Morgunblaðið - 13.01.1922, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Það er byrjað á 2 í srinni d'álk-
unum og lagt saman niður eítir,
uus 'lieimingur af tölu baruanna
er fundinn. Nú þarf einn 5 til þess
að fullkomna töluna 10, þannig:
10=2-)--4+3 og 1 af 5.
Þá er einn hafður af teljara
og 5 að nefnara og bætt við 13,
þanníg er: miðtala =13+VG=13,2
Þess ber að gæta, að fyrsta
tiappan nær frá 0 og upp að 0,99,
önnur frá 1 og upp að 1,99 o. s.
frv. Miðtalan er þvlí einkunn þess
barns, er hefir jafnmörg börn fyr-
ir neðan sig og ofan. Biukunn
bekkjarins er saana og miðtala.
Þegar búið er að finna einkunn
allra bekkjanna, er farið að bera
þær saman við ákvæðismörkin.
Misskilningur er það, að halda að
ástand skólans hjer hafi verið bor-
ið saman við skólaástand einhvers
hluta Ameríku, því að fjölda-
margir skólar þar komast yfir
ákvæðismörk. Ákvæðismörkin eru
þau stig, sem meðalbarni er ætl-
að að ná með meðal kenslu og
skólaástandi.
Ákvæðismörkin eru þessi:
Tala rjettra dæma, sem börnun-
um er ætlað að ná í hverjum bekk :
í III. 13, IV. 18,5, V. 24, VI. 28,5,
VII. 31, VIII. 33.
Þess skal getið, að. ekki voru
scmu dæmin notuð við miðsvetrar-
prófið og vorprófið. Því síður
voru búin til önnur dæmi af handa
hcfi. Hvorugt þarf að gera, því
t ! eru tvær tegundir af mæli-
k arðanum, og var notuð sín í
hvort skiftið, eru dæmin önnur á
þeim er síðar var notaður, en
j; fn þungir eru báðir.
Framh.
-------o-------.
Utanför 1921.
Bftir Guðm. Hannesson.
Frh.
Niðri í dalverpinu er, töluvert
uudirlendi grasi gróið. Þar er söng-
skáli á miðjum völlunum og leik-
ur þar mikil hljóðfærajsveit á 'á-
kveðnum tímum. Jeg var svo hepp
inn í þetta sinn að hitta á þessa
ókeypis , hljómleika fyrir fólkiS.
Aðal-hl jómleikasveitin „spilaði ’ ’
að vísu vel, en miest þótti mjer
varið í að 'heyra stóran hermanna-
flokk, í hinum kynllega pilsabún-
ingi Háskota, leika á belgpípur.
Var það alt næsta einkennilegt,
mennirnir, búningurinn, hljóðfær-
in og söngurinn en öf langt mál
að lýsa því. Óllum þessum mikla
pípublæstri fylgdi ferlegur trum-
liusláttur, og sýndust mörg bar-
eflin á lofti hjá trumbuslagaranum
þar sem eitt var. Þessir pípublástr-
ar menn voru svo snarsnúnir og
borubrattir að undrun sætti og
flaug mjer í hug, að sigurinn í
ófriðnum mikla kynni að eiga ein-
hverin þátt í öllum þessum her-
mannareigingi. Það er svo sem
sjálfsagt, að dalverpið var þakið
af fólki í alia vega litum búning-
um, sem þusti saman til þess að
hlusta á hljómleikana. Voru þar
eflaust saman komnar nokkrar
þúsundir manna, og fögur sj'ún að
sjá yfir allan grúann í sólskininu
og sumarblíðunni ofan úr kastala-
hlíðinni. Innan um þetta bjandað-
ist svo ómurinn af pípublæstri og
trumbuslætti Háskotanna og borg-
arniðurinn neðan úr Princess-
street.
