Morgunblaðið - 15.09.1921, Page 1

8. árg.f 265 tbl.
Fimtudaginn 15. september 1921.
laafoldarprenUmiCja h.f.
Gamla Bíó »«■—««
Cfilhigs ðSl
■ itói; Sjónleikur í 5 þáttum
Vel leikinn og afarspennandi
Aðalhlutverkin leika:
William Desmond
°9
Betty Campson
sem allir kannast við úr
myndinni Kraftaverkin sem
sýnd var i Gamla Bió í sum-
ar.
Sýning kl. 9.
Erl. símfregnir
frá fréttaritaxa Morganblaðsms.
Khöfn 13. ágiist.
Stjórnin i Bayern segir
af sér.
Frá Berlín er simað, að ráðuneyt-
!ð i Bayern hafi sagt af sér. Er
btiist við, að stjórnarskiftin mcni
^eröa til þess, að ósamkomulagið
ttlilli Bayernbúa og alríkisstjómar-
ihnar í Berlín minki í bráð.
Vcrkföll i Frakklandi.
Símað er frá Paris, að í fjöl-
^örgum baejum viðsvegar um Frakk-
tand hafi skollið á verkföll, og stafi
Þau af launalækkun þeirri, sem orð-
hefir í ýmsum atvinnugreinum.
Mannfallid i Litlu-Asíu.
I orustanum við Angora hafa
^rikkir mist 18 þúsand maona, en
Íyrkir 12000. Hafa Grikkir því
'átið undan siga vestur á bóginn.
^amsœri i Konstantinopel.
í Konstantínopel hafa menn kom-
Ist fyrir viðtækt samsæri af Tyrkja
tofu. Ætluðu samsærismeun að
^°tna setuliði Baadamanna i opna
stjöldu og tortima því.

fe|*éf frá Italíuv
Eftir Siqfús Blöndal.
Af snndrunginni leiddi margt ilt
snmt gott. Smárikin ítölsku voru
misjöfn að stærð og fólks-
lölda. Sum urðn voldug þegar tim-
’Jhir liðu, eius og t. d. Feneyjar,
^eapel og Sikiley, og enn siðar
r6ttioate, kjarninn í konungsríki
sem kent var við Smdiniu og
I ^oia-ættin réð fyrir, sem svo að
t, _unum auðnaðist að safna öllum
ítaliu í eina heild.
Oft var það að samkeppni smá-
leiddi til andlegs fjöis og
^^ingar, viðsvegar nm landið.
8allinn var, að lengst af voru
strið og óeitðir í landinu milli
Cement
frá
er nú komið
Þeir sem ætla að kaupa eða hafa fest kaup á
cementi hjá okkur ættu að taka það i dag eða á
morgun á Hafnarbakkanum.
H. BENEDIKTSSON & CO.
Simnefni ,Geysirc Simi 8 (tvær línur)
............. NYJA BIO -1| ...............
Ungfiíiin frá Stambul
Sjónleikur í 7 þáttum. Aðalhlutverkið leikur
Iriscilla Dean
Mynd þessi er ákaflega einkennileg og fögur með köflum,
Efni hennar margbrotið og áhrifamikið, og leikendur ágætir,
sérstaklega Iriscilla Dean, sem er ein með fegurstu kvik-
myndaleikkonum heimsins, og er þetta fyrsta mynd sem
hún leikur í.
Sýning i kvold kl. 8'/t
wiiTMrr-—■ T" n.iiiriiiiii—iin—111 ■— ■ 1 .. 1
Hattabúðin.
IVIeð næstu skipum koma
ódýpin og fallegir hattar.
ríkjanna innbyrðis, og annað það að
mörg þeirra og á endanum flest,
komust undir yfirráð úlendra þjóð-
höfðingja, sumpart voru þau hrein
skattlönd, eins og t. d. Suðar ltalía
var um hrið skattland Spánar, Fen-
eyjar og Langbarðaland skattland
Austurrikis, og sumpart settu ná
granna-stórveldin ýmsar útlendar
höfðingjaættir til valda í ítölskum
smárikjum, og sjálfstæði þeirra rikja
var þá oftast nær ekki mikils virði.
ítðlum sveið þetta og sárnaði, og
bestu menn þjóðarinnar i ýmsum
iöndum gerðu hvað eftir annað til-
raunir til að laga þetta og fá kom-
ið á rlkjasambandi eða helst heildar-
riki, en það tókst fyrst á síðari hluta
nítiándu aldarinnir.
Meðferð Austurrikismanna á íröl-
um var alveg hroðaleg, litlu skárri
en meðferð Spánverja á sinum tíma.
