Morgunblaðið - 29.06.1921, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
Jarðarför föður míns Guðbrandar Þorkelssonar fer fram í dag
(miðvikud. 29. þ. m.) kl. 3 e. m. frá Landakotsspítala.
Vigfús Guðbrandsson.
Skrautgripaski'inið
sem danskar konur í Reykjavik færðu drotningunni til minningar
um heimsóknina.
MORGUNBLAÐIÐ
Ritst jórar:
Vilhj. Finsen og Þorst. Gíslason.
Sími 500 — Prentsmiðjusími 48
AfgreitSsla í Lækjargótu 2.
Ritstjómarsímar 498 og 499
Kemur út alla daga vkunar, aS mánu-
dögum undanteknum.
Ritstjórnarskrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1—3.
Auglýsingum er e k k i veitt mót-
taka í prentsmiðjunni, en sé skilað á
afgr. fyrir kl. 4 daginn fyrir útkomu
þess blaðs, sem þær eiga að birtast í.
Anglýsingar sem koma fyrir kl. 12, fá
atS öllum jafnaði betri stað í blaðinu
(á lesmálssíðum), en þær, sem síðar
kema.
Auglýsingaverð: Á fremstu síöu kr.
3,00 hver cm. dálksbreiddar; á ötSrum
stöðum kr. 1,50 cm.
Verð blaðsins er kr. 2,00 á mánnði.
Aígreiðslan opin:
Virka daga frá kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
NORDISK
LIVSFORSIKRINGS A.a. AF 1897.
Líf tryggingar.
Aðalumboðsmaður fjrrir ísland:
Gunnar Egilson
Hafnarstræti 15. Tala. 608.
iUleð e.s. ,lsland‘
fengum wérs
Hálfsigtimjöl
Heilbaunir
Haframjöl
Smjörlíki »OMA«
Bakarasrajörlíki:
»C. C.« & »Tiger«
Palmin »Kokkepige«
Kaffi Rio
Exportkaffi »L. D.«
Strausykur
Csta marg. teg.
Rúsínur
Sveskjur
Eldspitur
Sígarettur & Vindlar
Chocolade:
»Con8um« & »Huaholdn «
Kartöflumjöl
Sagó smá
Hænsnabygg
Bankabygg.
Rúgur.
Hf. Carl Höepfner.
fréttam frá Paris, að Shalinn i Persíu
hafi tilkynt þinginu, að samningum
Persa við Breta væri sagt upp og
nýjir samningar gerðir i staðinn við
Bolshevika og Afghanista.
Hueihbt Itr Mn?
Það sem mest er talað nm nú í
bænum er konungsfjölskyldan og
hvenær Sterling fari héðan.
Að mikið er talað um hina tignu
gesti, leiðir af sjálfu sér. Höfuð-
staðarbúat hafa ekki á hverjum degi
tækifæri til að sjá núverandi og til-
vonandi konnng sinn. En umtalið
um Sterling leiðir einmitt af því.
Fari hann á tilsettum tíma, 2. júlí,
hafa ferðamenn minni tíma en ella
til þess að njóta þess að sjá kon-
ung sinn.
En það er fleira um að vera í
bænum en konungskoman, þó hún
sé merkilegust. Hér stendnr 3 fir
fyrsta landbúnaðarsýningin íslenska,
listasýning, heimilisiðnaðaisýning,
læknafundur og synodus nýlega
lokið. Óverjalega margir menn eru
komnir til bæjarins í margbieyttum
erindagerðum. En erfitt er að finna
menn að máli nú og ljúka erindum
sínum. Menn eru á hverfanda hveli
og finnast ekki. Ferðamenn kvarta
nndan þvi, að ná mönnum til við-
tals. Segja þeir mýmargir, að fari
Sterling 2. júlí, muni þeir verða að
fara án þess að hafa full not af
ferðinni.
Það virðist þvi sjálfsagt, að för
Sterlings sé frestað um nokkra daga.
