Morgunblaðið - 08.06.1920, Qupperneq 1

7. árg., 178 tbl.
Þriðjudag 8 júní 1920
tsafoldarprent8miðja &. f.
GAMLA BIO------
Gtímuleikur
iffsins
Ahrifamikili og spsnnandi sjón).
í 4 þáttum.
Aðalhlutverkið leikur
Henny Porten.
Erl. símfregnir.
(Frt fréttaritara Morgunblaðsins).
Khöfn 5. júní.
Sígfús Blðndahl & Co.
Heildsala — Lækjargötu 6 6.
Aluaiinitim vðrur (katlar pottar, skeiðar, gafflar o. s. frv.
Emaloraðar do. (feikna úrval).
Ilmvötn & Hárvðtn ( do. ) (Þýzk, ensk, frönsk).
Vatnsfðtur (stór árval í 28—30—32 cm.)
Herra slifsi (feikna úrval)
Silki & Flauel (stórt úrval)
Postnlinskðnnur (feikna úrval)
Hakar & Skófiur
Verkmanna slitbuxur
do. nærbuxur
Verkakvenna millipiis (niðsterk)
Clilorodont tannpasta (mjög ódýrt)
Pebecco tannpasta (mjög ódýrt)
Cigarettuveski (feikna úrval).
Viðskifti við Rússa.
Prá Kristiania er símað, að
Jior.ska stórþingið hafi skorað á
stjórnina að taka upp verzlunar-
satnband við Rússa-
; London er símað, að stjórn-
'lri setji það sem skilyrði fyrir því,
að verzlunarviðskifti verði hafin
Vl^ Rússa, að þeir láti lausa alla
/rtekna menn, gefi tryggingu fyr-
lp ÞV1) að þeir skuli ekki hafa nein-
^ingatilraiuiir í frammi, geri
eagar árásir austur á bóginn og yf-
r/efl Engeli. Krassin krefst þess
a tur á xnóti, að hafnbannið á Rúss-
aiKii sé upphafið og að Bolzhewikk
j/1 verði leyft að hafa verzlnar-
itfúa í öllum þeim ríkjum, sem
upp viðskiftasamband við
ássland. Ennfremur krefst hann
essi að sókn Pólverja verði stöðv-
uð.
^ersneska stjómin hefir farið
ram á þag vig þjóðbandalagið, að
ef viðskiftasambandi verði aftur
komið á nnilli Persíu og Rússlands,
Pá gefist sér leyfi til þess að haga
PVl á sama hátt og Svíar liafa gert.
Erá Washington er símað, að
andaríkin muni hafa fulltrúa á
undinum í London milli Krassins
°g bandamanna.
Góðar vörun Smekkíegar vorurf
Lœg-sta verð í borginni.
Sími 720. Simi 720.
Hjartanlegar þakkir, til allra þeirra, er sýndu hluttekningu við
jarðaifðr systur minnar Vigdísar Eirikss.
G. Eiríkss.
Hið eina sanna
ANGANTE
er Aitken Melrose te.
Fæst í flestnm beztu búðum á Islandi.
Aðalumboðsmaður fyrir
Ungverjar skrifa undir,
Erá París er símað, að friðar-
fiaianingarnir við Ungverja kafi
Verið undirskrifaðir í Versailles í
g<er.
Vopnahlé-
^JJÍltrúi Frakka í Beiruth hefir
um vopnahlé við Mustapha
^ejUal.
Aitken Melrose & Co. Ltd.
London & Ediuburgh
H. Benediktsson
Reykjavik
Sími 8 (tvær lÍDur) Símnefni Geysir
Pólverjar og Rússar.
£ ^rá 'Warsehau er símað, að sók:
^°izhewikka sé stöðvuð hjá Minsk
a/uingar hafa Pólverjar 01
Vltir“ Rútenar gert með sér Oj
afu Rútenar heitið Pólverjur
^aðarhjálp.
^iðríkin og Eystrasaltslöndin
fá lán.
^^ÍDs, sem Miðríkin og
strasaitgiöjyjj^ hafa fengið, hafa
e aT lagt fram 10 miljónir Ster-1
lingspunda, Hollendingar 12614
miljón gyllina, Sviss 15 miljónir
franka, Norðmenn 17 miljónir
króna, Danir 12 miljónir króna og
Svíar 10 miljónir króna.
Þjóðbandalagið
liefir fund í London hinn 11- júní.
Engin blöð
koma út hér í Kaupmannahöfn á
morgnn.
Rabindranat Tagore
Skoðanir hans á uppeldismálum.
Plestir íslendingar munu nú orð-
ið kannast við indverska sbáldið
Tagore. Hann fékk Nobelsverðlaun
in fyrir nokkrum árum og þá flaug
frægð hans nm allan heim. Og flest-
ir, sem kynt hafa sér skáldskap
hans, þykjast þar hafa fuudið nýja
og tæra lind, heilnæmari en í ritum
flestra eða allra núlifandi skálda.
Hafa sum af ljóðum hans verið birt
il íslenzkri tungu.
Tagore er dulrænn spekingur.
Einhver huliðsblæja hvílir yfir
skáldskap hans, því þrátt fyrir vest
ræna menning hefir hann fyllilega
haldið þjóðareinkennum sínum og
spekingslundinni austrænn hreinni
og ómengaðri. Hann hefir gefið sig
mikið við almennum þjóðfélagsmál
um, einkum fræðslu- og uppeldis-
málum, enda er hann kennari. Rétt
úrlausn uppeldismálanna hefir
valdið honum margra heilabrota og
liaiin hefir gert ýmsar tilraunir í
þessu efni við skóla sinn.
