Morgunblaðið - 05.12.1919, Qupperneq 2

2
ICOEÖ 0KBLAÐIB
HOXOUNBLAÐIÐ
Sitatjóri: Vilh. Fiiuen-
Stjónunálaritstjóri: Einar Arnórsson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Lœkjargötn 2.
Síffii 600, — Prentamiðjneíffii 48.
Kemnr át alla daga viknnnar, að
minndögnm andanteknnm.
Ritatjórnarskrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1~~3.
Afgreiðslan opin:
Virka daga kl. 8—ö.
Helgidaga kl. 8—12.
Anglýsingum sé skilað annaðhvort
Forsikring-saktieselskabet
TREKRONER
Brunatryggingar.
Aðalumbosmaður:
Gunuar E g i 1 s o n,
Hafnarstræti 15.
Talsími 608 og 479 (heima).
ir ýmist að ganga í lið með honum |
eða neita algerlega að berjast.
Ennfremur sézt það á viðtökunum
i Zara.
Önnur fregn hermir það og, að
d'Annunzio ætli sér að taka alla
Dalmatíuströnd og koma Svart-1
fellingum til hjálpar í baráttu |
Eitt ár — !
í afgreiðslnna eða í ísafoldarprent-
siaiðjn fyrir kL 6 daginn fyrir útkomn lje^rra ^0"'" Serbum. Ætlar hann
- I . ^ | • u | • . , m n /C f n W • r n V a1 1 1 w* 1*1 Iti n »Tl TH / »»1 »»4“ 1 •
þess biaðs, sem pær eiga að birtast í.
Ánglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá
«ð öllnm jfanaði betri stað í blaðinn
(í lesmálssíðnm), en þær sem síðar
koma.
Anglýsingaverð: Á fremstn síðn kr.
2.00 hver em. d&lksbreiddar; á öðrom
síðum kr. 1.00 cm.
Verð blaðsins er kr. 1.50 á mánnði.
að fá Svartfellingum hina víggirtu |
hafnarborg Cattaro til umráða.
Þykir honum sem er, að Serbar |
launi Svartfellingum illa og
drengilega vígsgengi og fóstbræðra
lag, er þeir ætla nú að kúga þá |
undir sig.
D’Annunzio.
Stórar ráðagerðir.
Hinn 11. nóvember var eitt ár
liðið síðan að vopnahlé var samið.
Þann dag kl. 11 hafði Bretakon-
ungur 'svo fyrirskipað, að afmælis-
ins skyldi minst um þvert og endi-
hlangt Bretland á þann hátt, að öll
lumferð væri stöðvuð í tvær mín-
útur. Það var líka gert og fór mjög
vel fram. Segja sjónarvottar í
| London að þeir muni aldrei geta
gleymt því, hve tilkomumikil og
roannahafnaramti sé utnefndur I áhrifarík stund þetta hafi verið.
Nýr iandiógeti
á Færeyjum.
—0-
Færeyska blaðið „Dimmalætting“
segir frá því 8. nóvember og hefir
fregnina í skeyti frá Kaupmanna-
höfn, að Delbanco, fulltrúi í Kaup-
landfógeti á Færeyjum.
Allan morguninn hafði verð ys og
þys í borginni og alt á fleygiferð
eftir venju. En þegar klukkan sló
ellefu staðnæmdist hver þar sem
hann var koininn. Var það eins og
stórflóð storknaði í einni svipan.
Hermenn stóðu með bys'siu við hlið
Oeyrðir i Egyptalandi
Eins og getið hefir verið hér í
blaðinu, fór d’Annunzio á herskip-
um frá Fiume til Zara og tók þá
borg. Var það ofur auðvelt, því að
tæplega voru aðrir til varnar en
ítalskir hermenn, undir forystu
Millo flotaforingja. Millo er nafn-
kunnur maður í sínu landi. Vann
hann sér það til frægðar í stríðinu
milli Tyrkja og ítala 1911, að sigla
herskipum inn í gegnum Hellusund
og alla leið upp undir Miklagarð. Um miðjan fyrra mánuð urðu al-
Er hann síðan ástsæll meðalítalskra varlegar óspektir víða um Egypta-
sjóliðsmanna. land, sérstaklega þó í Cairo og Al-
Þegar d’Annunzio kom til Zara, exandria. Fyrst gerðu borgarar
tók Millo honum tveim höndum og uppþot út af stjórn Breta og síðan
gerði bandalag við hann. Hefir stúdentar. Kvað svo ramt að þessu,
italska stjórnin fordæmt það fram- að lögreglan réði ekki við neitt og, Brezku stj6rninni og stjórn
ferði hans, en eigi hefir hún þó svift. varð að kalla brezkt herlið til hjálp BojzjltíWikka jC01n
liann foringjastöðunni þarna. En ar. Var skotið á múginn, sem safn- lg ^ skylcjj skjftast á hertekn-
síðan þetta varð, kvarta Serbar sár- ast hafði saman og í heiftaræði sínu - ' TT , ,. ... . -
1 ’ , “ um nionmun. Var raðsteina logð i
an undan meðferð á Yugoslöfum grytt logreglustoðvar og hús um- T , .... . , - ,
° Ihaupmaririahotn semt i november.
