka sú, er losnar við að ein skeið af vatni kólnar um eitt stig, sé nægileg til að halda við sveiflum í talsíma í 10000 ár. Af þessu má sjá, að straumurinn er ekki sterkur. En samt hafa hugvitsmennirnir getað „lialdið lífiuu í lionum“ yfir Ame- ríku þvera, undir vötn og yfir f jöll, eyðimerkur og jökla. Talsímalínan gengur í gegnum 13 fylki Bandaríkjanna. í henni eru 130 þúsund símastaurar, er bera fjórfaldan koparþráð uppi. Ein enslc míla af einföldum þræðinum vegur 435 pund og verður því þyngd allra þráðanna samtals 2960 tonn. pað þótti ganga vel þegar síma- iagningarmönnunum skilaði áfram 12 enskar mílur á dag, en oft var það ekki nema tvær. Símagjöldin eru æði liá, sem borga verður fyrir samtöl yfir þvera Ameríku. Viðtalsbilið (3 mín.) kostar 4 sterlingspund og 6 shllings, en 28 shillings fyrir hverja rnínútu, sem um fram er. Til sam- c'iiburðar má nefna að lengsta tal- simasamband, sem hægt er að nota innanlands í Euglaudi, er inilli London og Aberdeen, en það eru að eins 524 enskar mílur. Svo að Ameríka er æði mikið fremri á tal- simasviðinu. Loftskeytin eru helmingi yngri m talsíminn. En það er lítill vafi ’ að þau verða orðin fullkomin, er þau eru orðin jafugömul því sem talsíminn er nú. ■0--------------- Notifl DELCOLIGHT 4

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.