Morgunblaðið - 13.07.1922, Page 2

MOROUNBLAiIÖ
Jeg kom nýlega til gamallar
konu; hún var rúmföst, hafði
litla aðhlynningu og hálfrökkur
^ar í herbergi hennar um hádegis-
bilið. Þegar jeg fór að tala við
Lana, sagði hún:
„Mjer þykir nú bara eitt leiðin-
legt. — Jeg hugsaði: Það hefðu
sumir sagt í hennar sporum: Mjer
þykir alt leiðinlegt. — Þetta eina,
sem henni þótti leiðinlegt, var aS
geta ekki komist á gamalmenna-
skemtunina í sumar eins og í
fyrra.
Mjer var áður vel kunnugt um,
eins og fleirum, að gamla fólkið
var þakklátt fyrir hvað bæjarbú-
ar hlyntu vel að þeirri skemtun
í fyrra, en þessi orð sýndu mjer
foest að dagurinn var ekki gleymd-
úi.
YeSrið var samt ekki vel gott
2. ágúst í fyrra, tjöldin bættu úr
kuldanum, en sumt gamla fólkið
vissi ekkert um þau og treysti
sjer ekki „að sitja úti í kulda“.
,Ýmsir þeirra, sem annars hefðu
hjáipað til að skemta, voru ekki
í bænum; samt voru gestirnir á-
nægðir og stafaði það vafalaust
af því, aö þeir fundu að hjarta-
þel margra bæjahbúa var hlýtt í
þeirra garð.
Stjóm Samverjans treystir því,
að bæjarbúar sýni gamla fólkinu
sama kærleika enn, og boðar því
gamalmennaskemtun á sunnudag-
inn kemur kl. 1 til 5y2, ef ekki
verður hrakveður. Hún verður
ems og í fyrra hjer á túninu við
■'húsið mitt og þar verSa reist
tjöld til að verjast kulda. En af
því að túnið er ekki nema hálf-
slegið, verður þar ekki leikvöllur
fjTÍr börn samtímis eins og í fyrra
— enda vill sumt gamla fólkið
helst vera út af fyrir sig.
Auðvitað þurfum við gjafir og
aðstoð eins og í fyrra, t. d.:
Kaffi, sykur og dósamjólk frá
ltaupmönnum, kökur frá brauð-
gerðarhúsunum, 8 til 10 stúlkur
til að ganga um beina, söngmenn
og fleira til að skemta, bifreiðar
til að flytja fóthruma og blinda
—- og fáeina „skildinga“ — úr
pappír.
Það er til mikils mælst, en
Sí'mverjinn þekkir bæjarbúa.
Vrrugjafir sendist að Asi, og
sjálfboðaliðar komi til mín fyrir
helgina. Greiðviknir nágrannar
segi einhverjum okkar úr stjórn
Samverjans til þeirra, sem ekki
geta komið nema þeir sjeu sóttir,
og eins segi þeir til fátækra ein-
stæðinga, sem alls ekki eru ferða-
færir — ef eitthvað skyldi verða
aígangs.
Hvetjið óframfærna til að koma
og segið öllum, að þeir setji eng-
av „öreigastimpir ‘ á sig, þótt þeir
komi í þetta sinn til Samverjans.
Það eru allir velkomnir eldri en
sextngir og hverjum gesti heimilt
að borga greiðann, ef hann óskar,
og eiijs og honum sýnist.
Verum svo samtaka um að gera
þennan dag að gleðidegi fyrir þá,
sem annars fara sjaldan að heim-
ai til að skemta sjer.
Fyrir hönd Samverjans.
Sigurbjörn Á. Gíslason.
Afneiian
Jóns Baldvinssonar.
Danska blaðið „Social-Demo-
kraten“ sem er aðalmálgagn hóg-
værra jafnaðarmanna flutti 7. f.
m. viðtal við Jón Baldvinsson al-
þingismann, er þá nýlega hafði
flutt ræðu sína í Söndermarken,
þá er sagt hefir verið frá áður
hjer í blaðinu. Milli jafnaðar-
mannaflokksins danska og hins fá
menna „syndikalistaflokks' ‘ —
bolsjevikanna er fullur fjand-
skapur eins og í öllum löndum
Norðurálfunnar, að Islandi einu
undanteknu. Hjer vinna þeir í svo
miklu bróðerni, að um suma for-
.kólfana er ekki hægt að segja
hvorri stefnunni þeir fylgja. Með-
al þeirra manna, sem eigi hefir
sýnt hreinan lit í þessu tilliti er
Jón Baldvinsson, sem lengi hefir
siglt beitivind milli Olafs Frið-
rikssonar og hógværra jafnaðar-
manna.
