Morgunblaðið - 28.04.1922, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
HSt-m vill skýra syndir mannanna j
og’þrautir á þann veg, að þær j
sjeu eðlileg afleiðing af þessari j
’eðlishvöt: aö eignast.
. I
Starf borgarmannsms er margs- j
Alþingi.

.Umr. um Landsverslun urðu tals-
. ,, . vert langar í þinginu og sýndist
konar, það er nakvæmt og vand- nokkuð sitt hverjum.
lega gert, mark þess er varan- J h]r hjer engin leið að rekja allar
leiki. Af ólögulegum, dauðum jám' þær umræður til hlýtar, enjda mun
• stykkjum býr hami til vjelar og' °g flestum þykja mestu skifta hver
. \ • * v ,1. 1 endalok þeirrar deilu urðu en eigi
tæki með brabærum margbreyti- r , 6,
j hitt, hve vel hyor aðilanna hjelt a
i sínum málstað. Örlítið skal þó skýrt í
*> Isncenm flllílín’lV>ov» enm rtft ^
leik, innblásinn af >anda hans
lifandi verur. Hanu hefir kúgað | frii þgssum hildarleik, þar sem oft
uáttúruöflin undir háleit takmörk voru 3 á lofti sverðin í einu og
olíu og þær vörur, sem einokaðar
kjnnu að verða eða því sem næst.Þótti
öllum houum vel segjast, eu engin
var þó ánægður með ræðu hans.
Bjarni frá Vogi kvað menn gevs-
ast hjer mjög og gerast all vopn-
djarfir. Skyti það nokkrum geig í
brjóst sjer, því með þeim ósköpum
væri hann fæddur, að aldrei mætti
hann mannsblóð sjá. Vildi hann því
lægja ófriðareld þenna með dagskrá
sinni, sem allir mættu vel við una,
a því að hún væri það skynsámlegasta
málinu. Væri engin þörf að þrátta
ineir um þetta, því að stjórnin hefði
, . ... , „ nú gefið yfirlýsingar sínar frammi
sín, þau þjóna honum eins og k.<^n fl.!_hugar aS^para “íaims-' fvrir ölhim þingheimi og svo firna-
djörf gerðist engin stjórn, að hiin
þyrði að rjúfa þau heit. En ef hún
gerði það, ætti hún sjer að mæta á
næsta þingi. Leit Bjarni svo hvast
yfir þingsalinn og settist niður en
. , ráðherrarnir liorfðu í gaupnir sjer.
. . . „„ , - var þo þungur straumur alvorunnar
iskonar bvggmgum og vjelmn, í, r * *
- ^ 6 i0g sanníæringarinnar um það, að
þúsundum bóka og mjnda. I kring Landsyerslim ætti að eyðileggja eins
nm hann ber alt vott nm þrauta- og Kartagóborg forðum og skyldi þar
ftslla baráttu anda hans, um lífs-. ekki st'einn yfir steini stnda. Ekkert
kraftinn í draumum hans og von- n™a olía °&, ko1 1 rnstunum.
Ymislegt þotti honum athugavert
, . , , . , bfin, sem sogð eru þo kolum og'
andamir í austurlandaæfmtyrmu . , . r "
j steinoliu dýrmætan — og jaínvel
þjónuöu Aladdin. Hann hefir s cap- j svhriml ólafur Proppé hafði fram-
að ,,nýja náttúru". Hvert semjsögu f. h. meirihluta viðskiftanefnd-
hann lítur — alstaðar sjer hann'ar. Talaði hann stillilega og hjelt
vott og sönnun orku sinnar, í ým- sJ*r last málið, en undir uiðri
I
Jón porláksson lýsti sinni afstöðu,
en ræða hans mun prentuð í heilu
lagi í blaðinu svo að henni Verður
slept hjer.
