Morgunblaðið - 23.01.1921, Qupperneq 3

MOBOtTNfeLAÐFB
ukl. — Uu», 1U20.
Tiðin í haust og framan af vetr-
innm var, eins og menn muna,
óvenjulega hlý. Þetta sést einnig
Ijóslega, þegar hitamælingar, sem
gerðar voru hér í Reykjavik mánuð
ina október, nóvember og desember
1919 eru bornar saman við hitamæl-
ingar á sama tima frá árunum 1880
—1910. En öll þessi ár, að undan-
teknu árinu 1905 hafa verið gerðar
reglulegar hitamælingar hér i Reykj i-
vik.
Hlýjustu októbermánuðirnir á
þessu timabili bafa verið:
1920 meðalhiti 7,6°
1908 — 7,2°
1882 — 6,9°
1898 - 6,i#
1902 — 6,o°
Önnur ár kaldari i október.
Síðastliðinn október hefir þvi verið
hlýjasti októbermánuðurinn, er hit-
inn hefir verið mældur hér i Reyk-
javik, og 3,7° fyrir ofan meðallag;
þvi að meðal hitinn i október er
5.9°
Nóvember þessi árin: hefir verið hlýjastnr
1902 meðalhiti 3,5°
. 1920 — 3,0°
1881 — 2,7°
1891 — 2,6°
1901 — 2,3°
Nóvember 1920 hefir þvi verið
næst hlýjasti nóvembermánuðurinn
og r,9° fyrir ofan meðallag, þar
sem meðalhitinn 1 nóvember telst að
vera i,i°.
Desember hefir verið hlýjastur
Jressi árin:
1907 meðalhiti 1,7°
>1890 0^1903 — i,3°
1902 — 1,2°
19200^1896 — 1,0°
Á árabilinu 1880—1910 hefir
desember verið 4 árin hlýjari en
1920, en þó hefir meðalhitinn i
des.f 1920 verið 2,o# fyrir ofan með-
alhita, sem er -f- i,o#.
Ef reiknaður er út meðalhitinn
fyrir þessa þ?já mánuði (okt. nóv.
des.) i einu, þá kemur út, að þetta
þriggja mánaða tímabil hefir verið
hlýjast:
1920 meðalhiti 3,9°
1902 — 3,6°
1908 — 2,<)0
Öonur ár hefir meðalhitinn þenn-
an árstima verið 2,3° og þaðan af
minni.
Þ. Þorlcesson.
Nýlega er hafinn leiðangur til
suður heimskautalanda og eru það
Bretar sem gera hann út. Eru ferða-
langarnir nýfarnir frá Port Stanley
i Falklandseyjum með hvalveiðaskipi,
sem á að flytja þá til Wedell-flóa
á Suðurskautsmeginlandins. Foringi
þessarar ferðar er John L. Cope og
var hann læknir i siðasta leiðangri
Ernest Shackleton. Verða þeir fimm
saman, þar á meðal jarðfræðingur.
Og kvikmyndavélar hafa þeir með
sér til þess að taka myndir af þvi
sem þeir sjá merkilegast. Gera þeir
ráð fyrir að komast á land við
Wedell-flóa i þessum mánuði og
þaðan verða rannsóknarferðir farnar.
Það er ekki tilgangur þessa leið-
angurs að komast til suðurheimskauts-
ins, heldur að rannsaka ýms land-
svæði þar syðra, sem enginn maður
hefir augumj litið áður. Búast þeir
við að verða 18 mánuði í þessum
leiðangri, en þá er svo ráð fyrir
gert, að sent verði skip, með alls-
konar útbdnaði, m. a. flaevélum til
að sekja þá. Með þvi skipi leggur
nýr leiðangur á stað soður og er
gert ráð fyrir að hann verði fimm
ár i ferðinni.
Auk þessa hefir hinn frægi land-
könnuður Sh ckleton ráðgert að fara
í ferð norður i höf og leggja á stað
næsta sumar. En nákvæm áætlun
yrir þá ferð er ekki lögð enn. Verða
þeir með honum í þvi ferðalagi
mennirnir sem hér hafa verið und-
anfarið, Worsley kommandör og
Steenhouse skipsijóri.
LEiHtiúsifljJafnarfipfli.
Pað er ilt að eiga heirna í litlum bæ.
J litlum bæjum eru þriingar götur, lé-
leg híbýli og lágt til lofts í hugum
mannanna. Um litla bæi líður örsjaldan
bjarmi af hressandi hugsunum. par eru
fáir griöastaöir góðum bókum.
I litlum bæjum éru mennirnir því
einatt a'S minka.
