Morgunblaðið - 03.11.1922, Side 3

MORGUNBLAÐIÐ
ErÍEfsEfnakassar
margir litir og stæröir
möppur mEö brjEfsEfnum
Lukkupokarnir innihalda nú alt annað en dður, Fataefni, Borðteppi,
Rekkjuvoðir, Hlálverk, Rúmstæði o. fl. hver seðill I krónu engin núll
"" —................... A B C-B A S A R I N N . —....
SkrifblDkkir
firEiöanlega stærst úrual og smEkklEgastar uorur]
'm
w<œn/s!æiairm*r~7B
UúkauErsl. 5igf. Eymundssonar.
dýrar og seinfengnar jarðabætur
geta menn auðsjáanlega heldur
ekki lagt, í stórum stíl, ef efni
og ástæður ekki leyfa, nema trygg-
nr og góður markaður sje til
staðar fyrir búsafurðirnar. Hor-
fellismálið má því að nokkru leyti
teljast a5 sök hjá bændum, mest
fyrir það, að hafa, ef til vill,
sett vísvitandi illa á hey sín og
að. griparæktin, hjá mörgum þeirra
er hvergi nærr: í því ástandi,
sem æskilegt hefði verið, en að
sumu leyti hjá stjórnendum lands-
ins eða þeim, er eiga að sjá um
afurðasöluna til útlanda. Það er
bartleikið með bændur, sem fram-
leiða fyrsta flokks búsafurðir,
eins og vort dilkakjöt er, þegar
hinir leiðandi menn í landinu, sem
eiga að sjá úm ketverkunina og
sölu á því tii útlanda, hafa ekki
drengskap eða dáð í sjer til þess,
að koma því óskemdu á heims-
markaðinn, þar sem þörfin er fyr-
ir og það mætti njóta sannvirði
við jafngilda vöru.
Nl.
Erl símfrrgnir
frá frjettaritara Morguublaðsing.
Khöfn 2. nóv.
Facistamir.
Prá Róm er símað, að 70 þús-
und Facistar og 300 þús. borgarar
hafi í gær gengið í sigurför um
borgna og hylt konungsvaldið.
Síðan voru Pacistamir sendir
heim með sjerstökum jámbrautar-
iestum. — Muasolini hefir sent
bandamönnum vináttuskeyti. —
Sendiherrar ítalíu í Berlín og
París hafa sagt af sjer.
Skaðahótamálið.
Prá París er símað, að .Louch-
eur hafi lagt til í skaðabótanefnd-
inni, að Þýskalond væri lýst gjald-
þrota.
Flugmenska.
Frá Málmej^ er símað, að ev-
rópeiskt flugfjelag sje myndað
með miðstöð í Málmey.
Hver er sökin?
Nýlega ircyrði jeg nmmæli 2
merkra presta, um að þeim hefði
fundist harla lítill árangur sjá-
anlegur að kristindómsfræðslu hjá
s.]er, og kendu það barnalærdóms-
bókinni, mörg fermingarbörn höfðu
sárlítið sikilið í henni, mörgum
leiðst hún og flest lagt hana al-
vegt á hyllun* Anmmu eftir ferm-
ing. Fyrir því skulum vjer brenna
kverin, var ályktunin. Einhver
svarað:: „Árinni kennir illur ræð-
ari“, en það þarf alls ekki að
vera ástæða til að segja það, og
því getur ályktunin verið alröng.
Getur nokkur bent á samvisku-
saman kennara sem kent hefir
fjölmörgum börnum og ungling-
um og kveðst vera ánægður með
árangur kenslu sinnar hjá flest-
um nemendum sínum hvað þá
öllum? Lítum á vitnisburðina.Hvað
skyldi námsfólkið vera margt, sem
á hverju vori fær „illa“, „lak-
lega“ eða „vel“ í einhverjnm
námsgreinum? Allir kunnugir vita
að það þarf þó ekki mikla þekk-
ingu til að ná þeim vitnisburði.
