Morgunblaðið - 28.04.1922, Blaðsíða 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögrjettar
Ritstjóri: Þorst. Gíslason.,
9. irg., 143 tbl.
Föstudaginn 28. april 1922.
»
Gamla Bíó
Sœnski stórbondinn.
Gullfallegur sjónleikur í 5 þátturu eftir Gustaf Molan-
der, tekin af Palladium Film Stockholm.
Aðalit'utverkið, stórbóndann, Sören Þorbjörnsson, leikur:
Egill Eide. önnur hlutverk leika hinir ágwtu leikendur:
Vinifrid Westover, Augusf Palme, Uno Henning
og Vanda Rothgardt.
Mynd þessi er eins og sænskar myndir eru viðurkendar
fyrir, fyrsta flokks i alla staði, bæði hvað efni, leiklist, útbún-
að og fagurt landslag snertir.
Aðgöngumiðar kosta aðeins kr. 1,50, 1,00 og 0,50.
Mótorar
fyrir steinolíu og benzín, 10, 3 og 1 hestöfl, eru til sölu með tæki-
færisverði. Isafoldarprentsmiðja h.f.
Alúðiar þakkir fyrir auðsýnda liluttekuingu við fráfall og jarð-
arför móður og tengdamóður okkar ekkjunnar Guðlaugar Jónsdótt-
Börn og tendaböm hinnar að heimili sínu 10. þ. m.
Börn og tengdabönr hinnar látnu.
riarrænudEÍldin í
QrEijsmald.
Það er sjálfsagt kunnara en frá
þurfi að segja, að Þjóðverjar hafa
um langt skeið lagt mikla stund
á norræn fræði, bæði ný og gömul.
Gullaldarritin norrænu og goða-
fræði Norðurlanda hafa sennilega
verið mest og best rannsökuð af
Þjóðverjum, og flest, sem um það
efni hefir verið skrífað, er skrifað
á þýsku.
Ástæðan til þessara hluta er eðli
lega sú, lað telja má víst, að nor-
ræn menning og norrænn átriin-
aður í fomöld sje suunan að
kominn, ýmist frá Þýskalandi
sjálfu eða yfir Þýskaland það sem
lengra er komið sunnan að. Þjóð-
verjar hafa því ekki unnið fyrir
Gíg við rannsókn þessara fræða,
þar sem svo mætti segja, að þeir
hai'i sjeð hugmyndir og innræti
og lifnaðarháttu sinna eigin for-
feðra speglast í þessum norrænu
frásögnum. Þessi forau fræði eru
því að vissu leyti sameign Þjóð-
verj a og Norðui'landabúa. Þar
komia fram, ef svo mætti segja,
sameiginleg sjereinkenni hinna
fornu Germana.
En nú á stríðsárunum hafa
Þjóðverjar tekið upp nýja stefnu
i þessu máli. Nú er einna mest
rækt lögð við þaS, að kýnnast
Norðurlöndum eins og þau eru
nú, bæði mönnum og málefnum.
Þessar nýju hreyfingar ganga í
þá átt að tryggja sem best ánd-
lega sambandiS við Norðurlönd.
Ástæðumar til þessanar starfsemi
tná sjálfsagt telja m. a. þær, að
Þjóðverjum rennur blóðið til skyld
unnar, því að enn em auðsæ ætt-
armerkin, hvort sem litið er á
útlit eðia innræti.
1 öðru lagi stendur þetta í
sambandi við gerðir prússneska
kenslumála-ráðuneytisins árið 1917
Þá var á ýmsum stöðum á Þýska-
landi komið á fót kenslustofnun-
um í sambandi við háskólana, til
þess að iðka útlend fræði og kynn-
ast menningu nágrannaþjóðanna.
Sú af þessum stofnunum, sem
stimda skyldi norræn fræði, fekk
aðsetur sitt í Greifswald í Pomm-
ern í sambandi við háskólann þar.
Greifswald er lítill bæ norður
við Eystrasalt. íbúar um 38 þús.
Menn hafia sagnir af Greifswald
frá því á 12. öld. Um eitt skeið
taldist hún til Hansastaðanna. í
30 ára stríðinu var hærinn að
mestu eyddur og komst þá undir
yfirráð Svía og var það í 20 ár.
f’að. sem nú er merkast við
Greifswald er háskólinn. Hann er
talinn stofnaður um 1456 og er
einn af þeim elstu þar um slóðir.
Þó hann sje ekki í tölu þeirra
sta;rstu í Þýskialandi, er hann þó
allstór eftir okkar mælikvarða.
Prófessonar og' kennarar voru í
fyrra 111 að tölu, en stúdentar
nálægt 2000. Til háskólans heyra,
eins og gefur að skilja, fjölda-
margar stofnanir og stendur hon-
um því víðia fótur í borginni. Má
segja að í hverri götu sjeu fleiri
eða færri hús, sem honum til-
heyra, ýmist kensluhús eða sam-
komuhús stúdenta.
