Morgunblaðið - 05.08.1921, Blaðsíða 1

8. árg., 230. tbl.
Ffistuftaginn 5. ágúst 1921.
ísafoMarprentemiöja hJC>
Hér með tilkynnist vinum og ættingjum fjær og nær að okk-
ar elskulega máðir ekkjan Ingibjörg Jóhanna Jónsdóttir frá Dýra-
firði andaðist í gær að heimili dætra sinna Laugaveg 20 B.
Jarðarförin ákveðin siðar.
Kristín Dahlstedt.
H. BENEDIKTS50N & CO.
H&fum fyrlrliggjandi s
Sildar og fiskinidursuðu
frá
Norcanners Ltd., Stavanger.

■nm Gamla Bíó mmmamm
Venöetta
Sjónleikur frá í Korsika í 5
þáttum.
Aðalhlutverkið leikið af
hinni frægu leikkonu
Pola Negri.
Þetta er mynd sem vakið
sem vakið hefir mikla eftir-
tekt um allan heim, er efnis-
rik og afarspennandi frá
byrjun til enda.
Börn fá ekki aðgang.
Sýning kl. 9.
Ungur hestur9
töltari, til sölu, upplýsingar hjá
Ola Asmundssynl
múrara
Vonarstrœti I.
Qengi erl. myntar.
Khöfn, 3. ágúst.
Sterlings pund . . 23.76
öollar 6.47
Mörk . . — 8.X0
Sænskar (krónur) . . . — 133 75
Norskar OO 00 » 4 O
Fr. frankar S0.2S
Svissn. frankar . . 108.50
Lirnr 28.00
Pesetar 84.2S
Gyllíni 201.75
(Frá Verslunarráðinu).
Mmjrini
í timariti utanrikisráðan. danska
frá 15. júlí er útdráttur úrskýrslum
ræðismanna Dana i Þrándheimi og
Stafangri um atvinnulífið i strand-
héruðum Noregs á árinu 1920.
Segir þar að árið hafi yfirleitt ver-
ið erfitt í þeim héruðum. Hin al-
öienna peningakreppa i álfunni, harð-
*ri samkepni annarstaðar frá, erfið
ífurðasala, langvint verkamannastrið
Og aukin kaupgjöid hafi ásamt áfram-
haldandi verðhækkun á erlendum
vörum og verðfalli á norskum gjald-
eyri valdið deyfð og doða i öllu
^iðskiftalífi og atvinnulifi. Mörg
^naðarfyrirtæki hafi orðið að minka
^iönukraft sinn meira eða minna og
sötti að hætta atvinnurekstri. At-
v|onuleysi hafi þvi verið töluvert,
e*ttkum í lok ársins. T. d. hafi að
^eðaltali verið i Þrándheimi ,318
^sækjendur um hver 100 atvinnu-
0g i Stafangri 326,
isWeiðarnar hafa átt erfitt upp-
, r ttar> þrátt fyrir miklar styrkveit-
tngar frá ríkinu til áhalda- og olíu-
at>pa, alls 8,630,000 kr. — í byrj-
un ársins hafi útlitið verið glæsilegt
fyrir farmenskuna, helsta atvinnuveg
Norðmanna. En þegar í maí hafi
orðið breyting á þessu til hins verra
og siðan hafi alt farið versnandi það
sem eftir var ársins. Flutningsgjald
hafi um vorið verið á kolum frá
Austur-Englandi til vesturhluta Nor-
egs 50 —70 kr. á tonn, en í áts-
lokin 12—14 kr. og komist niður
í 10 kr. Afleiðingiu sú, að útgeið-
armenn flutningaskipanna hafi lagt
þeim upp. Mönnum teljist svo til,
að a/B hluti af verslunarflota Noregs,
sem nú er 2,7 milj. tonna, liggi
aðgerðalaus, mest í erlendum höfn-
um. Arið 1920 megi skoðast sem
lok þeirrar »gullaldarc, sem heims-
styrjöldin hafi skapað fyrir norska
farmensku. Vegna hinna háu flutn-
ingsgjalda i byrjun ársins urðu þó
flutningstekjur ársins alls 7—800
milj. kr., en voru 1915 töluv. hærri,
900—1000 milj. kr.