Hvað ætli það sjeu mörg ferm-
ingarbörn, sem skrifa málvillu-
o>i ritviJlu lítið v Er óánægja ís-
lcnsku kenaranna með þann árang-
ur söunun þess að best væri að
brenna allar ritreglur áður en
nokkrar nýrri og betri væru fengn
ar, sem gætu gert alla ritfæra ?
Það getur varla verið að þeir
sjeu ánægðir, er þeir sjá 16 til
2( villur í prófstíl. Hvað segja
reikningskennararnir? Er ekki
langoftast meiri en helmingur í
hverjum bekk, sem „rjett skríður“
gegn um reikningsprófin, . auk
}>eirra sem falla alveg þrátt fyrir
margar nýjar reikningsbækur ís-
lenskar og erlendar? Treystir
nokkur sjer til að búa til svo
góða reikn'ngsbók, að langflestir
geti fengið ,ágætlega‘ í reikningi
við skólaprófin framvegis, og lesi
síðan oft og iðuiega í henni sjer
til gagns og skemtunar? Landa,-
f’æð'sbækur vorar eru góðar, en
a-rið misjafn er vitnisburður nem-
en* a engu að síður í þeirri grein,
og ofc «ru þær lagðar á bylluna
fijótlega eftir prófið. Og fremur
niun það fágætt um „námsgarp-
ana“, hvað þá hina, að þeir taki
að r'fja upp ritreglur og reikn-
ingsbækur sjer til raunaljettis á
elliárunum, e nþað kvað ekki vera
fágætt um kverin.
En nefnum annað: Prestum er
ætlað fleira en að búa börnin
undir fermingu, þeir eiga líka
t. d. að prjedika hvem helgan
dag. Eru þeir vel ánægðir með
árangurinn af því starfi? Ætli
það yrði talinn vottur glöggskygni
og samviskusemi, ef gamall prest-
ur lýsti því, að hann værj vel
ánægðnr með þann árangur hjá
lsngflestum eða jafnvel öllum á-
heyrendum sínum?
Námsbækumar eru'ekki galla-
lausar, kennarar og prestar ekki
heldur; en ætli alt „árangursleys-
i«“ sje samt þeirra sök?
Allir höfum vjer heyrt eða
lesið um kennara og prjedikara,
sem enginn hefir enn. getað sann-
að á synd nje galla; hann kendi
um 3 ár, þúsundir hlustuðu á
bann, ekki náðu þe'r þó hundraði,
sem vildu ,fara í skóla* 1 til hans
eða gerast að lærisveinum, þótt
kenslan væri ókeypis. Tólf fylgdu
honum fastast og nutu því mestr-
a,. kenslu hjá honum. Einu þeirra
sveik hann í óvina hendur, ann-
82 afneitaði honum opinberlega,
hmir flýðu þegar hættan steðj-
aði að. Var það glæsilegur áreng-
ur? Er rjett að kenna það bók-
iini, sem þessj kennari notaði
oft við „kensluna“. Sje því svo
varið, þá ætti gamlatestamentið
skilið að vera komið í ruslakist-
nna fyrir löngu, og þá hefir Jesú
yfirsjest að nota það að nokkru.
Kee
Lítil athugasemð.
Þórður frá Svartárkoti í Béxð-
ardal skrifar í Morgunblaðið
greinarstúf, sem hann kallar ,Saga
silungsins1, og byrjar á Landnámu
svo það hefði víst getað orðið ekki
smávægileg bók, ef alt hefði ver-
ið til tínt um silung og veiðivötn
í 10 aldir. En svo víkur þama
v;ð, að sögumaður kemst ekki
nema hálfa tíundu línu með sög-
una frá landnámstíð. Er hann þá
kominn að síðustu aldamótum og
byrjar söguna þar um klak og
fiskrækt hjer á landi, eða svo
má skilja það af þeim, sem ekkert
vita um það áðuv. Hann byrjar
sem sje á „drengnmn' ‘ Helga í
Hörgsdal, sem fyrstur hafi fnndið
upp kassa til að klekja iit í sil-
ung. Lýs:r hann þessu víst nokk-
uraveginn rjett um útbúnað; en
það sem er rangt, er að Helgi hafi
fundið þessa aðferð upp og orðið
þar með höfundur að klakinu við
Mývatn.
