Morgunblaðið - 08.04.1922, Blaðsíða 2

MORGUNJBLAÐIÐ
Leikfjeiag Re^kjaviksir.
arveikin
Gramanleikur eftir Moiierc vei*ður ieikin i kvöld og' annaðkvöld kl. S. ■
seldir í Iðnó kl. 10—!2 og 2—7 og við innganginu (til sunnud. eftir kl. 5. í dagj
Aðgöngumiðar
f síðasta sinn!
Gasstöðin.
A fundi gasnefndar hafði verið
lag'ður fram reikningur gasstöð-
varinnar fyrir árið 1921.
Reksturságóði er í reikningnum
talinn kr. 9602,27. Er þi eftir af
tapi strJSsáranna kr. 67.776,18. I
efnahagsreikningi er gasstöðin með
tilheyrandi talin á kr. 429510,54.
Skuldir (veðdeildarlán) hvíla á
gasstöðinni kr. 421.908,01. Af eign
ieni er afskrifað kr. 14.508,95.
Ennfremur voru lagðar fram.
rekstursskýrslur, fyrir janúar og
febrúar 1922. Sýndi skýrslan fyr-
ir jan. hagnað kr. 4699,24, og fvf'
ir febr. ágóða kr. 3745.09.
A fundinum var ákveðið ao fela
gasstöðvarstjóra að útvega tilboð
í 7—-900 smál. af bestu gáskoluin
og sjeu þiau kornin hingað til
Reykjavíkur ekki síðar cn iiie
miðjan maí n. k.
P. Magnússon spurðist fyrir um
. gasnotkun nú í samanb. við fyr-
ir st.ríðið. Kvað hann rnönnuni
þykja gasið dýrt, og sbaut því til
gasiiefndar, hvort ekki mundi unt
að lækka gasverkið, því það þætti
nú dýrasta eldsneytið. Borgorstj.
kvað gasnotkun nú vera með allra
mesta móti, líklega meiri en nokk-
ru sinni áður. En gasnefnd bygg-
ist við að geta lækkað gasverðið
eftir júní n. k. Urðu nokkrar
umræður um sannvirði gasstöðvar-
innar nú. Kom su uppástunga
fr-am, að endurskoðanda gasstöð-
varreikningann.a, væri falið að
ltita sjer upplýsinga um það. —
Jón Olafsson benti á, að óeðlilegt
væri. að tala um lækkun á gasinu
meðan hagur gasstöðvannnar væri
ekki befcri en hann væri. P. Magn-
ússon mótmælti því, að hægt væri
að leggjá. það tap, sem orðið hefði
á stríðsárunum, á stöðinni á nú-
verandi notendur gassins. Borg-
arstj. ltvað augsýnilegt af rekstri
jgasstÓðvarinniar síðasta; ár, ia.ð
gasverðið hefði síst verið of hátt.
Var fundargerð gasnefndar samþ.
og sömuleiðis till. um að fá nán-
ari upplýsingar um sannvirði stöð-
varinnar.
Höfnin.
Ilafnarnefnd hafði rætt um skift
ingu lóða á nýju uppfylling/unni,
og var hafnarstjóra f-alið að leggja
fyrir næsta fund uppástungur rnr-
gatnaskipun á uppfyllingunni. Enn
fremur var ákveðið að láta fara
fr-am nauðsynlega vicjgerð á
Grandagarði og Örfiriseyjargarði.
"Q. Cl. spurðist fyrir nm það.
efaðist um, að ha-nn væri mikils
virði, og taldi skynsamlegra að
reyn-a að selja hann. Borgarstj.
bvað kranann ekki mundi vera
verðminni en hann væri talinn.
En upphaflega hefði hann aldrei
verið fullgerður, rafmagnsmótor
hefði átt að fylgja -honum til
þess að reka hann, en hann hefði
aldrei verið tekinn. En nú væri
raímagnið komið, og hefði því
verið rætt um það að setja kran-
ann í fult stand. En málið væri
i n óutkljáð. Sjálfur kvaðst hann
veru þess fýsandi, að kran
imi væri gerður svo vel úr garði,
;:em h-ann gæti verið. G. Cl. kvað
gleðilegt að heyra að nokkur á-
íiugi væri á því, að gera vinnu
iii'ögðin við höfnina betri og ódýr-
ri. Kvað hann kunnugan rn-ann
Iiafia sagt sjer, að árlega mundu
vera filuttar til bæjarins um 30.000
mál. af koluin. En með feættum
áhöldum mundi mega spara um
3 lrr. á smál. í uppskipunarkostn-
að. T-aldi hann það mikils virði
xyrjr bæinn, að sem mest væri
vert til þess, að vinnubrögðin og
11 tilhögun við höfnina væri bætt.
