Morgunblaðið - 14.02.1920, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 14.02.1920, Blaðsíða 1
7. árg., 83 tbl, lautrardag 14 t brúar 1920 ts »to l<> arprentsmíð) a NorðlendÍMamóf. .Vlótið verður haldlð í Iðaó 17. þ. m. og hefst kl 9 e. h Til skemtunar vetður Ræðahðld, Söngur, npplestur, dans o. fl. Aðgönaun iðar seldir 1 dag þann 14. og á mánudag þann 16. í Bókaverslun Isafoidar. Nokkrir norðlendiugar. ----GAMLA BIO mmm Sappho Sjónleikut i 5 þáttum eftir hinni heimsfrægu skildsögu Alphonse Daudets. Aðalhlutverkið leikur hin ágæta ameriska leikkona Pauline Frederik. Aukamynd. Islenzkar kvikmyndir frá e.s. Gallfoss, e s. ísland og Reykja- vík. Sýndar allar í einu. Sýning byrjar kl. 9. iESTEY ORCtAN (Orgel-)iarmoni- um(búin til af stærstu verksmiðju heimsins í sinni grein, (ca. 500,000 í notkun um víða veröld), koma aftur með næstu ferðum frá Ame- ríku. Væntanlegir kaupendur eru boðnir að gjöra pantanir án taf- ar. Estey nafnið eitt, gjörir með- mæli óþörf. G EIRÍKSS, Reykjavík Einkasali á Islandi. Sameiningin. Langt mun síðan önnur eins hreyfing hefir komið á liugi manna í Danmörku eins og þessa dagana meðan atkvæðagreiðslan fer fram í Suður-Jótlandi. Eftir öllum fre-gn um að dæma lætur það ekkert mannsbarn þar í landi ósnert. Þetta er skiljanlegt og eð'lilegt. Gleðilegri atburður gat ekki borið hinni dönsku þjóð að höndum en sá, að heimta aftur úr hfelju þann landshluta, sem hún varð að láta af hendi fyrir rúmri hálfri öld og bjarga með því þjóðerni þess hlut- ans. Því óvíst er hvernig Danir í Suður-Jótlandi hefðu getað staðið á móti þýz'kum áhrifum. Þeir hafa gert það drengilega í öll þessi ár og haldið þjóðernisti'lfinningunni afburðavel vakandi. En eftir þenn an tíma hefðu Þjóðverjar að lík- indum hert enn á tilraunum til að innlima Suður-Jótland í m'áli og menningu að öllu leyti í Þýzka- land. Og þá er óséð, hve lengi danskar taugar hefðu haldið. En nú er öllu slíku varpað á hug með atkvæðagreiðslunni. Heim til Danmerkur ómar nú um alt Jót- land 0g bergmálar um alla dönsku þjóðina. Fánar blakta yfir öllum bæjum og glaður mannstraumur hýður Suður-Jóta velkomna aftur í móðurskaut. Oss íslendingum er skylt að gleðjast yfir þessu happi og ham- ingju Danmerkur. Við erum ný- skeð búnir að heimta okkur sjálfa heim: öðlast sjállfstjórn og fot- ræði. Við ættum því að geta skilið og glaðst yfir fögnuði þeirra sem •eru að 'losna undan hinni verstu kúgun 0 g jafnframt þakklæti hinna, sem geta hoðið þá velkomna Biskup vor hefir í tilefni af þessu boðið að halda skuli þakk- arguðsþjónustur í öllum kirkjum landsins þegar atkvæðagreiðslu er lokið. Er það vel til fundrð og mun flestum prestum gleðiefni. Og með því fær almenningur enn skýrari hugmynd um það, að sam- einingin er enginn hve’rsdagsvið- burður og henni fylgja víðtækari áhrif hæði fyrir okkur og sjálfa Dani en öllum þorra manna er ljóst. Þá ætla og þeir Danir sem hér eru í borginni að sýna þess ljósan vott að öldur fagnaðarins ná þeim, þótt.nú séu þeir norður undir heimskauti. Hafa þeir í hyggju að stofna til hátíðar í þann mund er sameiningin fer fram. Það er langt síðan að annað eins los hefir verið á landaskipun og nú. Lönd