Jakob Möller kvað Landsverslunina
vera orðna nokkurs konar ríki í rík-
inu og tilvera hennar væri mikið
undir því komin hvernig flokkaskip-
unin væri í það og það sinnið í þing
iru. Stappaði nærri að pólitísk spill-
ing gæti stafað af þessu. Þótti hon
um kapp forseta þessa lýðríkis helst til
1 mikið. Þá kom Magnús Kristjánsson
fram á vígvöllinn. Yar ægishjálmur í
, ... , , augum hans og girntust mótstöðumenn
hefðu þær aukist um hðugar 30 þús. , , U , ,, , ,
b r ,! hans htt að horfast í angu við
hann. Kvað hann skrípaleik mikinn
isuis en veradar þó hið inura ° ,uu.)- Kr- V0ln nonum eKEi orgrant ilipl, hiiigan, hhi lítt mundi hann
um, í ást hans og hatri, í efa hnnsj við rekstur verslunarinnar' og gróð-
og tra, í skjalfandi sal hans, sem inn furöulítill ekki hagstæðari en hún
trennur í óslökkvandi þorsta eftir hefði þó verið landsmö'nnum. Þá þótti
nýjn skipulagi, nýjum hugsunum honum útistandandi skuldir verslunar-
og verkum, í þjáningafullri þrá innar fnrðu miklar, þar eð tilgang-
til þess að vinna af náttúrunni nýja
urinn hefði verið á þinginu
fyrra, að Landsv. drægi saman Seglin
Og nýjia leyndardoma hennar og 0g innheimti skuldir, en i stað þess
markmið tilverunnar.
Hann stendur undir valdi rík- kr- frá því í fyrra og væru nú á
3 milj. kr. pótti honum ekki örgrant
freLsi sitt, og vegna þessa innra irl 5^21,““S
frelsis þurkar hann stöðugt út vildi hann þó spá «m hve mikið kynni „TL*.
lifnaðarhætti og skipulag og skap- að tapast.
,r nýtt. í ölta er Im rtrtm-'
maður, þess vegna hefir hann gert
sitt líf og lífið umhverfis sig að
f. h. minni hluta nefndarinnar. Talaði
han hógværlega um málið, og með
nokkuð rómantískari Idæ en Propjæ.
kvalafullum átökum, fult iaf mis- Tók honum sárt til horgar þessarar
tökum, löstum og syndum, en sem risið liefði upp og blómgvast á
þrátt fyrir alt fagurt í inarg- hinum erfiðn fímuin striðsáranna og
r,_ , •, T, , __ • verið þá hin mestu biarerráð fvrir
breytileik sinnm. Hann er skapari * •' 6 •
j um Landsverslunina, þýðing. hennar
0,5 gagnsemi. Vjek svo að nefndará
liti méirihlutans. Kvað hann það all-
litað og ekki laust við að vera
ilíkvitnislegt, Væri lítið um beinar á-
snkanir en reynt að gera alt sem tor-
tryggilegast í von um að það gæti
helst verkað á eiuhverja lítilsiglda
þingmenn sem lítt þektu málavexti.
Að þessu loknu vjek hann sjer
svo að þeim sem framgjarnastir höfðu
verið í áhlaupum sínum og dustaði
fiaman í þá ryki nokkru.
Halldór Steinsson gaiti hann ekki
tekið alverlega, því að kunnugt væri
,, ... þjóðina, og mundi hún svo 1 raun
allra þjoðskipulagssjukdoma, spill og veru enn vera Skuldir verslun.
®ri andans og holdsins, upphaf lýg, arinriar þótti honum ekki svo ýkja-
innar og þjóðfjelagshræsninnar. miklar er litið væri á hinn erfiða
En hann hefir einnig búið til lla8’ lándsmanna og góðar vonir hafði
„, •, ... . hann um að ekki mundi mikið af
smas.ia stálfsumvondunarmnar, ...
*. . þeim Japast, sennilega. í mesta lagi
«em synir honum með svo að segja um % miljón kr. Gæti það ekki mik.
skelfilegum skýrieik allar hans ið kallast er litið yæri á það, hve , , , v , *
svndir og glæpi. öll hans sjálf- hmgi verslunin hefði starfað og hve ..ann.,.e<l ga,mai*a ,h'1 a< gera
l-áðn og ósjálfráðu mi.stök hverja hennar hefði verið mikil. hvelh en °ska81<*ir Vær° þeir
minstn öldu í sístarfandi, síóá- ,Þá talaðl Sveinn p°lafsson- Var
,, , stinningsinnræna eftir firðinum, en er
nægSri tramsokn anda hans. ^ á]eiS dró upp kólgnbakka og var
—-----Á eftir þessuni kafla skýr ekki örgrant um að suddaði úr, en
ir Gorki frá ýmsum rússneskum' þý hjelst altaf heiðríkja í háloftinu.
mönnum frá fomum tímum, sem f"nð hann <:ieilu þessa standa aðal-
gerðnst foringjar bændanna 0 1 hga um það hvort hagur einstaklings-
, t ... , t ™ eða hagur fjoldans ætti að sitja
reyndu að samerna >a til þess að, f fvrirrúmi. yæri vitaulegt að heild.