Skólamál.
Á fundi skólanefndar ihafði bæi
rverkfræðingurinn Jagt fram er-
indi um útboð á væntanlegri bað-
húsbygingu við barnaskólann. Á-
t laði verkfræðingurinn að 5 bun
vr mundu nægja fyrir heitt v-atn.
Skólanefnd hafði samþykt að fela
bæjaryerkfr. að semja útboð á
baðhúsbyggingu með 15 bunum
;,yrir heitt v-atn. Er ætlpst til að
baðhúsið verði við austurenda leik
/jmishússins.
Samþykt var á nefndarfundi -að
alda miatgjöfum áfram fram
;ið páskaleyfinu. Ennfremur sam-
j ykti nefndin að mæla með því
;-ð Th. Krab'be væri veitt lausn
:r skólanefnd samkvæmt beiðni
lians. Þá hafði og verið borin
íram till. a-f G. Cl. um að aug-
-ýsa til^umsóknar allar barnakenn-
'T-astÖðurnar við barnaskól-ann.
En nefndin hafði samþ. að fresta,
• kvörðun í þessu máli þar til al-
þingi hefði tekið ákvörðun í barn-a
j æðslumálinu.
Mjólkurmálið.
Eyrir fundinum lá fundargerð
njólívurnefndar. Taldi nefndin að
; ðflutningi mjólkur til hæjarins
’iæri' stefnt í tvísýnu, ef fyrir-
skipuð væri pasteurhitun allrar
ðfluttrar mjólkur, og sjerst-ak-
hvort hafnarnefnd hugsaði ek!:i! i?ga ef fjelagi einstakra mjólkur
ti) að fá bráðlega hingað tæki til
hafnarinnar t.il saltlosunar. Svar-
framleiðenda værí falið að past-
eurhita. mjólkina. Þótt nefndinni
þar er pasteurshituð fullnægi nauð
synlegum skilyrðum um gæði og
heilnæmi. 2. að bæjarstjórnin feli
mjólkurnefnd að semja við stjórn
Mjólkurfjelagsins og koma fr-am
með ákveð-nar tillögur um fjár-
styrk og semja frumvarp til reglu
gérðar um pasteurshitun mjólkur.
Skýrði borgarstjóri hvað fyrir
nefndinni vekti m-eð þessum til-
lögum. Hjeðinn Y-aldimarsson kvað
undarlegt, að meðlimir nefndar-
innar skyldu koma fram með
þessar till., þar sem enginn þeirra
væri eígandi -að nokkurri 'beljn,
heklur þv-ert á móti þeir, sem
ættu að gæta -heilbrigðis bæjarbúa.
Kvað hann auðsjeð, að nefndiu
vildi koma þeim, kúaeigendum sem
búsettir væru í bænum undan þyí
að pasteurhita mjólkina.Var hann
gersamlega mótfallinn till. fjelags-
ins, Þ. Sveinsson mælti fram með
till. nefndárinnar og kvað þetta
fyrirtæki Mjólkurfjelagsins mjög
lofsvert, þó ýmislegt mætti að
því finna. Og áreiðanlegt væri
það, að bæjarbúum yrði aldrei
útveguð heilnæm mjólk nema hún
yrði pasteuriseruð. Töluðu flest-
ir bæjarfulltrúar um málið, og
sögðu fl-est af því, sem þe'ir vorn
búnii' að taka fram áður um þet.ta
mál. Sig. Jónsson bar frám þá till.
að mjólkurnefndinni væri falið að
ethuga rækilega þá möguleika,
sem væru á því fyrir bæinn að
kom-a- npp og starfrækja pasteur-
hitunarstöð, sem pasteurhitaðí alla
mjólk sem seld er í hænum og
hún legði fram álit sitt hið allra
fyrsta. Var hann meðal annars
eindregið á mótj till. mjólkur-
nefndarinnar, og taldi þær kák.
Við atkvgr. voru till. nefndar-
innar feldar, en till. Sig. Jónsson-
a-r samþykt.
Alþing
rr-.iljónir. Eftir stæðu þá 15,7 milj.
Þar frá mætti draga 2 milj.(skuld
þ-rot-a manna?), þá væru eftir 13,7
milj. Af þessari upph'æð væru 7
rijilj. samningsbundnar og væru1
þá eftir 6,7 miljónir, og það væru 1
hinar svokölluðu „dægurskuldir'1,!
sem mest áhrif mundu hafa á;
gengið. Þó mundu þessar lausu ■
ykuldir fyrir stríð hafa nurnið 4|
til 5 milj. kr. og hefðu þær þá;
ekki 1- omið að sök. Kvað bann j
tilætluniria samkv. frumvarpinu'
að gengisskráningin kæmi þá fyrst j
til framkvæmdar er húið væri að i
semja um þessar lausu skuldir og j
bank-arnir búnir að afla sjer við- '■
unandi lánstrausts erlendis. :
Magnús Kristjánsson kvað frv. j
þetta vera meinlaust og gagns-1
lsust, og væri sjer sama hvað um !