Hjer skal því reynt að sýna af
hvaða orsökum og hvar sje að
finna upptök að klakinu við Mý-
vatn í sem stytstu máli. Fyrstu
hugmyndina um að hægt væri að
klekja út og rækta silung og
aðra. nytjafiska fengu íslendiug-
ar þegar þeim barst ritgerð Ama
heitins Thorsteinssonar um 1880.
Þá var nppi fótur og fit á hverj-
um hugsandi manni, sem átti veiði
aldamótin síðnstn kom hingað að
vatninu yfirkennari Bjarni Sæ-
mundsson og skömmu síðar sendi
hann sjera Árna líkan að linda-
klakvjel, sem hann hafði hugsað
að gæti orð'ð að liðí; það var
kassi á fótum með 3 vírnetsbotn-
um eða hillum í til þess að dreifa
hrognum á; var hugsunin að
þetta væri látið í tærar uppsprett-
ur. Ljet sjera Árni smíða 2 kassa
eftir því og vora þeir svo látnir
enhversstaðar niður, líklega ná-
lægt uppsprettum. Um það veit
jeg ekki að segja, en um vetur-
irsn drapst alt, eða hafði ekki lifn-
að neitt í þeim. 1905 var veiði
svo þorrin, að bændur við vatn'ð
tóku rögg á sig og mynduðu fje-
lagsskaþ með sjer til að auka og
vernda silunginn í Mývatni, sem
hafði verið og er enn í dag helsta
bjargræði og nytjar jarðanna
kringum vatnið, þar sem lands-
nytjar eru víðast l'tlar og rýrar.
Tók fjelagið strax á fyrsta ári
kiakmálið til meðferðar og gerði
ýmsar samþyktir til aukningar sil-
ungnnm, t. d. friðaði smásilung
fyr'r drápi og nokkum part af
riðum silungsins, ljet byggja 7
byrgi til þess að klekja út hrogn-
um í og fleira. Á þ-essu gekk í 5
ár og var lítill árangur sýnileg-
nr af tilraununnm með klakið,
þar sem enginn gat enn sýnt út-
klakið syndandi sýli úr þessum
bjTgjum, því það hvarf alt áður
en uppeldið væri svo langt komið.
Kassar þeir, sem að framan getnr
um, höfðu ekki álit á sjer fyrir
þá tilraun sem búið var að gera,
og vorn því ekki nefndir 5 fyrstu
ár fjelagsms. Fjelagið hjelt fundi
árlega, 1 og stundum 2 á ári, til
að viðhalda tilraununum og nauð-
synlegum reglum um varkámi í
óskynsamlegu drápi silungsins. -
Einn af fundum þessum verð jeg
að nefna. Hann var haldinn á
Gesteyjarströnd 10. janúar 1910.
Þá var það að einn fundarmanna
mintist á kassa til klaks og sagði,
að sjer hefði dottið í hug að búa
til kassa, svo sem eins og 100
punda sykurkassa, hafa gataplöt-
ur í parti af göflum hans; láta
síðan lag á botn kassans af með-
a! stórri sandmöl og láta þá síð-
ar niður í tærar uppsprettur, flata,
svo að botnflötur yrði me:ri. —
Áætlaði hann að inn og útrensli uin
gataplöturnar skyldi vera sem
næst 1 þuml. fyrir ofan malar-
Spadsaltad dilkakjöt
norðlenskt, til sölu ódýrt. — Að-
e’ns nokkrar tunnur eftir.