Bestu og göfugustu menn þjóðar-
innar voru oft hneptir i fangelsi
árum satnan fy.ir litlar jem engar
sakir, ef þeir voru grunaðir um að
vera of þj'ðræknir. ált var fult af
njósnarmönnum og lögreglnmönn-
um. Embættismannastéttin var yfir-
leitt óþjóðleg, og kirkjan yfirleitt i
nápu sambandi við hma. Mútur
voru algengar og þegar svo loks
cýja heildarríkið Italía komst á stofn,
sjálfstætt, var það ekki litið erfiði
fyrir höndum, að kippa ðllu i lag.
Lög og venjur voru allólík i ýms-
um ríkjunum, Og viða kunnu menn
breytingunum illa. Svo var annað.
Þó menn vildu losna við útlenda
ánauð kunnu menn, einkum Suður-
ítalir, ekki alt af við að láta Pre
montinga og Langbarða og Toska
ráða yfir sér. En kjarninn í nýja
rikinu voru einmitt þan fylki. Em-
bættismenn þaðan voru settir i hér-
uðin með gamla sleifarlaginu, og
áttu oft fult i fangi. Mörg af smá-
rikjunum höfðu haft miklar ríkis-
skuídir, sem nýja heildarrikið varð
að taka að sér. — Svo þurfti að
ieggja járnbrautir og akvegi, byggja
skóla, spítala og hús iyrir stjórnar-
völd, pósthús og simastöðvar, mynda
nýjan her og flota — alt þetta kost-
aði ógrynni fjár, og var því engin
furða að fjárhagut ítaiiu fyrst fram-
an af væri slæmur. En á einum
mannsaldri tókst að laga fjárhaginn
allvel, og um aldamótin 1900 var
hann kominn í sæmilegt horf og
ítalskir seðiar teknir með gangverði
gulls. Nú eftir heimsstríðið hefir
komið mikill afturkippur, og um
tfma í vetur sem leið var italska
líran komin langt niður fyrir gnll-
verð. En hún hefir talsvert hækkað
siðan, og italskir og útlendir fjár-
málamenn, sem eg hefi heyrt um
þetta tala, eru allir á þvi, að Ítalía
muni ná sér tiltölulega fljótt eftir
stríðið þrátt fyrir þá ógurlegu blóð-
töku og efnatjón fyrir rikið og ein-
staka menn sem af því hefir leitt.
Eu það er mjög langt fri þvi að
gömln meinin frá áþjánaröldunnm
séu enn full-læknuð. Víða er enn
tortrygnin gegn embættismönnum,
og sumstaðar ekki að ástæðulausu. Á
Sikiley er hreint og beint myndað
leynifélag (Maffia) sem berst móti
auðmönnum og embættismönnum
og hjálpa hver öðrum, og á oft í
brösum við lögreglu og hermenn.
Stjórninni hefir ekki tekist að út-
rýma þessn félagi, og það eru varla
likindi til að það takist fyr en hag-
ur' alþýðunnar i þeim rikishluta er
stórum betri en nú.
Kappið Imilli gömlu smáríkjanna
sin á milli leiddi meðal annars til
þess, að víða um landið komu npp
sjálfstæð mentaból; i borgum sem
nú eru lítt þektar en hafa á mið-
öldunum eð^ siðar um tíma verið
aðsetursborg einhvers smáríkishöfð-
ingja, eða þá um tima verið sjálf-
stætt litið þjóðveldi, sjást enn oft
dýrlegar hallir, kastalar, kirkjur og
listasöfn, sem borgarbúar oft setja
sóma sinn í að vernda og viðhalda
eftir megni. Sumstaðar eru enn til
gamlir háskólar og visindafélðg I
borgnm, sem nú eru afskektar, —
oft frægar stofnanir á sinum tima,
og sumar af þeim (t. d. háskólarnir
í Bologna og Písa) ennþá með tals-
verðum blóma. Andlegt lif ítala er
engan veginn bundið við höfuðborg
þeirra, eins og t. d. á sér stað i
Danmörku, Noregi, Frakklandi og
viðar. Þannig eru t. d. stærstu bóka-
útgefendur ítala alls ekki í Róm,
heldur í Flórens, Túnin og Milano.
I Bologna og i Basi, Livorno og
Palermo ern lika stórir bókaútgef-
endur, sem gefa út sumir dýrmæt
HRRflLDUR 10H0HHE55EH
(áður verslun Kristjáns Þorgrímssonar)
Kirkjustræti 10.
mm
Með ‘e.s.j Botníu hefi ég fengið^nýjar vörur með
nyju verði jfrá ’flnker Heegaard A.s.
Eru nú til:
Ofnar, Elðavélar, Þvottapottar,
Hreinsunarrammar, Gufurammar, Rör, Ristar,
Hringir (á elðavélar), Steinar, Leir o. m. fleira.
Alt
fyrsta
flokks
vörur.
Hrrrldur -Iohfihhesseh
Sími 35. — Símnefni: Askevolö.