Morgunblaðið - 08.04.1922, Blaðsíða 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
LandsbBað Lögrjetta
Ritstjóri: Þorst. Gíslason..
9. «pgM 129 tbl.
Laugardaginn 8. april 1922.
tsafoldarprentsmiSja h.f.
Qamla Bió
Afr.i i'hald á
Vilhefms prins af
Sviaríki gegnum
Míiðasneriku
síðusta ijónr þ.ettamr.
Valrus og unnasta
G.«niaiiloikur í -! þáttum
oftir MiiC Sennett.
iim
Nýja Bió
H.jcr með tilkynnist viuum os>- vandamönnuni, að elskulefrur
dreug'ui’inn okkar. Sipfurður Vi>iy>'ó. audaðist fimtudaginn 30. mars
•Tarðarfiirin ákveðiu þriðjtidagiiin 11. þ. m. kl. 1 e. li. frá heimili
okkar, Clrundarstíg' 21. Reykjavík 7. apríl 1922.
Margr.jet öigurðardóttir. Gísli Jóhannsson.
m ‘mBmœmammmsmsxiarty
Próf. Agúst H. Bjarnason flytur erindi um
andaljósmyndir og miðilsvikin síðustu
sunnudaginn 9. apríl 1922, kl. 3 e. h. í Nýja Bió. — Aðgöngu-
miðar á 2 krónur seldir við innganginn frá kl. 12—3.
slattÉ.
Jeg gat búist við því, að svar
mitt til bankans 4. þ.ý m. mundi
gefa tilefni til svars hans á ný,
svo örðugt hlaut það að vera fyr-
ii’ málstað lians. . Og það hœttir
altaf til þess li.jei' á landi, að sá,
'sem hefir veikari málsstaðinn
gríput' endalaust í livert hálm-
strá tiI að lianga á og spinnur
lopann þangað til aðaiatriðin eru
giey md.
Þrátt fyrir svar bankans 6. þ.
m. voha jeg að svar mitt 4. |>;.
m. hafi verið svo rökstutt og auð-
skilið almemiingi að eigi sje um
að villast.
Og jeg mundi ekki liafa svar-
að á ný, ef *.jeg liefðj ekki beiut
verið búinn að 1 ol'a bankamun því,
ef jeg sæi að haifn þvrfti að fá
frekari upplýsingar í málinu.
Bankanum er sýnilega mjiig mík
ið kappsmál að halda því fram
að liaun hafi ekki beðið um meiri
seðla. Og hann skýtur sjer undir
það, að stjórniu í ástæðum símun
fyrir séðlafrumvarplnu heldur því
lo.vndu hver hafi beðið um heim-
ildinn fvrir hana til að gefa
út meii'i .seðla, En bæði mjer og
óðí’um ei' þáð kunnugt að hankinn
ít'tlaði að biðja stjórnina um meiri
seðla, og- svo er í áptæðumun fyr-
if stjoi'Darfrnmvarpiiiu aimað at-
riði, sem hlaut eftir eðli sínu að
koma frá bankanum, sem sje nið-
urfærslan af afgjaldi seðlia. haais,
og því liefir bankinn ekki sjeð
sjer fært að hera á mót-i.
Og jeg trúi því ekki fyi' en
jeg tek á ]>ví iið fyrv. fjármáta-
rrðherra hafi tekið upp hja sjálf-
um sjer iið fá heimild þingsins til
>að gefa út frekari seðla, en lög
. síðast.a þings heimihtðu. Jeg immdi
I ekki trúS því, þó hann segði mjer
það sjálfur. Jeg veit ekki til að
bankiíin hafi enn fest allar laus-
ar skuldir sínar erlendis, þannig,
að eigi megi selja mönnum ávís-
anir á þær. og á meðan svo er,
er opin leið að versla með þær
eins og' seðla, og er þá engin átylla
til að vefengja það, setn jeg liefi
sagt um það atriði. Þá er hálm-
stráið það, að þjóðbankinn danski
hafi árið 1900 bygl á höfðatölu
tandsmaDna, er hann var að áætlia
gjaldmiðilsþörfina h.jer. Þetta
gerði hann af því að á engu var
Nýkomið
Ceme
H. BeneÖktsson & Co
Simi 8 (tvær iinur).
Reykjavfk.
Með es. íslandi höfum við fengið mjög mikið af allskonar
skófatnaði
þar á tneðal ýmaar teguudir táhettulausar í brúuum og svörtum
lit og hina margeftirspurðu kvenskó með Nestorbandi.