HANNES JÓNSSON
Laugaveg 28.
Enn þá
get eg bætt nokkrum nemendum
í kvöldskóla minn Einnig kenni
jeg börnum að teikna.
Guðm. Thorsteinsson.*
Viðtalhtími frá kl. 4—6 siðd. Hellns. 6.
Kenni stúlkum
aö gera uppdrætti.
iteii
vatn eða veiðiá. Hingað norður
barst ritgerðin í Andvara, og varjlagið. íkmdurinn ræddi þetta eitt-
þá strax reynt að klekja út með ' hvað en engin ákvörðun sjest að
því móti að frjógva hrogn og tekin hafi verið, líklega fl-eiri trú-
láta þau laus í uppsprettnr og litlir á þetta. En maðurinn með
smá fyrirhleðslupolla sem opnir ^ hngmyndina hefir þó haft von um
voru, og sýndist þetta framan af; að þetta gæti lánast, því að 2
ætla að bera árangur, en svo hvarf dögum eftir . fór hann til Einars
það vanalega þegar fyrsta upp-
eldisskeið’ð var liðið, og sílið
lanst úr hrogninu og var þetta
ekki einu sinni hálf vissa unf
árangur af klákinu, því á kvið-
pokaskeiðinu er seiðið eflaust mik-
ið meiri hættum háð heldur en
meðan það er að myndast í hrogn-
iiiu. Á þessnm tilraunum gekk í
20 ár, sem mest var reynt af
Einari Friðrikssyni, sem þá bjó í
Svartárkoti og einstaka manni
Friðrikssonar, sem bæði var lag
tækur og hafði mikið við þetta
óvissa. klak átt, og bað hann að
gera 2—3 kassa svona útbúna
með sjer. Þetta gerðu þeir svo
strax sama dag og ljetu þá niður.
Einn í lind hjá Garði og 2 í svo-
kallaða Grjótavoga hjá Kálfa-
strönd. Fengu þeir sjer frjófguð
hrogn og ljetu nú alt eftir til um-
sjónar þeim þar á bæjunum. —
Þegar fram liðu stundir fór það
h,>er við vatnið, t. d. sjera Áraa i að hvísast, að lifnað væri í 2
Viðtalstími frá kl. 4—6 sd.
Hellusuiidi 6.
Rúllgardinun
af mismunandi stærð fást i hús-
gaguaversluninui á Laugaveg 13.
KristjAn Siggeirsson.
Nokkur hundmð aluminiumpott
ar verða seldir mjög ódýrt í dag
og á morgun. Bollapör, diskar og
þvottastell langt undir sannvirði.
V e r s I u n
Hannesar Jónssonar.
Laugaveg 28.
Kaupið ogfnoiið aðeins |
íslenskar vörur
Alafoss-útsalan,
flutt^i Nýhöfn. 1
prófasti á Skútustöðum og fleir-
um. En flestir gáfnst upp við það
ti’. lengdar, þar sem árangurinn
virtist svo lítill og óviss. Um
kössunum við Kálfaströnd og eft-
ir 70 daga voru flest seiðin lifnuð.
Voru þau látin óhreyfð enn í aðra70
aaga, eða þar til kviðpoki yrði
tæmdur og horfinn. Þetta er það
fyrsta,sem menn eru sjónar og vit-
undarvottar að, að slept hafi ver-
ið úr fullkomnn uppeldi hjer á
Norðurlandi, og man jeg að vel lá
á sjera Áma prófasti, þegar sfl-
ir' runnu fram voginn sem þau
höfðu verið alin upp í, eins og
lítið ský, sem lfður fyrir hæg-
um vindi út í geiminn og óviss-
una, en einhverstaðar kemur aftur
niður til að «e& „frjósamári
árstíðir1 ‘.
Frh.