Morgunblaðið - 13.09.1922, Blaðsíða 2

Nýkomnar vörur
í Versl. Eöinborg:
Alpakka skeiöar og gaflar á 1 kr. Teskeiðar 50
aura, Boröhnífar 1 kr. Hnífakassar kr. 1,45.
m Kolakörfur kr. 7,50. Peningabuöður úr skinni
kr. 1,95. Borðskrubbur kr. 0,65. Pottaskrubbur
kr. 0,25. Postulínsbollapör kr. 1,15, Postulíns-
M öiskar kr. 1,15 og 1,25. Glas-assjettur kr. 0,55.
^ Látúns-Katlarnir kr. 18,00. Hanösápa kr. 0,15.
Bollabakkar kr. 1,95. Ferðakistur — Vínglös
Vatnsglös afar óöýr — Brauðhnífar kr. 9,75.
Versl. ‘Eöinborg*.
Sími 298. Hafnarstr. 14. sími 298.
RauBa
Rtn stmxandi sala er besti
lönnuiin fyrir ágzti hins.
höndin
Þakpappinn sem þjei* leitið að
>Rok<-Rauíuhandar-pappinn er þekt- ur ura allan heim. Rann er húinn til
úr sterkura og uandlega gerBum trefja- i':| OÁ'.'tÍi
rjb pappa, rennuEttum ( uatnshetðum teyjuefnaiög, sem þornir ekki eBa r.aiitírrJ-írúÁ M 2XÉ
I / gufar upp í huaBa loftslagi sem er. bagifi sem er utan a pappaaum er afar-haldgott, úr ósuiknu jarfiblkt, sem þolir sterkan sólarhita. >Rok< pappinn þolir allar sýrur.
jÉjgf||
Rauðuhandar-pappinn
fœst aðeins
f heildverslun
Asgeirs Sigurðs
Simi 300. JAusturstrœti 7.
onar.
Simi 300.
Icnska sagan er lifandi afl í Nor-
egi. Það er skyldleiki milli hennar
og listar Gustav Vigelands, í stíl
Síigridar Undset sýnir hún kraft
«Öin. Það er sagan sem hvetur
okkur, þegar við nálgumst hœgt
oq hægt nöfnin Osló og Niðarós,
tión er eitt af því sem ber land-
ntálshreyfinguna, og ríkismálið
hefir meira og meira opnað sig
fyrir h'num þróttmikla og hreina
stíl hennar.
Yið mættum vera mjög van-
þakklátir, ef við gleymdum því,
að það er íslandi að þakka þessi
vöxtur í norskri þjóðernistilfinn-
ingu. Það kemur þó fyrir, að við
þegjum um uppsprettuna til henn-
ar eða drögum ísland og Noreg
saman í eitt, eða læðumst til þess
að kalla íslenskar fornsögur
„gamal-norske bokverk". Bn jeg
hið yður að trúa því að minsta
kosti, að af öllum þjófum sem
hjer hafa stolið á öllum öldum,
hafa engir hnuplað með meiri kær
leika en Norðmennirnir.
Á örlagaríkasta augnabliki #ögu
ror Norðmanna — á Stiklestad —
voru það íslensk skáld, sem stóðu
næst Ólafi konungi. Þau áttu aB
lýsa atburðum dagsins fyrir kom-
andi kynslóðum, sagði konungur-
inn. íslendingar gerðu það þá eins
og þeir höfðu gert það fyr og
gerðu síðar. Og vitnisburður þeirra
gaf okkur kraft til að reisa okkur
úr niðurlægingu.
II.
Þjóðir rorar eiga í raun og
varu saman. Og þó kann það, sem
skilur á milli — hversdagslega —
i^ýnast .margt og rnikið. í sumar
heyrði jeg íslending einn segja:
,JiVá Noregi frjettist sjaldan
nokkuð“. Það voru ekki gleðileg
orð.
