Morgunblaðið - 06.10.1922, Blaðsíða 2

3 ú ibsrE3 trrr.r~J 1~~~1 L—í?—"— s r=5L-- g ? !j t 1P
Heilöverslun
Ásgeirs Sigurðssonar
SÉEIEi
Austurstr. 7.
Sími 300
Dýkomnar vörur fyrir kaupmenn og kaupíjelög.
Hveiti, „Bdina“,
,,York“,
Srísgrjón,
Kandís,
Laukur,
Coeoa,
Átsúkkulaði,
Eggjaduft,
Bökunarduft,
Búðingsduft,
Jólakerti,
Vaxkerti,
Sunlight-sápa,
Kinsó-þvottaduft,
Twink í 12 litum,
„Vim“ fægi- og hreinsunarduft,
Blue Mottlé-stangasápa,
Pears-handsápa,
Plomtol-handsápa,
Old 'W'oreester-sósa,
Old Derby-sósa,
Niðursoðnir:
Ávextir,
Kjötmeti,
Fiskmeti o. m. fl.
30
'Jt
•Jt
OE!I0EE~3G
3ESS3I:
30
Húsnæðismál.
Jón Baldvinsson vakti máls á því,
»8 enn hefði nefnd sú, er kosin var
f bæjarstjórninni fyrir löngu síSan,
•g nefnd var liúsnæöisnefnd, ekki
leitt látið til sín heyra. En það væri
ííjur en svo aS ekki væri enn nóg
Terkefni fyrir þessa nefnd, því hús-
mæðisleysi væri engu minna nú en
verið hefði, og húsaleigan jafn okur-
lsá. Það væri því full ástæða til að
mefndin heföist handá og sinti þessu
Vandamáli eitthvaö. Vildi hann sjer-
m eklega fá aö heyra hverja afstöðu
íefndin hefði til skyldumats á q11-
tim lelguíbúðum í bænum, og enn-
fremur hvaða ráð hún legði til um
Jaö, að þeim sem vildu byggja, væri
aflað ódýrs byggingarefnis. Og bar
lann fram till. til húsnæðisnefndar
þessa efnis. í sambandi við þetta
*iál bar Þórður Bjarnason fram þá
tillögu, að bæjarstjómin samþykti
að hita safna skýrslum um húsnæði
•g húsaleigu í bænum, um leið og
mianntal væri tekiö í haust.
Tirær bækur
Jóns Bjönnssonar.
L
Sóldœgur. LjóS. Rvík 1922.
Nafniö á bókinni er vel valið.
Þaö er svo inikið í þessari bók um
vor og líf og ljós og langa sólskins-
ftaga, og einhver heilnæmur, hress-
tndi blær yfir flestum kvæöunum.
hau eru því flestöll alveg ólík þess-
Cm volaöa vesaldarsöng vel flestra
Íinna yngri skálda. Sennilega
rniætti finna að þessum kvæðum
J>að, að þau væru ekki nógu list-
jæn, næm, fíngerð, á nútímavísu.—
/eg sakna þess arna ekki. Mjer hef-
ti' satt að segja fundist þessi „list“
í séinm tíð einkum vera fólgin íþví,
m-ú koma einhverjum hugsauaslæö-
nm í merglausan málvaðalsbjúp.
Af þessari „list“ eiga „Sóldægur1
lítið. En þau eiga það, sem betra
er: mikið af kjarnyrtum kvæðum,
skýrum hugsunum og skáldlegum,
mótuðum af sterkum manni með
þor og kjark, reglulegu karlmenni,
sem elskar lífið, veit hvað hann vill
og þorir að tala karlmannlega. —
Efnið er fjölbreytt en kvæðin tals-
vert misjöfn að gæðum. Skiftir höf.
þeim í 6 flokka og heitir sá fyrsti
„Gamlar og nýjar glæður“. Já,
þetta eru bara glæður; kvæðin flest
sviplítil og of skyld „listinni“. —
Flokkurinn er tvímælalaust sá svip-
minsti í bókinni.
Þá er næsti flokkur: „Undir ber-
um himni“ (vantar í nafnaskrána)
Þar eru mörg ágæt kvæði; skulu
einkum nefnd þrjú Þeirra: Á Helj-
ardalsheiði, Vor og Sólskinsdagur.
Hið fyrst nefnda er prýðilega ort,
ekkert reikandi hjal, en traust og
föst lýsing á þessari hrikalegu heiöi
þar sem — „drynja óðir drápsöng-
inn býljir um stórhríðarnótt. —“
Og „hönötmgarþáttúrimr1 sem
höf. lýsir er veruleiki. í Þann
„gljúfurs gapandi kjaft —“ hefir
margur „—stormbarinn, ráðþrota
halur —“ fallið og týnst. Spá mín
er* sú, að hver sá sem einhverntíma
hefir farið heiði þessa og gert sjer
í hugarlund alla þá börmungar-
þætti, sm þarna hafa gerst fvr og
síðar, muni lesa kvæði þetta með
óblandinni ánægju og þeirri sann-
færingu að J. B. sje skáld. Vor er
ágætt kvæði, einstaklega mild og
ljúf lýsing á vorinu, mætti þess og
áhrifpm, þar sem — „jörð af gleði
grætur, geislana drekkur, þíðir
fieðnar rætur, grænklæddum börn-
um lyftir ljósið í“ og „Himinsins
vegir færir fáum öðrum fyllast af
hljómum, lífi, vængjagný“.