En í Kaupmannahöfn í vor, í
herbúðum þeirra gömlu jafnaðar-
manna Borgbjergs og Staunings
hefir J. B. þó sýnt sig sem hreinan
hægri jafnaðarmann, sem lítils-
virðir allan bolsjevisma. Þegar
blaðamaður ,,Soe.-Dem.“ er að tala
við Jón, spyr hann meðal annars:
— Það er stundum verið að
tala um bolsjevisma á íslandi.
Jón Baldvinsson brosir:
— Það er ekki takandi mark á
honum, hann er dægurfluga. (Det
betyder intet, det er forbigaa-
ende). Á Islandi erum við sam-
mála um það, að við verðum að
halda saman, eigi okkur að verða
nokkuð ágengt.
Það er ágætt að heyra þessi um-
mæli Jóns, og sjá hvernig hann
lítur á íslenskaji bolsjevisma nú.
Verður ekki annað sagt en að
.Jóni hafi mjög orðið hughvarf
síðan í haust, að hann var rit-
stjóri Alþýðublaðsins — sællar
minningar. En hvað segir Olafur?
■o
Sáttmála sjóðurinn
Úr hinum dansk-íslenska sátt-
málasjóði verða á þessu ári um
25000 kr. til úthlutunar samkvæmt
tiigangi sjóðsins, sem sje:
1. Til eflingar andlegu sambandi
Danmerkur og íslands,
2. Til eflingar íslenskum rann-
sóknum og vísindastarfsemi,
3. Til stuðnings íslenskum náms-
mönnum.
Samkvæmt þessu má veita fram-
lög og styrki til rannsókna, hvort
heldur eru sjerfræðirannsóknir
eða almennar (þar sem telst einn-
ig ferðalög, dvöl við háskóla og
því líkt), til samnings og útgáfu
vísindalegra og fræðandi rita og
yíirleitt til þeirra fyrirtækja er
talist geta samrýmst tilgangi þeim
er áður getur. Umsóknir ásamt
nákvæmum og ítarlegum upplýs-
ingum, sendist sem fyrst og eigi
síðar en 1. september til Bestyrel-
sen for Dansk-Islandsk Forbunds-
fond, Kristiansgade 12, Köben-
havn.
o
morð fiEnry (Utlson
Hinn 22. f. m. var forstjóri her-
foringjaráðsins enska, Henry Wil-
son her-marskálkur skotinn til
bana fyrir utan húsdyr sínar í
London. Tilræðismennirnir voru
tveir og tókst að handsama þá
strax.
Marskálkurinn var að koma frá
afhjúpunarathöfn minnismerkis
fallinna hermanna, sem reist hafði
verið við Liverpool Street Station
í London. Ók hann heim í bifreið,
en í sama bili og hún staðnæmd-
ist við húsdyr hans kom önnur
bifreið að og stigu tveir ungir
menn út úr henni og gengu að
húsdyrunum.. Skutu þeir sam-
stundis á Wilsoií mörgum skotum
og gerðist þetta svo skjótt, að
leynilögregluþjónar þeir, sem eru
á verði við hús Wilsons nótt og
dág urðu of seinir til taks að af-
stýra illvirkinu. Eitt skotið hitti
Wilson í höfuðið og fekk hann
samstundis bana af.
Morðingjarnir hleyptu þvínæst
skotum af í allar áttir og særðust
tveir lögregluþjónar, kona og
barn. Annar lögregluþjónninn
ljetst af sárinu skömmu síðar. 1
uppnáminu sem varð þarna tókst
morðingjunum að flýja, en þeir
náðust þó von bráðar. Neituðu
þeir að segja til nafns síns, eða
hvaðan þeir væru, en af skjölum
sem þeir höfðu á sjer sjest að
annar þeirra að minsta kosti er
liðsmaður í uppreisnarhernum
írska. Þykir það fullvíst, að hjer
sje um pólitiskt morð að ræða, og
um endilangt England hafa menn
'fylst gremju yfir ódæðinu. Wilson
var þingmaður í neðri málstofu
enska þingsins og var fundi slitið
í báðum málstofunum, til virðing-
ar hinum látna, eftir að Asquith
og Chamberlain höfðu haldið
stuttar minningarræður.