skiftast, rísa upp að nýjú, líða undir lok og samein- ast. Norðurlönd hafa ekkert mist í þessari veraldarrimmu en fengið mikla aukningu: Norðmenn Spitz- bergen og Danir Suður-Jótland. Og ekkert er líklegra en að Alands eyjar verði afhentar Svíum. Erl, símfregnir. fréttaritara Morgunblaðsins). Khöfn 13. febr. Þjóðbandalagið. Á morgun leggur utanríkisráð- lierra fyrir þjóðþingið ályktun um það, að Danir gangi í þjóðbanda- lagið samkvæmt 1. gr. Versailles- friðarsamninganna. Holland hefir boðað til hlutleys- ingja-ráðstefnu viðvíkjandi stofn- un alþjóðadómstóls innan þjóð- handalagsins. Danir taka þátt í þeirri ráðstefnn. Uppþot í Flensborg. Þjóðverjar í Flensborg hafa haft í frammi æsingar og stolið fána al- þjóðanefndarinnar af aðsetursstað hennar, Hotel Flensburgerhof, en dregið npp í hanis stað uppreistar- fána S'lesvig-Holsten. Hefir enn eigi náðst í þá, sem þessa voru valdir. Pappírsskortur er nú svo tilfinnanlegur um allan heim, að hlöðin eru í voða. Landa-afsal. Frá London er símað, að Mille- rand, Foch, Francet Despery, Nitti og Huysmann séu komnir þangað til þess að ræða um landa-afsal Tyrkja, Rússa, Pólverja og Fiume- má'lið. Suður-Jótland. Opinherlega er tilkynt, að eftir því sem kunnugt er, hafi atkvæða- greiðslán í fvrsta umdæmi farið svo, að Danir liafi haft 75.151 at- kvæði, eu Þjóðverjar 25.231. At- kvæðagreiðslan í öðru umdæmi fer fram 14. marz. 30 danskir embættismenn komu til Suðurjótlands í gærmorgun. Eiga þeir að taka þar við stjórn, en ferðast fyrst um til þess að kynnast landinu. Alheims-markaðsstefna. Helztu kaupsýslumenn Frakka stofna til sístandandi alheims- markaðsstefnu á Marsvellinum í París, og hafa boðið Norðurlanda- þjóðum að taka þátt þar í. Fjölgun þingmanna í Reykjavik. —0— Eins og skýrt hefir verið frá hér í blaðinu leggur stjórnin fyrir þingið frv. til laga um fjölgun þingmanna í Reýkjavík. Frv. þetta er bygt á því, að stjómar- skrárfrv. sem síðasta alþingi sam- þykti, nái fram að ganga á þessu þingi óbreytt. 26. gr. stjómar- 'skrárfrv. kveður svo á, að tölu þ ingmanna megi breyta með lög- uni og með lögum megi ákveða að þingmenn Reykjavíkur sé kosnir hlutbundnum kosningum. Til þess að mönnum skiljist bet- ur hvað mælir með því að þing- mönnum Reykjavíkur sé fjölgað, skulum vér taka hér upp úr at- hugasemdum stjórnarinnar við frv. þetta, skrá um kjósendatölu á hvern þingmann kjördæmakosinn, eftir síðustu kjörskrám: Gullbr,- og Kjósarsýsla.......1037 Boirgarfjarðarsýisla .......... 874 Mýrasýlsla .................. 693 Snæf. og Hnappadalssýsla .. 1166 Dalasýsla .................. 635 Barðastrandarsýsla ......... 1168 Vestur-ísaf jarðarsýsla .. .. _ 896 Isafjarðarkaupstaður ........ 682 N otrður-iísaí j arðarsjýsla .... 1090 Strandasýsla ................ 592 Húnavatnssýsla .............. 779 Skagafjaúðarsýs'la .......... 775 Eyjafj a'rðarsýfela ........ 1051 Akureyri..................... 949 Suður-Þingeyjarsýsla ....... 1447 Norður-Þingeyjarsýsla....... 515 N orðu r-Múlasýsla........... 536 Seyðisf jörður............... 287 Suður-Múlasýsla.............. 844 Austur-Skaftaf ellssýsla.......... 439 Vestur-Skaf taf ellssýsla........ 630 Rangárvallasýsla............. 