Morgunblaðið - 12.03.1922, Blaðsíða 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögrjetta.
Ritstjóri: Þorst. Gíslason..
9. ðrg., 108. tbl.
Sunnudaginn 12. mars 1922.
fsafoldarpreatamiSjft hf.
Gamla Bfó
Súmúrún.
Þesai skrautlega og afar
íburðamikla mynd verður
sýnd í dag kl. 7 og 9 i
siðasta sinn.
Barnasýning kl. 6
og þá sýndar hinar ágætu
myndir af
litla
Dengsa
sem sýndar voru síðast-
liðinn sunnudag. Skemti-
legri myndir fyrir börn
er ekki hægt að fá.
Aðgöngum. seldir frá kl. 4.
Aðgöngumiðar kosta aðeins kr. 1.50 og 1.00. Barnasæti 0,50.

amrnm ■ I ■ ■ ■HMaM

Atúðarfylstu þakkir votta jeg, fyrir hönd allra aðstandenda,
^r'r auðsýnda sarnúð við andlát og jarðarför móður okkar, Rann-
^®>gar S. Magnúsdóttur.
Helgi Helgason.
^r-mwmmísssmímm
Ss,-

Hjermeð tilkynniat að Guðbjörg Jónsdóttir frá Grjótagötu
^ h andaðist á Landakotsspítala kl. 4 11. þ. m.
Jarðarförin ákveðin síðar.
Aðstandendur.
^Bskui* -- Sild.
Sv0 að 'xeg.ja dagíega birtas
^feinor j blöðurmm, eftir ýmsa
Iflenn, nm það hvernig að afstýra
örðugleikum þeim, sem nú
®rn hjer á landi með siilu á inn-
lendi
l1,ni afuröum til útlanda, svo
Sein fiski, síld, o. fl.
j lNu fyrir nokkrum tíma hefir
011dsstjómin lagt fram frumvarp
þingið, um breyting á bann-
°8unum, til að greiða fyrir góðum
lll;u'kaði á saltfiski þeim, sem flutt-
^1 er hjeðan til Spánar, og er
°handi að skynsemin og hagur
"úðarinnar verði ríkjandi í huga
eirra mianna, xem um þetta mál
•i^Ua 0g þetta eiga að útkljá,
ekki politiskar skoðanir, og of-
taeki 0g þröngsýni margra mannia
ei11 ganga undir nafninu Good-
^niplarar, því að með góðum
^dalokum þessa máls er stigið
°rt spor í velferðaráttina eins
1 komið er nú.
, Jl1 af því jeg hefi ekki enn
sjeð
arin
. neitt verulegt gert af stjórn-
n?lr hálfu, til að greiða fyrir
>ka8i ó
erns
a®i á íslenskri síld, sem er þó
aða]
°8 menn vita orðinn einn af
*tla
alv>nnuvegum þessa. lands, þá

. -ief? að vikja nokkram orðum
P^SSftx*Í
hað
grem.
r,1unu vera um 8 ár síðan
y< —*gar byrjuðu fyrir al-
1 að fiska og veiða síld, svo
að nokkru nemi, fyrir eigin reikn-
ing, og hefir þessi atvinnuvegur
síðan meira og minna, veitt lands-
fólki atvinnu og miklar tekjur,
og reyndist 'að vera arðvænlegur,
þangaö til þrjú síðustu árin að
utgerðarmenn og aðrir þeir, sem
við síldarkaup hiafa fengist, hafa
flestir tapað offjár, 0g hafa þar-
afleiðandi orðið margar spurning-
ar um það, hvers vegna svo illa
hefir tekist til og af hverju þetta
aðallega stafi.
Svarið liefir oft verið: Yerslun-
arhringur og ýmsar kaupskapar-
brellur frá Svíum, og má vel vera
að eittlivað sje satt. í þessu. Svo
hefir verið talað um að varan
yfirleitt hefi ekki verið eins góð,
og vera þurfti, og er jeg þeirrar
skoðunar, að flestir af þeim mönn-
um, sem sjeð hafa um söltun á
síld undanfarin ár, hafi ekki ver-
ið þeim starfa vaxnir vegna þekk-
ingarleysis í þeirri grein, þar sem
þessi atvinnuvegur er í barndómi
hjer á landi.
Einnig það, að þeir menn, sem
samkv. lögum eiga að sjá um mat
á síld, bæði undir og yfirsíldar-
matsmenn, hafa ekki verið nógu
vandlátir og kröfuharðir hvað vrð-
vífeur söltun nýrrar síldar og út-
flutningi fullverkaðrar síldar, ann
aðhvort, vegna þekkingarleysis á
jressu sviði, eða kæruleysis, en
hvorttveggja er óafsakanlegt, þar