Sir Henry Hughes Wilson var
íri að ætt, fæddur 1864. Hann
fekk hermannauppeldi og hefir
mikið verið við hernað riðinn um
æfina og getið sjqr ágætan orðs-
tír, fyrst í Indlandi og Suður-
Afríku og síðan í heimsstyrjökl-
irni. Árið 1914—15 var 'hann einn
af hershöfðingjum French og
stýrði sveit á austurvígstöðvun-
um. Hann var er ófriðiinn i hófst
vara-forstjóri herforingjaráðsins,
en var orðinn æðsti ir.aður þess
fvrir nokkrum árum. Hann var
mikill vinur Clemenccau og Foch,
og þakka menn honum það manna
mest, að Clemenceau tókst að fá
Englendinga til að ganga að því,
að sameiginleg stjórn yrði á her
Frakka og Enjglendinga, undir
stjórn Foch. Það var ekki fyr en
þessi sameiginlega stjóm var kom-
in á, að bandamönnum fór að
ganga vel.
Sir Henry Wilson var í vor
skipaður herstjóri í Ulster og V.i-
ið að stjórna varnarliði því, sem
Ulstermenn settu á landamæri Suð
ur-írlands til þess að taka á móti
sífeldum árásum Sinn-Feina sunn-
an að. Þetta mun hafa eflt hatur
lýðveldissinnanna sunnan landa-
mæranna í hans garð og enn
meira fyrir þá sök, að Wilson
var Iri að ætt. de Valera og hans
fylgismenn munu hafa talið hann
varg í vjeum og landráðamann.
Útför Wilsons fór fram á kostn-
að ríkisins og var afar fjölmenn.
Vakti morðið þjóðarsorg og mun
hugur Englendinga í garð lýðveld-
issinnanna írsku ekki hafa hlýnað
við atburðinn.
gfeec:; naffjcaau;
iffl Sl JZI lili.

Af núlifandi stjórnmálamönn-
um Japana, mun Umeshiro Suzuki
eiga fáa sína líka. Hann er fram-
úrskarandi mælskumaður, snjall
og 'mikilvirkur rithöfundur og
kveðst, næst sinni eigin þjóð, elska
Bandaríkjaþjóðina, öllum öðrum
þjóðum fremur. Suzuki segist hafa
lagt sig eftir sögu Bandaríkjanna,
frá því að hann var unglingur
og altaf hafa verið og eru enn
að kynnast nýjum afburðamönn-
um, sem lagt hafi grundvöllinn
að frægðarferli þjóðarinnar. „Það
kom oft fyrir“ segir Suzuki, „að
jeg varð svo sokkinn niður í æfi-
sögu þeirra George Washington
og Abrahams Lincolns, að jeg
gleymdi máltíðinni og fann þó
ekki til hungurs langtímum sam-
an. Bandaríkjaþjóðin keypti frelsi
sitt dýru verði, hún greiddi lausn-
argjaldið í blóði. Sú fórn, kveikti
með þjóðinni þann eld ættjarð-
arástar, er aldrei sloknar. Því hefir
verið haldið fram, að Bandaríkja-
þjóðin sje eigingjörn og af þeirri
ástæðu muni hún nú vera ríkasta
þjóð í heimi. En þessu er farið
alt á annan veg. Ágengni þekkist
tæpast í fari þeirrar þjóðar —
hún er auðug sökun þess, hve ráð-
deildarsöm hún er og afkastamik-
il; — og siðferðislega máttugri
flestum öðrum þjóðum, af þeirri
höfuðástæðu einni, að hún finnur
í því fullnægju að búa að sínu. I
viðskiftaheiminum er Bandaríkja-
þjóðin sannkölluð forgönguþjóð,
bg á sviði vísinda og lista, er hún
komin á góðan rekspöl með að
vorða það líka.
„Löerb-.’r
i heildsölu og smásölu
ódýrastur*.
Verslun G. Gunnarssona>*<
Frá Danmörku.
Rvík 12. júlí.
Útfluttar landbúnaðarafurðir.
Vikuna sem lauk 7. júlí flu^tt
| Danir m. a. út 1.900.000 kg-
smjöri, 1,9 milj. egg og 2,2 xöm*
kg. af fleski.
Atvinnuleysið.
i Tala atvinnulausra manna 1
Danmörku er nú 38.621 en var 1101
sama leyti í fyrra 55.000.
Landmandsbanken.