það yrði. Gengisskráningin gæti j
í
angar bætur ráðið á ástandinu. j
Það eina sem læknaði væri það, j
að útflntningur færi langt fram j
úr innflutningi eða alt, að 5—10;
miljónúm króna. Og ein-a ráðið til
þess væru víðtæk mnflutningshöft
ásamt heimildar til ráðstöfunar á
gjaldeyrinum ef á þyrfti að halda.
Jakoh Möller kvað frv. þetta
ganga út á þiað að ákveða verð j
íslenskrar -krónu í hlutfalli við j
erlendan gjaldeyri. Kvaðst hann
eigi fá sjeð að sú gengisskráriing
hjálpaði nokkuð.Hún skapaði ekki
peninga og efldi ekki lánstr-austið
og veitti enga trygging fyrir því,
að gjaldeyrir okkar kæmist í
öamt lag. Einnig væri það ein-
kennilegt, að skráningi-n ætti þá
fyrst að koma til framkvæmda,
ei búið væri >að s-emja um lausu
akuldirnar og treysta viðskifta-
samb. bankanna erlendis, eða með
öðrinn orðum búið að kippa þeim
t rsökum öllum burtu, sem gengis-
fall ísl. krónu stafaði nú -af, en
þó væri jafnframt látið í veðri
vaka, að þessi skrá.ning væri ein-
’hlýt til að laga, alt.
Skráninguna kv-að hann á eng-
an hátt fá komið í veg fyrir geng-
ishraskið, og í raun rjettri yrðu j
það bankarnir sem ákvæðu geng-
ið jafnt eftir sem áður, því að til
þeirra' yrði nefndin að leita um
all-ar upplýsingar og þeir hefðu
hjer töglin og hagldirnar.
Taldi hann eðlilegast að gengi
ísl. krónu væri það sama og
danskrar og lægi næst að reyna
að stöðva gengi hennar við dönsku
krónuna. Aðalorsök verðfallsins á
ísl. kr. aldi hann mismuninn milli
innflutniugs og útflutnings.
Að umr. loknum var frv. vísað
til 2. umr.
aði J. Ólafsson því, að fyrir tveim j þætti æskilegt, að utanbæjarmjólk
árum hefði þetta komið til máls j væri pasteurshituð, þótti henni
í hafriarnefnd. En vegna fjárhagsi ekki fært að leggja til að horf-
hafnarinnar hefði ekki þótt ráð-
lcgt að leggj-a. í. þennan kostnað.
Þórðrir Sveinsson spurði um
kolakranann á bryggjunni, hvað
ætti yfir höfðuð að gera við hann.
Hann væri talinn 25 þús-
imda virði í hafnarreikn. en hann
ic væri nú þegar að því ráði, að
fvrirskipa p-asteurhitun og lagði
því til: 1. að bæjarsjóður styrki
m.eð fjárframlagi pasteurhitu-nar-
stað M.jólkurfjelags Reykjavíkur,
ef henni verð.ur komið í það horf.
-að tryggilegt sje að mjólk, sem
Fundur í Nd. stóð -alllengi íj
gær. Urðu fyrst nokkrar umr. um!
sameining Dala- og Strandasýslna. j
Hafði Bjarni f'rá Yogi komið fram |
með rökstudda dagskrá um að j
málinu yrði vís-að frá, þar eð;
;t,jórnin hefði lofað að athuga
illa. embættaskipun landsins, en
dagskráin var feld. Endaði málið
vo, að frv. var samþykt með 15 i
gegn 12 atkv. og afgr. til Ed.
Þá urðu alllangar umræður um
skipun matsnefndar á erlendum
gjaldeyri. Hafði Ól. Proppé fram-
sögu f. h. viðskiftamálanefndár.
Lagði hann mikla áherslu á að
frv. yrði samþ., því að opinher
gengisskráning mundi mjög iauka
samúð og traust- erlendra lánveit-
enda. Einnig mundi opinbera
skráningin koma í veg fyrir geng-
isbra.sk það, sem nú væri. Sknldir
við útlönd kvað hann að mundu
verið hafa á síðastl. ári. um 27.7
inilj. Af því hefði borgast um 12
-o-
„Fræknasti maður í heimi“.