Útjaðrar og umhverfi. Það er
til lítils að ætla sjer að lýsa mik-
\
ilHi borg og' merkilegri í stuttu
máli, síst fytir þann, sem er lítt
kunnugur. Jeg skal aðeins geta
þess, að Háskóliim liggur ekki
hema spöl frá Prinoass-street og
nokkúui o'far í bænum. Hann ræð-
ur yfir mörgum og miklum bygg-
ingum. Læknaskólmn einii er svo
stór bygging, að hann myndi al-
g'erlega bera ítvík ofurliði. Það
var auðsjáanlega ekki lítið af als-
bonar Austurlandallýð, Japönum
og þvílíku, sem þar var á rölti.
Sækja þeir eins og Ikunnugt er
mentun sína víðsvegar um lönd
og líklega ekki síst til banda-
manna sinna Bretamia, en læikna-
skólinn í Bdinborg er talinn
fremstur í sinni röð í öllu Breta-
veldi. ,
Til þess að komast út úr glóandi
hitanum í borginni (um sunnudag
sem við dvöildum þar) fór jeg
með dóttur minni og syni, sem
er sjómaður á sumrum á Gullfossi,
t að hinni miklu brú við Forth-
fjörðinn. Voldugir flutningsbílar,
sem tó'ku 30—40 farþega, gengu
látlaust allan daginm þessa léið
og tókum við far með. einum
þeirra. Bílar þessir voru ágætlega
úr garði gerðir, mteð góðum, þægi-
legum sætum og þó óbrotnir.
Veitti þeiim svo Ijettilega að fara
með allan farminn, að mjer lá við
að halda, að Sarnbon læknir frá
Ijumdiinium, er var imleð okkur á
Gullfossi, he’fði rjett að mæla er
hann hjelt því fram, að júrn-
brautir væru alstaðar óþarfar á
íslandi, því bílar gætu ágætlega
komið í þeirra stað, jafnVel við
flutning á þungavöru. Það fyrsta
sem fyrir augun bar, er bíllinn
strikaði út úr miðri borginni, var
hversu húsin tóku að lækka í lofti.
Marglyftu himihhrjótamir hurfu
bráðlega og í stað þeirra komu
raðir af tvílyftum vingjamleg-
um ihúsum þar som hvert heimili
hafði sínar útgöngudyr og alt sitt
'fyrir sig, en auk þessa fjöldi af
sjerstökum húsum einstakra
ma+na með skrautgörðum um-
hverfis. Hastarlegt þótti mjer það,
að sumar nýju húsaraðirnar af
sambygðum húsum , sem líklega
hafa verið bygð nýlega í húsnæðis
leysinu, voru þannig gerðar, að öll
húsin, vora eins. Heila húsalengjan
var blátt áfram sama húsið í mörg
um útgáfum. Þótti mjer mikil
furða, að Skotinn skyldi gera
slíka smdkkleysu, því hvað góð
sem húsafyrirmyndin er í sjálfu
sjer, verður gatan í heild-
inni afskaplega fábreytileg og
leiðinleg. Jeg hefi reyndar sjeð
þetta áður í Edinborg á öðrum
stað, en það bætir ekki úr s'kák.