Nýlega hefir birzt eftir Tagore,
í sænskri þýðingu, bók ein merki-
leg. Eru það hugleiðingar hans um
uppeldismál og frásögn af reynslu
hans af þeim málum fyr og síðar.
I>að var ekki, að sögn hans, til þess
að fara að halda fram neinu á-
kveðnu fræðikerfi, að hann fór að
gefa sig við þessum málum, beldur
eudurminningin um bernsku og
skólaár sjálfs hans. Ef bömin
hefðu huginynd um, að þau,ættu
að opúa aUgun móti sólarhirtunni
til þess eins, að komast undir hand-
arjaðarinn á kenslumálastjórninni,
og vera þar þangað til þau væru
búin að missa frumleik sálar sinnar
og skírleik skilningarvitanna, þá
mundu þau hafa hugsað sig um
tvisvar áður en þau tækjn þá á-
kvörðun, að ; ganga þraút mann-
lífsins, segir Tagore. Yiðleitni hans
gengur því í þá átt, að viðhalda
sem mest sæluvist barnsins í guðs
grænni náttúrunni; hann heldur
því fram, að kærleikur þess til lífs-
ins eigi að efla hjá því löngunina til
þess að afla sér þekkingar. Seinna
komi að því, að barnið fórni lífi
sínu til þess að afla sér þekkiugar
til þess að sníia svo aftur, vaxinn að
vizku, til betra lífs.
Það var umhugsunin um uppeldi
souar hans, sem varð til þess, að Ta-
gore fór að gefa sig að uppeldis-
málunum.
Fyrst sendi hann drenginn sinn
út úr borginni í smáþorp, skamt
frá borginni, sem hann átt| heima
í, til þess að hann gæti farið ferða
sinna út í náttúrunni, frjáls og
óbundinn. Þar var á ein hættnleg
og drengurmn synti þar eða var á
báti án þess að verða var við að
foreldrar hans voru hrædd um
hann. Hann lék sér úti um akra
0g eyjar og kom of seint til mál-
tíða, án þess að hann þyrfti að gefa
ástæður fyrir. Hann hafði engin
þau þægindi, sem drengir á hans
aldri eiga að venjast, sökum þess
að faðir hans álítur að öll þægindi
séu í raun og veru til byrði, og að
allir eigi að lifa alveg óbrotnu lífi,
einhvern tíma á tilveruskeiði sínu.
Fátæktin gefur oss rétta hugmynd
um lífið og heiminn, en líf alsnægt-
anna er ekki eins raunrétt.
Tagore álítur gömlu indversku
skógarhælin fyrirmynd alra skóla-
‘Þetta væru í rauninni hvorbi skól-
NÝJA BÍÓ
Hér með hætta sýnlngar i
Nýja Bíó (Hotel Island).
Byrja ekki aftur fyr en
Nýja Bíó vlð Austurstræti
22 tekur tli starfa.
ai né klaustur í eiginlegum skiln-
ingi. Það voru lieimili einstakrar
fjölskyldu, sem tók nokkra drengi
til fósturs úti í kyrð náttúrunnar.
Tilgangurinn var ekki beinlínis sá,
að veita fræðslu, heldur öllu frem-
ur að veita unglingunum næði til að
lifa lífi sínu í guðstrúnni og láta
sálarlíf þeirra þroskast af sjálfs-
dáðuni. Drengirnir unnu almenna
vinnu á heimilunum, gættu búpen-
ings, týndu sainan eldsneyti og
söfnuðu ávöxtum.
Til þess að koma hugmynd sinni
í framkvæmd settist Tagore að á
stað sem var fjarri öllum manna-
vegum. Hafði faðir lians keypt þenn
an stað'lil þess að veita þar frið-
land þeim, sem vildu vera fjarri
glaumi heimsins til þess að hugsa
og biðja. Hann hafði þá skoðun
sjálfur, að hann væri að byrja á
mannkærleikastarfsemi, og vann
sem hann gat, en vaf þó ekki á-
nægður. Hann gerði liverja tilraun-
ina eftir aðra en alt reyndist ónýtt
og þar kom að lokum, að því er
hann segir sjálfur, að hann sá að
hann varð að leggja á liilluna alla
viðleytni til að ná árangri og vinna
raannkærleikaverk. Hann komst að
raun um að það varðar eigi minstu
að kennarinn reyni að lifa lífi sínu
í sannleika. 011 þýðingarlaus yfir-
borðsfágun sem loðir við skólana
á rót sína að rekja til þess, að
traustið, til leiðandi anda vantar,
til vanans að leita orsakanna til
all sem illa fer fjarri oss sjálfum,
og til þeirrar venju, að reyna að
ráða bót á því sem aflaga fer með
því. að herða enn fastar á öllum
skrúfum í fræðikerfinu. Þegar hug-
urinn á því að fræða er of sterkur
verðnr árangurinn á andlega svið-
inu sérstaklega, lítill og fátækleg-
ur.
Lærisveinar Tagore eru af ýms-
um trúarflokkum og meðal þeirra
eru einnig kristnir menn. Læri-
sveinarnir í „ashram“, skógar-
helgidóminum, fara á fætur um
sólaruppkomu, þeir búa um rúm-
in sín sjálfir og sækja sér vatn í
bað- Hálftími á dag, 15 mínútur
kvelds og morgna ganga til um-
hugsunar — hinnar þögulu náttúru
skoðunar- Tagore heldur því fram
að drengirnir læri stjóm á sjálfum
sér við þetta, jafnvel, jafnvel þó
að þeim verði stundum á að líta
a íkornana í staðinu fyrir að hugsa
um guð.
Þeir sem söngelskir eru fá til-
sögn í Böag og hljóðfæraslætti, og