sem að matsmenn á hvaða vöru-
tegund sem er, hafa úrskurðar-
valdið, og framleiðandinn verður
að sætta sig við gerðir þeirra,
nema að það sannist að þeir auð-
sjáanlega Irafi rangt fyrir sjer,
en hjer eru auðvitað heiðarlegar
undantekningar.
Það er hægt að sanna það hve-
nær sem er, að megnið af þeim
mönnum, sem háttvirtum yfirsíld-
armatsmönnum hefir í samráði við
stjómina, þóknast að útnefna, sem
undirsíldarmatsmann, liafa nú að
minsta kosti 5 síðustu árin flestir
verið ungir og óþroskaðir náms-
menn eða nýútsprungnir kennara-
kandídatar ofan úr sxeit, sem aö,
sumir hafa þó ef til vill verið
við einhverja síldarvinnu, áður en
þeir fengu embættið, en hjer er
eins og menn vita um áhyrgðar
milda stöðu að ræða, ef vel á að
fnra, því að þessir menn eiga að
sjá um að:
síldin sje óskemd, þegar liún
ev ,,Iönduð“ úr skipunum, vel kverk-
uð, mátulega söltuð, vel lögð nið-
ur í tunnurnar, tunnurnar sjeu
hreinar, vel bentar og pækilheldar,
að saltpækillinn sje nógu sterkur
eftir því sem fyrirskipað er, að
tunnurnar sjeu altaf pækilfullar,
og svo að síðustu það, sem jeg
held að veitist þeim erfiðast, að
rn.eta síldina til útflutnings, þeg-
ar hún er orðin fullverkuð.
Þetta gera þeir náttúrlega í
samræmi við formann stöðvarinnar
og við hann eiga þeir að kvarta
ef eigi er farið eftir þeirra fyr-
irskipunum.
En hvernig er unt að búast við
að mennirnir geti leyst verkið af
hendi svo vel fari, þegar að mik-
ið berst af að síld?
Jeg sem hefi haft umsjón með
síldarsöltun 5 síðastliðin ár, tel
mig ekki meir en svo fullkomlega
því starfi vaxinn, hvað mun þá
um þá menn, sem ekki hafa verið
meira en 2—8 mánuði.
Þrátt. fyrir það þótt matsmenn
sjeu ekki stór útgjaldaliður fyrir
vinnuveitandann eru þeir ómiss-
andi og marg borga kaup sitt,
ef eftirlitið er strangt með vöru-
vöndun og umbúðum, en það þurfa
að vera menn, sem hafa sjerþekk-
ingu á þessu sviði; en þeir hafa
ekki ennþá verið til.
En til þess að fyrirbyggja það
að erlendir síldarkaupmenn geti
hengt hatt siun á það, að íslensk
síld sje ekki nógu vel verkuð, þá
verður stjórnin að skipa mats-
menn sem hún getur ábyrgst að
sjeu starfi sínu vaxnir, og vörða
það að vera menn sem veitt hafa
sjer sjerþekkingu í þessari grein
og með því er það spor xtigið í
velferðaráttim, að vjer hefðum þó
tryggingu fyrir því að framleiða
eins góða vöra og Svíar og Norð-
menn, eða jafnvel betri eins og
t. d. saltfiskinn.
Þar sem nú lítur irt fyrir að við
Nýja Bió
Hættuleg bónorðsför.
Sjónleikur í 4 þáttum eftir hinni frægu skáldsögu
Björnstjcrne Björnson,
tekin á kvikmynd af sænska fjelaginu »Scandia« eftir fyrir-
sögn Rune Carlsten og Sam Ask.
Aðalhlutverkið leikur Lars Hanson af sinni alkunnu snild.
Myndin er framúrskarandi vel leikin og vandað til henn-
ar að öllu leyti, enda hefir Rune Carlsten sjeð um töku henn-
ar, og varla mun Lars Hanson, hinn langbesti leikari Norður-
