Morgunblaðið - 10.01.1920, Side 1

7, árg., 53 tbl.
Laugardag 10 janúar 1920
Isafolðnrprentsmið) ■
GAMLA BTO
Mðji kafli
8 ý ii d u r 1 kvðld
kl. 8 og 9*/,.
Fyrirliggjandi í heildsöln til
kaupmarma og kaupfélaga:
VESTMINSTER heimsfrægu cagar-
ettur: A. A. Turkish (bláir pakk-
ar), munnstykki: pappír, kork,
gylt. Regent (bi-únir pakkar),
munnstykki :pappír,gylt. Sceptre
(gráirpakkar), munnstykki: silki
strá, 22 karat gull. Seljast án
tollhækkumar, þar sem innfluttar
.áður en hún gekk í giidi.
G. EIRÍKSS, Reykjavík.
Einkasali á íslandi.
Vatnsveitan.
Það eru mörg ár 'síðán að vatns-
veitan var orðin of IftH fyrir
Reykjavík. Okkar mestu hagfræð-
inoum hafði talist svo til, þa er
áætlun var gerð um vatnsveituna i
öudverðu. að þegar hún væn 10
ára gömul, mundi Reykvíkingar
ekki þurfa að borga einn eyri í
aukaútsvar. Viatodyeifcan ætti að
borga alt. y
Ekki vitum vér hvort þettahafaátt
að vera gyllingar, til þess að fá
smásálir ýmsar til að fallast á nauð
syn þess, að M hingað gott og heil-
næmt vatn inn í hvert hús. Að
minsta kosti virðist síðasta mður-
jöfnun í nokkurri mótfsetningu við
spádóminn. En hitt er víst, að í
þessu fólst hiú mesta hugsunar-
villa. Vatnsveitan á ekki að vera
neitt gróðafyrirtæki öðruvísi en
óbeinlínis. Hún er gróðafyrirtæki a
þann hátt, að hiin styður stórum að
almennri heilbrigði í bænum og a
að spara hæjarbúum mörg og mikil
ómök, og tryggja bæinn fyrir elds-
voða.
Það geta víst allir orðið sammála
nm það nú, að vatnsveitan sé eitt
hið þarfasta fyrirtæki, sem bærinn
hefir ráðist í. Hún hefir útrýmt hin-
um eitruðu vatnshó’lum, brunnun-
um nafntognðu, sem altaf geymdu
í sér allskonar sóttkveikjur. Og
fyrst í stað var hún nægilega stór
handa bænum. Ett ekki nema rétt
fyrst í stað. Nú er hún 0rðin alt of
iítil, og eitt hið mesta nauðsynja-
verk, sem nú kallar að hér í hæn-
um, er það, að stækka hana, leggj
hingað nýja vatnsæð ofan
Gvendarhrunnum.
Ef vér mnnum rétt, var gert ráð
"P * 7
-yrir því, að vatnsveitan ætti að
oægja Reykjavík, þangað tii hér
væri 1500 íbúar. Þetta hefði líkiega
ia
úr
staðið heima, ef menn hefði ekki
gloymt að gera ráð fyrir aukinni
vatnsnotkun á hvern íbúa. En eftir
því sem fólki fjölgar hér ' bænum,
narf meira vatii hlutfalTslega c,
hvert höfuð. Má ekki miða vatns-
þörf Reykjavíkur við vatnsþörf
bæja í Danmörku, því að hér hag-
ar alt öðru vísi til, og það er.t
menn nú vonandi farnir að sjá.
Eins ’Og ailir vita, hefir hænum
fleygt mest fram síðan botnvörp-
ungaútgerðin hófst og vegna henn-
ar hefir fólki fjölgað hér mest. En
með hverjum nýjum botavörpung
eykst vatnsþörf bæjarins stórum.
Og því hefir sjálfsa-gt ekki verið
veitt eftirtekt, þá er áætJlun var
upphaflega gerð um vatnsveituna
°g vatnsþörf bæjarins, hve mikið
þarf af va.tni til fiskþvotta.