Dagblöðin í Kaupmannahöfn eTlX
yfirleitt ánægð með ákvörðun þa’
; sem Lahdmandsbanken dans^1
hefir tekið (sbr. frjettina í g®1^
og álíta hana hyggilega. Heíir
| eigi vottað fyrir neinum ótta ^
af bankanum, hvorki meðal Uar
málamanna eða hjá almenning1-
f
D6 DiiriF irsgip a«
Eftir Emile Cammaerts.
Margt hefir verið ritað
uö1
i*
Athugasemd.
Albert Belgakontmg. Hafa Ae
gefnar út bækur og ritgerðir 11
hann, þar sem rakin ér ætt h» ’
mí
skráðir allir merkustu viðbn1 ^
a'fi hans og Íítilvægustu slB^S°,r,
ur til týndar. Rithöfundar og
gefendur, hafa í aðdáun 81..
fyrir hetjunni stundum látio
Mönnum bregður lítt við það,
þótt vitleysur sjáist í Alþbl., og
ekki heldur við hitt, þótt sann-
leikanum sje ekki gert þar hátt
undir höfði. En alveg ný og sjer-
stök tegund af bulli og ósannind-
um er það, sem blaðið hefir verið
að flytja nú síðustu dagana. Það
segir að Mbl. hafi 3. marts síð-
astl. ráðist á Jón Dúason með
„óbótaskömmum og uppspunnum
ósannindum“. Og þetta á aö vera
út af ritgerðum hans um Græn-
land, en þær hafa, svo sem kunn-
ugt er, sumar birtst í Morgnn-
blaðinu, en þó langflestar í Lögr.
Alþbl. fræðir menn svo á því, að
„nú hafi“ hr. J. D. „afhjúpað
ósannindi Mrg.bl. í Lögr.“ — En
í Morgunblaðs-tölublaðinu, sem
vitnað er í, stendur ekki eitt orð
um Jón Dúasón, og það er óhætt
að fullyrða, að á síðustu missirum
hefir ekkert staðið í þessum blöð-
um af því, sem Alþbl. er að rugla
um.
Menn hafa oft sagt það um
ýmsar greinar Alþ.bl., að þær
gætu varla verið eftir heilbrigða
menn á sál og sinni. Og að þessi
grein, sem hjer er um að ræða,
sje eftir vitlausan mann, getur
ekki verið neinum efa undirorpið.
Af þeirri ástæðu getur ekki held-
ur komið til mála, að eytt sje
orðum að því, að svara nokkru,
sem í henni stendur. En geta má
þess, að Morgunblaðið hefir ekkert
á móti því, að Ólafur Friðriksson
færi til Grænlands með ýmsa af
fjelögum sínum, ef hugur þeirra
gimist nú að leita þar bústaðar.
oS
ast nokkuð frá raunverunö1
varpað æfintýraljóma á sög1111

Má segja að eigi hafi eing
skráð verið æfisaga Albert
ungs heldur einnig þjóðsag®
hann. En gallinn er sá, að
sagan reynir að gera hann j
an venjulegum þjóðsagnahetj111^
stað þess að skýra frá andF'
i P
iifl’
yfirburðum hans. En svo el ^
varið um lýsingu á þessum f|
eins og oft er um mannlýslllr
að sannleikurinn um lian11
crítfl'
miklu aðdáanlegri en þjóðsa-
Margir ímynda sjer BeW'
ung — sem svaraði úrslna a
um ÞjóSverja eins og dren? ® ^
l 1«’
skundaði sjálfur ávígvölliún^
ófriðardaginn, þoldi súrt °» s0-
með hermönnum sínum ri^ref'
ustu stundar, dvaldi .1-
ui um og hja áhlaupsliðim1' $
aði lífi sínu þráfaldlega 1
og varð oft naumrar uníf‘!fvj1,illí1
auðið og stundum fyrir
• r Peflí>
eina, — margir ímynda sje
an mann fyrst og fremst athafl4
fæddan bardaga mann, .g új
mann, sem geti aðeins
sín taka í neyðartímum y
alls ekki njóta sín nema 9
Það studdi og þessa s^( þuL
vv er
amaður. Og enn
'það 'hana, að hann er' r
fyrir fjallgöngur °S
svo að síðan ófriðnum ^
menn sífelt verið a J
á því, að æðsti maðu ^ ^
þjóðarinnar skuli, ^ ^
toka sjer þá hvíld s<ul1 star
skuldaði fyrir vel 1111