Morgunblaðið - 04.10.1922, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 04.10.1922, Blaðsíða 2
’fymmK'- ■'.•mamsBl hafa í svipinn meiri hlntíji í stjórn og á þingi, færu í fjármálunum að neita aflsmunar við þá stjettina, sem minni hef:'r máttinn á þingi. Jeg hygg, aS pólitisk óeigin- girni og rjettsýni fleyti þessari þjóð lengst og þe:m mönnuln, sem við þingstörfin fást. Bóndi. Besfa sjálfvinnandi þvottaduffið. Besti og ódýrasti Lavkurinn er hjá Jes Zimsen. för hans, eina heiðursborgarans sem Akureyri hefir átt. Hefir Steingrímur gengið betur frá bók þessari og útgáfu hennar en nokk- nr annar hefði getaö. Þó bók þessi sje all-dýr, efa ]eg ekki að hún verði bæði keypt •g lesin um land alt. Yerðið er ekki svo hátt sem ætla mætti, því kókin er stærri en hún sýnist — fullar 500 blaðsíður. Guðm. Hannesson. »1 Eftir Guðmund Albertsson. im i Hionaiiurinn. Herra ritstjóri! Jeg sá í blaðinu Tímanum 23. *cpt. áskorun til stjórnarinnar um _*ð borga okkur bændum tafar- laust tollhækkun Norðmanna á kjöt’ okkar og segir svo í ritstjórn trgrein þess blaðs: „Það eru afar- aterk líkindarök fyrir því, að kjöt- tcllurinn stafi meðfram af ráð- atöfunum, sem í.slensþa ríkið hefir jjöra látið vegna sjávarútvegsins" Þar segir ennfremur, að Fram- sóknarflokkurinn, bændaflokkur- itm, sje stærsti flokkurinn áþingi, •g að hann hljóti einhuga að ialda fram þeirri kröfu, „að lands •tjómin geri nú þegar gangskör tð því, að greiða bændum hall- tnn af kjöttollinum upp á vænt- tnlegt Samþykki alþingis“. Jeg er alveg óvanur því að ak fta ríkissjóðnum upp milli at- vinnuvega landsins, og vildi því leyfa mjer að spyrja, hvort „lík- iudarðk“ fyrir því að kjöttollur- inn stafi „meðfram“ af öðrum ráð- ttöfunum, sem ríkið hefir gert vegna sjávarútvegsins, ve:ti stjórn inni næga heimild til að borga ckkur bændum þessa upphæð, eða tcllmuninn, og hvort nokkurt rjettlæti felist í því að gera það. Jeg mundi með gleði taka við uppbótinni, ef telja má að hún sje rjett fengin. Jeg er af. gamla skóianum og tiúi því ekki, að illa fengið fje verði varanleg eign og vil því vita vissu mína um það áður. Og jeg vi! með engu móti styöja að því, #ð við lifum upp aftur Sturlunga- <i dina, sem vel gæti orðið afleið- ingin, ef ákveðnar stjettir, sem Frh. Öll fyrirspurn um íslenskan fisk, kemur því aðeins til tveggja áður- greindra verslunarhúsa, og gefur að skilja, að með þessu er föst sala til fiskkaupmanna á Spáni svo að segja gersamlega útilokuð. Að vísu eru ýms smærri firmu í markaðsiölndunum, sem gjarnan vildu kaupa í fastan reikning eins og áður, en þau óttast umboðs- söluna, óttast að þegar þeirra fiskur kæmi á markaðinn, mundu þau firmu sem hafa fisk í 'um- i boðssölu fella verðið, og þeir svo ! tapa stórfje á kaupunum. Slíkt | hefir konþð fyrir nú síðastliðin ár, | og aðeins í þeim tilgangi að af- j nema föst kaup. Hvað myndu nú þessi útflutningsfÍTmu gera, ef ís- lenskir fiskframleiðendur kæmu sjer saman um að selja þeim eng- an fisk, eða þá að minsta kosti aðeins fyrir það verð, sem fram- leiðendum sjálfum þætti sæmilegt, og væri í samræmi við markaðs- verðið. Þá yrðu þau að lxita lágt, kaupa fiskinn við sæmilegu verði,, eða þá að öðrum kosti verða samn ingsrofar við spönsku firmun, hvað snertir umboðssölusamning- ana. Ef hins vegar þessi firmu gætu ekki haldið áfram að