Á íeikskrám flestra hinna stærri
f jölleikahúsa í Bandaríkjunum
hafa áhorfendur rekið sig á orðið
„The Icelander“ — íslendjngur-
inn. Og sá liður skemtiskrárirm-
iai' er oftast prentáður með feitu
1 etri og hafður sem aðalliður. Því
íslendingurinn dregur. Þeir munu
margir, sem aldrei höfðu s.jeð ís-
lendings getið eða um ísland hugs
að, fyr en þeir -sáu þetta orð á
lcikskránni. En þeir munn. þó
fleiri, sem við sama tækifæri hafa
fengið leiðrjettingu á hugmynd-
um. sínum um ísl-and, við það að
sjá fslendinginn. Því að við erum
smáir en heimnrinn stór.
Hjer á landi mnnu flestip ef
ekki allir vita, hver íslendingur-
inn er. í nærfelt 10 ár hefir hann
ferðast um Bandaríkin og sýnt
lístir sínar. Ilann ihefir farið stað
úr stað, úr einni borg til la-nnarar,
ferðast vegalengdir sem jafngilda
fjöldamörgum ferðum umhverfis
hnöttinn og komið fram á leik-
sviðinu mörg þúsund sinnnm, oft-
ast nær oft á dag. En hann hefir
aldrei gleyint því að hann var Is-
lendingnr, og hann hefir .sjeð að
hann gat unnið ættjörð sinni þarft
verk með því að kynn-a hana öðr-
um. Flestir vita ekki annað um
ísland en að þar er Hekla og
Geysir. En í Bandaríkjunum er
jafnvel hætt við að fleiri kannist
vio Jóhianne-s Jósefsson.
En það er ekki með nafninu
emu að Jóhannes reynir að vekja
eítirtekt voldugustu þjóðarinnar í
heimi á íslandi og íslendingum. Á
hverri leikskrá, sem nafn hans
stendur á, er þessi athugasenid
ntðan vio: „Jóhanne-si Jósefssyni
er ljúff að vei'ta öllum þeim, sem
þ.es.s óska, hvers konar upplýsing-
ar sem vera skal um ísland, ann-
aðhvort munnlega eða brjeflega".
Ærið nóg fyndist hverjum meðial-
manni það starf að 'hafa erfiðar
leiksýningar hvem einasta dag. En
þó lcggur Jóhannes á sig það
starf, að svara fyrirspurnum og
vera til viðtals hvenær sem ein-
liver óskar þess, eingöngu til PeSS
að auka þekking mann-a- á lan(i-
inu.
Sýningarskrá Jóhannesar er í 6
liðum. Sýnir hann fyrst tvær
glímur, og’ þá sjálfsvörn sína gegn
hnefleikamönnum. Næst kemur
sjálfstörnin þegar ráðist er á
roann með hnífi og' fjórði liður-
inn sýnir hvernig sjálfsvörnin er
notuð gegn a-llskonar árásum öðr-
um. Síðustu liðirnir sýna sjálfs-
vörn gegn manni með skamm-
byssu og hvernig varist er mörg-
nm mönnum samtímis.
Að Islendingum megi vera sómi
að framkomu og íþrótt Jóhannes-
ar má ráða af ummælum eins hms
þekt-asta íþróttadómara Banda-
ríkjanna, Ilugh Fullerton, sem er
meðritstjóri við blað’® ,,Globe“ í
New York, en einnig ritar um
íþróttir í mörg önnur blöð. Plann
kemst þannig að' orði um sýning
Jóhannesar: „Við eitt af storu
f;j 51] eikaJ-í elögunum starfar mað-
ur, sem ^afalaust mundi geta
fleýgt Dempsey,’ Carpentier og
Gibbons, þótt þeir rjeðust á hann
samtímig. Hann er Íslendingur,
fcfðiir í g'límu þeirri, sem Islend-
ing-ar iðka, / í fangbrögðum hans
og sjálfsvörn fer saman japönsk
fimi. grísk glímubrögð, hnefaleik-
ur og margt annað. Þessi maður
getur ráðið niðurlögum tveggja
manna á jafnsköm-mum tíma og
eins. Ef ba-nn ætti að hlíta regl-
um um hnefaleik mundi hann ekki
geta unnið signr, en með tökum
þeim, hrindingum og höggum, sem
hapn notar, gæti hann felt hvaða
mann í heiminum sem vera skal“.
Fer höfundurinn síðan nokkrum
orðum um það, í hverju frækni
Jóh-annesar liggi og þakkar það
einkum snarræði og snöggum
hreyfingum, að aðferð hans vinn-
ur bug á öllum.
Gefur þetta nokkra hugmynd
nm, hvert álit menn hafa á Jó-
hannesi vestra, og er það vel, að
honum hefir tekist að skapa ís-
lenskri íþrótt álit. Verk það, sem
hann hefir unnið, er ekki heigl-
um hent. Hann fór út í heiminn