Eimskipafélagið mundi græða á
þeini frestnn. Þá mundu fara marg-
filt fleiri með skipinu en mnnu gera
2. júlí. Og það virðist sanngjarnt,
að nokkurt tillit sé tekið til allra
þeirra feiðamanna, sem nú eru hér
gestkomandi og mundu fara með
ólokin erindi sin, fari skipið
2. júli.
Morgunblaðið flytur þessa beiðni
samkvæmt ósk fjölda ferðamanna.
•0-
Loks ns kom regniðl
Bændurnir höfðu beðið þess með
óþreyju. Kornið stóð á akrinum og
skræln.ði af þurki. Öllum gróðri
var að verða hætt. Það hafði held-
ur ekki, svo að kalla mætti rignt i
fullan mánuð. Sifeldir þurkar, —
brennandi hiti, þó með svolitlum
sunnan- eða austankalda um mið-
bik dagsius, sem gerir það að verk-
um, að þá er verandi úti, í hinum
djúpu, heitu götum stórborgar-
innar.
Kaupstaðarbúinn elskar sólina og
þurkinD, en þó kemur það fyrir, að
hann verður leiður á þessu, og verð-
ur það á, að óska komu regnsins.
Og einmitt svo var þessu farið nú.
Kaupstaðarbúarnir þnrftn á regni að
halda, til þess meðal annars að
vökva skrautgarða sína, því ávöxt-
um öllum var að verða hætt, og
svo til þess að hreinsa loftið og
aftra ryki. — Og rykið er eflaust Versti
óvinur borgarbúanna, það þyrlast
upp og fyllir öll vit, og það marg-
faldar vinnu og fyrirhöfn konunnar
og þjóuustustúlkuanar, það smýgnr
inn nm gluggann, sest á alla muni
og fyllir öll föt bóndans eða »herr-
ans« svo að aldrei er fiiður — enga
hvild að fá, ekki að eins stundar-
fjórðurtg.
Þessir þurkar að staðaldri hafa
lika ýms önnur óþægindi í för með
sé«, en skrælnun jarðargróðans, ryk
og þessháttar; í kjölfar þeirra hér
fylgja oftast þrumur og cldingar.
Þessi Bois’.vismi náttúrunnar veldnr
þó sjaldan kaupstaðarbúum miklum
skaða eða óþæginduro; þeim eru
þrumur og ljósagangurinn miklu
fremur áaægja, víst mest af þvi, að
þeir vita sig nokkurnveginn óhnlta
fyrir þessum ærslagangi náttúrunn-
ar. — En sveitabóndanum verður
þetta oft dýrt, — já, stundum ó-
bætanlegt tjón. Hús hans brennur,
börn, skyldmenni eða vinnuhjú,
ýmist máske verða fyrir eldingunni
og deyja — eða það kemur líka fyr-
ir að fólk brennur inni. Skepnur og
hey brenna til ösku. Kemur það
fyrir, að bóndinn stendur eftir með
tvær hendur tómar, hús og áhöfn
öll brunnin af völdum eldingar-
innar.
Siðan á föstudag 3. þ. m. hafa
brunnið 25 bæir á Sjálandi, og fúlk
eða skepnur farist meira eða minna
á flestum þessnm bæjum.
Hver hefir sinn djöful að draga.
íslendingar hafa eldgos og jarð-
skjálfta, sem á öllnm tímum hefir
i för með sér haft meiri eða minni
skaða. Þessu hafa Dauir ekki u. ikið
af að segja, jarðskjálftar eru sem
betur fer sjaldgæfir hér, en þrumur
gera hér títt mikinn skaða. Áð hér
brennur svo oft af völdum þeirra,
má eflaust að miklu leyti kenna
h num alkunnu hálmþökum, sem
hér tiðkast á bóndabæjum.