Fyrii' því er jafnan ástæöa til aö
geta, þess, og gleðjast yfir því, þá er
einhverjir gerast til þess aö brjóta ís-
inn, og sýna mönnum það sem þeir
hafa gott af aö sjá, og segja þeim það
sem þeir þurfa aö heyra. petta hafa að
minni hyggju nokkrir ötulir menn gert,
meö því aö leika hér leikritið „Almanna
rómur“ eftir Stein Sigurösson.
Höf. er Hafnfirðingur, hefir búið hér
um noltkur ár. Hefir hann áöur fengist
við leiksmíö, og í hitteöfyrra var leikiö
eftir hann hér leikritið „Afltaugar kær-
!eikans“, einkennilegur ogramíslenzkur
leikur, er sýndi viöureign hins gamla
og nýja tíma.
Og nú kemur „Almannarómur".
Höf. hefir leitast við að sýna, hve
voldugt afl almannarómur sé; hversu
ómögulegt er að forðast vald hans. —
Hins vegar sýnir það bjartsýni höf. og
trú á hið góða í manneðlinu, að hann
lætur að lokum sannleikann sigra, og
almenningsálitið skipa sér undir merki
hans.
pað eru einkum tvær persónur, sem
standa manni skýrar fyrir augum, eftir
að hafa horft á leikinn. Dr. Hansen,
hinn vitri góðgjarni maður, sem stendur
eins og klettur úr hafinu, hafinn yfir
alla dagdóma og dægurþras, — og póra
vatnskerling, ef til vill alveg einstæð
persóna í öllu því, sem ritað hefir verið
á íslenzku. Hún er slúðrið, klætt holdi
og blóði. Finst sjálfri hún vera orðvar-
asta manneskja undir sólunni, en spúir
þó eitri og ólyf jan í alt og alla. pykist
aldrei mega staðar nema fyrir önnnm,
en hangir þó öllum stundum og slúðrar.
F.n leikurinn er fyrst og fremst skop-
leikur, og fyndni höf. er öllum kunn,
er séð hafa „Afltaugar kærleikans“.
pað ber líka æði mikið á henni í þess-
um leik og hnútur þær, er hann lætur
sumar persónur sínar rétta himun og
þessum ofur hógværlega, eru ekki svikn-
ar.
Og háðið er gott til þess að hreinsa
til — í litlum bæ.
XJm meðferð einstakra hlutverka er
það að segja, að hún má yfirleitt heita
góð. Dr. Hansen er vel leikinn af hr.
urkkfá etaoinh etaoin shrdlu æyp fm
Jóni B. Péturssyni. Sigrún fóstnrdóttir
ir hans, ung stúlka, er ef til vill helsti
daufgerð og blælítil (ungfrú puríður
Vigfúsdóttir. Jafet næturvörður (hr.
Jón Einarsson) og Halla kona hans
(frú Marín Jónsdóttir) eru og vel leik-
in, einkuin Halla.
Og ekki má gleyma póru. Hún er
ágætlega leikin af frú Guðrúnu Ein-
arsdóttur.
Tómas (Jakob A. Sigurðsson) og
Gunnar stúdent (hr. Gísli Sigurgeirs-
son) voru einnig allvel leiknir. Einkum
var það sýnilegt um hinn síðari, að
hann hafði lagt alúð við hlutverk sitt.
l’m hinn (hr. Jak. A. Sigurðsson) er
það að segja, að gjaman hefði mátt
kenna meiri karlmensku í leik bans. —1
pá er enn að geta porláks, sonar nætur-
varðarins (hr. Kristján Sigurðsson).
Er það grannvitur uuglingur, hávær
Og gasprari mikill og segir margt smell-
ið þó. Ekki er hann sneiddur allri greind
og gerist að lokum drengur góður.
Bæði hðf. óg þeir menn, sem gengist
hafa fyrir leik þessum eiga þakkir
skildar fyrir starf sitt. pað er hressandi
að kóma í leikhúsið í Hafnarfirði, þótt
lítið sé.
Leikhúsgestur.
Erl. símfregnir
frá fréttaritara MorgunblaSsins
Khöfn 21. jan.
Skaðabótagreiðslur Þjóðverja
til Bandamanna.
.. Parísarblaðið Matin skýrir svo frá,
að sérfræðingar bandamanna krefjist
þess, að Þýzkaland greiði þrjá mil-
jarða marka í gulli og vörum á næstu
5 árum. — Þegar Þýzkaland hefir
samþykt þá kröfu fær það fyrst að
vita alla upphæð skaðabótanna. sem það
á að greiða. Til mála hefir komið að
bandamenn veiti Þjóðverjum þær íviln-
anir, að krefjast ekki þeirra kaup-
skipa sem þeir eiga enn eftir að lá'ta
af hendi, en þau hera samtals 300,000
smálestir.