kasta af sjer oki einvaldsstjórn- salar og kaupmenn litu verslunina
arinnar og mynda nýtt þjóðfjelag.! sk&kku auga vegna þess, að þeir gætu
Yrði of langt að rekja það hjer. i ekki. makaS. eins krókinn meðan hún
stæoi. Mætti vera að ekki væri svo
mikill verðmunur á vörum landsv.
og kaupmanna h.jer í bæ en þess
meiri væri hann út á annesjum þar
sem samkeppnin nyti sln ekki Einnig
benti hann á að arður veralunarinnar
mundi rneiri ef ekki hefði verið varið
En þær tilraunir fóra allar út
um þúfur, vegna þess, segirGorki,
að bændurnir skildu ekki sinn
vitjunartíma. Árangurinn varð að
eins rán og blððsúthellingar. Og
aiÞýðan rússneska hefir ekki
geymt minninguna tim þessa menn.
Hún hefir öllu gleymt. Gorki seg-
ir, að þessar mörgu viðreismartil-
raunir hafi engu breytt í stjóraar-
fyrirkomulagi rvissneska ríkisins
eða í hugsanalífi rússneskra bænda,
siðum þeirra. eða athöfnum. Og
hann bætir við þessa lýsingn orðuin
- -erlends sagnaritara, Sem um Rúss-
land hefir ritað. að rússnesku
Þ.jóðina skorti gersamlega sögu-
og sennilega væri ekki í illum til-
gangi gerðir. Oskaði hann honnm, að
síðustu góðrar framtíðar og að hon-
inn mætti auðnast, að halda áfram
að selja vel sín lvf og lífsins balsam.
pá vjek hann sjer að Jóni Auðuiin
og kvað sjer hafa dottið í hug við
ræðu hans orð Skarpheðins á þingi
forðum „ílær hefði þjer verið að
stanga úr tönnum þjer o. s. frv“. en
htinast að sjer og Landsversluninni.
Xokkrum Öðrum gaf hann og hóg-
værar áminningar en eigi verða þær
tíddar hjer. Settist hann svo aftur í
forsetastól og færðist. þá ró og hátign
nftur á andlit hans.
Halldór undi ekki orðum Magnúsar,
ei: enga tilraun gerði hann nú til að
komast yfir kviksyndið heldur snjeri
jafn mikíu fje til sendimanna erlendis nÚ atlÖgU s,nm að forstj°ranum-
Halldór Steinsson gerði harða hríð Kvað halln að vera mœttl’ að hjer
að borginni og komst inn fyrir virk- færi skriPaleiknr fram en altaf mættl
isvegginn. En þar tóku við kviksvndi Magnús hugga si& v,ð >að> að hami
svo mikil og botnleysur, að hann falPer^nan í leiknum. Annars
komst, lítt áfram, kom honum þetta hanP «tundum nokkitð skapstygg-
að vísu ekki á óvart, þvi að hann e\kl lau! Vlð önuglyndi. Pleira
tfcildi, að aldrei hefði verið neitt um “£VSt hann a en ^tta verðuv að
það hugsað að gera vegi út frá borg Stnum **
þessari, enda mundi margt sauðar- v » , - ,, .
verðið hafa glatast í forumim. 1 VerÖur mi ekki sagt meira af iþeseum
Jón Auðunn Jónss. skaut ísfirskum
| viðskiftum þingmanna nje öðrum að
., ,. „ , . . ÖKUm þessu sinni.
sprengikulum að borgmm. Taldi hann Tr, * , ,
verslunina hafa farið ógætilega í þri! Ma Veraað SUmt veri8 van8agt
siira, og það virðist svo sem hún
vilji ekii þekkja hana

fegt minni, hún þekki ekki fortúð «ð lána alt of mikið og alt of mikil °g SUmt °f Sagt,’ “ d6mur sopnu«r
hætta stafaði af því fyrir ríkissjóðinn j 6r eftir “ °g ^ OT r3ettMtnr‘
að hafa jafnmikið fje þar fast og núj
væri. Engin þörf væri nú heldur á
þ-essari verslun, því að riú væri eigi
lengur neinir örðugleikar á því að fá
fhitninga til landsins, eða fá vörur
°g einni? vonaðist hann t.il þess að
komist yrði yfir yfirfærsluörðugleik-
ana. Atvinnumálaráðherra bar sættar-
orð á milli. Kvað hann, að það væri
í raun og veru lítið sem í milli bæri
Ríkir Norðmenn.
í Kristjanín eru 800 auðmenn, sem
greiða til samans 51/2 miljón kr. í
öuka-eignaskatt. 8á ríkasti á 17 milj.,
einn 15, einn 13, tveir 10 og 13 5
^iljónir hver.