Eg hygg að Danir ferðist mikið,
einkum þó heimafyrir, enda er afar-
hægt að ferðast landið þvert og endi-
langt. Járnbrautir svo að segja um
alt og ágætur hjólavegur. Enda eru
reiðhjól mikið notuð hér í landi af
ungum og gömlum einkum þó innan-
bæjar hér i Kaupmannahöfn, og sé
gott veður á sunnudögum má sjá
menn i löngum lestum leggja út úr
bænum á reiðhjóli. Oft má sjá fjöl-
skyldumann reiða svolítinn anga
í þar til löguðum poka fyrir aftan
hnakkinn. Nú eru farnar að tíðkast
körfur með einu hjóli og eru þær
svo festar við bjólhestinn (á hlið-
inni. Er þetta ágætt fyrir fjölskyldu-
menn, sem að eins eiga nm tvent
að velja, annaðhvort að láta kon-
una sitja heima eða hafa barnið með.
Með þessn er hnúturinn leystur.
Þessi karfa kostar hér 75 kr. — A
þennan hátt geta menn ferðast til-
tölnlega ódýrt i skóginn og notið
þar hvíidardagsins, og hins heilnæma
lofts, A járnbrautarstöðvum standa
menu í löngum röðum og biða þess
með óþreyju að fá keyptan farmiða
og þeir eru rifnir burt eins og kjöt
eða brauð af hungrnðum. Og fá
miklu færri en vilja. Þó hefir það
sem af er sumrinu, ekki verið eics
mikil eftirspurn eftir þessum sunnu-
dagsferðum, eins og áður fyrri. Fólk
hefir ekki lengur peninga til þess
að ferðast. Það verður, hve nauðugt
sem því er, að húka inni í bænum,
og úa þá og grúa allir opnir garð-
ar og svæði af fólki, fullorðnum og
börnum.
í suœarleyfinu fara menn lengri
ferðir hjólandi eða með járnbrant-
inni. Nú, siðan Danir fengn aftur
Suður-Jótland, er ferðinni heitið
þangað.
Þegar ódýrara verðnr aftur að ferð-
ast með járnbrautunum og úr rakn-
ar vinnuleysinu, eykst aftur ferða-
mannastraumurinn. Og kyrsetan og
oægjusemin á nú enganveginn við
Kanpmannahafnarbúann. Hann verð-
nr að vera á flugi og ferð, og má
ekki þurfa, að neita sér um neitt,
hvorki mat, klæði, drykk né ferða-
lög; annars finst honum lífið súrt,
og ekki þess vert að lifa þvi.
Þorfinnur Kristjánsson.
-0-
Viðfal
við fjármann Graenlandsstjómar,
hr. L. Hvalstte.
í tilefni af þvl, að fjármaðnr Græn-
landsstjórnar dvelur i Khöfn nú í vor
hefir fréttaritari vor í Khöfn gripið
tækifærið til þess að spyrja hann um
fjárræktina á Grænlandi, sem rekin
er með íslensku sauðfé.
•í- *
*
Hvernig gengur sauðfjárræktin?
Spyrjum vér.
Hún hefir gengið vel að þessu,
vanhöldin verið sáralítil. Eg hef raun-
ar ekki verið á Grænlandi í vetur.
Veturinn befir verið þar harðnr, eD
nú hef eg fengið bréf nm að alt hafi
gengið vel.
Hafið þér Skrælingja til að gæta
fjárins meðan þér eruð hér?
Já, þeir eru ágætir fjárgeymsiu-
menn, fóthvatir, sjónglöggir ogyfir-
leitt fljótir til að skynja. Eg hefi
altaf nokkra Skrælingja mér til að-
stoðar við að gæta fjárins.
Gengur féð sjálfala?
Já, það er að segja, að við nöfum
hús handa því og við gefum því
stundum þurkaða loðnu og þara, en
eg get ekki sagt að við höfum neitt
hey. Það er erfitt að fá nokkurt hev,
þar sem eg er. Við gefum ekki fénu
af þvi það þurfi fóður •— við höf-
um Hka látið fé ganga alveg sjálfala
og það hefir gefist alveg eins vel —
en fjárræktarstöðinni er ætlað að vera
skóli, er kenni Skrælingjum sauð-
fjárrækt, og J)á er aðalatriðið að kenna
þeim að fóðra fé, svo þeir þurfi ekki
að missa það, ef eitthvað ber út af.
