Morgunblaðið - 18.11.1921, Qupperneq 2

SfQfcOUNBLAÐIÐ
Hustjórar:
ViXlij F'insei. og Þorst QíslsaO'
IVlunið eftir
íataeiiiíj uiáo.uaui á hinuoi mö-
ateiku uorskuuiiu tauum okkar.
í fotai koaar Irá kr. 2(5,00 aít
að kr. 5» 00
Hiö isl. Nýlenduvörufélag
Klappaisu^ 1. Siaii (540.
Allir velkomnir.
Vernðið heilsu barnanna
með þoí að gefa þeim
GLAXO öaglega
úr grein mirmi og alstaðar siitið
úr sambandi það er saman á. Eg
læt mér nægja með að endurtaka
það, er eg sagði í fyrri grein
minni, að gengið sem nú er manna
á milli lýtur alveg sömu lögum
og opinhera gengið og getur því
ísl. króna fallið nú þrátt fyrir það
þótt gengið sé ekki viðnrkent.
Þeir, sem halda, að hægt sé að
hefja ísl. krónuna með því einu að
gengið, ákveði hver einstaklingur
er erlenda mynt hefir til söiu, eru
auðtrúa. Það er einmitt meiri
hætta við það, að genginu sé
haldið niðri á ísl. krónu með þessn
móti, því enginn vill kaupa ísl.
krónn hærra en menn hugsa að
gengið yrði við skráningu krón-
unnar. Menn mundu heldur vilja
á gull“. Hér ber mér og hr. J.
Laxdal aðeins eitt á milli, og það
er: að hann talar um ástandið eins
og það var, en eg tala um það eins
og það er. Gulltryggingin í ís-
h ndsbanka. hefir engin áhrif á
gengi seðlanna, þegar þeir eru
óínnlej'sanlegir með gul'li. -— ís-
Lindsbankaseðlar eru nú sem
stendur engar ávísanir á gull,
þótt það sé prentað á seðlana, og
hvorki eg eða hr. J. L. getur sagt
hvenær seðlarnir verða innleystir
ineð gulli.. Eftir kenningum hr.
J. Laxdals ætti enginn gengis-
munur að eiga sér stað, axmar en
sá, er altaf hefir verið og flutn-
ingskostnaðurinn á gnllinu tak-
markaði, og ættu því allar þær
myntir, er trygðar eru með gulli,
að hafa gildi það, er þær. höfðu
fyrir stríð. Nei, gullið er nú sem
stendur úr sögunni sem „regu-
lator“ á gi'eiðslnjöfnuðinn, og
með gengi peninga er nú átt við
seðlana óinnleysanlega með gulli.
Þetta ætti hr. J. L. að vita, sem
nú á sæti í nefnd þeirri, er um
mál þetta fjallar.
Eg ætla að leyfa mér að spyrja
hr. Laxdal að einu:
Hvers vegna er gengismunur á
sænskri, norskri og danskri krónn,
þegar allar þessar myntir eru
tiygðar með gnlli og eftir sömu
reglnm?.
Á öðrum stað í „samtalinu"
kemst hr. Laxdal í mótsögn við
sjálfan sig. Þar segir hann, að fs-
iandsbankaseðlar séu seljanlegir,
ef niaður vilji láta þá fyrir nógu
lítið, t. d. 50 aura krónuna (niið-
að við danska?). Mér er óskiljan-
legt að hr. Laxdal mundi vilja
hafa vaðið fyrir neðan sig.
Á öðrum stað segir ritstjóri
Vísis, „að keppa verði að því að
„baktjaldagengið“ og verðfallið
á isl. krónunni hverfi úr sög-
unni“. Þetta er göfugt markmið
er Vísir setur þar, og náist það
getum við snúið blaðinu við og
boðið Dönum ca. 50 aura í þeirra
kiónu, því „verðfallið“ á ísl. kr.
hverfur ekki úr sögunni fyr en
við höfum „normal1 ‘ -gengi við
Bandaríkjadollar.
Síðast endar ritstj. Vísis þessa
grein sína með því, að mér sé
nckkuð sama hvort ísl. króna
standi lágt eða hátt ef hún aðeins
verði skráð opinberlega. Hvar
hefi eg sagt það? Eg hefi einmitt
bent á það, að opinber skráning
krónunnar sé fyrsta skilyrðið fyr-
ir því, að krónan geti stigið, en
hvort hún verður hærri eða lægri
en dönsk króna varðar mig ekk-
ert um. Við hana miðar ritstjóri
Vísis en eg ekki.
