Morgunblaðið - 20.07.1920, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Mótorhjól ók á hest hér uppi í Mos-
fellssveit á sunnudaginn. Var8 ann-
ar maöurinn, sem á hjólinu sat, fyrir
töluverðum áverka.
Nordisk
IMorsikrings A|s. af 1897.
Líttryggiio«ar
Enigheden heitir danskt gufuskip,
sem væntanlegt er hingað á næstunni.
Farþegi á því kvað vera Jóhannes
bæjarfógeti Jóhannesson.
Aðaiamboðsma. ur fyrir íaland:
Gmrnar Egilsor
H&fnarstrœti 15. Tals. «08.
Stóra kolaskipið, sem hingað kom
um daginn frá Ameríku, liggur enn
á ytri höfninni og er eigi byrjað á að
afferma það. Skipið kvað vera of
stórt tii að komast inn í höfnina full-
fermt og verður því að losa eitthvað
úr því áður í báta.
Grestir á pingvöllum kváðu nú vera
sárafáir.
ÞorL H. Bjaruason adjunkt er far-
inn áleiðis til Spánar. Hann tók sér
fari með Kveldúlfsskipinu Huginn, og
kemur heim aftur með því.
Brezki botnvörpungurinn, sem Ing-
olf tók við ólöglegar veiðar nm dag-
inn var sektaður um 1200 kr. Afli og
veiðarfæri var gert upptækt.
Barfclaveikin.
é ______
Landlæknir og Magnús Pétursson
komnir heim.
Svo sem kunnogt er, fóru þeir
landlæknir Goðm. Björnsoo og hér-
Hjálparstöðvar.
Landlæknir skýrir frá því, að
Svíar standi imjög framarleg-a 'á
meðal þjóðanna í baráttunni gegn
berklaveikinni. Er það sérstaklega
fyrirkomulag hinna svokölluðu
berkl a v(ii kisii jálparstöðva sem er
aðdáanlegt. Pólk er skoðað þar og
rannsakað fyrir berklaveiki. Lækn-
ar og hjú'krunarkonur eru þar ætíð
við og sjá om að sjúklingamir kom
ist á spftala, ef ]>e.ss gerist þörf.
Geti sjúklingurinn verið í heima-
húsom, þá tr honum léyft það, en
stöðin sér um að heimilið sé undir
stöðogu eftirliti, þannig, að smit-
unarhætta sé sem allra minst. Séu
heimilin fátæk, er þeirm hjálpað nm
mat, mjólk, föt og eldsneyti. Börn
eru tekin á bnrt, ef þess gerist
þörf, og þeim komið fyrir á heil-
brigðum heimilum. Yfirleitt miðar
öll baráttan gegn berklaveikinni nú
að því, að vemda börnin. Það er
] trú lækna, að flestir sem fá tær-
! ingu, sem kallað er, hafi smitast
á barnsárunum, en gengið með sótt-
kveikjuna í sér til unglings- eða
' fullorðinsáranna, og að veikin
brjótist þá út vegna einhverrar
veiklunar annarar. TaJkist að
vernda börnin, þá muni berklaveik-
Berklaveikisnefndin hefir og veitt
þessu skoðunarstöðvamáli athygli
og líkiegt að 'hún komí fram með
tillögur í þá átt í nefndaráliti því,
sem væntanlega verður lagt fyrir
næsta þing.
Bömin og skólamir.
Pnlltrúamir segj'a, eins og áður
er getið um, að alt- bendi til þess,
að flestir, sem fá tæringu, smit-
ist á bamsárunum. Rannsóknir
bendj til þess, að ef hægt sé að
vernda bömin til 5 ára aldurs, þá
séu líkindi til þess, að þau komist
hjá sjúkdómnum. Það er því um að
gera að ná haraaheimilunum imd-
ir eftirlit. Ef höm eru vei'kluð, þá
að koma þeim fyrir á stofnunum.
í þessu efni standa Danir mjög
framarlega með barnahælin.
Sumstaðar hafa og verið reistir
sérstakir skólar fyrir berklaveik
hörn. Er fyrirkomnl'ag þar alt <ann-
að en í venjuliegum bamaískó'lum
og mikiil áhersla lögð á heilnæmt
líf bamanna. Þau mega t, d. ekki
lesa nema eina 'klukkustund í senn,
verða síðan að hvíla sig og leika sér
í heilnæmu andrúmslofti. A Prið^
xikshergi sáum við slíkan iskóla. Það
voru aðeins 13 hörn þar, og eru þó
íbúar á Priðriksbergi eins m'argir
og á öl'lu íslandi. í Stokkhólmi er
sérstök deild í alþýðuskóla einnm
fyrir berklaveik böm. Þykir mikil
þörf á þýí að koma í veg fyrir að
berklaveik börn séu í skóiastofum
með heilbrigðum börnum.
— Hvað leggið þið tii að gert
verði hér á landi tii ]>ess að sporna
við úthreiðslu berklaveikinnar 1
Þeirri spurningu svarar land-
læknir á þá leið, <að hann muni bíða
og sjá tiilögur berklaveikisneínd-
arinnar, en Magnús Pétursson
kveðst ek'kert géta sagt um tillög-
ur nefndarinnar að svo stöddn.
