Morgunblaðið - 15.10.1921, Blaðsíða 1

8. árg.y 291 tbl.
Laugardaginn 15. oktöber 1921.
ísafoldurpmiituaiCja kJC,
wmmmm, Gamla Bíó ■hmhi
Nýjasta Henny Porten
mýnd.
iFimlailll
Afarskemtilegur garaanleikur
í 5 þáttum.
Aðalhlutverkið leikur:
Henny Porten
Það er langt aíðan að hér
hefir sést jafn góð og skemti-
mynd og þesai og er efalaust
mynd sem öllum likar.
Sýning kl. 9.
2 bifreiðar til sölu.
Af sérstökum ástæðum vil eg selja bifreiðar mínar (Willys six
model 89 og Overland model 90); eru i góðu standi. Lágt verð.
Gunnar Sigurfinnsson
Hittist kl. 8-9 síðd.
Aðalstræti 9. Sími 973.
Versl. BRCIÐABLIK
hefir nýlega lækkað verð á öllum sínum vörum. Þessvegna best
að spyi’jast fyrir um verð áður en fest eru kaup annarstaðar.
Munið að versla í Breiðablik.
H.f Kveldúlfur hefur til sfilu:
2 „Divanar“
til sölu með tækifærisverði i Austurstræti
8 (ísafold) uppi. Einnig 2 „Divanteppi*.
Eri. símfregnir
frá fréttaritara Morgunblaðsins.
Nýtt og gamalt timbur. Tré frá 4X4” til 10X10”. Borð frá
frá 1X4” til 1X8”. Battinga 2X4'/*”. Táin tjöruhamp Hart
asfalt. Lumppappa. 1 nýjan baðofn. Girðingastólpa sívala o. fl.
Alt með tækifærisverði.
Semjið við Vilhj. Ingvarsson Suðurg. 20. Heima kl. 12—l1/*
og eftir 6. Talsimi 183.
Khöfn. 13. okt.
Örlög Efri-Schlesíu.
Frá Pails er símað: Alþjóða-
sambandsráðið lauk í gærkveldi
omræðum sínum um skifting Efri-
Sehlesíu og undirritaði endanlegar
tillögur sínar um það mál. Var
sendiboði síðan sendur til Paris’
með tillögurnar til forseta æðsta
ráðs bandamanna, Briand forsæt-,
isráðherra. í Frakklandi virðast
menn vera á þeirri skoðun, að yf-
irráðið geti samþykt og staðfest
tillögur alþjóðasambandsráðsins
án frekari umræðu, en hinsvegar
virðist, að Eng'lendingar muni
krefjast þess, að æðsta ráðið verði
kallað saman til þess að ræða
málið og að fulltrúar Breta muni
halda því fram þar, að nauðsyn-
legt sé að héruð þau, sem ski'ft
verður stjórnarfarslega, verði
framvegis látin haldast óskift
í fjármálalegu tilliti.
Tillögur alþjóðasambandsráðs-
ins vei’ða birtar almeuningi þegar
þær hafa verið sýndar stjórnum
Póllands og Þýzkalands.
Tilslökun í skaðabótakröfunum.
Símað er frá London, að á fundi
ráðuneytisins breska í gær thafi
vei'ið til umræðu tillögur til breyt-
ingar á fyrirkomulagi skaðabóta-
grciðslunnar frá Þjóðverjum til
Breta.
-------0------—
og sjálfstæðismál Islands
í „Tilskaeren“ eru að koma út
brjef, sem f'arið hafa milli Björn-
■stjerne Björnson, meðan hann var
ritstjóri í Bergen, kringum 1870,
:0g daliskra hjóna, sem búa í K-
höfn, Gottfreds og- Margrete Rode,
og er það sonur þeirra, Ove Rode,
fyrv. ráðherra, sem birtir brjef-
in. í þessum brjefum er m. a.
minst á Island og stjórnmáladeil-
una við Dani á þeim árum, og
verður sagt hér nokkuð frá þeim
köflum brjefanna. B. B. er sýni-
lega nákunnugur þessum hjónum
og hefir verið mikil vinátta milli
þeirra og Björnsonshjónanna.