DAGB0K
□ Edds 392112s6*/a = 7 '
Madame Dubarry heitir xuynd sem
Gamla Bio ætlar að sýna í dag og næstu
daga. Var mynd þessi sýnd í þrjá mán-
uði í Kaupmannahöfn. Aðalhlutverkið
leikur hin fræga leikkona Pola Negri,
sem állir muna eftir síðan Carmen var
sýnd. Allir sem sán Carmen hljóta að
mnna hve snildarlega Pola Negrn léysti
hlntverk sitt af hendi, enda er hún orð-
in fræg um allan heim fyrir fegurð
sína og leiklist. Má búast við mjög mik-
illi aðsókn að þessari mynd því þetta
mun vera með bestu myndum sem hér
hafa sést.
Sterling fór 20. (þ. m. frá Khöfn
til Leith og þaðan austur og norðnr
um land hingað til Reykjavíkur. Tek-
ur skipið þingmenn utan af landi í þess
ari ferð.
Jafnaðarmaður svokallaður þykkist
yfir því, í Alþbl. nýlega að Morgun-
hlaðið telur það „miður kvenlegt“ að
kalla ,lýgi!“ fram 'í ræður manna, og
telur kvenfólkið smánað með þessn, og
ætlar að snna ölln upp í kosningabeitu
fyrir B-listann. En líklega verða þær
fremur fáar konurnar, sem vilja bíta
á öngulinn sem vott nm reiði sína yfir
þeirri smánun að orðbragðið skyldi
ekki vera talið kvenlegt!
Gtillfoss fór frá Seyðisfirði í fyrra-
kvöld fullfermdnr áleiðis til Leith og
Khafnar.
Lagarfoss. kom í fyrrakvöld til New
York.
Borg fór í gær frá Vestmannaeyjum
hingað til Reykjavíkur.
Villemoes fer hinn 25. þ. m. frá
Khöfn hingað til Reykjavíkur. Keiuur
skipið við 1 Englandi.
II iienlasam l Hn.
Sigurður Jóliannesson skipstjóri 136 kr.
Sig. Ó. Lárusson sóknarprestnr 400 kr.
Sig. Kristmundsson sjómaður 100 kr.
Skiili Skúlason skipstjóri 160 kr.
Soffía Sigurðsson ekkjufrú 160 kr.
Stefán Jónsson skólastjóri 300 kr.
Stefán Kristjánsson smiður 140 kr.
Sveinb.jörn Bjamason skipstjóri 100 kr.
Sveinn Brýnjólfsson stýrimaðnr 175 kr.
Sæm. Halldórsson kanpmaður 4.300 kr.
Tómas Bjarnason sjómaönr 120 ki.
Tang & Riis verzlun 9.800 kr. Valdi-
mar Jóhannesson verkamaður 140 kr.
Valgrímur Signrðsson póstm. 100 kr.
W. Th. Möller póstafgreiðslum. 260 kr.
porsteinn Brynjólfsson frá Fagradal
100 kr. porvarður Einarsson verkstjÓTÍ
130 kr.
Hér eru talin útsvör er nema 100 kr.
Útsvörin alls rúm 38 þtis. krónur. —
Gjaldendur alls um 230.
Þ]óðmenja8afnið danska er í
húsnæðisvandræðum, þvi viðauk-
ar þeir sem safninu áskotnast ár
lega eru svo rnrfclir, að húsnæði
þess, sem áður var mjög gott er
nú að þrotum komið Var nefnd
manna skipuð árið 1917 til þess
að gera tillögur um nýja safn-
byggingu og befir hún nú skilað
áliti sinu. É'r þar lágt til, að
»Ka8tellet« i Kaupmannah verði
endurbætt og gert úr því Þjóð-
menjasafnshús. — Myndin sýnir
hina nýju safnbyggingu, eins og
verkfræðingar nefndarinnar hafa
gert ráð fyrir að hún verði.
-----O-----
I Stlllsllli
í desember 1920.
Agúst pórarinsson verzlstj. 750 kr.
( Árni P. Jónsson kaupm. 420 kr. Ámi
Snæbjörnsson kaupm. 325 kr. Andrés
Grímúlfsson frá Hrappsey 175 kr. Ant- t
on Christensen lyfsali 2200 kr. Breiða-
fjarðarbáturinn h.f. 800 kr. Ebeneser
Sivertsen snikkari 200 kr. Eggert Egg-
ertsson óðalsbóndi 260 kr. Einar J6-
hannsson skipstj. 175 kr. Einar Vigfús-
son bakari 200 kr. Gísli Gíslason skipstj.