En hvað sem um þetta er þá var
það augl.jóst, að nú forðast Skot-
ar að byggja marglyft íbúðar-
hús, þó lengi hafi þeir vanist þeim
Annars eru húsin lág víðast í
ens'ku löndunum eins og sjá má á
því að 7 menn búa að meðaltali í
sama húsi í Lundúnaborg. Annars
er það nú löngu viðurkend regla
(um öll siðuð lönd, að tvent beri
borgarstjóranum fyrst og fremst
að sjá um: að lóðir fyrir Ifbúðar-
hús sjeu ódýrar og hækki sem
minst í verði og hinsvegar að
hver fjölskylda háfi sitt hús fyrir
sig, einlyft eða tvílyft. Það er
margsannað, að. húsin og húsa-
leigan verði ekki dýrari með þessu
móti og heldur ekki þurfa götur
að leggjast eða verða dýrari ef
bygt er í sambygðum röðum. Jeg ins gœtti líti‘5 hjer, því að innflutn-
held að borgarstjórnin í Reykja- ingshöftin hjálpuðu mönnum til að
vík sje eina undantekningin í heim selja sínar dýru vörur, og almenn-
inum, steim ekki sýnist vita þetta, ingur fjekk ekki notið þeirrar verð-
því hún héfir fúslega leyft að lækkunar, sem orðið hafði á erlend-
byggja marglyft hús, og látið sjer um mörkuðum. Það var hverju
á sama standa, hversu braskað væri mannsbarni ljóst, að innflutnings-
með lóðirnar, enda eru þær núkomn- höftin hjeldu við sligandi dýrtíð í
ar í óhæfilegt verð í slíkum kot- landinu. Þá fengu landsmenn að
bœ á hala veraldar, sem Reykjavík súpa seyðið, af höftunum, og ættu
er. Og háu húsin, sem gnæfa upp á þeir háfleygu framfaragarpar ekki
stöku stað, bera bæinn ofurliði og að eiga upp á háborðið, sem bjóða
óprýða hann um langan aldur.. þjáðinni slík ,,bjargráð“ oftar.
Jeg skal ekki þreyta meun á því Þótt ekki sje nú lengra um liðið,
að lýsa vandlega Forthbrúnni, sern og afleiðing haftanna enn í fersku
er eitt af heimsins furðuverkum. minni, vill Tíminn þó byrja á nýjan
Brúin gengur vfir heilan f jörð, þó leik, en dýfa árinni dýpra í og leggja
mjór sje, og er smíðuð úr risavöxn- aigert aðflutningsbann á allan þann
um stálhólkum. Stöplarnir eru varning, sem ekki er „bráðnauðsyn-
hlaðnir neðan frá mararbotni, en legur“.
svo hátt er undir brúarbogana milli Þag er ekki einhlýtt að athuga a8_
þeirra, að siglutrje stærstu sldpa eins áhrif þau er aðfiutnmgsbanni
koma hvergi nálægt þeim. Hafa
Bretar ágætt herskipalagi þar inni
í firðinum, en fyrir fjarðarmynnið
girtu þeir í ófriðnum með ramgerðu
stálneti, svo kafbátar kæmust ekki
inn. Stendur þar enn heil röð af
háreistum timburtrönum upp úr
sjónum, sem kosta fjölda miijóna,
en gera nú lítið gagn.
Oðara en borginni sleppir taka
við akrar og bændabýli. Bkki sá jeg
gjörla hversu umhverfi var á bæj-
onum, en fremur mögur sýndist
mjer jörðin. Hún var líka illa út-
leikin eftir brennandi sólskin og sí-
felda þurka. Hefðum vjer íslend-
ingar getað verslað með veðrið, þá
hefðu margir viljað býtta við oss
þessu er ætlað að hafa á greiðslu-
jöfnuð vorn við útlönd, heldur verð-
ur jafnframt að líta grandgæfilega
á áhrif þau, er slíkt innflutnings-
bann hlyti að liafa í för með sjer
innanlands. Bru það aðallega tveir
höfuðgallar, er fljótt koma í ljós.
I fyrsta lagi er áreiðanlegt, að
afleiðing þessa banns yrði dýrtíð.
Yörur þær, er bannfœrðar yrðu,
mundu stórum hækka í verði við ekl-
una; vjer mundum fara á mis við
: væntanlegt verðfall vörunnar er-
lendis, en reynslan hefir sýnt, að
jafnvel með atbeina hr. H. V. kem-
úr reglugerð um hámarksverð að
sáralitlu liði.