þar í borgmm. Þeir sem ekki kom- boðsmanna Breta. Fellu i þeirri Bretap sendu þangað sveit fulltráa
ist burtu, þori ekki út fyrir húss- viáureign allmargir saklausir borg-undir forystu þess mannSj er Mr
ins dyr, því að svo sé Italir nú arar.................. O’Grady heitir, en aðalfulltrúi
uppivöðslusamir. Er ekki öðrum líft Foringjar sjálfstæðismanna þar I Bo[zjlewjkka
á götum úti en þeim, sem bera ut- í landi hafa mótmælt.því, að Bret-
an a sér einkunnarorð d’Annunzio, ar sendi herlið til að skakka 1 ar I Hajin höfðu'þeii-’áðm'sént til Lon-
en þau eru: „ítalía eða dauðinn“. leikum. Hafa þeir gefið út ávarp L Qg ætlugu að kafa haun sem
Það er ætlun manna,að d’Annun- til þjóðarmnar, þar sem þeir segja, ... , r,
’ *,*/,//•*; ’ sendiherra smn þar. En ems og
zio hafi farið herhlaup þetta suður að það se brot a retti Egypta, er , , •
. 1 1 Ikunnugt er, vildu bandamenn ekki
á Dalmatíuströnd til þess að reyna hari helgað ser landið með sínueigin
að hafa áhrif á kosningarnar á blóði, brot á þeim sjálfetjómarrétt-1 Liivteo£f“"varö”^Í híiki^'‘burtu
ítalíu, sem fram áttu að fara tveim indum, er Bretar veit'tu Egyptum,
og höndina við húfuskygnið. Karl-
menn tóku ofan en kvenfó'lkið
draup höfði. Sporvagnar og bif-
reiðar, járnbrautarlestir og öll önn-
ur farartæki héldu kyrru fyrir.
Jafnvel skipin, vsem voru á siglingu
eftir Themsfljótinu, hægðu skrið-
inn. Vélarnar voru stöðváðar og
skipin liðu aðeins áfram.
A þeiínan hátt mintust Bretar
ófriðarlokanna og fögnuðu friðn-
um. Sumum finst ekki miklu að
fagna. Menn finna yfirleitt ekki
mikinn mun á ástandinu nú og áður
meðan barist var. Friðurinn sem
fenginn er, er svo gjörólíkur því, er
menn liöfðu gert sér vonir um.
Hér eru tvær myndir frá 11. nó-
vember 1918. Önnur þeirra er tek-
sama ömurlega kvörtunin: Ekkert
til að brenna. Þó ekki megi treysta
skilyrðislaust umsögnum og lýsing-
um blaðanna, þá er ástandið yfir
höfuð svo, að kol og aimað elds-
neyti hefir ekki fengist í langan
tíma í borginni. Og allir sáu það
fyrir. Því strax í sumar, í 40 stiga
hita hrópuðu blöðin: Fáum við kol
í vetúr! Og eitt kom eínn dag með
þá gleðifregn, að vitanlega yrðu
nóg kol. En enginn hafði þrek í
sér til að leitast fyrir um á hverju
bliaðið bygði þessa fullyrðingu.
Fregnin gladiii alla meir en svo.
Þá var líka sól og surnar. Her-
mennirnir voru komnir heim með
gulistjörnur og glitrandi bönd.
Þriggja álna háir Ajneríku.tnenn
gengu um göturnar. Næturnar
voru mildar og hljóðar. Fjögra ára
neyð og þrenging átti að þurkast
út. Lífiiiu átti nú að lifa í gleði
og gengi.