125 kr. Guðm. Guðmundsson héraðs-
Bpuninnjcorti.
Eins og menn muna, brann stór hluti
af horginni Cork á írlandi í fyrra mán-
uði. Hafa ýmsar skoðanir verið uppi
á teningnum um það, hverjir væro
valdir að brunanum. Stjómarheriun
! hefir fullyrt, að eldnrinn hafi komið
upp af völdum Sinn-feina, en þeir
halda því aftur á móti fram, að það
hafi verið gert í hefndarskyni af hálfn
enskra yfirvalda. En alt til þessa hefir
ekkert sannast um það, hvernig eldur-
inn hefir komið upp.
Sagt er í erlendum blöðum, að Cork
líkist nú hæjnm í Norður-Frakklandi
í styrjöldinni. Alstaðar megi líta rjúk-
andi rústir og hranin hús. — 300 byggf-
ingar bruniju og 1200 manns urðu hú»-
viltir. Skaðinn er metinn um 7—11
miljónir sterlingspunda. Fjöldi vá-
tryggingarfélaga, sem þessi hús höfðn
verið vátrygð í, em sögð gjaldþrota.
Og sagðar em mjög slæmar horfnr &
því, að vátryggingarfélög fáist til að
sinna brunatryggingum í frlandi, meö-
| an ekki er fullkomlega stilt til friðar
; þar .
—-------O---------
læknir 1000 kr. Guðm. Gnðmundsson frá
Gvendareyjum 275 kr. Guðm. Jóhanns-
son verkamaður 130 kr. Guðm. Jóns-
son kaupfélagsstj. 100 kr. Guðrún
Bjiimsdóttir ekkjnfrú 100 kr. Gunnar
R. Halldórsson fnlltrúi 300 kr. Hannes
Jónsson dýralæknir 675 kr. Hannes
Stefánsson skipstjóri 150 kr. Hjortnr
Ógmundsson íshússtj. 115 kr. íshúsfélag
Stykkishólms 200 kr. ísleifur Jónsson
frá Dagverðamesi 200 kr. Jónína Jóns-
dóttir ekkjufrú 260 kr. Jón G. Eyjólfs-
son frá Ögri 200 kr. Jón Guðmundsson
veitingam. 250 kr. Jón Magnússon
hafnsögumaður 150 kr. Jón Skúlason
skipstj. 200 kr. Jósef H. Jónsson bókb.
115 kr. Kaupfélag Verkamanna 1500
kr. Kristján Magnússon frá Fögruhlíð
150 kr. Kristmann Jóhannsson skipstj.
175 kr. Kveldúlfur h.f. íshúsið 200 kr.
Magnús Magnússon kaupmaður 280 kr.
Níels J. Breiðfjörð óðalsbóndi 225 kr.
Oddg. Jóhannsson bókhaldari 100 kr.
Oddnr Valentínusson skipstjóri 175 kr.
Ólafur Jóhannsson frá Ólafsey 400 kr.
Ólafur Jónsson vitavörður frá Elliðaey
400 kr. Ólafur M. Sigurðsson snikkari
225 kr. Páll V. Bjamason sýslum. 850
kr. Pétnr Ó. Lárasson bókhaldari 275
kr. Rannv. Jónsdóttir kaupkona 1000'
kr. Rögnvaldur Lárasson skipasmiður I
180 kr. Siggeir Bjömson skipstjóri 100 !
kr. Sigurður Ágústsson bókh. 250 kr.
Hisloli i iaidL
Eins og getið hefir verið nm hér
í blaðinu, stendur til að stofnaðnr
verði háskóli á Jótlandi. Hefir
nefnd manna verið falið að nndir
búa allar framkvæmdir í málinu.
Einstaka rödd í Danmörku hefir
bent á, að fjárhagur landsins væri
ekki á þá lund nú, að tiltækilegt
vari að leggja út í þannkostnað,
sem fylgdi háskólastofnun. En aftur
balda aðrir því fram, og það nafn-
knnnir háskólamenn, að háskóli á
Jotlandi væri ekki einungis æskileg-
u_, heldur og nauðsynlegur.
Á meðal jóskra meðlima þessarar
nefndar, ríkir mjög mikill áhugi á
því að hrynda þessu máli áfram hið
fyrsta. Þó telja sum dönsku blöðin,
að sú eining muni fara út um þúfur,
þegar farið verður að ákveða hvar
háskólinn skuli standa.
Enn þá hefir ekkert verið nm það
itttt af alvöru. Á þeim fundum, sem
nefndin hefir haldið, hafa umræður
aðallega snúist um fjárhagshlið
málsins.
------«----- —