á kulda og rigningakasti í staðmn1 1 öðrn' la^ má full^Sa> að inn-
fyrir hita og sólskin. Óg þeir hefðu j fl^nmgsbann þetta myndi auka at-
glaðir gefið miljónir króna á milli. íVlnnille^ j Iandmu’ tín >aS bÖ1 er
Svona er n stjórnin á heiminum og llv< ll1 Ávrtíð verra. lil þ( ss,i ligg.je
veðrinu, og ekki að furða þó prest- j ^au rbls’ er 1* ® nn vd Sielna-
arnir lofi hana! j Ef bannaður yrði skyndilega inn-
yrh j flutningur á flestum vörutegundum,
1 og það á þeim, sem hæstur tollur er
greiddur af, hyrfi úr sögunni svo
mikill hluti tekna ríkissjóðs, að ger-
breyta yrði þegar í stað öllu skatta-
kerfi landsins. Þegar ríkissjóður
þolir ekki einu sinni aðflutn-
ingsbann á þeim fáu vörutegundum,
sem nú eru bannaðar, er fljótsjeð,
hversu fara myndi, ef hann ætti
að missa aðal-tolltekjurnar.
Undanþágur þær, sem stjórnin
veitti í sumar fyrir bannvöru, stafa
líklega mest af því, að ríkissjóöur
þoldi ekki þessa tekjurýrnun. Það,
að veitt hefir verið innflutnings-
leyfi á átsúkkulaði og annari slíkri
vöru í tonnatali, mun stafa af því,
að stjórnina skorti fje.
Hvar á ríkið að fá f je, ef tollarnir
fara, leggjast sem mara á landiSr
en þó sjerstaklega á Reykjavík.
Þá er hjer er rætt um innflutfl-
ingsbann, eða innflutningshöft, n18
ekki bera það saman við slíkar raS-
stafanir annara þjóða. Þær leggja
höft þessi á í alt öðrum tilgaug1,
Hjá þeim er slíkt gert til þess, a®
vernda iðnað landsins, sem oft'er1
hættu staddur, vegna samkep111
samskonar erlends varnings. Þar erU
þessi höft sett í sama tilgangi seí1
iJerndarfbllar. Iljer er engu slík11
til að dreifa. Innflutningsbann þetta
mundi engan atvinnuveg vernclai
síður en svo. Það mundi sto+
stærsta atvinnuvegi vorum, útgerí'
inni, í þá hættu, að undir Iiailia11
er lagt, hvort hann fengi undir risí®'
Tíminn telur innflutningsbanui®
sparnaðarráðstöfun. Hjer er þó eklú
sagður nema hálfur sannleikuT'
Eyðslumöguleiki einstaklingsins ef
eins miJcill sem áður, svo að engu et
nær komist hinum raunverulega o$
einasta sparnaði, er að gagni keniub
en það er sparnaður einstakliug*
anna og ríkisins.
Því er ekki að aeita, að ýmsaí
þjóðir hafa reynt bannleiðina til
viðskiftajafnaðar út á við, en þ«ð
er skemst frá að segja, að allar hafa
þær horfið frá þeirri stefnu, seu>
vitagagnslausri, enda ekkert bori<*
úr býtum annað en þá reynslu, a^
þetta sje ekki rjetta leiðin. Má virða
Tímanum það til vorkunar, þótt
liann eigi trúi reynslu annara þjóðaf
úr því að hann tekur ekkert mai’k
á vorri eigin reynslu í þessu efni-
Innflutningshöftin yrðu því að'
eins einn voltakrossinn tál, er nú a
að not-a til lækningar ástandi þvl>
ei ófriðurinn mikli hefir fært o®8,
Morten Ottesen■'
UDltakrDssar
Niðurl.
Tíminn.
Við tillögur þær, er Tíminn kem-
ur fram með í 51. tbl., 17. desem-
ber s. 1., ætla jeg að gera stutta at-
hugasemd. Tillögum hans um breyt-
ingar á reksturs-fyrirkomulagi botn-
vörpunganna og gjaldeyrirnefnd-
inni, hefi jeg þegar svarað í þeim
hluta þessarar greinar, er beint var
til hr. skrif stof ustj óra Hjeðins
V ald imarssonar.
Tillögur hvorutveggja ganga í 1,verfa úr sii"unni ? VilÍa skatt'
sömu einokunaráttina, og geta þau frÍalsu verslanirnar taka á sig hall-
svör því nœgt báðum. , aim> gveiða „tvöfalda skattinn' ‘ ?