landa, hafa leikið betur í annað sinn.
Sagan, sem mvndin er tekin eftir, er ein af hinum fræg-
U8t,u smásögum Björnsons, af ýmsum tekin fram yfir »Kátan
pilt«.
Börn fá aðgang að sýningunni kl. 6 en ekki seinna.. —
Auka-gamanmynd verður þá líka sýnd sjerstaklega fyrir börn.
Sýning kl. 6, 7‘/a og 9.
fáum fleiri viðskiftavini í síld
næste, sumar, og einnig meiri
samkeppni, en við höfðum á stríðs-
árunum, er það uppástunga mín,
að landið styrki að einhverju leyti
nokkra unga menn, sem að hafa
áhuga á síldarútgerð, til að ferðast
t d. til Noregs, Svíþjóðar og
Hollands og kynna sjer söltunar-
aðferðir, flokkun og allskonar með-
ferð á síld að minsta kosti í
þessum löndum, og einnig mark-
aðshorfur í ýmsnm löndum.
Einnig þyrftu þeir að kynna
sjer svonefnda kryddsöltun, sem
nú er mjög að ryðja sjer til
rúms, því kryddsíld er mjög eft-
irspurð vara í flestum löndum
Norðurálfunnar og þótt víðar sje
leitað.
Þetta finst mjer vera vegur til
að geta framleitt vöruna við þess-
ara þjóða hæfi, og þá er fyrst
hægt að biíast við stöðugum mark-
aði, þó að ekki sje nnt að gera
ráð fyrir neinn afarverði eins
og menn fjellu á t. d. 1919.
„Síldarplön” og verkfæri þau,
sem nú eru notuð, þurfa einnig
mikilli bóta við til þess að hrein-
læti geti verið nóg, og vinnan geti
gengið 'greiðara, en hún hefir gert
undanfarin ár.
Margt mundu þessir menn geta.
lært og sjeð, sem gæti orðið til
mikilla. bóta við alla síldarsöltun
ihjer á landi og stórgróða fyrir
land og þjóð.
Bjarmalandi 7. mars, 1922.
Þorkell Þórðarson.
Hungupsneyðin
i Rússlandi.
Fyrirliggjandi:
Rúgmjöl
Rúgur
Bankabygg
Hafrar
Majs, heill
Fóðurmjöl
Kex: sætt og ósætt
Exportkaffi Kannan
Oacao
Mjólk, Columbus
Sápa, græn og brún.
H.f. Carl Höpfner.
Litli Harrv
syngur á Þriðjudagskveld kl. 71/*
í Bióhúsinu f Hafnarfirði.
Á milli skemtir Hljóðfærasveit
Bernburgs.
Aðgöngumiðar seldir við inn-
ganginn.
Nýlega hefir rússneskur maðnr,
listiasögufræðingur við háskólann
í Moskva, skrifað í danskt blað
itarlega lýsingu á hungursneyðinni
í Rússlandi. Gefur sú grein góða
hugmynd um þær hörmungar, sem
íbúar Samana.-hjeraðsins eiga við
að bíía. Verða lijer teknir kaflar
úr þessari grein:
„Samara var áður en styrjöldin
skall á, kornforðabúr Rússlands.
Frá hinum frjósömu hjeruðum
kringum Volga, voru árlega flutt,
út ekki aðeins til stórborganna i
Rússlandi heldur og til útlanda ó-
grynni koms. En nú er þetta sama
Samara ríki lnmgursins.
Venjulega eru þessi hjeruð frjó-
söm og uppskemrík. En nú eru
þau gróðurlaus eyðimörk. Vika eft
ir viku líður og miskunarlans
þurkurinn deyðir alt lifandi. Yfir
jörðinni liggur kæfandi hiti. Alt
sem getur brunnið, verður eldfimt
eins og púður, og ekki þurf nema
örlítinn neista. til að kveikja stærð-
arbál. Reykurinn frá skógareldun-
um legst eins og þungt, grátt teppi
yfir skóga og engi.
v Fyrstu vetrarviknrnar, þegar
allur forði er að verða þrotinn,