— En, bætir hann við, nefndin er
öil einhuga um það, að eítthvað
verði að gera — og það hið allria
fyrsta — til þess að stemma stign
fyrir berklaveikinni hér á 'landi- Og
þá líklegt að íslendingar notfæri
sér reynslu ann'ara þjóða í þessu
efni.
Magnús Pétursson og G. Bjðrnson.
aðslæknir Magnús Pétursson utan
fyrir nokkru til þess að sitja
berklaveikisráðstéfnu í Stökk-
hólmi. En, eins og áður hefir verið
frá skýrt í Morgunblaðinu, varð
ekkert úr fundinum vegna ósam-
lyndis sem var og er enn milli
Pinna og Svía út af Álandseyja-
málinu. Pulltrúamir fóru samt til
Stokkhólms og til þess að frétta
um för þá, höfum vér hitt þá að
máli-
Það bar bráðan að, segja þeir,
að fundinum var frestað. Hann
átti að befjast 28. júní, en 25. júní
veitti stjómin 15 þús. kr. styrk til
fundahaldanna, en daginn eftir var
fundarstjórninni- tilkynt, að fund-
urinn mætti ekki fara fraim vegna
Álandseyjamálsins, og þótti eigi
ráðlegt að stofna til fundarins.
Funtrúarnir íslenzkn afréðu þó
að fara til Stokkhólms- Skoðnðn
þeir þar ýmsar stofnanir fyrir
herklaveika, áttu tal við heilbrigð-
isstjórnina og ýmsa fræga lækna á
því sviði og kyntust þar að ýmsu
leyti betur öllu fyrirkomulagi held-
ur en þó fundnrinn hefði verilð
haldinn, því sænsku læknarnir
höfðu betri tíma til þess að sýna
þeim stofnanimar en annars.
in áreiðanlega réna. Og bezta ráðið
til þessa er.skoðunarstöð, sem hefir
þau störf með höndum, sem áður
er skýrt frá.
— Hver borgar kostnað við þess-
ar stöðvar?
— Ríkið borgar nokkuð, héraðin
nok'kuð og berklaveikisfélagið
nokkuð. I Svíþjóð era ailmargar
slíkar stöðvar og hafa þær unnið
ómetanlegt gagn í baráttunni gegn.
„hvíta dauðanum“.
— Dálítið svipað þessu er það
starf, sem félagið „Líkn“ hér innir
af hendi. En það er auðvitað í svo
smáum stíl ennþá, en þyrfti að ank-
ast og breytast að nokkra leyti. Við
verðum nauðsynlega að koma hér á
fót hjáiparstöð. Allir sérfræðingar,
sem við áttum tal við, svöruðu hik-
laust játandi spurningu okkar um
hvort fyrirkomulagið hefði bætt
ástandið.
Puilltrúarni'r segja frá ýmsu í
sambandi við þetta, sem of langt
yrði að minnast á hér. En land-
læknir kvaðst ef til vill í haust, þeg-
ar fólk væri aftur komið til bæjar-
ins, ætla að flytja fyrirlestur um
þetta mál og yfirleitt er hann fast-
ákveðinn í því, að hefjast handa
í baráttunni gegn berklaveikinni.
Yfirlit og horfur.
Eitt af þeim málum, sem alloft
hefir verið sagt frá í erlendu skeyt-
unum undanfarið, eru Mesopota-
míu-málin og afskifti Englendinga
af þeim. En þau hafa verið rædd
mikið bæði á ráðstefnnm banda-
’manna og á þingum þeirra heima
fyrir, og allmikill hiti verið í um-
ræðum. Og nú nýlega ihefir Eng-
Iendingurinn Sir Percy Oox verið
gerður út til Mesopotamíu til að
ráðgast við leiðtoga málanna, og
hefir Lloyd George lýst því yfir,
að ekkert yrði fastráðið um fram-
tíðarhag landsins fyr en hann kæmi
aftur.
En aðalástæða þess áhnga, sem
umræðnrnar um Mesopotamíumálin
hafa vakið, er sú, að þar eru miklar
olíulindir, sem margar þjóðir hafa
haft ágirnd á., En nú undanfarið
hafa Bretar haft á hendi eins'kon-
ar vemd landsins og haft það að
gæta viðurkends hagsmunasvæðis.
Um þessi mál var gerður samning-
ur milli Prakka ög Breta í maí
1916, þar sem þeir í raupinni skiftu
með sér yfirráðunum austur þar,
Veggfóðu r
stærsta úrval á landinu
Sfrigi --- Pappír
DANIEL HALLDORSSON, Kolasundi.
Congoleum
Agætur Gólfdúkur, Góltteppi ór sama efui.
Ttljög (dgt veröt Homiö og skoðiðt
Guðm, Asbjörusson,
Sítni 555. Laugaveg: 1.
