Morgunblaðið - 04.10.1922, Side 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
Lawdsfel.fSÓ L ® fj P | 6Íta» Ritstjóri: Þorst. Gíslasofu

276 tbi.
Oamla Bfó
ICameliufrú
vopna daga
Sjónleikuf í 0 þáttum.
Aðalhlutverkið leikur Pola ^
Negri — Þesia erullfuHegu ^
rnynd n'ttu ailir að sjá, því |
hún er ún efa ein af bestu l
myndum sem Pola Negpi >
hefir' leikið í
Agætt Hindbergs-piano
mjög Ódýrt, er til sölu. — Simi 48.
Skápaskrifborð óskast til leigu til 1.
jan. ’23. G. Ó. Guöjónsson. Sími 200.
H.L SMÍM islins
kaupir fyrst urn sinn, á skrif-
stofu sinni, frá kl 10-12 ávirk-
utn dögum, nokkuð af veðdeild-
.arbrjefirm Landsbaukans.
Bókmentir.
Matthí as J ochumsson:
Sögukaflar af sjálfum
mjer. Akureyri 1922.
Blöðurjum eru mislagðar hend- j
fur og Morgunblaðinu líka. Það I
flytur langa ritdóma um lítils-
verða bæklinga, en getur að engu
kelstu bókarinnar, sem komiö hef-
ir út nýlega og það þó sjálfur
ritstjórinn hafi gefið hana út. —j
Fyr má nú vera hæverska.
Það eitt er ærið nóg til þess j
að gefa hók þessari gildi, að hún j
er síðasta rit gamla þjóðskálds- ■
ins og ekki spillir það til aö j
hún er æfisaga hans sjálfs, þessa |
átrúnaðargoðs allra, fslendinga
vestan hafs og austan. Lru slíks
fá dæmi, að nokkur maður nái
slíkri alþjóðarhylli sem sjera
Matthías.
Bók þessi hefir verið rituð á
10 árum, og í smáköflum, en oft
lið:ö langur tími milli þess að á
henni var snert. Þá er og rjett
að gera sj-er ljóst, að höfundur-
'inn skrifar hana á elliárum fer
sjón og minni fer að förlast og
deyr áður en henni er lokið. Það
er því bæði afsakanlegt og óum-
flýjanlegt, að samhengi^ sje nokk-
uö laust með köflum og endur-
tekmngar á stöku stað. Að þessu
kveður þó ekki meira en það,
að bókin er skemtileg aflestrar
og gefur ágæta hugmynd um æfi
og afrek skáldsins frá því bann
mundi fyrst eftir sjer, er hann
sá Ijps kveykt í baðstofunni á
Skógum í Þorskafirði) og til þess
hannl er orðinn háaldraöur mað-
ur á Akureyri og einhver víð-
frægasti maðurinn á landinu. Br
hjer sagt frá langri æfi og marg-
víslegum æfikjörum- Full 80 ár
eru heill kafli úr sögu þjóðar-
innar. Og hvað hefir ekki breytst
á þessu árabili ? Mentun og hugs-
Nliðvikudagínn 4. október 192?:.
ísafoldarprentsmiðja b.f.
verður aSla fiessa viku i verslun Gunnþórunnar Halldórsdóttir & Co.
(hús Eimskipafjelags slands) og verslun Gunnþórunnar oy Guðrúnar
Jónasson Hafnarfirði. — Komið og kaupið pað mun engan iðra.
25°|0 af allri Alnavöru, Lsíp® og Emaille vöpu.
»Vja BíA
Gpeifinn
af Monte Cltristo.
i
Tveir siðustu part-
arnir sýndir i kvöld.
Sýning kl. 8>/.
Þessi kostakjör ættu allir að nota sjer.
#
Vitðingai fjTlst
GUNNÞÓRUNIW & GUÐRÚN JÓNASSON.
Tek ennþá nokkur börn
til kenslu í vetur.
Sigurlaug Guðmundsdóttir.
Oðinsg. 21 (Heima kl. b—6 síði
i ■msærm '"smmai
Jarðarför Jóns Jónssonar, Tjarnargötu 2 í Keflavík, fer.fram
fostudaginn 6 þ m. og byrjar með húskveöju kí. 12 á hádeg’.
María Benediktsdóttir.
mmmmmmámmmmmmsmammmm
sssEBCESSSísaaœ ®waaai ■ aaaa
unarháttur, atvinnuvegir og efna-
hagur, samgöngur, öll stjómmálin,
yfirleitt flest sem nöfnum tjáir að
nefna. Sjera Matthías lifði á
hinni mestu breytinga- og bylt-
ingaöld, sem gengið hefir yfir
heiminn, og hefir auðvitaö frá
mörgu að segja.