Yið viljum að gott frjettist um
okkur til Islands. Og jeg hygg,
að við óskum eftir að fá frjettir
tii baka til okkar. Margt er hægt
ag gera, til þess að nálægja þjóðir
vorar. Við ættum að hafa Islend-
ing við háskólann í Kristjaníu,
þann, sem gæti sagt norskum æsku
lýð — ekki aðeins frá persónum
og skáldum fornsagnanna, heldur
og líka frá Islandi, sem bjargaði
aál sinni um margar hættulegar
og myrkar aldir og stendur með
nýtt frelsi í dag. Og sá maður,
sem ætti að vera fulltrúi Noregs
hjá þeirri þjóð, sem við höfum
svo mikið að þakka, hann ætti
öllum öðrum fremur að hafa
„sendimanns" stöðu og hlutverk.
ViS höfum byrjag á stúdenta-
skiftum milli landa vorra. Það
ætti að víkka slík skifti enn meira
út. Við ættum að þýða af annari
tungunni á hina stórum meira en
við nú gerum. Ríkið er eigingjarnt.
Það reisir tollmúra, þegar því
hentar það fjárhagslega. En hugs-
unin er tollfrjáls, að sagt er, og |
við ættum að sjá um að altaf
væri lifandi samband milli norskr-
ar hugsunar og íslenskmr.
Jeg hygg ekki að nokkur Norð-
maður geti ferðast svo um þetta
land, að slík ósk verði ekki sterk
í huga hans. Stundum sýnist mjer
á ferð minni nm laudið, að hlíðin
vera fátækleg. Bn þá hljómaði
mjer ljóð, er jeg hafði heyrt:
á þjer ástar augu
ungur rjeð jeg festa,
blómmóðir besta.
Og þá fanst mjer að þetta land,
af því að því er unnað svo heitt,
yrði ein blóma breiða, rauð og
blá og hvít. Og jeg, útlendingur-
inn, lifði það, að jeg gat tekið
undir hin gömlu otð: „Pögur er
hlíðin, svo að mjer hefir hún aldrei
jafn fögur sýnst“.
Nú hafa allar þjóðir Norðnr-
lsnda fengið frelsi sitt aftur. Með
því er nú fyrst um mörg hundr-
uð ár fengin skilyrði fyrir nor-
rænni samvinnu, eða eins og jeg
vil heldur nefna það, skilyrði fyr-
ir norrænni samkepni í þjónustu
fr'ðar og vináttu. Því það er
þetta, sem er tilgangurinn með
„norrænni samvinnu“, að hún
skuli eggja hverja einstaka þjóð
til þess að veita sitt besta og sýna
hinum það- Nú getum við mætst
í þessu hjer á Norðurlöndum, því
engin kúgun á sjer þar lengur
stað. í þessu efni höfum við Norð-
menn ofurlítinn sjerstakan metn-
að: að íslendingar líti á okkur
sem skyldasta sjer allra frænd-
þjóðanna.
„Þú veitst, að skildi veröld þig
og mig.
Tvö trje við erum undir bláum
himni,
og hafblær kyssir krónur vorar
frjálsar
við stöndum saman, en þó altaf tvö.
Þó streymir ljósið stofna vorra
milli,
og sama bliki á beggja greinar
6lær,
og milli okkar óljós streymir þrá‘.
---o---
Askorun.