1 brjefi, sem B. B. skrifar Mar-
grete Rode 15. febr. 1871 talar
hann mikið um afstöðu sína til Dan-
merkur og Dana og má sjá á því, að
þau hafa áður látið hann heyra, að
hann mundi missa vinfengi í Dan-
mörku vegna afskifta sinna af ís-
landsmálum, þ. e. greina um þau,
sem birst höfðu í blaði hans. Hann
segir í brjefinu, að frá skólaárum
sínum hafi sjer fundist saga Dan-
merkur eitt af því lítilfjörlegasta,
sem liann hafi lesið. En svo kom
bann til Danmerkur, varð hrifinn
af Grundtvig og eignaðist þar marga
vini. Hann sagðist líka hafa trúað
á samnorrænu eða skandinavisku
stefnuna, og samlrvæmt því hafi
hann krafist þess, að Sljesvík væri
hjálpað (1864), sömiú. að ýfirráð-
um Svía væri útrýmt í Noregi, og
nú einnig að Islandi væri hjálpað.
Skandinavastefna C. Plougs finst
honum vera of sjerdönsk, ekki al-
norræna, segir, að eftir sinni reynslu
sje alnorræna stefnan ekki til nema
hjá Rosenberg og fáum öðrum, þar
á meðal Gottfred Rode. Hanh segir
að sjálfstæðiskröfum Noregs sje
elcki svarað með öðru en háði og
hatri, þar á meðal af Ploug. Og þeg-
ar hann svo taki málstað íslands,
sem enn lúti einvaldsstjórnarfyrir-
komulagi, sje rjettindalaust, fái
ekki gert út um stjórnmálaafstöðu
sína og fari á mis við þá hjálp, sem
aftur gæti hafið landið á ný, þá
telji menn sig í fjandmannaflokki
Danmerlcur, og jafnvel Grundtvigs-
sinnar geri sig seka. í þeim misskiln-
ingi. Þrátt fyrir það, þótt jeg væri,
þegar hættan vofði yfir Sljesvík,
eini maðurinn á Norðurlöndum, sem
krafðist samnorrænnar hjálpar, seg-
ir hann, og þrátt fyrir það, að jeg
liefi fengið hinn nors-norska æskn-
lýð Noregs svo langt á leið með
mjer í því máli, að hvað svo sem
stjórnin liefði ályktað, þá hefði
hann komið í hópatali undir stúdent-
anna stjórn — þá fleygja menn
mjer nú í ruslakistuna eins og út-
slitnum skildingi, sem ekki sje leng-
ur gjaldgengur til veltu í dönsku
landi, og af þessari ástæðu hafna
menn nú ritverkum mínum. Ef
þetta er ekld smásálarskapur, þá
veit jeg ekki hvað smásálarskapur
er.......Þegar jeg sá, er jeg las
ræður þeirra Lehmanns og Kriegers,
að Danmörk ætlaði að fara með ís-
land eftir lögfræðilegum hefðarregl-
um, þá var jeg ráðinn í því, hvað
gera skyldi: taka á kýlinu, kreista
út vessana; annars yrði úr þessu,
einmitt þessu, ólæknandi sjúkdóm-
ur. Allur norsk-norsld æskulýður-
inn, þ. e. a. s. allur okkar æskulýður,
mundi aldrei til eilífðar, meðan ekki
væri komið sáttum á við Island, fá
nokkra trú á Danmörku, eða því,
að Danmörk ætti að takast inn í
norrænt samband. Því hef jeg skrif-
að, og afleiðingarnar hafið þið sjeð :
norsk-norski æskulýðurinn er fyrir
áhrif stúdentanna, sem jeg hef stýrt,
orðinn að skandinövum, en með
hóflegri, heilbrigðri stefnuskrá. Tím
inn skapar það sem ávantar, þ. e.
a. s. örlög íslands.....Jeg verð
að þola danskan misskilning fyrir
þetta, eins og jeg hef áður orðið að
sætta mig við sænskan misskilning.
En af vinum mínum, Grundtvigs-
sinnum, þoli jeg hann ekki. Þá hef-
ur smásálarskapurinn fengið svo
takmarkalaust ráðrúm, að jeg skeyti
ekkert um Danmörk framar. — Og
nokkru síðar í brjefinu segist hann
víkja aftur að íslandsmálnnnm
undir eins og bráðabirgðalausn hafi
wmmmmmmmmma^m Nýja blö mwmm^mmwmmmm*
Ivar hlujárn
Sjónleikur í 3 þáttum, eftir samnefndri skáldsogu aem allir
kannast við, eftir bre>ka skáldið
Walter Scott.
Einnig verður sýnd hin ágæta mynd
Hrói Höttur
sem flestir munu einnig kannast við.
Þessar myndir ættu allir að sjá.