senda fiskinn í umboðssölu, myndu fisk- kaupmenn í markaðslöndunum óð- ara gefa sig fram, því án fiskjar- ins geta þeir ekki verið. Þessu til staðfestingar skal jeg geta þess, að jeg átti í vor tal við verslunarhús eitt í Bilbao, sem er eitt af þeim þremur stærstu þar, sem samninga hafa um um- boðssölu á íslenskum fiski. Spurði jeg þá hvað þeir myndu gera ef íslendingar neituðu að láta ,af hendi fisk sinn til þeirra versl- unarhúsa sem ljetu þá fá fiskinn í umboðssölu. Svar þeirra var orð-1 rjett þannig: „Eins og þjer get’S 1 skilið, viljum vjer auðvitað miklu, fremur taka fiskinn í umboðs- j sölu. þegar vjer eigum kost á því, i heldur en kaupa fyrir eigin reikn- j ing. Umboðssalau, hefir enga hættu ! í för með sjer fyrir okkur. Þeim j 50—60% af verðmæti fiskjarins, i- sem vjer greiðum e’gandanum út á hann gegn framskjölum, eigum I vjer aldrei á hættu að tapa, og vjer. erum í fylsta máta ánægðir með þau ómakslaun — 5% af söluverðinu, sem vjer fáum fyrir að annast Söluna. — Ef vjer ætt- um ekki kost á að fá fiskinn í umboðssölu, þá yrðum vjer auðvit- að að kaupa hann fyrir eigin reikning eins og áður“. Stærstu erfiðleikarnir á því, að íslenskir útgerðarmenn geti sjálf- ir annast fiskverslunina beint til markaðslandanna, og þarmeð not-j að sjer markaðjtnm eins og vera f ber. ern: FisMnnflutningarnir. Eins og mönnum er kunnugt,! MORGUNBLAÐIP eru engar beinar reglubundnar skipaferðir milli fslands og f:sk- markaðslandanna. Fyrir þá sök er ómögulegt að senda smáslatta af fiski, nema þá með umskipun í Bergen, Leith og Hull, eða Liver- pool, eða þá í Kaupmannahöfn og Hamborg, eða Amsterdam, og ei slíkt næstum að segja ógern- ingur. Fyrst og frernst af þeirri enföldu ástæðu, að sá flutningur verður of dýr, og í öðru lagi af því, að fiskurinn þolir ekki slíkan flutning; kemur venjuleg- ast þegar sent er þannig, til á- kvörðunai’staSarins, í meira eða minna lagi slæmu ástandi. Til þess að geta komið fiskinum á mark- að nn, eins og nú standa sakir, þarf því útflytjandinn að geta selt í einu, minst 4—5—600 smá- lcstir, og síðan að fá þar til hæfi- legt skip til flutningsins. Öllum hlýtur að skiljast hve afaróþægi- legt slíkt er, ekki aðeins fyrir seljandann, heldur og einnig fyrir kaupandann, sem undir slíkum kringumstæSum oftast verður að kaupa meira í einu, en hann í raun og veru óskar eftir, og í þriðja lagi hefir þetta hinar skað- legustu afleiðingar að því er snertir markaðsverðið. Verðhrunið á fiskmarkaöinum á aðallega rót sína að rekja til þessa flutnings- fyrirkomulags. Það gefur að skilja að á þennan hátt berst oftást margfalt meiri fiskur á markaðs- staðina í emu, en markaðurinn hefir þörf fyrir. Það getur þann- ig jafnvel kornið fyrir, að 4—5 verslunarhús á sama staðnum, fái hvert um sig heilan skipsfarm á sama hálftímanum. Slíkt orsak- ar ávalt stórkostlegt verðhrun. Þegar birgðirnar á ’ markaðsstöð- unum eru takmarkaðar, keppast smásalarnir hver um annan þveran við að byrgja sig að vörum. Kaupa þeir þá af heildsölufirmunum frá 10—20—30 smálestir í einu, til >ess að vera bixgir þar til nýjar birgðir koma á markaðinn. Undir slíkum kringumstæðum selja heild- sölufirmun 'viðstöðulaust vöru sína, og við góðu verði. Safnist h’nsvegar fyrir á markaðsstöðun- um ofstórar birgðir, sem til vill bægja neytslunni til 3—4 mánaða, kaupa smásalarnir