En nú er svíðandi veruleikiim
komiun. Nú frjósa gleðin og isorgin
sameiningu. Og blöðin hamra á
í sífellu. Þau setja á þá staði, sem
allir reka augun í, ’setningar eins
og þessa: Skáld vor tala um, að
in í frönsku þorpi, þar sem her- fallna,r hetjur vorar hvíli j hinni
menn og borgarar fagna því í sam- koldu jorð. En vi8> 8em lifandi
einingu, að ófriðnum er lokið. Það
er óblandin gleði, sem lýsir sér þar
hjá öllum. Þar fagna menn því, að
erum, erum þó enn kaldari.
Stærstu kolanámur Frakklands,
eru þar sem bardaginn var harð-
blóðsúthellingunum og hörmungun- aiStur 0g Þjoðverjar ,geugu sam-
11 m er loklð- Þá vorl' ekki að viskusamjega frá þvíj að fylla þær
hugsa um það, hvernig stjórnmála-1 af vatni Svo það mun taka alt að
mennirnir mundu fara méð frið-
inn. Engum kom þá til hugar, að
hann mundi verða sú skrípamynd
af friði sem hann er.
tveim árum að þurka þær. Og nám-
urnar í Suður-Frakklandi hafa nóg
með að byrgja landið þar í kring.
Og alstaðar sjást merki þessa
Litla myndin er af bifreið þeirri kolaleysis. VerksmiÖjnr stöðva
er flutti vopnahlésfulltrúa Þjúð-
verja yfir víglínuna. Á henni blakt-
ir hvítur fáni — friðarmerkið
sem tákn þess, að Þjóð.verjar og
hinn ósigrandi her þeirra hafi gef-
ist upj>.
Lloyd George og Bolzhewikkar
Ráðstefoa i Kaupmannahöfn.
var Litvinoff, einn af
uafnkendustu mönnum þeirra
dögum síðar. Þetta óttaðist og brot á loforðum Breta um sjálfs-
ítalska stjórnin, og gætti hún þess forræði, brot gegn rétti smáþjóð-
því vandlega, að fregnin breiddist anna, er allir þykjast vera að berj-
ekki út, og varð hún ekki kunn á ast fyrir, brot gegn anda friðar-
ftalíu fyr en tveim dögum eftir samninganna um sjálfsákvörðun-
kosningar. En þær fóru þannig, að arrétt þjóðanna o. >s. frv.
fylgismenn d’Annunzio biðu full- Bretar hafa >sent Allenby hers-
kominn ósigur. Á hinn bógimi beið höfðingja til Egyptalands ’ti'l þess
stjórnin líka ósigur. Jafnaðarmönn- að bæla þar niður „upreistina1
um óx mest fylgi. Þeir náðu 160 Tekur hann hörðum tökum á lands-
þingsætum af 508, en kaþólski búum og hefir hnept ýmsa fremstu
flokkurinn, sem nefnir sig alþýðu- foringja þeirra í fangelsi.
flokkinn, náði 100 þingsætum. Eru En sjálfstæðisþráin er ekki drep-
jafnaðarmenn sterkasti flokkurinn in niður að heldur. Daginn eftir
í þinginu, og ef Nitti-stjórnin á að handtekningu þessara manna,
geta setið við völd framvegis, er gengu stúdentar um götur Cairo og
henni nauðugur einn kostur, að báru með sér lík eins félaga síns, er
reyna að fá kaþólska flokkinn í drepinn var daginh áður, og yfir
bandalag við sig. Er stjórnin þegar börum hans drúpti fáni, sem á var
tekin að riðlast í höndum hans, því skráð : „Frelsi er réttlæti' ‘. Það
að Tittoni utanríkisráðherra,
ur Englandi,
meðferð.
eftir misjafnlega
Friðartilboð frá Lenin.
Það er mælt, að Litvinoff hafi
liaft meðferðis friðartilboð frá Len-
in og sé það réft, þá er þetta í
þriðja sinn á þessu ári, sem Lenin
mælist til friðar við bandamenn.
Fyrsta friðartilboðið var sent frá
Moskva til París með aineríkska
blaðamanninum Mr. W. C. Bullitt., Koltschaks, Denikins og Judenitsch
og tæki á sig þá skuld, sein stjórn-
ir keisarans hefði komist í við út-
lönd. Þetta friðartilboð var út-
runnið 15. nóvember og skeyttu
bandamenn því engu.