H. P. DUUS A-DEILD
HAFNARSTRÆTI
Jhjkomið:
Alklæði, svart svuntu silkl, rósótt og rðudótt
sheviot, efni í sumarkjóla, dívanteppi, prjónavðrufi’
skúfasilkf, o. m. fl.
þannig að Prakkar fengu ítökin í
Sýrlandi, en Bretar í Mesopotamíu,
þó bæði löndin væru að nafninu til
ilátin heita frjáls og fullvalda.
En það hefir kostað Engiendinga
allmikið að halda við veldi sínu á
þes'sum slóðum, eða 35 miljónir
X>unda á ári, eftir því sem Asquith
sagði í ræðu nýlega. En sú ræða
var að ýmsu leyti eftirtektaverð,
því þar gerðist Asquith talsmaður
]>eirrar s'koðunar, sem reyndar
hafði komið frq,m oft áður, t. d. í
„Daiily News“ og fleiri blöðum, að
Bretar ættn í raun réttri ekkert
liagalegt eða siðferðilegt tilkall til
þessa landssvæðis og gerðu ]>ví
réttajSt í því, að kveðja her sinn
heim, enda væri hann þeim þar að
litlu ,liði en til mikils kostnaðar.
Þetta geta þótt 'einkennileg orð
í mnnni þess manns, sem segja má
um, að sé að sumu leyti sjálfur upp-
hafsmaður þeirrar stefnu, sem hann
er að ráðast á að útfærð sé alveg.
En menn verða að gæta þess, að inn
í þessar deilnr beima í enska þing-
inu blandast inn'anlandsmál og af-
staða flokkanna gegn núverandi
stjórn. Margt af orðum Asquitbs
um olíumálin í Mesopotamíu má því
sjálfsagt skrifa á reiking hans seim
eins aðalandstæðings Lioyd George.
Hinsvegar 'hefir Lloyd George
svarað þessnm árásum stjórnar-
andstæðinganna. Hann siegir, að
Bretnm beri siðferðileg skylda til
Ennþá eru þessi mál óútkljáð, að
öðru ieyti en því, að Bretar munu
hafa gj;fið Prökkum íviinanir fyrir
um 25% af oJíúframleiðslu Meso-
potahíu, sennilega gegn einhverjum
ívilnuniim á móti, því æ sér gjöf
til gjalda. Og þegar menn lesa þau
fögru orð um freilsi oig framtíðar'
heill austurlandannia lijá stjórH'
mál'amönnum vesturlanda, mega
menn ekk| g'leyma því, hvað mikið
af henni er yfirs'kin þeirrar íhlut-'
unargræðgi og eiginbagsmuna-
stefnn, sem löngum hefir einkent
afskifti vesturlanda af austurl'anda-
málum,,þó þau afskifti hafi hins-
vegar að sumu leyti orðið til góðs.
Nýja Bíó opnað.
í fyrra'kvöld fór fram fyrsta
sýningin í Nýja Bíó. Kl. 6 hafði
Bjarni Jónsson boðið allmörguiu
bæjarmönnnm til þess að verða við
vígslu hússins og sjá hina ágætu
kvikmynd „Sigrúnu á Sunnu-
hvoli“. Piutti Matrthías Þórðarsoo
fornmenjavörðifr stutt erindi og
óskaði eigandanum heiila. — Bað
menn að s’íðustu að heiðra miuU'
ingu höf. sögunnar, B,jömstjeroe
Björnssonar, með þvá að standa
upp. En hljóðfærasveitin lék þjóð'
þess, að hafa bemil á Mesopotamíu,
bæði af því, að þeir hafi leyst land-
ið úr ánauð Tyrkja og eins af hinu,
að ef þeir sleptu af því hendinni,
mundi alt loga þar í uppreisnum
og óreglu. Um olíulindimar sagði
hann það, að þær væra allar og
mundn verða eign Araba-ríkisins og
reknar með þesis umsjón „undir
vemd Breta“. Hinsvegar hafa eng-
in f élög eða einstaklingar engin um-
ráð yfir þeim og munn ekki fá, og
hafa þó Ameríkumenn farið þess á
ieit.
Lloyd George sagði, að að vísu
væri kostnaðurinn mikill frá Breta
hálfu við vemd landsins, en sagð-
ist hinsvegar vera sannfærður um
það, að hann mundi borga sig bæði
fyrir Breta og Araba, því framtíð-
armöguleikar landsins væm svo
miklir og glæsilegir.
söng Norðmanna.
Sigrún á Sunnhvoli er framór'
skarandi fögur mynd og ágætl®#8
leikin. Þótti áhorfendum mikið ^
hennar koma og klöppnðn 1®*^'
eihlum lof í lófa að isýningunni lúk'
inni. Spáum vér því, að mynd 'þeSSI
verði sýnd lengi og að aðsiófe?
verði mikil að benni. Betri kvik'
mvnd hefir tæplega. sézt hér áður'
Söngur I Nýja Bíó-
Pétur Jónsson óperusönírv3'^1
söng í gærkveldi í Nýja Bíó fyrir
nær fullum sætum áheyrenda-
Þótti mönnnm mikiil munur á
að beyra Pétniv i hinum stóra,