Tilgangurinn er að gera sauðfjárrækt
að auka-atvinnu fyrir Sicærlingja þann-
ig, að hver veiðimaður geti haft
20—30 ær jafnframt því sem hann
stnndar fiskveiði og selveiði; en það
er ekki stefnt að því að gera þá að
fjárræktarmönnum í eiginlegum skiln-
ingi, hvort sem nú synir þeirra, sem
nú fá féð, verða fjárræktarmenn.
Hvað er margt fé á Grænlandi
nú? spyrjum vér.
Um þúsund, og svo koma lömb-
in í vor.
Alt í sauðfiárræktarstöðinni ?
Nei, 2—300 eru i stöðinni. Hinu
hefir verið útbýtt til Skræliugja.
Stöku Skrælingjar hafa nú um 100 ær.
Eru ekki landbúnaðarskilyrðin betri
inni í fjörðunum?
Nei, það er misskilningur. Besta
og safamesta grasið er út á eyjum
og annesjum. Inst inni i fjörðunum
er jurtagróðurinn hálf sviðinn af þurk.
Ef gras er slegið þar þarf ekki að
nika það, því það er þurkað áður
en það er slegið.
En hvernig er það miðfirðis?
Eg vel segja að best sé undir bú
um miðja fiiðina — þar er óendan-
lega frjósamt og þar nam Eirikur
rauði land. Nú hugsum við að fara
að bvggja gömlu íslendingabygðirn-
ar með skrælingjum. — En hví er-
uð þið íslendingar að hugsa uffl
Grænland? Það er svo miklu betra
á lilandi! Ált það land sem hægt er
að breyta í akur á Grænlandi er ekU
nema lítið brot af því sem hægt
að plægja á íslandi.
Jú, en á Grænlandi eru útigangs-
: hagar fyrir milljónir af saoðfé og
öðrum búpeningi? I norðlægu sum-
| kö,ldu landi eins og íslandi — að
höfnm aldrei heldnr hugsað oss mikla
akurrækt á Grænlandi, en gömln
túnin, sem eru rudd og girt, ætti að
mega rækta?
Já, þau ætti að mega rækta, en
þau eru ekki ætid sérlega stór.
Þér sögðust nota loðnu til fóðurs?
Já, við ausum henni upp með háf-
um að vorinu, en við höfum einnig
til fyrirdráttarnet. Loðnan liggur i
þéttri kös uppi við fjörur. Hún er
fyrirtaks kraftfóður og stendur ekki
að baki kraftfóðri, sem menn kaupa
hér á 42 kr. pokann, og að sama
skapi er hún hundódýrt fóðnr. —
Við hellum úr háfunum á klappirn-
ar, látum hana liggja í 2 daga, snú-
nm henni, látum hana liggja i aðra
2 daga, og þá er hún þur. Við lái-
um hana svo í poka og flytjum hana
heim. Hún er sáraódýrl
Er þang við Grænland? Er sjóf'
inn ekki of kaldnr til þess?
Nei, nei, fjörurnar eru fullar tS
þangi. Það er ekki þang, sem rekur,
heldur .grær á steinunum og lifir I
besta gengi.
Einnig inni í fjörðunum?
Ji, já, þar eru allar fjörur fulla(
af þangi, en féð þarf þeirra ekki, þ^
heiðabeitin er nóg.
Hvernig er veðráttan, miklar þokrr'
Nei, engar þoknr.
Rigningar?
Já, veðráttan er raild og hlý "
likust því sem er á Suður-lslandi-^
En hví eruð þið Islendingar að bo£síl
um Grænland? það er svo
betra á íslandi.
Haldið þér að það geti verið satt’
Þad á að opna Grænland
eftip 10 -15 ár.
! því ólöstuðu — borgar jörðin illa
eða alls ekki vinslu og rækt. Vér