Bf nú litið er nánar á iuni-
hald bókarinnar þá er auðvitað
æfisaga skáldsins aðalefnið. Það
er að vísu óþarft að rekja hana
hjer, því bókina lesa menn hvort
sem er, en fáein atrið: mætti þó
minnast á.
Eins og margir af vorum bestu
mönnum var sjera Matthías al-
þýðubam.Fáðir hans var fátækur
bóndi í afskektri sveit, kjarklít
að tala dönsku og útvegaði smala-
drengnum ýmsar bækur, þar á
meðal kvæði Jónasar Hallgríms-
sonar. Þessi heimafengna fræðsla
og bókakostur uægði til þess að
vekja drenginn og gera úr honT
um efnilegt skáld á unga aldri.
Sennilega hefir skáldskapurinn
átt aftur góðan þátt í því, að
vekja athygli góðra manna á pilt-
inum, svo að þeir styrktu hann
síðar til náms og utanfarar. —
Ef heimilið í Skóg’um hefði verið
bókalaust er það óVíst hvort Matt-
hías hefði orðið nokkru sinni ann-
að en vinnumaður eða bóndi þar
vestra. Það lýsir enginn lampi,
sem ekki’ er kveykt á.
Það kann aö vera sleggjudóm-
X
ill og fremur veill í skapi, en i ur en mjer virðist sá mikli mun-
móðirin ein af þessum sveita- \ ur vera á gömlu heimafræðsl-
konum, sem vinna baki brotnu miui og skólamentun vorra daga,
allá.æfi og aldrei eiga tómstund. | að önnur vandi börnin á að lesa og
Efnahaginn má sjá af því, að j elska bækur, hin gerir bóklestur að
ekki fanst annað í svip til þess; le.ðinlegri skyldu og kemur inn
að færa Matthías í, er hann fædd-! óbeit á öllum bókum.
ist, en grár klútur og frá for-1 Eftir þennan heimaskóla komst
eldrum sínum varð hann að hrekj-! sjera Matthías til sjálfrar Kaup-
ast 10 ára gamll og varð þá smali. j mannahafnar og dvaldi þar einn
Var þá æfin um nokkur ár engu j vetur. Hann var þá um tvítugt
betri en gerist hjá umkomulaus- 0g verslunarmaður. Ekki er það
um fátæklingum. óalgengt er sííkir menri sigla e:nn
Upp úr þessum jarðvegi spratt j vetrartíma, aö tíminn gangi mest-
þjóðskáldið. Og jarðvegurinn var! megnis í að ,,skemta sjer“, eins og
í' raun og veru betri en sýnist kallað er. Það hefir hann sjálf-
í fljótu bili. Ættin var að fomu sagt gert qr svo bar undir, en
eftirtektarvert er það, hvað þessi
fari góð,' þó foreldrar Matthias-
ar lifðu við lítinn kost. Andlegi j ungi verslunarmaður starfar, þó
auðurinn, er barninu barst í hend- j ‘mginn reki á eftir honum: Hann
ur, var að vísu allur annar en kaupir sjer kenslu í fegurðar-
engu rýrari: Siigur vorar og rím- skrift, sem gott var fyrir versl-
gerist a barnaskólunum, en líklega | unarmenn að kunna, og skrifaði
nr, hiblía og passíusálmar, þjóð- j alla æfi síðan ágæta hiind. Hann
sögur og önnur alþýðufræði. Að . fær sjer kenslu í þýsku og ensku
Því leyti var hann betUr settur j og mun hafa lært að fleyta sjer
en mörg önnur börn, að gott i í háðum málunum. Dönsku lærði
lestrarfjelag var þar í sveitinni j hann að sjálfsögðu. Þá stundaöi
og gengu bækumar í skjóðum j hann og leikfimi. Að lokum ías
milli f jelagsmanna. Nokkru síðar j hann með Steingrími Thorstein-
eig-naðist hann og góðan kennara- ’ son mikið af forníslenskum, forn-
Var það selráðskona, sem kunni' grískum og þýskum skáldritum.
Aö lokum komst hann í náin
kynni við fjölda af merkustu fs-
lendingum, sem þá voru ytra og
þe!r voru ekki fáir og var Jón
■Sigurðsson þar fremstur t flokki.