aðeins til 2, —3 daga í senn. Nú vita þeir að nógar birgðir eru á staðnum til langs tíma, og einnig vita þeir af reynslunni, að von er á verð- falli, sem gefur þeim aura, í vas- ann. Heildsölufirmun liggja þann- ig með altof stórar birgðir, og einnig hafa þau stórar fjárupp- hæðir fastar í vörunni. Nú gengur salan mjög tregt, aðeins eftir því sem neytslan þarfnast. Nú fer að líða að gjalddaga víxlanna, bank- arnir krefjast greiðslu, og heild- sölufirmun þarfnast peninga. Nú byrja þeir að setja verðið niður, og hyggjast með því móti að selja meira, en ekkert gengur að hcldur. Þeir setja verðið ennþá niður, þar til smásalarnir hyggj- ast nú að geta gert góð kaup, og gera þau, en að svo komnu verður aftur hlje á sölu, þareð þá eru smásalamir. búnir að fá nógar birgðir ef til vill til 2—3 vikna, og á þeim tíma selja heildsal- amir ekkert. Svona gengur nns birgðirnar fara að vcrða takmark- aðar aftur. Þá fara smásalamir að birgja s’g, og þá hækkar heild- söluverðið aftur, þ. e. a. s. ef þá ekki koma nýjar birgðir of fljótt sem gera það að verkum að birgð- imar aftur verði of miklar. Alvöpumálið. Þeir, sem lesið hafa rit mitt „Yerslunarólagið“ og ekki eru enn þá altof mik'ð snortnir af sósía- lista trú, sem boðuð hefir verið um land alt í 14 ár, og bolsje- vikastefnu, sem boðxxð hefir verið ! síðustu árin, hljóta að sjá, að jhjer er um eitthvert hið mesta alvörumál að ræða. Jeg sem þing- maðui-, er stend utan við öll pólitísku flokksbrotin í þinginu, utan við allar atvinnustjettir í landinu, nýt og hef notið full- komihs trausts kjósenda minna 1 nú yfir 20 ár samfleytt, sá eng- um skyldara • en mjer, ekki síst kjördæmis míns vegna, að hreyfa þessu alvörumáli. Auðvitað var mjer ljóst, og það er fleirum skynsöinum mönnum úti um land ljóst, að það mundi e’kki ganga hljóðalaust af, að ýta við svo miklu óþrifa máli, sem sjálfskuld- arábyrgðarflækjunni m: m., sem frá upphafi er stofnuð í póli- t’ískum tilgangi, eins og nú loksins er komið á daginn. Það gat eng- inn gert nema að offra sjer, að ganga beint xxt í forina. Jeg hefi nú orðið til þess, og jeg sje ekki eftir því, því kunnugt var mjer um, að örðugt mundi veita, að hrekja það sem í ritinu stendur með rökum, enda hefir það ekki verið reynt. En einu furðar mig á, hversu andstæðingar míhir taka sjer sjálft málið ljett, svo mikið alvöru mál, að um það er að tefla* hvort landbúnaðr landsins og sjálfsbjarg arþrá einstaklingsins á að leggjast í rústir eða ekki. En frá and- stæðingunum heyrist ekki. eitt al- vöruorð um málefnið sjálft,. en eintóm óp, lævís persónuleg á- reitni, ósannsögli og ekkert ann- að. En við þessu mátti búast, og þessu hafa mætustu menn landsins búist við, og_Ueyfi. jeg mjer að hafa upþ orð eins þeirra í brjefi til mín nýlega. IJmsögn hans hljóðar svo: „Jeg þakka yður innilega fyrir brjef yðar og ennþá betur fyrir bæklinginn, sem jeg gleypti í mig í hendingskasti. Þjer þekkið mig ekki að neinu falsi, en það get jeg sagt yður, að jeg tel það langþörfustix rit- smíð, sem komið hefir' út á þessu ári. Jeg hafði fyrir löngu hugs- að mjer eitthvað svipað, en efni! og annir bannað framkvæmd. Þjer eigið miklar þakkir sk:lið fyrir að hafa riðið á vaðiðþen jeg veit að Vður er Ijóst, að þetta er að- eins byrjun, og til þess að upp- ræta jafn illkynjaða meinsemd, sem hjer er um