Þó varð það til þess, að Lloyd
George hélt hina marg umtöluðu
ræðu sína í Guildhall í veizlu borg-
arstjórans á ársliátíð Lundúna-
borgar(Mayor Sliow). Hefir þeirrar
ræðu verið getið fyr hér í blaðinu.
En rétt er hér að rifja upp niður-
lagsorð hans um Kússland:
— Eg vona að þess verði ekki
langt að bíða, að bandamenn geti
með betri árangri en áður leitað
friðar við Bússa.
Ummæli þessi vöktu hina mestu
athygii, eigi að cins í Englandi,
heldur og um víða veröld. Fjöldi
blaða í Englandi rcis upp í bræði
og sögðu að það gæti aldrei komið
til mála að Bretar rétti morðingj-
unum rússnesku, morðingjum keis-
arans, sáttahönd. Aftur á móti
benda hin hógværari blöð á það, að
hvítu herirnir, undir forystu þeirra
hafi verið teknir fastir í tilefni af
því og bíði nú dóms. —
Því hefir verið haldið fram, að
ef bandamenn semji ekki frið við
Bolzhewikka, þá muni þeir ganga
í bandalag við Þjóðverja. Hafa
margir menn í löndum bandamanna
óttast þetta, en aðrir telja enga
hættu á því. Meðal annars hefir
Miljukov, hinii nafnkunni foringi
Ménzhewikka, sem nú er staddur í
Englandi, haldið fram þcirri skoð-
un. Uaun segír að Þjóðverjar, sem
enn hafa cigi barið Spartakista nið
ur að fullu og öllu, muni ekki kæra
sig um að ojma allar dvr upp á
gátt fyrir Rússum. Því að fyrsta
afleiðingin yrði sú, að Bolzhewikk-
ar kæmi hrönnum saman inn í
Þýzkaland og æsti upp lýðinn. —
Þess má geta hér, að Bolzhewikk-
ar Iiafa nú færst það í fang, að
koma á alheimsbyltingu. Ilafa þeir
erindreka í flestum löndum lieims-
ins og prédika þeir evangelium
bolzhewismans fyrir auðtrúa al-
þýðu. Af slarfsemi þeirra munu'
sprottin mörg þau verkföll, sem
hafin hafa verið í ýmsum löndum
nú að undanförnu.
rekstur sinn. Gas og rafmagnsstÖðv
ar hóta að slökkva þá og þegar.
En kring um ofnana heima í stof-
unum, hniprar >sig heimilksfólkið
og reynir að ylja sýr við fáeinar
rakar spýtur.
Menn berja sér á brjóst af ör-
væntingu og vita ekki hvern enda
petta hefir.

SarBar
Svarffeílingar
Ilafði liann verið sendur til Rúss-
lands af þeim Lloyd George og Wil-
son, eins og fyr hefir verið frá sagt
hér í blaðinu. En þá varð ekkert
úr þeim friðarumleitunum. Strönd-
uðu þær aðallega á mótspyrnu
Frakka og fulltrúa hinna hvítu
, ,T 1,-1. „ . T . rússnesku herja þar og svo vegna
og þoldu ekki hermenn Breta. Þeir . , ;■ , & T &
. . „ * i'i í , j- ■ t-, , svæsmna arasa í blöðum North-
einhver atkvæðamesti stjornmala- tvistruðu liktylgdinni. En komu
eliffes, serstaklega „Daily Mail.
Næstu friðartilboð kom til Eng-
lands fyrir skemstu með brezka
maður ítala, hefir sagt af sér. margar fleiri líkfylgdir. Þar á með-
En út af þessu er sagt, að d’Ann- al ein, þar sem smámeyjar gengu
unzio muni hugsa sér til hreyfings fyrir og á eftir. Annars er það
og fara með her inn í ítalíu og venja þar í landi, að drengjahópur I þ ngmaniiirnim Malone ofursta
koma þar á stjórnarbyltingu. Er gangi á undan líkfylgd og eftir. Aðalatriðin í þeim voru þau, að
haft eftir honum, að hann ætli sér Við þeirri líkfylgd þorði herliðið j ölluiii ófriði skyldi hætt, að hinar
að fara til Rómaborgar með 600 ekki að hreyfa, enda fór hún frið-
þús. manna. Og þótt flokkur hans samlega fram, þótt eigi gætti þar
hafi ekki haft mikið fylgi við kosn- mikils ástríki við Breta.