Sýning kl. 8l/a
náðst í Sljesvíkurmálunum, eftir að
friðarsamningar sjeu gerðir (milli
Þjóðverja og Frakka). Ef Krieger
tekur þau ekki upp, segir hann, ef
Danmörk, vegna nokkurra þúsunda
dala, lætur þetta land, sem öldum
saman hefur sætt illri meðferð, vera
án frjálslegrar stjórnarskipunar, án
efnalegrar hjálpar í stórum stíl, nú:
þá tek jeg málið upp frá annari hlið,
þá verður ísland að verða norskt,
almennir fundir hjer og atkvæða-
greiðsla þar. Hjer eru þegar komin
á samtök og sambönd, sem eiga að
framkvæma þetta undir eins og sá
rjetti tími kemur. Yinir mínir í
Bergen eru þegar byrjaðir að draga
landið þangað. — íslandsmálin eru
besti mælikvarðinn á danskan skand-
ínavisma, frjálslyndi og þjóðernis-
tilfinningu. Ef Danmörk kemst eins
illa út úr þeim málum og Sljesvíkur-
málunum, þar sem hún hvorki skifti
eftir þjóðernum nje sjálfstæðistil-
finningu, þá væri illa farið.Drottinn
minn góður, þótt kröfur íslands
sýnist harðar, hvað gerir það, þeg-
ar um er að gera að bæta dálítið [
fyrir aldalanga illa meðferð, sem
Danmörk hefur grætt á, beinlínis og
óbeinlínis. En hef jeg heyrt nokkra
danska rödd taka málstað íslands?
Nei!!! Hvað ert þú að skifta þjer af
þessu? segið þið, kæra M. og G.
Rode. En þetta er nú tilvera mín.
Sameinuð Norðurlönd, skipulega,
andlega, rjettlátlega, það er tak-
mark minna verka, þegar um er
að ræða það stærra, sem í þeim
liggur, og ef þið takið það frá
mjer og vísið mjer á smámunina,
þá fellið þið það hús, sem jeg bý
í o. s. frv.
í svarbrjefi frá Gotfred Rode
(marts 1871) er sagt, að B. B.
geri of mikið úr því, að menn
láti óánægju með stjórnmálafram-
komu hans koma niður á ritverk-
um hans. En ef menn nú í Dan-
mörku væru verulega óánægðir
með þig út af þessu og gætu ekki
vei gleymt þínum íslensku afrek-
um, segir þar, væri það þá í raun
og veru svo undarlegt? Hann seg-
ir, að B. B. hafi ekki tekið vin-
gjarnlega, heldur •hranalega í mál-
ið. og' einmitt tekið þar á, sem
sárast var viðkonm, og á þar við
Suður-Jótland. Hann hafi með húð
og hári gefið sig á vald annars
málsaðilans,jafnvel þótt hann viti,
I að meðal íslendinga sjálfra sjeu
liýkomið
afaródýrt
Trawlgarn
Blásteinn
Barkalitur
Karbít
Krít mulin
Gólflakk
Menja
Terpentina
E dhúslampar
Lampaglös
Brennarar 6”, 8”, 10”, 14”, 15”
og 20”.
ódýrast í
UMfanluoinni jnusif"
Hafnarstræti 1.
Sími 817.
Munið eftir
fataefna útsölunni á hinum nið-
sterku norskunnu tauum okkar.
í fötin kostar frá kr. 26,00 alt
að kr. 58,00
Hið isl. Nýlenduvöpufélag
Klapparstig 1. Sími 649.
sáttfúsari menn. Hann hafi átt
kost á, að lieyra einnig þeirra
skoðanir, en hafi ekki viljað það.
Ekki geðjast G. R. heldur að þvi,
hveruig B. B. talar um C. Ploug
í þessu sambandi og segir, að
hann sje bafður fyrir rangri sök.
0
Konsúll Breta.
Asgeir Sigurðsson stórkaup-
maður, sem um undanfarin 14 ár
hefir gegut ræðisinannsembætti
Breta hér í bæ sem ,,vice-konsúll“
hefir nýlega verið skipaður kon-
súll með konunglegri útnefningu
hans hátignar Bretakonungs. Og
alveg nýverið hefir hann verið
sæmdur heiðursmerkinu „Officer
of the British Empire“ (O. B. E.)
í viðurkenningarskini fyrir vel
unnið embættisstarf.
Yér höfum það fyrir satt, að
konsúll Ásgeir Sigurðsson vildi
fá Bretastjórn til þess að senda
hingað sérstakan ræðismann. Starf-
ið væri orðið svo umfangsmikið og
margvíslegt að það veitti ekki af