að ræða, þarf áframhaldandi baráttu, því að for-1 kólfar ólagsins munxx einskir láta ófreistað til að draga úr áhr fum þeim, sein þessi góða ritgerð yðar getvxr haft. Þó ekki væri til ann-; ars en að sitja í næði við kjöt- katlana* ‘. . Fleiri brjef hafa mjer borist af líku tagi. og er jeg ekki í efa um að skoðun óháðra hugsandi manna í landinu á þessu máli muni mjög svo fara í sömu áft. Jeg skal geta þess, að merkismaður sá, sem þetta skrifar, hefir aldrei átt neinn lilut í verslun, eða verið við ■ verslun riðinn. Síðan jeg skrifaði svar mitt hefir Tíminn einn haft orðið.Hann : lætst vera að svara rit: mínu, 1 „Verslunarólagið“, en kemur þar • ekki nærri, finnur þarj ekkert skakt sagt nema eitt eða tvö ártöl, 3DD ír. lEAlll fyrir best svör. 1. Hvernig verður veðrið i Reykjavík á Þorláksniessu? 2. Hver eru bestu meðmælin með Tobler? 3. Hvað gerir karltnenn vinsæl- asta hjá kvenþjóðÍBni? r Þárður Sveinsson & Co. •scm eru þó rjett, sem síðar mun sýnt verða. Og yfir höfuð lýsir Tíminn með þögninni því yfir, að alt sem jeg sagði í ritinu sje rjett nema ártölin áðurnefndu, og alt sem jeg sagði í svari mínu. Jeg hefi því engu að svara nema þess- um 2 ártölum, því í saurkast vih jeg ekki fara við sósíalistann frá Hriflu. 1 rauninni hefði átt best við, að jeg hefði látið prenta upp gieinar sósialistans, og sent þær- þeim sömu mönnum, er ritið fengu með þeim einu ummælum: Þarna hafið þið rök Tíman.s. Jeg treysti svo dómgreind manna úti um land, að það eina svar hefði átt að vera nægilegt. Jeg kem svo að aðalefn'nu, að svara því sem sósíalistinn, herra Jónas frá Hriflu, finnur að riti mínu. Hann seg’ir í Tímanum 16. sept.: „Kaupfjelag Skagfirðinga yngir hann (þ. e. jeg) um 21 ár, Sambandið um 14—15 ár“. í Tím- anum 23. sept. segir hann um sama efni þetta: „Hann veit ekki að sambandið er stofnað norður í Ytstafelli árið 1902 ......... I stað ( þess heldur vesalings karlinn að fáeinir menn í Reykjavík hafi stofnað Sambándið, þegar það er orðið nær 20 ára gamalt“. En nú nefnir hann ekki Skagafjarðar ár- talið á nafn 'í þessari grein, hefir sýnilega gleymt að skrökva til um það í síðara blaðinu. Jeg þarf því auðvitað ekki að svara því, enda. var það ártal rjett. En um Sam- bandið er það að segja, að jeg átti auðvitað við „Samband ís- lenskra samvinnuf jelaga“, sem stofnsett var með lögum þess ár- ið 1919, samanber „Stofnun ís- 'lenskra samvinnufjelaga“, sem er fyrirsögn á kaflanum um það í riti mínu, þls. 30. Það er því alls ekki hægt að misskilja annao eins. Og auðvitað segir sósialistinn þetta aðeins til að'blekkja almenning. Og sósíalistinn' veit það, og skoð- anábræður hans, sem stofnuðu Sambandið, að kaupfjelögin hjer a landi höfðu enga allsherjar sam- ábyrgð hvert með öðru, fyr en ,,‘Samband íslenskra samvinnufje- áPaga“. stofnaðist, þó þáu styddu hvert annað með því að fram- kvæma ýmislegt í fjelagi síðari árin, án allrar samábyrgðar. Að sóijjíalistabæli varð fjelags- skapurinn ekki fyr en Sambandið var stofnað 1919. Frh. Björn Kristjánsson. BrauBuerfiiö erm. Hjer í blaðinu og sömuleiðis í „Vísi“ hefir þaö verig g'ert að umtalsefni, hve furðulegt það er, að brauðverðið skuli ekki lækka hjer í bæ. Það hefir verið gert eítir b’eiðni fjiilda manns. Al-- menn’ngur lítur svo á, aS vei’ð ,

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.