Hr. Jón Laxdal.
Svo birtir Morgunblaðið „sam-
tal“ við hr. Jón Laxdal, stór-
kaupmann.
Síðari hluti „samtalsins“ er
svar við nokkrum atriðum greinar
rrinnar um gengismálið.
Hr. J. L. furðar mjög á þeim
skrifum, sem ekki er óeðlilegt,
samkvæmt skilningi hans á M.
krónu. Sárast svíður hr. J. L.
það, að eg skuli voga mér að
segja, að verðmunur geti átt sér
stað á íslenskri og danskri krónu.
f grein sinni segir hr. Laxdal:
„Mönnum finst ekik óeðlilegt að
seðlar íslandsbanka og þjóðbank-
ans séu í sama verði, vegna þess
að hvorirtveggja þessara seðla eru
tryggðir með sömu mynt. Hvorir
tveggja þessara seðla eru ávísanir
selja íslandsbankaseðla fyrir hálf-
virði móts við danska krónu, ef
hvorirtveggja hefðu í rann og
veru sama gildi. Eg hefði haldið
að hr. Laxdal væri meiri kaup-
maður en svo.
Niðurstaðan hjá hr. Laxdal hlýt
ui- að verða skökk, þegar for-
senda sú, er hann byggir á, nefni-
lega að ísl. króna sé gullkróna,
er skökk. Og vil eg því leyfa mér
af beina ummælum hans sjálfs
um mína skoðun á ísl. krónu aft-
ur heim til föðurhúsa, að „öllum
mönnum ineð nokkumvegin heil-
brigðri skynsemi hlýtur að verða
það ljóst, að kenning hans er
villukenning“. Og þegar hr. Lax-
dal aftur talar um það, að skild-
leiki dönsku og ísl. krónnnnar
liggi í því að við höfum sam-
eiginlega mynt við Dani, gleymir
hann því sama og áður, að nú er
ekki rætt um gull eða silfurgengi
heldur aðeins gengi á óinnleysan-
legum bankaseðlum. fslensk og
dönsk króna eru því ekki skyldari
hver annari nú, heldnr en sterl-
ingspundið eða dollarinn. Eins og
eg hefi tekið fram, segir hr. Lax-
dal að íslensk króna muni seljan-
leg fyrir 50 nra. Hvers vegna
ttkur hann 50 aura til dæmis?
Það er grýlan er andstæðingar op-
inbers gengis nota, og segja að
krónan muni falla við opinbera
skráningu. Þá hefi eg betri sam-
bönd en Laxdal og get selt ísl.
krónu mína á um 80 aura, miðað
við danska.
Síðast í „samtali“ sínu talar hr.
Laxdal nm skráninguna og kemst
að þeirri niðuratöðu, að bún yrði
þýðingarlaus „eins og hér til hag-
ar“. Eg sé ekki að hér hagi til
öðrnvísi en annarstaðar, að því
xrndanteknu að við höfun ekki
kauphöll. Því gæti þá ekki skrán-
MORGUNBLAÐIB
ingin farið fram í þjóðbankanum
af þar til kvöddum mönnum?
Annars kemur óþægilega í ljós
misskilningur hr. Laxdals á gildi
skráningarinnar, er hann heldur
að „yfirfærslur“ mundu ekkert
lagast við skráninguna. Eg veit
el<ki til þess að á „yfirfærslum“
standi í þeim ’löndum sem pening-
ar eru skráðir, og það eru nú öll
menningarlönd nema í.sland. Hver
er ástæða hr. Laxdals fyrir því,
að þetta yrði á annan hátt hér?
Gengi peninganna við opinbera
skráning kemur uaðvitað hér sem
annarstaðar til að grundvallast á
framboði og eftirspurn, sem aftur
er komið nndir skuldastofnun og
innleggi erlendis.
Eg sé enga ástæðu til þess, að
óltast það, að opinber skráning
'irtist öðruvísi hjá oss en annars-
staðar. Eitt kæmi samt til þess að
va’lda dálitlum óþægindum, og það
er, hversu lengi símskeyti eru á
leiðinni milli íslands og útlanda,
og að gengismunur sá, er iðulega
kemur fram á milli skráningar-
staðanna komi trauðla að notum.