Hvannbergsbræðui*
Skóverslun. Simi 604.
að bygg.ja. Bankastarfsemin var í
bernsku, og vörnskiftavershm var
hjer rekin mjög alment. Hefði
hánkinui hafl 15 ára ársreikninga
Islandsbanka fyrir s.jer, þá mundi
hann ha,t'H haft xneira við að styð-
jast, og þá mundi hami hafa bygt
álit sitt a reynslunni og reikning-
mn hankanna Sjálfra, eins og jeg
hef gert. Mffilkvarðinu fyrir gjald-
miðilsþörf ev því erm ófrávíkjan-
ltíga verkkiaupið °g smáviðskiftin
maima á milli, sem fer eftir því
hvort öl] sú miðilsþörf er ein-
göngu uppfylt með gjaldiuiðli,
eins og gerist í stóru löndunuin,
eða aðeins að nokkru leyti eins og
hjer á s.jer stað, og síðar vcrður
að vikið.
Bankauum finst að .jeg koina
með nýjan grundvöll þar sem jeg
Þ;la um, að yerkkaupið sje ,.aðal-
griindvöllurinn“, en svo er ekki,
jeg bafði ekki bygt ummæli niín
n öðru en reynsluxuii, og reikn-
irigum beggja bankanna. Og jeg
veit ekki betnr en að aflir hanka-1
fræðingar bvggi á hinu sama, þar
sem annars er pitthvað til að
bvggja á; en það var á litlu hjer
á landi að byggja í þessu efni •
um aldamótÍTi 1900.
lTt af þessu finnur bankinn nýja
leið út úr ógöngimum. Fyrst að,
B Kr. var svo óibeppinn að fara 1
að byggja gjaldmiðilsþörfina á
verkkaupinU, þá er best að minna
hanu á, að verkkaupi'ð var fyrir
stríð aðeins 35—40 aura um kl.
timaiui, oii síðastliðið ár „þrisvar
sitmuni meira, 1.20 um klukku-
tírnann1 ‘.
Bankamim finst að hann hat'i
þar himin höndum tekið, til að
sanna sitt mál, að seðlarnir liefði
ekki einungis átt að vera eins
inikíir í' umfet'ð og verið hefir,
heldur jafnyel meiri. — En til
þess að geta haft stoð í þessu,
hefði hann orðið að færa góð-
ar líkur fyrir því, að eins
m.örg: dagsverk hefðu verið unnin
í landinu 1921 eins og fyrir stríð-
ið. En þann grundvöll brestur al-
veg. Bankinn man víst eftir að
1,111 20 botnvörpuskip lágu hjer við
hafnargarðinn alt sumarið í fyrra,
ekki þurftu þau gjaldmiðil. Og
hann man víst eftir hversu fá
hús voru bygð hjer í bæmnn í f.vrra
ov' yl'ir höfuð síðan 1B17. Og ef
laust er lionum kunnugt mu, að
það hefir kreft að atviimu manna
frá öllum hliðum, svo að enginn
sem ráð hafði. og þeir voru fáir,
ljet vinna, at' þvi að verkkaupið
var svo hátt. Memi hafa jafnvel
dregið árum saman að dytta að
húsum sínmn, að láta binde bækni'
sínar o. s. frv. Eu svo er enn eitt
(italið, sem >r eitt aðalatriðið, að
verkkaup sem greitt er í peu-
inguni, er einkuin greitt. í kaup-
stciðum landsins. Það fer því jafn
harðan inn í bankana aftur, ann-
aðhvort fyrir milligöngu verslup-
K.afararnir
(Havbundens Mænd).
Sjónleikur í 6 þáttum, tekinn af Famous Players Lasky
Corporation. Aðalhlutverkið feikur hinn ágæti leikari Ho-
bart Bosworth, sem er kunnur hjer fyrir leik sinn í „Sæ-
úlfinum".
, Eins og nafnið ber með sjer, gerist nokkur hluti myndar-
innar á hafsbotni og hefir myndin vakið mikla athygli víðs-
vegar og þótt ágætlega frá heDiii gengið.
Sýning kl. 8i/2.
arinnar, eða að það er lagt í
sparisjóð. Og ekki batnar ináls-
staðui’inn ef .skyg’iist er fyrir um
seðlaveltuna úti um land. Hún
liefir ekki hækkað frá árinu 1915
til 1921 um meir en um Vs-
Eftirfaraiidi tafla yfir allar peu
inga- og verð-sendingar alstaðar
af landinu, sem komið hafa í
gegnum póstinn til Reykjavíkur
árin 1915—1921. og sem pósthús-
ið ljet mjer góðfúslegá. í tje í
fyrra, og nú fyrir síðustn árin
sýnir það, sem jeg hef haldið hjer
fram.
i’aflan er þá svona í heilum kr.