Það kunna nú að þykja lítil tíöi-
indi, að inanni gangi illa að fá hús-
næði hjer í Reykjavík. En eigi að
síður er ástæða til að benda sjerstak-
lega á auglýsingu, sem „Morgun-
blaðið“ flytur í dag, þar sem, óskað
sem óskað er eftir húsnæði handa
J óhannesi Kjarval málara. Þau hjóo
hafa dvalið á Austfjörðum í sumar,
en vilja nú setjast að í Reykjavík,
ef húsaskjól fæst, að öðrum kosti
verða þau að hverfa aftur til Kaup-
mannahafnar. En það væri fyrir
inargra hluta sakir illa farið, ef
fyrirætlun þeirra um vetrardvöl
hjer á ísl. yrði að engu. Jóhannes
Kjarval hefir nú dvalið 12 vet-
ur erlendis. Hann er eins og a' ir
vita íþróttamaður í list sinni, fjöl-
hæfur og ekki hræddur við að reyna
nýjar brautir. Hann hefir málað
margar myndir hjer heima á sumr-
um, en ekki átt kost á að horfa á ís-
lenska vetrarfegurð, síðam hann varð
fullfleygur listamaður. En veturinn
íslenski stendur sumrinu síst að
baki að fegurð og tign. Má telja lík-
legt,, að Kjaval gæti numið ný lönd
í ríki hans. En frú Tove Kjarval er
gáfaður rithöfundur, og vonandi að
það yrði bæði henni og Islandi hagn-
aður, að hún fengi náin kynni af
landi og þjóðlífi.
Vill enginn þeirra manna, sem nú
á hjer húsnæði að ráöa, meta svo
mikils íslenska list, að hann (að öðru
jöfnu) láti þau hjón sitja fyrir? Jeg
lield þess yrði síðar minst sem ófyr-
irgefanlegs ráðleysis heils höfuðstað-
ar, að verða bókstaflega að úthýsa
svo góðum gestum.
—n.
Hnútuköst
dr. Jóns Þorkelssonar í Skírni.
í nýútkomnum Skírni hefir dr. Jón
Þorkelsson forseti Bókmentafjelags-
ins, hnýtt kafla aftan í minningar-
ritgjörð eftir dr. Helga Jónsson um
dr. Þorvakl Thoroddsen. Kafli þessi
er þannig ritaður, að flesta mun
undra, að höfundurinn skuli aldrei
hafa fundið hvöt hjá sjer til að
senda hinum merka manni þessar
hnútur opinberlega á þessum 14 ár-
um, sem liðin eru frá því að æfi-
minning dr. Pjeturs biskups Pjet-
urssonar kom út og flestir munu
tplja það illa valinn tíma, þegar höf-
undurinn er nýlátinn og landið er
um það leyti að taka á móti hinum
liöfðinglegu gjöfum hans.
Skal hjer lauslega getið þessarar
greinar dr. Jóns Þorkelssonar. —
Dr. J. Þork. fyllist allur vandlæt-
ingar þegar hanm minnist á æfisögu
dr. Pjeturs biskups Pjeturssonar
sem áður er getið, og „fellur“ þar
á því, sem hann brigslar dr. Þorv.
Th. um: —i að dæma þá dánu. Dr.
J. Þork. getur þess, að hann segði
dr. Þorv. Th. „í brjefseðli í fáum
orðum hispurslaust* 11' hvað honum
sýndist um æfisöguna, og það með
að hann hefði aldrei um hana skrif-
að og ekki ásett sjer að gera það
„nokkru sinni“, getur dr. J. Þork.
þess svo, að það hafi ekki verið af
„ásetningi" heldur „atviki“ að
bann skrifar um hana nú. Mjer er
rú spurn: Hvað var atvikið ? Var
það annað en að nú er dr. Þorv. Th.
cíáinn? Eða telur dr. J. Þork. það
sem atvik, að honum bar sem forseta
Bókmentafjelagsins að minnast aö
rokkru fyrv. forseta Kaupm.hafnar
cdldar þess fjelags eftir dauða
hans?
Þetta er alt svo ódrengilegt frá
dr. J. Þork. hálfu, eftir að hann er
búinn að geta þess í áðurnefndum
„brjefseðli" til dr. Þorv. Th., að
hann hafi ekki ásett sjer að da.ma
þetta yerk hans, að skrifa nú ó.sann-
gjarnan dóm, einmitt um þessa bók
í æfiminningu höfundar hennar í
tímariti Bókmentafjelagsins. — Það
var smekklaust.