Það er svo að skilja, sem hr.
Laxdal og fleiri álíti að með vald-
boði einu sé hægt að halda gengi
myntanna háu. Eg ætla ekki að
svara því, en það er eg viss um,
að Rússar mundu vilja borga
þeim vel fyrir ef þeir gætu sýnt
þeim fram fram á það.
IJorten Ottesen.
Hötum nýfengið
mikið úrval af fataefnum ennfremur loðhúfurnar eftir-
spurðu (ekta skinn)
Andersen & Lauth
Kirkjustræti 10,
Karföflus*
ódýrastar og bestar sel eg í heildsölu og smásölu
Morten Ottesen.
EDAGBÖK.E- Danssýning
fllEnsa acadEmica.
Stjórn Mötuneytis stúdenta
bauð á miðvikudagskvöldið sem
leið ráðherrunum, kennurum há-
skólans og blaðamönnum að skoða
húsakynni sín í Lækjargötu 2, þar
sem áður voru afgreiðslustofur
Morgunbl. — Nú eru þar orðnar
miklar breytingar. í allstórum sal,
sem prýddur er málverkum eftir
sumíi af bestu málurum okkar,
eru mörg smáborð, eins og gerist í
kaffistofum, og er salurinn þaunig
út búinn inilli máltíða, en meðan
þær fara fram, eru þau sett sam-
an og gerð úr þeim langborð. —
Innar af þessuni sal er eldhúsið
og þar í stór eldavél, sem bæði
er notuð til eldunar og bitunar.
Er hún pöntuð eftir sérstakri fyr-
irsögn og einstök í sinni röð, keypt
af Har. Jóhannesen, og þykir
reynast vel. Hún hefir með hitun-
artækjunum kostað 1400 kr. fyrir
utan uppsetning, og eyðir nú kol-
um fyrir 3 kr. á dag bæði til eld-
unar og herbergjahitunar. En fyr-
ir utan salinn og eldhúsið eru
þarna tvö herbergi, skrifstofa og
bókaherbergi.
Oestunum var boðið til kaffi-
drvkkju, bauð formaður stúdenta-
fél. Vilhj. Þ. Oíslason þá vélkomna
og þakkaði háskólaráði og lands-
stjóm fyrir þann styrk, sem þan
hefðu veitt fyrirtækinu. En þeir
háskólarektor og, atvinnumálaráð-
herra, svöruðn og óskuðu fyrir-
tækinu góðra þrifa.Kom það fram,
að það væri ekki einasta hngsun-
in, að stúdentum sparaðist fé við
þetta fyrirtæki, heldur og að þama
ættu þeir ætíð opinn samkomu-
stað. Eins og áður er sagt, verður
þarna milli máltíða kaffistofa og
hafa einnig eldri stúdentar að-
gang að henni.
Porsætisráðherra fer áleiðis til K-
hafnar með Botníu í úag. Er að lík-
indum væntanlegur heim aftur fyrir
jól.
Forkaupsréttur hefir bænum verið
boðinn að hálfu erfðafestulandinu
Meistaravelli ásamt húsum, fyrir 12
iþús. kr. Fasteignanefnd hefir lagt til,
að forkaupsréttinum væri hafnað.
Byggingarlóðir. Sótt hefir verið um
leyfi til bæjarstjórnar til að breyta
í byggingarlóð 522 ferm. bletti úr
erfðafestulandinu Efraholtsbletti, gegn
því að 20% af kaupverði þess, kr.
500 greiðist í bæjarsjóð. Easteigna-
ntfnd hefir lagt til að þetta verði
veitt.
Skautasvellið og Ansturvöllur. —
Nefnd sú í bæjarstjórninni, er fjall-
aði um beiðni Skautafélagsius um
skautasvellsgerð á Austurvelli, hefir
svarað því erindi svo, að hún treysti
sér ekki til að mæla méð því, að
svellið verði gert á Austurvelli vegna
vatnsskorts, en mælir aftur á móti
með að félagið fái að gera svell á
Tjörninni sunnanverðri, og ennfremur
leggur nefndin til, að gert verði al-
menningsskautasvell á Tjörninni norð
anverðri.