1915 peningabrjef kr. 2.007.328
verðsendingar — 248.247
1916 peningabrjef — 2.460.696
verðsendingar — 267.637
1917 peningabi'jef — 2.386.758
yerðsendingar — 351.066
1918 peninga'brjef — 2.539.181
verðsendingar — 442.734
1919 þeningabrjef — 3.288.607
verðsendingar — 433.020
1920 peningabrjef — 3.682.662
verðsendingar — 490.839
1921 pf4tingabr,jef — 3.104.635
H.jer við ei' að athuga, að verð-
sondingar þurfa ekki altaf að
vt.rn seðlar, heldur verðmætii' mnn
ir. en þó að þær sjeu teknar al-
veg. scun seðlar, þá sjá menn að
mismunurinn á milli samanlagðm
lægstn upphæðanna, 1915. og
hæstu upphæðanna 1920 er ekki
nema um % — segi og skrifa —
einn þriðji. — Pósthúsveltan, að
þossu leyti, hefir því ekki t
meina en þetta öll árin þrátt fyr-
ir þessa miklu gjaldmiðilsþörf,
som haldið er að mönnum að ver-
ið hafi í landinu.
Og nú er að gæta að því, að
árin, sem Verslunarsamningurinn
við England stóð, fóru nálega öll
viðskifti landsins fram í Reyk.ja-
vík. Að peningavelta pósthússins
hækkaði 1919 kom af því gengd
arlausia seðlaflóði sem þá var veitt
vfir landið og því, iað Landsversl-
nniu sendi menn þá, sem kaupa
áttn hross, með seðla upp í landið
1 il að kaupa þau fyrir, í staðinn
fvi'ir að borga þau með tjekk.
Vitanlegt er að sömu seðlarnir
liafa stundum farið oftar eii einu
sinni á áriuu um landið.
Jeg sje enga ástæðu til að elt-
ast við önnur smá atriði í grein
bankans, sem enga þýðingn hafa
ti’ að upplýsa þetta mikilsverða
nál.
B,jörn Kristjánsson.
ifyrnakvöld.
Fasteignir bæjarins.
Xbúandi hússins Brekkustíg 17
iiafði farið fram á það við fast-
eignanefnd, að fá keypt íbúðar-
húsið, sem nú er eign bæjarins
síðan 1904, og var þá keypt fyrir
kr. 1770.00. Samkvæmt fasteigna-
mati er eign þessi virt á kr. 9200,
en húsið þar talið 2300 kr. virði,
en er vátrygt fyrir kr. 6350. —
Fasteigiianefnd lagði til að um-
sækjanda vauú gefinn kostur á að
fá eignina keypta fyrir fasteigna-
matsverð, og yrði þá kaupverðið
kr. 9000.00. Var það samþ.
Sveitaverslun á Grimsstaðaholti,
Bæjarstjóruin hafði vísað til'
i'jái'hagsnefndar á síðasta fundi
erindi Kaupfjeiags Reykjavíkur
um leyfi til sveitaverslunar á
Grímsstaðaliolti. Lagði nefndin til
að bæjarstjómin mælti með því
að leyfið fengist. Gaf borgarstj.
þ*er upplýsingar, að auk erindis
Kaupfjelagsins hefði borist sams-
konar erindi frá tveimur mönn-
mu sínuin í bvoru lagi. Var einn-
ig samþykt að veita þessum mönn
u m meðmæli,
Byggingarfjelag' Reykjavíkur.
Fjárhagsnefnd bafði haft til
umræðu ábyrgð bæjarsjóðs fyrir
Byggingarfjelagið. Bæjarsjóður er
mi í ábyrgðum fyrir víxillánum
að upphæð kr. 274000, og falla
>eir í gjalddaga 14. þ. m. Hafði
uefndin falið borgarstjóra að leita
frekari upplýsinga um fjelagið
0" fjárhag þess og ennfremur um
möguleika fyrir breytingu þessara
víxilíána. Var það samþykt.
Fátækrafulltrúar.
A fátækranefndarfundi hafði
H.jeðinn Valdimarsson komið fram
nieð þá till. að fjölga fátækra-
fulltrúunum, vegna þess að euginn
j.eirra fátækrafulltr. sem nú væru
starfandi, va>ru kunnugir verka-
manna f jelögunum. En nefndin
hafði frestað að taka ákvörðun
um það til næsta fundar. Enn-
fremur hafði nefndin stungið upp
á að kosnar væru fátækrafulltr. í
stað tveggja látinna og eins brott-
farin.s húsfrúrnar Jonína Jónatans'
dóttir, Sigrún Tómasdóttir og Gnð
rún Þorvaldsdóttir. Var það samþ.
1