Óþarfi var fyrir dr. J. Þork. að
setja hina rcmbingslegu neðanmáls-
grein á bls. 17, því heimildir þær,
sem dr. Þorv. Th. fór eftir, eru frá
bróður dr. J. Þork. og dr. Þorv.
Th/ í engan máta láandi þó hann
færi eftir þeim. — En það má nú
segja, að það „leiti út sem inni fyrir
er“ í þessari ritsmíð forsetans um
Norskar línur
Við útvegum og seljum
bestu tegund af norskum
fi8kilínum frá einni stærstu
verkstniðju í Noregi í
þeirri grein.
Verðlistar og sýnishorn
fyrirliggjandi.
Þórður Sveinsson & Go.
dr. Þorv. Th. í einni upptalningu
hans (á bls. 18) og sýnir smekkvísi
hans í rithætti, þar sem honum
finst það við eiga.
Þá getur dr. J. Þork. lítillega
annars látins forseta Bókmentafje-
lagsins, dr. Björns M. Olsen, í sam-
bandi við latínuvillur(!) í texta
Pornbrjefasafnsins (Pbrs. X. bls.
754, neðanmáls) og segi þar, að dr.
B. M. Olsen hafi einn lesið síðustu
próförk 18. arkarinnar, sem villurn-
ar eru í. En jeg verð enn að spyrja:
Hver las hinar prófarkir 18. arkar-
innar og hvað voru þær margar,
þegar þessi var hin síðasta? Var ekki
meiri ástæða til að leita nákvæinlega
að prentvillum í fyrstu próförkun
um, heldur en ætlast til að dr. !>.
M. Olsen leitaði vandlega að þeim
í síðustu próförk. Það sannast sjálf-
sagt. enn á núverandi forseta, hvað
latínuna snertir, ritdómurinn um
vísnakverið forðum, og þessi latínu-
prentvillu-upptalning dr. J. Þork.
er engan vegin kvittun fyrir hann
til dr. B. M. Olsen. Annars er það
nú svo mikið, sem sýnist þurfa að
leiðrjetta í Fornbrjefasafninu, bæð'
jafnóðum og í „slurkum“ (sbr. leið-
rjettinga-listi sjera Tryggva ritstj.
Þórhallssonar við registur verksins
síðan dr. J. Þork. fór að gefa það
út), að það munar lítið um einn
„kepp“ í sláturtíðinni.
Það kann að vera, að Bókment.a-
fjelagið hafi sóma af dr. Jóni Þor-
kelssyni sem forseta í framtíðinni,
en óneitanlega held jeg að sá „sómi' ‘
fari þverrandi, ef forsetinn heldur
áfram að nota „atvikin“ til að
kasta rýrð á látna heiðurs og sæmd-
armenn, þó að þeir hafi ekki ' , rið
eft.ir hans óskum í öllu.
Bókmentaf j el.meðlimur.
-------«---
,Fram‘-förin.
Niðurl.
Hjeldum við þá skemstu Ieið niður
af fjallinu og fórum í sjó. Voru
faðmlög Ægisdætra bæði svalandi og
hressandi. Glatt var í bátnum yfir
sundið, því ferðin hafði gengið að
ósknm.
„I faðmi fjalla blárra,
þar freyðir aldan köld,
í sölum hamra hárra
á huldan góða völd,
sem lætur blysin blika
um bládimm kletta-skörð,
er kvöldsins geislar kvika
og kyssa Isaf jörð‘ ‘.---G. G.
IV.
— Úrslitakappleikurinn á milli
Prams og úrvalsliðsins var háður
sunnudaginn 27. ágúst. Keppenditr
í úrvalsliðinu voru þessir- Mark-
vörður Aðalsteinn Priðfirmsson;
bakverðir: Árni J. Árnason og Þor-
steinn Kristinsson. Pramverðir: Jó-
hannes Sigfússon, Karl Kristinsson
og Kristján Albertsson. Pramherj-
ar: Þórhallur Leósson, Ólafur Magn