Þttta varð þá árangurinn af vetr-
ardvölinni í Höfn hjá umkomu-
litlum verslunarmanni og það á
drykkjuskapar og svall-öld. Hann
hefir ekki verið svo mjiig laus
í rásinui pilturinn, þó ská'ld væri.
Óvíst tel jeg það, að vera
Matthíasar í latmuskóla og presta-
skóla hafi haft mikil 4 hann, en
hitt er víst, að vera hans í Lund-
únum 1873, hjá valmenninu R.
Spears og konu hans, hjargaði
honum úr miklu hugarstríöi og
þroskaði hann á marga lund. Er
ekki nema skylt að .geta þess, að
me'stari Eiríkur Magnússongreiddi
þá stórum götu hans.Bar hann alla
æfi síðan mjög hlýjarr hug til Bret-
lands. Yfirleitt voru hinar tíðu
utanfarir hans mikill þáttur í
öllu hans lífi. ~ Það var e!ns og
hann yngdist upp við ferðalög og
að hitta gott fólk erlendis. Hon-
um stóðu þar og fleiri dyrr opnar
en flestum öðrum.
Ekki held jeg, að þjóðin hafi
sagt allskostar hyggilega fyrir
verkum, er hún gerði sjera Matt-
hías að presti og skal jeg þó ekki
lasta preststörf hans. Er mjer t.
d. minnisstæð fyrsta ræðan, sem
jeg heyrði hann halda. Akureyr-
arbúar höfðu sagt mjer, að ræður
hans væru fremur ljelegár. Þessi
ræða var blátt áfram ágæt og ein-
hver besta stólræðan, sem jeg hefi
heyrt. Aftur virtist mjer það líf
eiga hvað hest við hann, sem hann
lifði síðari ár sín á Akureyri eftir
að hann slepti embætti. Hann las
þá mikiö af margskonar bókum
og hlöðnm, enda sendu vinir hans
erlendis honum m'kið af slíku góð-
gæti. Með hverjum pósti bárust
honum nýjar hugmyndir og heila-
brot frá ýmsum ágætismönnum
víðsvegar um lönd og sífelt varð
sjera Matthígs hrifinn af öllu, sem
honum þótti vel sagt og drengi-
legá, jafnvel þó hann væri á öðru
máli. Það var ekki síst þetta, sem
hjelt við því aridans fjöri, sem
Spypjist fypip
um verð á matvörum hjá
okkur riður en þjer af-
gerið kaupin annaistaðai'.
llopilinin Mnf
S í m i 2 2 8.
Kjólasaumup.
Kápur, kjólar og dragtir verðt*
saumað á Skólavörðustíg 8 (uppi).
■emkendi hann fram á gamals altþ-
ur.
Eftirtektarvert er þaö, hvers*
sjera Matthías lítur á æskustöðw-
ar sínar vestanlands, Skóga oj
Þorskafjörðinn, Flatey og Breið»-
fjörð. Hann hafði sjeð margt og
dvalið í stórborgunum erlendis, e*
■eigi að síður stendur Breiöifjörðujr
og fólkið þar í hreinum dýrðan-
Ijóma fyrir augum hans. Það ' et
ekki laust við að Breiðifjöröur oj
gömlu höfðingjarnir þar verði eii>-
hvers konar m!ðbik og kjarni veB-
aldarinnar í hans augum, þó mi»-
jafna ætti hann æfina þar vestra.
Hann segir, og með fuilum rjetti,
að án góöra höfðingja og fow-
göngumanna geti engn svei).
blómgast og þrifist.
— Þó æfisaga skáldsins sj>
ráuði þráðurinn í bók þessari, þj,
er mikill hluti hennar um þfe
landshluta, sem hann dvaldi í t
Breiðafjörð framar öllu öðrti,
Reykjavík, Rangárvallasýslu ng
Eyjafjörð, og lífið á þessum slóS-
um. Er þar minst A mikinn fjöld»
manna, ef ekki aila helstu men%
sem skáldið var þar samtíða. Bólc-
ir. hef r því ntikið gildi fyrir men*
ingarsögu landsins og margir síá
þar sagt frá feðrum sínum og
frændum.
Hvað minst er Eyjafiröi og Alo-
ureyri lýst og stafar það af þvi
að sjera Matthias: hefir eklci ermt
aldur til þess að ljúka þeim kafl t,
Steingrímur læknir bætir úr því,
eftir því sem föng voru til o<{
segir hann rækilega frá síðust*
árum skálds'ns og síðast frá óá-
/