ingamar, þá vita menn það með
vissu, að bæði landher og sjóher er
á hans bandi. Sézt það bezt á því, -------------
að þá er Italir sendu herlið gegn
honum í Fitpne, gerðu hermennirn-
núverandi stjórnir í Rússlandi
skyldi hver halda því, er hún hefði,
að hafnbanniriu skyldi létt af Rúss-
landi, að Bolzhewikkum skyldi
heimill aðgangur að öllum lönd-
um með því skilyrði, að þeir hefði
þar engar æsingar í frammi og að
Bolzhewikka-Rússland viðurkendi
hafi kollhlaujiið sig og að árásir
þeirra hafi eigi að eins sameinað
Bolzhewikka til varnar, heldur einn-
ig Menzhewikka. Það vantar og
enn allar sannanir fyrir því, að
Bolzhewikkastjórnin beri ábyrgð á
morði keisarans og barna hans. Má
hér geta þess, að erlendur blaða-
maður, sem var í Rússlandi fyrir
skemstu, hefir komið með mörg
skjöl með sér, er sýna það, að
miðstjórn Bolzhewikka í Moskva
muni vera sýkn af morðunum og
þau hafi verið framan án vitundar
hennar. Yfirvöldin í Jekaterinburg
liöfðu fengið njósnir um það, að
fjölskylda keisarans ætlaði að flýja
og þá tók hún það ráð upp hjá
sjálfri sér, að taka keisarann og
börn hans af lífi. Stjórnin í Moskva
lét þegar hefja rannsókn í málinu,
cr hún verð þess vísari, hvað fram
hafði farið, og er sagt að 360 menn
Eins og allir. vita, brauzt ófrið-
urinn mikli út með friðslitum Serba
og Austurríkismanna. Um alda-
skeið höfðu Serbar og Svartfelling-
ar álitið isig bræður í baráttunni
gegn Tyrkjum. Þó var sá einn mun-
ur á, að Tyrkir höfðu þröngvað
Serbum til lilýðni við sig um eitt
skeið, en Svartfjallaland, sem er
eitt hið minsta land í Norðurálfu,
stóðst altaf ásókn hins mikla
Tyrkjaveldis. Og fyrir lireystilega
vörn þess og miklar blóðfórnir, átti
Serbía viðreisnarvon og reis úr
rústum.
Svartfellingar hafa altaf borið
hlýjan liug til hiiina serbnes’ku
bræðra sinna, og þeir börðust jafnt
fyrir frelsi þeirra sem sínu eigin
frelsi.
í Balkanstríðinu mun engin þjóð
hafa lagt jafn mikið að sér sem
Svartfellingar. En auðvitað 'báru
þeir minst frá borði, vegna þess að
þeir voru minsta þjóðin. Þeim kann
að hafa sárnað það. Um það vita
menn ei’gi glögt, því að þeir tóku
>ví sem að þeim var rétt fyrir hetju
dáð sína — vitandi það, að aðrir
Fyrir iskömmu hélt París hátíð-1 báru meira frá borði, bæði Grikkir
legan hinn ’svonefnda „Allraheil- og Serbar, og þó einkum Rúmenar.
olaleysið
i Paris.
agra dag“
]>að hátíð
hátíð haustblómanna. Grafir fall-
En í raun og veru var En þeir vildu ekki isvíkja bræður
endurminninganna og | sína Serba.
Svo þegar friðslitin urðu milli
inna hermanna voru skreyttar. | Austurríkis og Serbíu, voru Svart-
Mestu menn ríkisins og borgar- fellingar fljótir til þess að segja
innar voru á ferli allan daginn til Austurríki stríð á hendur. Og þeg-
ess að ráða fram úr einu og öðru.
og múgurinn mun ekki hafa hrygst
mikið yfir því, þó þeir háu herrar
fengi kvef vegna kolavandræð-
anna.
ÖU hin mikla Parísarborg þjáist
af kulda.
Jafnt í þrengsta og fá’tækleg-
asta dyravarðarbústað og í skraut-
legustu aðalsmannshöllum heyrkt
ar Þjóðverjar gengu í lið við Aust-
urríkismenn, sögðu Svartfeliingar
þeim hiklaust stríð á hendur. Þjóð-
verjar hentu gaman að kotríkinu
fyrir það, en jafnframt gátu þeir
ekki annað en dáðst að hreiulyndi
og göfuglyndi Svartfellinga, sem
fórnuðu sér hreint og beint-—hlupu
út í opinn dauðann fyrir Serba
bræður sína. Það var eins og ofur-