í niðursuðuiðnaðinum kom upp
deila milli vinnuveitends og verka-
manna, sem hafði þær afleiðingar
að vinna hætti, en af því leiddi aft-
ur að sjómenn gátu ekki selt þang-
að afla sinn, svo að stöðvun varð á
fiskveiðunum. Þetta lagaðist fyrst
er komið var fram á baust, en þá
var besti aflatiminn um liðinn. Þó
aflaðist allmikið síðustn mánuði árs-
ins. Útflutningi niðursuðuvaranna
var haldið uppi eftir megni, einkum
til Englands og Ameríku. Til Banda-
ríkjanna voru fluttar á árinu niður-
suðuvörur írá Stafangri einum fyrir
25 milj. kr. Nú sem stendur er þó
salan í Bandaríkjunum erfiðleikum
bundin. Það er kvartað um, að
norsku vörurnar séu ekki vandaðar,
ekki vel frá þeim gengið, og þær
dýrar. Niðursnðuverksmiðjurnar i
Kaliforníu og Mainc gera sér lika
alt far iim að fá norsku vörurnar
tollaðar. Ált útlit á þvi, að norsku
niðnrsuðuverksmiðjurnar eigi fyrir
höndum hart stríð við erlenda keppi-
nauta, Bandarikjamenn, Portugalla
og einkum Japana. A stríðsárunum
komu ýmsar erlendar verksmiðjur
niðursuðuvörum sinum á heimsmark-
aðinn fyrir tiltölulega lágt verð og
vilja nú halda þar velli. — Á árinu
1920 hafa ýmsar norskar niðursuðu-
verksmiðjur hætt störfum alveg, aðr-
ar hafa dregið úr þeim og nokkrar
hafa afskrifað hlntafjirupphæð sina
um helming. Líkt er að segja um
ýmsar af síldarolíuverksmiðjunum.
Fyrir landbúnaðinn norska hefir
árið 1920 ekki verið meðalár. Þó
hefir heyfengur um alt land verið
góður. Kornvöxtur og rótarávaxta
hefir verið mjög mismunandi í þér-
uðum landsins, kartöflur sumstaðar
nærri i meðallagi, en annarstaðar
langt nndir þvi, svo sem á Roga-
landi alt að 60% undir meðallagi.
Fyrir timbursöluna hefir árið 1920
verið meðalir. Timbnrverðið var
stigandi mikinn hluta itsins og eft-
irspurn mikil. í júní varð stærsti
skógarbruni sem menn vita til að
átt hafi sér stað i Noregi, í Ytri-
Reindalnum. Hæst var timburverðið
i nóvember, en fór þi að falla
hröðum skrefum. Líklegt, að skóga-
eigendur verði að liggja með mikið
af afurðum sinum vegna fallandi
verðs á kolum og koksi.
\
' i. : 'u-rO*....
Vaxtalækknnin.
Um afstöðu íslandsbanka-stjórnar-
innar til vaxtalækkunarinnar, höfum
vér enn leitað oss upplýsinga. Höf-
um vér beðið bankastjórana um að
gera grein fyrir istæðum til þess,
að Islandsbanki hefir ekki verið sam-
taka Landsbankanum um að lækka
forvextina að svo stöddu og eru
ástæðurnar þessar:
Islandsbanki býst við þvi á hverri
stundu að hin fyrirhuguðu lán í
Englandi og Danmörku komist í lag
og að mikill hluti lánfjárins verði
yfirtekinn af bankanum. Á hinn bóg-
inn er algerlega óvist nú hver endan-
leg lánskjör verða og meðan svo
stendar getur bankinn ekki tekið
ákvörðun um breytingu á vaxta-
kjörum.
Svo sem kunnugt er hafa dönsku
bankarnir ekki fylgt siðustu vaxta-
lækkun Englandsbanka, en vaxta-
lækknn sú, sem varð í Danmörku
fyrir mánuði siðan, 5. jálí, hefir til-
tölulega litla þýðingu fyrir íslands-
banka vegna þess, að litill hluti af
starfsfé bankans er lánsfé úr dönsk-
um bönkum.
Forvextir Nationalbankans danska
er 6 °/0 og íslandsbanki greiðir
dönsku bönkunum 7 ®/0 af lánsfé
sinu hjá þeim.
^ (W>.,----
Caruso látinn.