Nú er vatnsmagnið sem sagt alt
of lítið O'g hefir verið það þrjú eða
fjögur síðustu árin (Vatnsgeymir-
inn í Rauðarárholtinu hefir ekki
bætt vitund úr því). Verðnr það
auðvitað æ tilfinnanlegra eftir því
sem fólki fjöl gar hér og bærinn
stækkar. Nú er verið að reisa nýtt.
bæjarhverfi í Bkólavörðuho'ltinu
með mörgum götum. Þangað eru;
lagðar nýjar vatnsæðar. Und-an-i
farna vetur hefir Skólavörðuholtið
mátt heita vatnsiaust, nema ef tiT!
vill á nóttunni. Þeir sem þar húa,
hafa orðið að bíða fram yfir v-enju-
Jogan háttatíma til þess að geta feng
ið sér vat.n. Þ-eir hafa orðið ,að
kaupa sér íiát til þess að .geym-a
vatnið í til næsta da-gs. Þrátt -fyrir
það hafa þeir orðið að greiða sama
yatnsskatt og aðrir. Nú er því -ekki
lengur að heiT-sa, að þetta ráð dugi,
því að nú er vatnsveitunni lokað á
liverju kvöldi. Eru því mörg hús
þar vatnsiaus aiian sólarhringinn.
O'g það er hætt við, að í nýja hverf-
inu verði lítið um vatn á þessum
vetri, enda er nú þegar farið að
nefna það Vatnsleysuhverfi.Heppi-
legra naf-n mun því naumast valið.
Það er nú aftur farið að fylla í
liið mikia skarð, sem hjó-st í botn-
vörpungafiota Reykjavíkur í stríð-
inu, þegar 10 skip voru seTd banda-
mönnum, eftt fórst á tundurdufii,
annað var skotið í kaf og hið
þriðja strandaði. Nú -eru þegar
komin hingað þrjú ný botnvörpu-
skip, 11 eru í smíðum í Engiandi
og' 3 í Þýzkalandi. pegar þau eru
öl'l lsomin hingað, v-erður eitt af
tvennu: að bæjarhúar líða mikiu
meiri vatnsskort en nokkurn tíma
áður, eða þá -að neita verður útgexð
arféiögunum um vatn til fisk-
þvotta.
Hið síðartalda getur þó ekki
komið tii nokkura mála. Reykja-
vík stendur og fellur með botnvörp
nngaútgerðinni o-g verður því sjálfs
sínrvegna að hlú svo að henni, -sem
framast er unt, hæði á þe-ssu sviði
og öðrum. En að taka vatn af bæj-
arbiium, framar en mi er orðið, sjá
líklega flestir að nær engri átt.
Lausnin á málinu er því engin önn-
ur en s i, að -stækka vatnsveituna.
Hjá því verður -ekki komist, nema
þá með því móti að opna aftur
gömlu pestarbrunnana.
Iiér má líka taka tillit til þess,
að vatnseyðsla til skipa hlýtur að
fara stórum vaxandi ár frá -ári. 0-g
vatnsþörf bæjarbúa -sjálfra eykst
stórum og vatnskrafturinn minkar
jafnframt því, sem bærinn st.ækkar
og vatnsæðum er fjölgað. Það er
sagt, að hér muni verðareist -á ann-
að hundrað hús á sumri komanda.
Yatn þurfa þau, en hvaðan á að
taka það? Jú, hér sannast liið forn-
kveðna, að frá þeim sem ekkert
hefir, mun tekið verða það sem
hann ekki hefir.
NÝJA BÍÓ
4oaia
Æflntýri Macistes
II. kafll.
í
cKveim cSsÍGnéingum
stjndur sómi,
Bezta meðmæli með
mynd þessari ern, að
öllum ber saman nm,
að það sé skemtileg-
asta Maciste-mynd.
sem hér hefir sést.
Notið því tækifærið,
því ekki er völ á
betri skemtun.
Sfðasta sinn i kvöid
kl. 9.
III. kafli sýndnr á morgun.
un
Úigetðarmann:
| Hið konunglega danska vísinda-
' féla-g hefir nýlega -ákveðið á fundi
að gefa út á dönsku rit nokkurt, er
í Guðmundur G. Bárðarson hefir
■ samið og 'kallað er á dansk-a tnngu
1 „Om den Marine Molluskfauna ved
j Vestkysten af lsland* ‘.
I Rit þetta kvað vera sérlega fróð-
! legt og alveg eiu'stakt í sinni röð.