Af þessum útibúum háskólans
sjálfs skal jeg nú ekki minnast
á. nema eitt. Það er norræna deild-
in (Nordisches Institut), sem jeg
hefi áður minst á lauslega.
Skal jeg nú gera. ofurlítið nán-
ari grein fyrir henni. .
Tilgangur þessarar norrænu
deildiar, er í sem fæstum orðum
sá, að komast í nánara, andlegt
samband við Norðurlönd en verið
hefir bæði með því, að Þjóðverj-
um gefist kostur á að kynnast
Fyrirliggjandis
Kartöflur, danskar
Export kaffi
Gaeao
Marmeláde
Strausykur
Farin
Maecaroni
Smjörlíki
Þurkuð epli
Þui’kaðar aprikosur
Rúgmjöl
Uálfsigtimjöl
Finsigtimjöl
TÞrísgrjón
Sagógrjón
Ilveiti nr. 1
Hænsnabygg
Maismjöl
Mais heill og kn.
Rúgur
H.f. Carl Höepfner.
No r ð ufla n dla b únm
| I
| hefir borist í brjefum, þá er á-
j hugi þýskra stúdenta vel vakandi
I í þessum efnum.
í Við stofnunina starfar nú bæði
norskur, sænskur og í'inskur dó-
cent, og er henni skift í 4 deildir
eftir löndum, norska danska,
sænska og finska. Hver deildin
hefir sjerstaka stofu út af fyrir
sig, en sameiginlegur er lessalur
fyrir lallar. Þar liggja frammi dag
blöð og tímarit frá öllum þessum
löndum, og auk þess frá Þýska-
laUdi. Bókasöfnum hefir verið kom
ið upp í öllum þessum deildum,
og er það finska langstærst. Auk
þess hafa norrænu deildinni bor-
ist fánar þessara fjögurra þjó'ða.
En nú eru það ekki Þjoði erjar
einir, sem notið geta hjálpar og
leiðbeiningár norrænu de’ldarinn-
ar í Greifswald, heldur einnig all-
i ir Norðurlandabúar, sem þangað
| koma. Með það fyrir augum eru
haldnir fyrirlestrar og æfinga í
og mennmgu þýskum frœSum>
svo sem tungu,
þeirra og meutun, og eins með j fcókmentum og um þýska menn.
hmu, að Norðurlandabúum gefist;ingu yfirleítt. Er sú starfsemi nú
kostur á að kynnast Þjóðverjum; komin f fast horf og má telja
og þýskri menuingu. Nú er Þa<V eimi aSalþátt hennar sumarnáms-
cins og áðnr var drepið á, engin akeiðiu> sem standa yfir j mánað.
nvlunda, að Þjoðverjar veiti at-; artíma sumar hvert Eru allir
hygli því sem gerst hefir og gerist. Norðurlandabúar __ ískndingar
Norðurlöndum. j tauðvitað með taldir — þar boðnir
Sem dæmi þess frá síðari tím- og. veIkomnir> svo lengi sem hús.
um mætti benda á, að Ibsen,inæði og aðrar leyfa
Björnson, Strindberg og Selma
Iiagerlöf hafa jafnvel átt meiri j
hylli að fagna í Þýskalandi, held-
ur en í ættarlöndum sínum.
En þau og þvílík kynni hafa
að mestu eða öllu leyti verið
bókmentalegs eðlis og því tæp- fyrsta sinn ^nnndagsmorgnnirm 2.
lega náð til annara en vísinda jálí 1 TröUehor^ syðst 1 Svíþjóð'
Þaðan gengur ferja yfir til Sass-
nitz á Þýskalandi. Frá Trölleborg
Skal jeg nú í fám orðum lýsa
hinu síðasta af námskeiðum þess-
um, þar sem jeg var sjálfur við
staddur.
Þátttakendur komu
saman
og mentamanna.
En nú er það ætlun þessarar
norrænn deildar iað ná ekki að-
eins inn á svið vísindanna, held-
ur einnig að kynnast norrænu
þjóðlífi og hugsunarhætti fólks-
ins alment. Um það bera vitni
þýsk-sænskn námskeíðin, sem
fórum við svo með ferju þessari
að morgni í glaða sólskini og blíðu
og gekk ferðin vel svo sem vænta
mátti. 1 Sassnitz beið sjerstök
járnbrantarlest eftir okkur. Var
síðan ekið suður yfir Riig’en yfir
Stralsund og til Greifswald.''Ýms-
arm.
haldiu hafa verið í ýmsum stöð-
um í Þýskalandi, ' nú síðnstu ar tafir.urðu á leiðinni komni»
við ekki snður þangað fyr en að
Þótt þau sjen oftast bundin jaliðnum Ue?1’
við einhvern háskóla er þó þang-! jámbrantarstöðinni var sam-
að boðið öðrum en stúdentnm, svo an kominn fjöldi fólks til að fagna
áð segja hverjnm sem vera vill, sem gestunum. Áður hafði þátttakend-
getur fleytt sjer í málinu og langar j T:n'um verið skipað niður á ýms
pil að kynnast Þýskalandi og ÞjóS- keimili 1 borginni og voru nú
verjum vfirleitt.