Símskeyti barst blöðunum í gær
um það, að hinn heimsfrægi söng-
vari Enrico Caruso væri íátinn og
að banamein hans hefði verið krabba-
mein í maganum og brjósthimnu-
bólga. Fréttin kom til Kaupmanna-
hafnar frá Neapel, en ókunnugt er
hvar Caruso hefir verið þegar hann
andaðist, þó sennilegt sé að hann
hafi verið á ítaliu.
Eigi verður um það deilt, að
Caruso hafi verið langfrægasti söng-
vari heimsins. Hann var ítalskur
bóndasonur, fæddur 25. febr. 1873
í Neapel. Lærði hann að syngja
hjá kennurunum Lambertí og Con-
cone og varð nafn hans fyrstkunn-
ugt er hann söng i óperunni La
Traviata á söngleikahúri i Neapel
árið 1896 og enn viðkunnari varð
hann i Milano fyrir söng sinn í La
Boheme árið 1898. Arið 1903 fór
hann til Lundúna og söng i Covent
Gardens, en árið eftir fór hann til
Ameríku og hefir sungið þar að
kalla á hverju áii síðan, bæði víðs-
vegar um borgir Bandarikjanna en
þó einkum i New York við Metro-
politan-operuna þar. í stærri höf-
uðborgum Evrópu söng hann öðru
hvoru, en til Norðnrlanda kom hann
aldrei. Höfuðborgir Norðnrlanda
höfðu eigi ráð á að fá hann. Leik-
húsin þar voru of smá til þess að
þau gætu staðist við að gjalda kaup
það, sem Caruso setti upp. Þvi
enginn söngvari hefir verið jafn dýr-
seldur og hann, hvorki fyr né siðar.
*—a. • ■■■
Söngskemtun.
Péturs Jónssonar hin síðasta tókst
prýðilega vel. Þótti mörgum Pétur
syngja betur a köflum þá en nokkru
sinni áður.
Húsið var ekki alveg fult og má
það undarlegt heita, þar sem þetta
var síðasta tækifærið til þess að
heyra Pétur syngja, ef til vill i
nokkur ár, þvi eigi er vist að hann
komi aftur heim í bráð.
En eigi voru kveðjurnar daufari
fyrir það. Aheyrendurnir klöppuðu
Áreiðanlega sú fallegastaog
fjölbreyttasta náttúrufegurð-
ar mynd, sem hér hefir sést.
Sjónleikur í 5 þáttum
eftir
J. W. Williamson.
Aðalhlutverkið leikur
Alma Ruebens.
Mjög skemtileg mynd og
vel leikin.
Sýning kl. 8Va«
Gosdrykkir
reynast best frá
Kaldái
honum óspart lof í lófa eftir hvert
lag og varð hann að endurtaka sumt
og syngja aukalög að siðustu.
Pétur fór í gær með »GulIfoss«
áleiðis til Darmstadt. En þar er
hann ráðinn í vetur til þess að
syngja i operum.
m
----HS-^-
f
Eftir cand. polit. Jón Dúason.
H.
Framh.
Tvennar wertídir.
Hvað er hægt að gera? Þótt
hægt væri að benda á úrræði, mundu
menn þá sinna þeim ? Mundu menn
ekki eins og strúturinn stinga höfð-
inu niður i sandinn og þverskallast
við að sjá eða heyra virkileikann ?
Þessu er raunar logið upp á strút-
inn, en getur það þó ekki verið
satt á íslendinga?
Litum á hvernig fiskveiðum lands*
manna er hagað.
Útgerðin er siunduð með botn-
vörpungum, hreyfiskipum og hreyfi-
bátGm. Hreyfibátarnir ern svo litlir,
að þeir eiga erfitt með að flytja sig
mcð fiskigöngnnum, og eru því mest
staðbundnir. Á vetrarvertið stunda
botnvörpungar, hreyfiskip og þeir
hreyfibátar, sem til þess ná, þorsk-
veiði við Suður- og Vesturland.
Vertíðin er úti í lok maímánaðar.
í júni geta botnvörpungarnir faiið
eina ferð með ísfisk til Englands,
en hreyfiskipunum verðnr lítið úr
tímanum. 15.—20. júli byrjar sild-
sildveiðin við Norðurland, fyr við