Þá hefir og sam-a féla-g sæmt'
porkel Þorkelsson forstjóra lög- j ____________________________
giidmgarskrifstofunnar heiðurs- j
pening úr silfri fyrir „rannsóknir , cr >á, eftir 5. gr., sú hæsta upphæð,
hvera og- lauga á Islandi'* ! sem innieign bankans í erlendum
Eins og menn muna, ferðaðist bönkum og erlendir seðlar til sam-
Þorkell hér nm land fyrir nokkr-' {1ns mátti nema >. 31. des. 1918, til
um árum lil þe-ss að rannsaka >ess að geta talist til málmforðans.
Til söln:
freðsííd og freflsmokkur.
Sendið pantanir yðar strax til
Kristjáns Á*geirssonar,
Flateyri.
verzlunarstjúra,
arum
hveri, og fyrir rit hans um rann-1
sóknina hefir hann nú hlotið þenna
sóma.
Ouilmál
Islandsbætki,
í yfirlýsingu í Morguiiblaðinn,
ds. 30. des. 1919, hafa endurskoð-
endur Islandsbanka, þeir hr. Ind-
íiði Einarsson og hr. Kristján Jóns-
son, látið það í ljósi, að innieign í
Privatbankanum í Ilöfn og erlendir
seðlar, að uppliæð alls kr. 2,975,-
005.00, væri löglegur máimforði
fyrir íslandsbanka.
í 5. gr. laga 10. nóv. 1905, þar
sem ákveðið er, hvað megi teljast
löglegur málmforði, stendur, að
mnieign í erlendum bönkum og er-
lendir seðlar megi til samans ekki
nema meiru en % hluta alls málm-
forðans. Það er sama sem að gull,
siifur og kopar megi ekki fara niður
úr % hlutum málmforðans. Nú er,
samkPæmt ársreikningi I slandsbanka
og nefndri yfirlýsingu endurskoð-
endanna, gull-, silfur- og koparforði
hankans að upphæð kr. 2,355,-
597.00. Þetta á samkvæmt 5. gr. að
vera sama sem % hlutar alls málm-
forðans. Þá er >4 hluti málmforð-
ans kr. 785,199.01, og þessi upphæð
Afgangurinn, >. e. kr. 2,189,805.99,
má eftir 5. gr. ekki teljast til málm-
íorðans.
Eg levfi mér því virðingarfylst
að fara þess á leit við hina hátt-
virtu endurskoðendur, að þeir skýri
almenningi frá, hvaða lagaheimild
er til fyrir því að skoða nefndar kr.
2,189,805.99 sem málmforða.
Reykjavík, 9. janúar 1920.
Björn O■ Björnsson.
u
símfrei
rtir.
(Frá fréttaritara Morgunblaðsins).
Khöfn 7. jan.
pýzkaland og Bretax.
Intransigeant hefir það eftir
Churchill, að hagur álfunnar hljóti
að versna, -ef Þýzkaland verði
gjaldþrota. Hann segir, að ekki
megi steypa Pýzkalandi. Það verði
menn að játa, að þýzka stjórnin
hafi samvizkusamlega uppfylt frið-
arskilmálana.
Rohert Cecil -sagði í Leeds:
Þýzkaland verður að takast í Pjóð-
handalagið, svo að friður haldist.
Khöfn 8. jan.
Framsalið.
í heildsölu til kaupmann-a og
kaupfélaga:
CHHIVERS ’ sultutau og ávextir,
enn fremur ýms-ar aðrar vörur
frá sam-a verzlunarhúsi, væntan-
legt með næs-tu skipum. Beztu
v-örur, sem hægt er að fá í sinni
röð. Gerið svo vel lað senda pant-
anir í tíma.
G. EIRíKSS, Reykjavík
Einkasali á íslandi.
urn framsal á mönnum þeim, er
gerðu sig seka um 'glæpsamlegt
athæfi í ófriðnum og hvort m-ál
þeirra skuli varin af Þjóðverjum
eða fengin bandamönnum algerlega
til meðferðar.
í Pýzkalandi hefir verið stofnað
félag til þess -að herjast á móti fram
sali.
Khöfn 8. jan.
Pólverjar taka Dviusk.
Pólverjar hafa nú tekið Dvinsk.
Khöfn 8. jan.
Þýzku fangarnir.
Prá London -er símað, að Prakk-
ar ætli ekki að sleppa þýzku föng-
unum.
Khöfn 8. jan.
Ameríkska lánið.
Ameríkumenn eru mjög mótfallis-
ir því að lána fé til þess að styð.jíi
að viðreisn viðskiftalífs í Norður-
I pýzkalandi er nú mikið rætt álfu.