Morgunblaðið - 13.01.1921, Blaðsíða 3

MQSOUNBIiAÐJÐ
S
JExelÖa*
er einmitt verzlunin sem a'11 i r eiga að heimsækja áður
en þeir festa kaup sín á á 1 n a v ö r u m, tilbúnum fötn-
uðum og skótaui.
Vegna" þess 1
að »EXELDA« er£ný verzlun með nýjar vörur og [nýtt
hagkvæmt verð^
Verzlunin »EXELDA«2er stofnsett þegar mestber
á verðfalli"hjá kaupmönnum, en með það fyrir augunum,
að geta eigi að síður tekið þátt í samkeppnínnir
....*\
SVerzlunin „EXELDA"
Hverfisgötu 50. — Hús hr. kaupm. Guðj. ]ónssonar (áð-
ur sölubúð hr. kaupm. Ara B. Antonssonar). Símí 881.
15
óöýrir
ðagar
i
Uöruhúsinu.
(ínngangur frá Aðalstræti).
Pyrsti ílokkur heldur áfram í
dag með þessum vörum:
Kvenn- og barnatreyjur (Golftreyjur).
Kvennbolir.
Eöfuðsjöl.
Herðasjöl, hyrnur.
Langsjöl.
Millipils.
Milliskyrtur.
Bamahúfur.
Bsrnanærföt.
Legghlífar.
Flónell.
Karlmannanærföt.
Karlmannapeysur 500 stk.
K arlmannavetlingar.
Karimaxmanærfatnaður (kamg.).
Kvennvetlingar, Jersey.
Barnahattar.
Barnabuxur.
Kvenntöskur.
Kvennbuddur.
Kvennsvuntur (pynt).
Ferðahylki (ómissandi).
Kvennsokkar.
Undirlíf ullar.
Drengjapeysur Jersey.
Ullarteppi.
K arlinannaj akkar, hvítir.
Skóreimar.
Taubútar 4,50 pr. Meter.
lítt rannsákað, að því er snertir
Iráefni til iðnaðar, vantar enn að
mikiu levti undirstöðu undir slík-
aii atvinnurekstur, og telur félagið
því hina mestu þöri þess, að þær
rannsóknir verði framkvæmdar hið
fyrsta.
Svo sem kunnugt er, sótti félag
eitt um sérleyfi til Alþingis 1917
til þess að virkja Sogið. Málið varð
þó ekki afgreitt á þinginu, en skip-
uð nefnd, fossanefndin, er meðal
aunars skyldi koma fram með til-
iögur viðvíkjiandi umsókn félags-
ms- Meiri hluti hennar lagði til,
að landið sjálft léti framkvænua
rannsoknir til undirbúuiugs virkj-
unar Sogsfossanna og þiugig 1919
heimiiaði landsstjóminm að gera
þær rannsóknir og akvað jafnframt
að vatnsréttindin skyldu tekin lög-
námi, landinu til handa. Samuinga
mnn hafa verið leitað við félagið
um afsal viatnsréttindanua, en ár
rannsóknum mxm litið hafa orðið.
Verkfræðiingafélagið lítur svo á, að
við þetta megi ekki una. Péiaginu
það ljóst, hvílík feikna fram-
íör öllu Suðurlandsundirlendinu
muni að virkjun Sogsfossanna og
jafnframt lagning jámbrautar frá
Reykjavík austur í sveitir. Telur
félagið 'því brýna þörf, að þessi
•nannvirki komist í framkvæmd svo
ftjótt, sem unt er. Jafnframt telur
íélagig nauðsynlegt, að rannsakað
verði til hlýtar, hvort tiltækilegt
muni, að landið sjálft láti fram-
kvæma virkjunina, svo sem var til-
ætlun þingsins 1919.
Verkfræðimgafélagið lýtur svo á
fojmmálð yfirleitt, að það megi
verða öllu iaedinu til mikilla fram-
fara, að hiagnýtt verði vatnsorka í
stærri stíl, og telur félagið með
öilu hættulaust að veita góðum fé-
lögum sérleyfi í því skyni, en auð-
vitað með þeim kjömm, lað full
trygging sé gegn yfirgangi útlend-
inga gegn því, að aðalatvinnuveg-
um landsins sé skaði ger. Bn til
þess að ráðast ekki að óreyndu í
mjög stórkostlegar framkvæmdir,
telur félagið rétt að setja nokkur
takmörk fyrir því, hve mikil vatns-
or*ka verði virkjuð að sinni. Jafn-
frámt telur félagið æskilegt, að
veitt verði sérleyfi 2—3 félögum
eftir ástæðum, en síður aðeins einu
félagi til virkjunar allriar orkunn-
ar. —
Að öðru leyti vísast ti'l umræð-
annia, sem birtar eru í 5. og 6. hefti
Tímarits V. P. í.
Á fundi sínum 15. desember hefir
því félagið samþykt. svohljóðandi
\
Ályktun um fossamálið:
Að gefnu tilefni ályktar Verk-
fræðingafélag Islands að skora á
lmdsstjórnina og alþingi:
1. a ð styðja rannsóknir, er miði
að því, að fá ítarlega þekkingu
á skilyrðum og möguleikum
fyrir íslenzkum iðnaði, er noti
innlend eða útlend hráefni og
vatnsafl sem rékstursafl.