659 Vestmannaeyjar .............. 699 Ámessýsla •.................. 985 en í Reykjavík ............. 2755 Tala allra kjósenda á landinu er 31607, og eftir því ætti að réttu lagi að koma einn þingmaður á um 830 kjósendur, ef hin kjördæm- , in eru látin ha'lda sínum þingmönn- um, en bætt við 4 í Reykjavik. A8 vísu fær Reykjavík þá heldur fáa þingmenn eftir kjósendatölu, nær væri 7 þingmenu alls, eða nákvæm- lega 6,7 þingmenn. Með 6 þing- mönnum kemur þá einn þingmaður á hverja 918 kjósendur í Reykjavík. Með því fyrirkomulagi, sem hér er farið frarn á,fæstnokkum veginu réttlæti, að haldinni gömlu kjör- dæmaskiftingunni, því a,ð þótt kjósendatalan í kjördæmunum ut- an Reykjavíkur sé ærið misjöfn, eins og sést á framangreindri skýrslu, þá er þó ekkert kjördæmi svo mannmargt, að heimting eigi á heilum þingmanni fram yfir þá tölu, sem nú er. Með því að leggja það tii, jafn- framt því að þingmönnum sé f jölg- að í Reykjavík, að þeir verði kosnir hlutbundnum kosningum, hefir það að sjálfsögðu vakað fyrir stjóm- inni, að fulltrúar Revkjavíkur í þinginu yrði ekki úr einhverjum einum flokki, heldur fengi allar stéttir og 'flokkar málsvara í þing- inu í hlutfalli við það, hve mikið atkvæðamagn hver hefði. Verður það eflaust nógu fróðlegt að sjá, hverja meðferð mál þetta fær í þinginu. «----—» 1... NÝJA BÍÓ mmaam Alþýðu- vinrinn yegna mikillar að- sóknar sýndur enn í kvöld í siDasta sinn. kl. 81/. WOOD MILNE togleðurs-hringar og slöngur fyrir bifreiðat' og bif- hjól. Gæði veðurkend. G. EIRÍKSS, Reykjavík. Einkasali á íslandi. Biskupskosning. Sigurður Stefánsson ber fram í neðri deild frumvarp til laga um það, að biskup Islands verði kosinn af prestum þjóðkirkjunnar. Er greinargerð frv. á þessa leið: BiskupsstólaT voru settir á ís- landi 1056 í Skálholti og 1107 á Hólum. Fram um miðja 12. öld stóðu ís'lenzku biskuparnir imdir erkibiskupnum, fyrst í Hamborg og síðan í Brimurn. Á þessu tímabili kaus íslenzka prestastéttin hiskupa sína, og stóð biskupsdómur á íslandi þá með miklum blóma. Eftir þann tíma komu biskupstólaruir undir erkibiskupsstólinn í Niðarósi, er stofnaður var 1154. Þrándheims- biskupar gerðust hrátt ærið af- skiftasamir um íslenzk kirkjumál og tóku að skipa norræna bisknpa á íslandi án allrar tilh'lutunar ís- lenzku prestastéttarinnar og henni þvert um geð; magnaðist hér af er- lent, ofríki, til stórtjóns fyrir ís- lenzku kirkjuna, og stuðlaði auk þess mikið að glötun sjálfsforræðis landsins. Á öndverðri 16. öld tók- ust að vísu upp aftur biskupsko.su- ingar af hálfu prestastéttarinnar, og helst sá siður nokkurn veginn samfleytt fram um miðja 17. öld. Gísli biskup Þorláksson á Hólum mun hafa verið síðastur biskupa á Islandi, er kosinn var af prestum árið 1656. Eftir það voru hiskup- aruir skipaðir af danska valdinu. Ríki þess varð þess valdandi, að þessi siður lagðist niður fyrir fult og alt. Meðan prestar kusu biskupa sína varð skipun biskupsemhættisins aldrei neitt verulegt óánægjuefni, en eftir það vakti hún stundnm nokkra óánægju meðallandsmanna, bæði lærðra og leikra. Skipun prestsembættanna í ís- lenzku þjóðkirkjunni er fyrir

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.