■= BáfiBuK. ■
□ Edda 59224297 — 2.
og stjórnin mundi haga sjer jafnt, MTJNIÐ:
hyor till. sem samþykt yrði. Mundi Luxus-pappírinn og umslög og papp-
hún leggja kapp á að verslunin yrði irsblokkirnar, ýmsar stærðir, á skrif-
dregin saman og hefði áðeins kol og stofu ísafoldarprentsmiðju.
Haföldur eftir Ásmund Jónsson frá
Skúfsstöðum, er nú verið að prenta.
Germania efnir til skemtunar ann-
að kvöld svo sem sjá má af augl.
hjer í blaðinu. Verður þar m. a.
leikinn gamanleikur á þýsku og er
það í fyrsta sinn, sem það hefir
verið gert hjer í bæ. I leiknum leika
bæði Þjóðverjar og ísleriidingar. Þýsk
lög sýngnr Oskar Norðmann og þýsk-
av gamanvísur syngur pjóðverjinn J.
Siemen, og ennfremur sýngur frú
Guðmundsson þýsk gamansönglög.
Hákarlaveiðar hafa verið stundað-
ar á Siglufirði allmikið í vor og afl-
ast ágætlega. f símtali við Akureyri
í gær var blaðinu sagt, að fiskafli
væri þar enginn. Kuldatíð hefir verið
norðanlands undanfarið en snjóljett.
L/k fanst í gær fljótaudi framundan
hafnarbakkanum. var það óþekkjan-
legt, en haldið er að það sje af Vil-
lijálmi Oddssyni, 2. vjelstjóra á Ing-
ólfi Amarsyni. Dmknaði. hann hjer á
höfninni á gamlárskvöld eins og kuun-
ugt er.
Vínsmyglun. Þýski skipstjórinn, sá
er kom liingað með botnvörpunginn
„Gl;ið“, hefir nú verið settur í varð-
hald fyrir vínsmyglun. Hafði hann
farið til Sands áður en hann kom
hingað og látið þar í land nokkuð
af áfengi. Sendi þá sýslumaður Páll
Bjarnason kæru hingað suður á skip-
stjórann. Var hann þá settnr í varð
hald og bíður dóms.
Tvær stúlknr slösuðust í fyradag.
Voru þær að koma úr fiskvinnu á
flutningabifreið sunnan af Grímsstaða
holti. Ejellu þær af henni og fót-
brotnaði önnur en hin skarst á fæti.
Sigurður Pjetursson skipstjóri á
Gnllfossi fór ekki til útlanda með skip
ið þessa ferð. Hefir skipstjórnina á ■
hendi 1. stýrim. Jón Eiríksson. ’
Væringjar eru beðnir að korna til
viðtals í versl. G. Gunnarssonar í dag.
Sextíu og fimm ára varð i gær Vil-
hiálmur Olgeirsson.
Skipafregnir. Gullfoss fór frá Vest
m.eyjnm í gær kl. 10 árd. til Khafnar.
Lagarfoss kom til Hafnarfjarðar í
gær, með kol. Goðafoss í Reykja-
vík, fer 3. maí að kvöldi, vestur og
norður og til útlanda. Villemoes fór
frá Sunderland 26. apríl til Rvíkur.
Borg á ísafirði.
Prentvillur nokkrar slæddust inn í
ræðu forseta samelnaðs þings við
þinglausnir, þá er birt var hjer í blað-
inu í gær. Þar stóð: „líta á og mæla.
alla þá erfiðleika“, en átti að vera.:
líta og meta o. s. frv. Eyrir „ekki lát-
ið annað hafa áhrif á atkvæðagreiðslu
cg eigin sannfæringu“ átti að standa:
en eigin sannfæringu. Loks hefir fallið
úr orðið „trúlega" inilli „vinna“ og
„verk vorrar köllunar' ‘.
Stúdentafjelagið hafði umræðufund
um bannmálið og spánarsamningana ?
fyrrakvöld í Mensa academica, Árni
Sigurðsson hóf umræður. Annars
voru lialdnar yfir 20 ræður og tóku
til máls auk frummælanda, Hinrik
Ottóson, Ingólfur Jónsson, Magnús
Jónsson dócent, íYeysteinn GuunarS-
son. Sig. Sigurðsson frá Vigur, Vilhj.
p. Gíslason, Þorvarður Þorvarðsson
stórtemplar, Láms Jóhannesson, Jón
Kjartansson og Gunnar Árnason. f
fundarlok kom fram tillaga frá Á. 8.
en fundurinn ákvað að gera enga
álvktun.