Þessi norræna deild í Greifs-
wald stendur nú opin öllnm þeim
Þjóðverjum, sem kjmnast vilja
húsbændnmir eða - sendimenn
þeirra þarna við hendina, hver til
þess að taka á móti sínum gesti.
Fór síðan hver til síns heima
norrænni menningu vísindalega á var ekki meiria gert þann dag.
■emhvem hátt. Þar eru nú á
hverju 4ri haldnir fyrirlestrar
og æfingar í norrænum fræðum,
svo sem sögu, bókmenttun, landia-
fræöi og stjórnfræði Norðurlanda
f vetur hefir t. d. próf. Merker
haldið fyrirlestra úr íslenskri bók
mentasögu og Docent. Paul úr
sögu Svía á stórveldistíma þeirra,
auk þess um Álandseyjaþrætuna
og yfirráðin yfir Eystrasalti fyrr-
um og nú. Fleira skal jeg ekki
telja af því, sem þar hefir verið
Daginn eftir var námsskeiðið sett
og fór sú athöfn fram í hátíðasal
háskólans, að viðstöddu miklu f jöl
menni. Yoru þar margiar ræður
fluttar, bæði af prófessorum há-
skólans og öðum helstn mönnum
borgarinnar. Að því loknu fór
fram eins konar liðskönnun. Voru
mættir alls um 80 sænskir þátt-
takendur, 2 norskir og 1 íslensk-
ur. Enginn danskur og enginn
finskur. — Sem fastir kennarar
voru ráðnii' 4 auk forstöúumanns
nm bönd haft í vetur í sambandi uámsskeiðsins, Dr. Joh. Paul. Þar
við norræn fræði. Skal aðeins að auki höfðu milli 10—20 pró-
geta þess, að eftir því sem mjer fessorar og dócentar loflað að
. : . ...'SSSSSB
ísafoldarprentsmiöja h.f.
Sjónleikur í 5 þáttum.
Aðalhlutverk leikur:
Norma Talmadge.
Hjer er ura verulega, falleg-
an leik að ræða, eins og
altaf er þar sem Norraa Tal-
madge er annars vegar.
Sýniug kl. 8l/g
mmmemmmemmtmmmm&im
Ðjarni Þ. Johnson
Iðgfræðingur.
Viðtalstíini kl. 1—2 og 4—5 e. m.
Lækjargötu 4 Sími 1001.
Trópenól
þakpappinn sem þolir
«*lt. Fæst altaf hjá
A. Einarsson & Funk,
Reykjavík.
CKSI
lialda fyrirlestra. Þennan dag var
svo ekki annað gert en skoða bæ-
inn og umhverfi bans, undir for-
ustu eins af próf. háskólans.
| Þá byrjaði kenslan daginn eft-
ii'. Fór hún svo fram, að á hverj-
. um morgni voru tvær kenslustund
ir frá kl. 8—10. Voru þá lesin ýms
þýsk skáldrit og skýrð, bæði efni
og málfræðisatriði. Auk þess voru
samtöl og þýtt úr sænsku á þýsku.
Öll þessi kenslia fór anðvitað fram
á þýsku og var lagt blátt hann
við að tala annað mál í tímum
þessum en þýsku, þó að stundum
vildi út' af því bregða. 1 tímia
þessa var fólkinu skift niður í 4
flokka, nálægt 20 í hverjum.
Að þessum kenslustondum lokn-
um var venjulega hlje í 1—2
stundir. Því næst var á hverjnm
degi um hádegisbilið einn eða
tveir fyrirlestrar fyrir alt náms-
skeiðsfólkið í siameiningu.
Fyrirlestrar þessir voru tvímæla
lanst það besta, »em í tje var lát-
ið á námsskeiðinu. En hjer er
ekki tími til að minnast á nema
nokkra þeirra og það aðeins með
örfáum orðum.
Sá af fyrirlestrum þessum, sem
mjer er einna minnistæðastur, var
um „menn og mentir á íslandi í
fomöld“. Þann fyrirlestur flutti
próf. Merker. Mátti það undnm
sæta, hversu miklu efni honum
tókst að Þjiappa saman í svo stuttu
máli. Sú mynd, sem hann dró upp
af Islandi og fslendingum á gull-
öldinni, var hæði skýr og ljós og
að því er jeg best véit, í fullu
samræmi við veruleikann. 1 lok
fyrirlestursins rakti hann svo
meginþættina í sögn íslendinga
fram á okkar daga og tókst þar
líka snildarlega að segja mikið
efni í fám orðum. AUur bar fyr-