2. að hraða undirbúningi Sogs-
virkjuuarinnar og jámbraut-
armálsins, s'em frekast er unt,
og að skipa í þeim tilgangi
starfsnefnd, er leggi áætlanir
sínar og tillögur um fram-
kvæmd eða sérleyfisveiting
fyrir landsstjómina.
3. a ð Alþingi veiti sérleyfi til
virkjnnar fyrst um sinn alt að
10 0 0 0 0 hestöflum, ef um það
verður sótt, svo framarlega
sem vissa er fyrir að alvara og
bolmagn fylgi hjá leyfissækj-
endnm.
Merknr maður danskur hefir ný-
lega ritað grein í eitt danska blað-
ið um f járhagsástand rússlands nú,
og líðan manna þar. Sést á þeirri
grein, að þetta ríkisbákn er komið
á barm ’f járhagslegrar glötunar. Má
óhætt fullyrða að öll framleiðsla í
borgunum er svo að segja þrotin.
Þær verksmiðjur sem enn era starf-
andi nokkum hluta dagsins fram-
leiða sáralítið vegna vöntunar á
hráefnum og öðrum nauðsynlegum
efnum til framleiðslunnar. Verka-
mennímir mæta þó enn í verk
smiðjunum en geta ekkert unnið
þar og eru þar þyí til einkis. Marg-
ir verkamenn, sem ekki hafa gengið
í „rauða herinn“ hafa þess vegna
tekið sér fyrir höndur smáverzlun
til þess að draga einhvemvegin
fram lífið. Þeir selja allra handa
úrgangsvörur, druslur og tötra út í
sveitimar og fá fyrir matarbita til
að halda lífinu í sér og sínum.
Plutningatækin eru nú svo' að
segja öll úr sögunni. Þó kváðu vera
nokkur þúsund eimreiðár starfandi
en þær eru nær allar eyðilagðar og
tapa tölunni svo hmidraðum skiftir
á hverjum mánuði.
Ritsíma og talsímatæki eru mjög
af skornum skamti, og þá helst til
fyrir gæðinga Sovjet stjórnarinn-
ar. Préttir berast þjóðinni sama
sem ejigar, hvorki utan úr heiuiin-
um né af því, sem skeður hjá henni
sjá'lfri. En það er Lenin og stjóm
hans fyrir bestu. Og það sér hún.
Hún veit, að það hefir hingað til
hindrað það, að uppreistarhreyfing-
ar þær, sem gosið hafa upp í land-
inu til þess að steypa stjóminni
hafi getað sameinað sig. En þess'ar
uppreisnarbylgjur verða tíðari og
tíðari, og sérstaklega síðan bænd-
urnir fóru að vakna til meðvitund-
ar um kúgunina. En stjómin reynir
á alla vegu að bæla niðnr þessar
frelsishreyfingar með nýjum kúg
unaraðferðum og ýmsum tilraun-
um til þess að þrýsta þeim til að
láta ®f höndum lífsnauðsynjar,
sérstaklega korn, sem þer eiga þó
ekki umfram þarfir og fá ekkert
fyrir nema verðlausa pappírspen-
inga.
Pjárhagskreppan er því alger-
lega. að vaxa Sovjetstjórninni yfir
höfuð. Sést það hest á því, að hún
er upp á síðkastið farin að semja
við breska og ameríska auðmenn
og leyfa þeim ýms sérréttindi gegn
vöruskiftum. En það er vitanlega
þvert ofan í fyrri yfirlýsingar henn
ar og marg-yfirlýsta stefnu. Hún
er nú komin í það þrot, sem fyrir-
sjáanlegt var að hún kæmist í með
þeirri stefnu, er hún tók í byrjun.

Erl. símfregnir
frá fréttaritara MorgnnblaCsina
Khöfn 11. jan.
Kosningarnar í Frakklandi.
Frá París er símaS, aö úrslit kosn- i
inganna til öldungadeildarinnar hafi orö j
iö þau, að íhaldsmenn hafi tapaö 4|
þmgsætum og róttæki flokkurinn 9,
vinstri-lýðveldissinnar unnu 8 sæti og
lýðveldissinnaðir jafnaðarmenn 5.
Borgaravarðsveitir Pjóðverja.
Prá Bremen er símað að þar bafi!
verið samþykt með almennri atkvæða-
greiðslu, að halda við borgaravarðsveit
afturhaldsmanna, þó að bandamenn
krefjist upplausnar hennar.
Keisarinn og Hollendingar.
Hollenska blaðið „Telegraaf‘ ‘ skýrir
frá því, að stjómarformaðurinn hol-
lenzki hafi lýst yfir því, að hollenzku I
stjóminni kæmi það vel, ef Yilhjálmur
keisari og ættmenn hans færa þaðan
úr landi.
I
Kolahöft upphafin í Danmörku.