Slökkviliðið. í hinu nýja frumvarpi
til fjárhagsáætlunar fyrir Reykjavík
1922, eru laun slökkviliðsstjóra, vara-
slökkviliðsistjóra og varaliðs áætluð
32,000 'kr., en laun aðalslökkviliðsins
7 þús. kr.
Varðmennirnir og vatnið. Eramveg-
is er ætlast til, að varðmennirnir á
slökkvistöðinni, 6 að tölu taki að sér
opnun og Iokun vatnshananna í bæn-
um, og að vatnsveitan greiði 2,400
kr. upp í laun varðliðsins. Ennfremur
er gert ráð fyrir Iþví að sjúkrabif-
reiðin greiði 2,000 kr. upp í la/un
þess.
Vatnið. Vatrusmæla er ásetlað að
kaupa á næsta ári fyrir vatnsveit-
una og á að setja þá upp ú fisk-
þvottastöðvum og annarstaðar þar
sem mikið vatn er notað. 80 þús.
kr. er áætlað að vatnsskatturinn
nemi næsta ár.
Rafmagn til Hafnarfjarðar. Raf-
ljósanefnd Hafnarfjarðar hefir farið
fram á það við bæjarstjórn og raf-
magnsstjórn hér, hvort Hafnarfjarð-
arkaupstaður geti fengið keypt sem
svarar 50 hestöflum til ljósa. Raf-
magnsstjóra hefir verið falið að gera
tillögur um málið.
Rafmagnsstjórn hefir samþykt að
greiða ekkju Einars Stefánssonar,
sem lést við vinnu 1 þarfir rafveit-
unnar, slysatryggingarupphæð þá, er
hann var trygður fyrir, 6000 kr.
Til þurfamanna innansveitar, er á-
ætlað á næstu fjárhagsáætlun kr.
243,800,00. Er það til eldri og yngri
þnrfamanna, fátækralækna og greftr-
unarkostnaðar.
Vísitala dýrtíðaruppbótar á launum
Sig. Guðmundssonar og
Lillu Eiriksdóttur
verður haldin í Iðnó sunnudaginn
20. nóv. kl. 8 síðd Verða þar
sýndir allir nýtízku dansar.
P r o g r a m :
1 One-step
2. Fox-trot
3. Hesitation-Vals
4. Missisippi-trot
5. Chong
H 1 é
6. Serfenata
7. Jazz
8. Miami-Vais
9. Dardanella
10. Tango
P 1 a 8 t i k: Sýnd af nokkrum
smámeyjum.
11. Pussy-trot
12. Honululu-Vals
12 Salome
14. Le Bicot
15. Maxixe-bresilienne
Hlé
16. Bumble Petrus
17. WiederzeheM
18. Brighton-Vals
19. Tulip time
20. SHIMMY
TEMPTATION RAG.
Húsið verður opnað kl. 7‘/s.
Aðgöngumiðar verða seldir í Iðnó
frá-kl. 12 á h. sunnudag. Hefst
stundvíslega kl. 8.
G l u a
dyr og tröppur seljum vér
ódýrast á Norðurlöndum. Að-
eins 1. flokks vörur úr gufu-
þurkuðu efni.
Skrifið eftir' verðiísta.|;|H
O. Bjorheim & Sönner
Stavanger Norge.
fS

fastra starfsmanna bæjarins er á-
kveðin 241 og eru laun þeirra áætluð
/, næsta ári með tilliti til jþess.
Fjölgun lögregluþjóna. Lögreglu-
stjóri hefir farið fram á það, að lög-
regluþjónum verði fjölgað um 7.
Ejárhagsnefnd bæjarstjórnar hefir þó
ekki gert neinar tillögur um f jölgun
þtirra á fjárhagsáætluninni.
Gullfoss lá í Vestmannaeyjvm í gær
og mun koma hingað í dag.
Goðafoss var á Akúreyri í gær.
Kolafarm hefir Dnus-verslun ný-
lega fengið. Heitir skipið „Uno“ sem
með hann kom.
Blíðuveður var á Akureyri i gær.
En nndanfarna daga hefir verið þar
rcsatíð.
Áttræð verður í dag ekkjan Marg-
rét Illugadóttir á Bræðraborgarstíg 15