Það er síðasta tillágan í áður um-1 Nei>. ríkið mundi áreiöanlega j
getnu tölublaði Tímans, er jeg hjer lialda sig V1® sama heygarðshornið,
ætla að taka til athugunar, en til- °" leggia byrðina alla a þann, er
iaga sú er um „stranga löggjöf um síst sk-vldi> framleiðandann, annað-
hvort í beinum sköttum, eða inn-
flutningstollunum yrði breytt í fit-
flutningsgjald, en hvorutveggja
hefði sömu áhrif á framleiðsluna. 1
Framleiðslan, og sjerstaklega sú
MjólkurmáBið*
Nú um langt skeið hefir iu*1
eitt yerið til' usnræðu í bæjarstjórJí
öðru hvoru, »eni skiftir miklu aliil
bæjarbúa. Það er mjólkurmál1®'
(ða svo nánara sje ákveðið, styiuP
ingar þœr, sem standa milli b®J'
arstjórnarinnar annars vegar
Mjólkurfjelagsins hins vegar ^
það, hvort bæjarstjúrnin skllú
grfa út reglugerð um, að hjer í 1,;i’
sjie engin mjólk seld öðruvísi el1
pasteurhituð. En fram á það het
jr Mjólkurfjelagið farið alloft,
borið ýmsar ástæður fyrir þei**1
kröfu.
Málið á sjer langa sögu og byrJ
ar með því, þegar Mjólkurfjelag1^
fjekk sjer pasteurhitunarstöði11'1'
bann á innflutningi annara en bráð-
nauðsynlegra vara og engar undan-
þágur' ‘.
Innflutningsbann.
Þá fór það nokkru seinna frax&
'ít
það, að bæjarstjórnin gæfí 1
reglugerð um pasteurhitun allríjí
mjólkur hjer, og bar fram þ®r ^
stæður fyrir þessari beiðni, seW a
mestu leyti eru teknar fram 1 vl,
tali því, er hjer fer á eftir
framkvæmdarstjóra Mjólkufí^
Bkki er lengra en tœpt ár síðan að grein hennar, botnvörpungaútvegur-
afnumin voru innflutningshöft þau, mn, er öll óhöpp ríkisins á að bera,
er lögð voru á í stríðslokin. Eitt myndi verða ætlað að borga brús-
hið þarfasta verk síðasta þings var ann. Þótt þessi atvinnuvegur sje nú
afnám þeirra laga, sem þá voru orð- svo sköttum hlaðinn, að hann eigi
in að þjóðarböli. Mjer er enn minn- fái undir risið; mundi þó enn verða
isstætt, er gengið var til þingkosn- freistað að þyngja skattafargið, ef
inga hjer í fyrravetur, að ein af vörubannfæring Tímans nœði fram
fyrstu kröfum, sem kjósendur gerðu að ganga.
til frambjóðenda, var, að þeir legð- Afleiðing þessa er auðsæ. Fram-
ust eindregið móti öllum innflutn- leiðslan stæðist ekki hinar auknu
ingshöftum. Þá höfðu vörur erlend- álögur, dýrtíð og atvinnuleysi yk-
is fallið mikið í verði, en verðfalls- ist, og böl það, er þessu yrði sam-
et
lagsius. Þessari kröfu helfir fj'eJ
ið haldið fram alt af öðru hv°
Bæjárstjórnin hefir verið tr
til að afráða nokkuð í má'111^
Ilún hefir fært þær ástæður fía
fyi'ir þessari tregðu, að mjog _
hugavert væri, að gefa út þá rtV
gerð, sem heimilaði Mjólkurfj8^^
inu umráð yfir allri rujólk, _
hjer væri seld. Með því ^
lagið sett nokkurskonar eiiltí
á mjólkina, og gort mjólkul
leiðendunum ýmsan baga.
þvcsa hefur það komið glög