10. þessa mánaðar vora feldar úr gildi
allar hömlnr á kolaverzlun í Danmörkn, I
skömtunar og hámarksverðs ákvæði, og
samtímis er hætt að skamta koks, sem
nú kosta aðeins 7,50—11,00 hekto-
lítrinn. Einnig eru feld úr gildi öll á-
kvæði um sparnað ú rafmagni og gasi
til lýsingar, um lokun sölubúða og sam-
komu- og veitingahúsa o. s. frv.
Politiken flytur nýlega grein
eftir danskan mann, sem leitað hef-
ir upplýsinga í verzlunarráðimeyt-
inu enska um verzhmarviðskifti
Bretlands og Norðurlauda.
Pekk hann þær upplýsingar, að
eftir nýár nú mundu viðskiftin
verða tekin upp í stórum stíl.
V ei'slima rm álaráð uney tið hafði
látið þess getið, að Bretland hefði
mikinn áhuga á að vinna sér mark-
að á Norðurlöndum í jafn stórum
stíl og fyrir styrjöldina. Því það
væri álit Breta, að Norðurlandaþjóð
imar ættu peninga, og það væri
sjaldgæft nú um Evrópuþjóðimar.
Pjöldamörg ensk verzlunarfélög
liggja nú með feikna vörabirgðir,
sem þau munu selja fyrir mjög lágt
verð til þess að koma þeim í pen-
inga.
Enskiar verksmiðjur margar hafa
afráðið í samráði við stjórnina að
halda nú þetta ár vörusýningn í
Lundúuum, frá 21. febrúar til 4.
marz, sem síðar verður áframhald
af í Birmingham og Gilasgow. —
Telja enskir verzlunarrekendur að
þetta muni hafa sömu þýðingn fyr-
ir enska iðnaðinn eins og Leipzig-
vörusýningin fyrir Þýzkaland.
Eins og fyr hefi verið getið um
hér í blaðinu, hefir einn meðlimur
öldungaráðsins komið fram með þá
tillögu, að Ameríka takmarki mjög
herskipabyggingar sínar og fengi
Japana og Breta til ‘þess að gera
hið siama. Þess var jafnframt getið,
að hermálaráðherrann væri mjög
andvígur þessari uppástungu.
Ummæli hans um hana standa nú
í erlendum blöðum. Segir hann þar,
að það væri ekki einungis misráðið,
að siamþýkkja slíkt, heldur hreinn
og beinn glæpur. Það væri vitan-
lega mikilsvirði, að málum þjóð-
anna væri þann veg skipað, að öll
vopn væru úr sögunni. En á meðn
svo sé ekki, verðí Ameríka að halda
áfram iað aúka flota sinn-
Það er fullyrt aS Harding fylgi
þessari skoðun. Þykir þess vegna
nokkum veginn víst, að hann vilji
ekki minka herbúmaðinn að nokkr-
nm verulegum mun.
Hvað flotann snertir, ber Ame-
ríka sérstaklega hitann í haldinu
fyrir Japan.
Agæt stofa
, • #
sólrík og stór, með miðstöðvarhitpji,
fæst nú þegar til leigu, handa í éða 3
reglusömum mönnum. Tilboð ’ merkt
„Húsnæði“ sendist afgr. Morgunbl
í fyrra mánuði kom sú fregn frtfc
Póllandi að mikill undirbúninguSr
væri meðal Pólverja undir nýjk
herferð á hendur Sovjet-Rússlandi.
1 apríibyrjnn á pólski herinn a9
vera fullskipaður og fullæfður. Helr
búmðurinn allur, sem er að ölla
ieyti betri en Rússa, var sagður
kominn í fult horf og fleiri þú»-
und flUgvélr áttn að vera komníur
til Póllands.
Ekki fylgdi það fregninni áð
miklu 'leyti herdeildir Bandamanuli
tækju þátt í þessari herferð.
Sömuleiðis kom sú fregn fCá
Warsehau að allar jámbrautir til
pólsku vígstöðvanna væra fullar af
rússneskum hermönnum. Og vi9-
s'kifti öll áttu að vera stöðvuð.
Á fulltrúaráðsfundi þjóðbanda-
lagsins í Genf var mikið rætt um
upptöku Lettlands Estliands og Lib-
hauens í þjóðbandalagið. Var að slð
ustu samþykt að neita þeim upp-
töku.
Sömnleiðis kom G-eorgia tift
greina. Nansen próf. hvatti til þesa
að henni yrði leyfð innganga í
bandalagið. Þó væri eitt sem mælti
á móti því, sem sé, að landamærf
ríkisins væra enn ekki fastákveðin.
En aftur á móti gæti Georgia veri9
mjög mikilsverður meðlimur band*-
lagsins í viðreisnarviðleitni Armen-
íu, þar sem þau væru nágrauna-
lönd- En þó var samþýkt að tak»
hana ekki í þjóðbandalagið.
Illiar I6i HM(r l Horegl.
Norsk blöð segja nú síðast, að mjög
mikið kveðið að úlfaágangi í Lappahér-
uðunum í Norður-Noregi. Kvað þeim