Hjer er ekkert fimbulfamb um
„litverk vors“ (litskrúði væri auð-
vitað hægt að dáðst að) og „loga
tröf1 ‘, heldur óblandin aðdáun og
ást á lífinu sem vorið vekur.
Og í kvæðinu „Sólskinsdagur“
kemur þetta þó skýrar í ljós. Þar
finnur maður þá unun, ást og til-
beiðslu, er hlýtur að hreyfa sig
innra með hverju óspiltu manns-
bami úti í grænni hlíð, „um sumar-
dag, er sólin skín“ -. Lífið er dýrð-
legt, þökk sje þeim er gaf!
Já, auðvitað er lífið dýðlegast
af öllu dýrðlegu. Þá skoðun eiga
skáldin að syngja inn í hug og
hjarta hvers rnanns. Og J. B. á
þann heiður að vera reglidegur sól-
skinsmaður, svo vonandi fær harm
með kvæðum sínum marga með sjer
í sólskinið.
Næsti flokkur heitir „Sjómenn“.
Mörg kvæðin í þessum flokk eru
prýðilega góð, t. d. Innsigling o. fl.
enda er höf. upp alinn við sjó og á
sjó, hefir siglt á haf út og hrept
stórliríðar í hákarlalegum á dutl-
ungafullu norðlensku vori, og fund-
ið sjálfur og verið með mörgu því,
sem hann lýsir. Þess vegna eru flest
þessara kvæða veruleg og sönn. —
Annars skal ekki fjölyrt um þau,
en bent aðeins á fyrsta kvæðið í
þessum flokld „Prologus“, og þá
aðallega á fyrsta erindið:
Hin fyrsta sjón er hafið breitt og og
blátt;
það lireiðir sig í kringum strönd og
tanga,
og lyftir þungum bylgjum himinhátt
og hristir lijörgin kalda vetrarnátt,
er löðurhrammar hrifsa’ í klett og
dranga.
En naesta dag það hvílir bjanna blítt,
og brosir upp til stranda dult og nýtt.
Fin báwfing'ur strjúka um strandar-
vanga.
Þessi lýsing á hafinu í „tveim
kápum“ er afbragð. Andstæðurnar
vt rða svo lifandi skýrar. Það er ill-
hryssingur, sem hæfir hinum verri
ham þess, að láta „löðurhramma
brifsa í klett og dranga“, en ró
og blíða yfir því, þegar „bárufing-
ur strjúka um strandarvanga“. —
Ilið sama má segja um hin kvæðin,
er jeg nefndi áðan. Manni verður
* |
Vasaofnap. I
Nú þarf engum
að vera kalt.
Allir geta látið sjer
líða, vel í hörku frosti
með því að nota
vasaofnana Fást í
Liflu Búðinni.
hrollkalt á „Heljardalsheiði“, finn-
ur unað í „hlýjum skúraslæðum“
vorsins, og langar til að taka undir
— „er fuglar syngja lofsöngslag
i'm loftin blá og sljettan sjó“. —
í flokki, sem höf. nefnir „Villi-
blóm“ eru góð kvæði, eins og t. d.
Dauðraróður, Ilvítir vængir, Grát-
ur o. fl. en líka allmörg, sem hefðu
eins vel mátt liggja óprentuð, eins
og t. d. Lækkar á staupum o. fl.
Þá er næsti flokkur „Heima“.
Þar þykja mjer bestu kvæðin ,Lyft
vorum anda‘, sem er sennilega besta
kvæðið í bókinni. ,Sjá.lfsbjörg‘, er
karlmannlegur og hollur óður til að
raula við sjálfan sig; og ,Skamm-
degiskvöld1, sem þó er sumstaðar
bláþráðótt.
Þá *er síðasti flokkurinn„Menn
og minni“. Skarphjeðinn Njálsson
hefir fengið þar veglega minningu
í kjarnortu kvæði, þar s$m karl-
menskubrag andar svo að segja af
hverri línu. Þar er líka fallega ort
kvæði eftir Olaf sál. Björnsson, og
,Svanurinn‘ ,tileinkað H. H. sex-
tugum. Jeg hefi heyrt skáld og
fræðimann dást að því kvæði.
Þá hefir höf. ort eftir skáldkong-
ana Björnson og Matthías, og er
það ekki vandalaust, þar sem sæg-
ur góðskálda hefir um þá ort, og
auðvitað Öll hlaðið á þau lofi. Og
eiga nú að fara að hlaða ofan á
það altsaman og segja eitthvað
nýtt, virðist mjer þurfa mikinn
smið til. Jeg verð nú líka í.ð segja
það, að mjer finst höf. ekkert hafa,
vaxið við kvæði Matthíasar, þó
margt sje þar vel sagt, en kvæði
Bjönsons er höf. þess til sóma og
þolir samanburð margra liinna
bestu kvæða, sem um hann hafa ver
ið ort. Fleiri kvæði mætti nefna í
þessum flokk, sem eru góð, en lijer
skal numið staðar.