Gunnlaugur Blöndal málari er ný-
kominn hingað til bæjarins. Hann er
af kunnugum talinn einn í flokki
hiuna efnilegustu yngri íslenskra lista
manna, en hefir annars lítið haft sig
í frammi. Þó hafa nokrar myndir eft-
ir hann sjest hjer á sýningum. G.
Bl. er sonur Björns G. Blöndals læknis
og lærði fyrst hjá Stefáni Eiríkssyni
hjer í Reykjavík og var prófsmfð
hnns frá honum útskorinn skápur,
sem þótti mesta listasmíði. Síðan fór
hann utan og var fyrst í Kaupmh.
og lagði nú aðallega stund á málara-
list og var m. a. alllengi í Kristj-
aníu og naut iþar kenslu hins fræga
uorska málara Chr. Krogh. Fór hami
nú einkum að leþgja stund á það að
mála andlitsmyndir og fór til Þýska-
lcnds og dvaldi lengstum í lvarlsruhe
eu fór svo til Austurríkis og var um
tíma í Wien og sótti listaskóla á
háðum stpðunum. í haust ætlar hann
iftur utan en verður h.jer í Rvík
í sumar. Hann hefir m. a. málað
mynd af Birni M. Ólsen dr. lítt. ísl.
sem háskólinn á, af Guðmundi á Sandi
Helga lækni á Siglufirði o. fl. Ýmsir
eldri íslensku málaranna hafa endur
og eins málað góðar andlitsmyndir,
en víst enginn lagt sjerstaka stund á
það fyr en G. B1 Eitthvað af nýjum.
myndum mun þegar hafa verið
að hjá honum hjer í Rvík og muí
sjálfsagt vera fleiri, sem vildu snúa
sjer til hans í þeim erindagerðum áð
fá slíkar andlitsmyndir. Sennilega
liebdnr hann sýningu lijer í haust,
áður en haain siglir.
Sigurður Magnússon læknir fór í
gær til Vestmannaeyja og útlanda og
kemur aftur seinni part sumars og
heldur þá áfram tannlækningum sín-
um.
Gengi erl. myntar.
Khöfn 27. apríl.
Sterlingspund 20.79
Dollar .... 4.71
Mörk .... 1.69
Sænskar kr .... 121.90
Norskar kr .... 89.C£)
Franskir fr .... 43.4P
Svissneskir fr 91.60
Lírur .... 25.15
Pesetar . . . . 73.15
Gvllini . .. . 179.26
Hitt og þetta.
Nytsemi bókanna.
„Bækur geta ávalt komið sjer að
góðu gagni“ sagði Mark Twain. Þeg-
ar þær eru í góðu skinnbandi, er
ágætt að slípa rakhnífinn sinn á þeim.
Sje bókin lítil og þunn er hún góð
til að stinga undir borðlöpp sem of
stutt, svív borðið riði ekki. Sje hún
gcmul og stór, með málmspennum er
ágætt að hafa hana til að fleygja í
hlnda eða áleitna menn. Og sje hún
í stóru broti, eins og t. d. landa-
brjefabók er hún óviðjafnanlega hent-
ug til að negla fyrir glugga, sem
rúðan hefir brotnað í.
Höfðingskapur.
Ejelag ekkna, sem mist höfðn menn
sína í styrjöldinni sendu Vilhjálmi
keisara nýlega heiðni um styrk í þarf-
ir fjelagsins. Sva,raði keisarinn því,
að hann hefði mjög lítið fje til þess
að gefa til hjúkrunarfyrirtæhja, en
hinsvegar sendi hann fjelaginn mynd
af sjer, í einkennishúningnum. Á s-
tekjur keisarans eru taldar um '10
miljón mörk, svo rausnarlega er af
sjer vikið. Og mikið má það vera
gaman fyrir ekkjurnar að eiga mynd
af keisaranum t.il að horfa á, sjer
til hugfróunar!
Georg Brandes
er enn ern þó áttræður sje og starf-
ar af fullu fjöri. Undanfarnar vikur
hefir hann verið í Aþenuborg. Var
honum sýndur mikill sómi þar í borg-
inni og grísku blöðin eru full af lofi
og lotningu í garð hans.
Persil.
Hvað er það?
Persil er sjálfvinnandi þvotta-
efni, sem hreinsar af sjálfsdáðum,
vinnulaust, sápulaust og sódalaust.
Er þetta ekki eintómt skrum? Er
Persil ekki bara „Humbug“ ? Það
er von menn spyrji svo, Það er