— Einhver ritdómarinn gat um
það, að J. B. hefði, með því að nota
,.hætti“ Einars Ben. og Stefáns
frá Hvítadal, sumstaðar í Sóldægr-
urn stælt þessa höfunda. Síðan hef-
ir hver jetið þetta eftir öðrum og
er nú þetta orðið margtuggiö. Og
nú hefir ein>n: Akureyrafr-a’itstjór-
inn bætt Davíð frá Fagraskógi við
í hópinn, sem J. B. á að ræna frá.
Og hefir hann þar með dæmt svo,
að Jón skuli settur á hinn „úæðra
bekkinn“ í framtíðinni, — innar-
lega þó!
— Það er að vísu ekkert ótrúlegt
að Jón Björnsson hafi orðíð fyrir
áhrifum frá Einari Benediktssyni,
enda kennir þess nokkuð, það er
satt; en það er engin stæling. Við
hin skáldin tvö á hann ekkert sam-
an að sælda. — Menn hafa þóst
finna áhrif frá Ileine og Schiller á
kvæðtim Jónasar Hallgrímssonar,
en ekki held jeg að menn haldi því
fram, að Jónas hafi stælt þá. Og
fleira þessu líkt mætti nefna.
En Sóldægur- eiga það skilið, að
þeir, sem unna lífsfrískum ljóðum?
lesi þau og — eignist þau.
Snorri Sigfússon.

rsmirr.'æKiBWBiB
Biðjið aldpei
um »átsúkkulaði«. Það
á ekki sarnan nérna að
nafninu. — Biðjið um
Tobier
Af bragðinu skulu þjer
þekkja það.
Þórður Sveinsson & Co.
BrL stoiregmlr
frá frjettaritara Morgunblaðsin#.
Khöfn, 4. kotóber 1922.
Tyrkir og Grikkir.
Frá London er símað, að jafn-
framt og viðtalsfundurinn hófst
milli fulltrúa bandamanna og sendi-
manna Kemals, hafi Venizelos kom-
íð til þess að semja leymlega við
bretsku stjómina, og veki þetta kur
í blöðunum.
Grikkir neita að víkja í Þrakíu
og halda því fram, að ef þeir geri
það, verði enn, ofan á það, sem á
undan sje gengið, myrt hálf miljón
kriatinna manna.
Lenin.
Rosta-frjettastofa tilkynnir, að
Lenin hafi aftur tekið við fyrn störf
urn sínum.

Dómsmálafr jettir.
Ilreppsnefnd Satiðárkrókshrepps
gegn Kaupfjelagi Skagfirðinga.
Haustið 1920 jafnaði hrepps-
nefndin í Sauðárkrókshreppi 5695
kr. aukaútsvari á Kaupfjelag
Skagfirðinga. Við álagningu út-
svarsins miðaði hreppsnefndin
útsvarsupphæðina við alla vöru-
veltu fjelagsins. Eftir að fjelagið
hafði árangurslaust kært útsvarið
fyrir hreppsnefndinni, skaut það
málinu undir úrskurð sýslunefnd-
arinnar í Skagafjarðarsýslu, er
leit á málið á sömu lund og fje-
lagið sjálft og úrskurðaði að þá
vöruveltu fjelagsins bæri að draga
frá sem útsvarsfrjálsrar um 254 þús.
kr. með því að þessi hluti vöru-
veltunnar hefði ekki gefið fje-
laginu arð heldur verið látinn
af hendi til f jelagsmanna með
kostnaðarverði, °S færði nefndin
útsvarið niður í 1371 krónur.
Hreppsnefndin vildi ekki una-
þessum úrskurði, og krafðist lög-
ta.ks á allri þeirri upphæð, er
hún hafð lagt á fjelagið, en fó-
getinn neitaði með iirskurði að
framkvæma bið umbeðna lögtak.
Að fenginni gjafsókn og skipuð-
um málaflutningsmanni, lirj.mflm.
Jóni Ásbjörnssyni, skaut nefndin
úrskurði fógefa til hæstarjettar
og kraföist að lagt- yrði fyrir fó-
getann i að framkvæma lögtakið.
Af hendi kaupfjelagsins flutti
hrj.mflm. Pjetur Magnússon málið.
Með dómi hæstarjettar upp-
kveðnum 27. fyrra mánaðar, var
hinn áfrýjaði úrskurður staðfest-
ur. I forsendum dómsins segir
svo: Þar sem í máli þessu eigi
er ágreiningur um að hið stefnda
kaupfjelag hafi rekið útsvars-
skylda atvinnu umrætt ár, heldur
um það hve hátt útsvar sje hæfi-
legt að það greiði, verður að
telja að fullnaðarlyktir sjeu orðnar
á málinu með úrskurði sýslunefpd-