Morgunblaðið - 29.11.1922, Síða 2

M^EGUNBLAÐIÐ
peysufataki®eði» silkiíiauel og
tillegg til pe^sufafa, silki í svunt-
__,
'M,?y
tf/.w'-
ur, peysufot og upplnluti. Sjes'lega
stórt og fallegt úrval aff kvenslifsum.
<7.5., Bofnia'
íer fimtudiiginn 30. þ. m. til Isafjarðar, Dýrafjarðar og
Patreksfjarðar.
lförur til þessara hafna komi í dag.
Farþegar sæki larseðia i dag.
C. Zimsera.
heldur en þá sem hjer lifa, að
jörð vor kemst þannig í hið mikla
samband lífsheims.
y.
Nú ríður á því, að lesendur
mínir forðist sem mest þá ímynd-
un, að þetta sem hjer er ritað
telj’st til þess sem menn geta les-
ið sjer til dægrastyttingar, en
þurfa ekki að taka neitt mark á.
Það mundi koma greinilega fram,
ug líklega fyrir önnur áramót, að
það er ekki af eintómri eigingimi
sem jeg óska þess mjög, að mönn-
nm auðnaðist nú að fara að skilja,
hvers konar erindi hjer er verið
að flytja. Ekkert girðir jafn ræki-
lega fyr'r hin góðu áhrif sem hjer
•er verið að reyna að greiða fyrir,
eins og ef einmitt þetta erindi
fær enga áheyrn. Lesi menn Nýal
og lesi hann vel, og þeir munu
sjá, að sambandið í mínu máli er
alt þannig vaxið, sem vera þarf
til að sýna með fullkominni vissu,
að ekki sje verið að AÚllast. Og
biðja vil jeg menn að forðast þá
trú, sem ekki mun vera mjög
óalgeng, að þeir þekki Nýal ef
þeir hafa lesið Morgunhlaðið; tals-
vert meira en helmingur hókar-
innar hefir ekki verið prentaður
áður, eða nálægt 300 hls. Les:
menn þessa fyrstu bók hins nýja
tíma, með því trausti sem mak-
legt er, og þeir munu finna að
breyting verður á æfi þeirra. Beiti
roenn svo gre'nd sinni að þeir
hafi það traust á sannleikanum
sem rjett er, og þeir munu fá það
samband sem þarf til þess að kom-
■ast á hina góðu leið. Og hver dag-
ur sem tafið er fyrir hinu rjetta
sapibandi, er nokkru dýrari en
trúlegt mundi þykja. Gæti jeg nú
þegar fengið alla íslendinga til að
þiggja sannleikann, þá mundi
mikil breyting á verða.
Það verður lítið hjer um slys,
þegar hugarfarið fer að verða á
þá leið, að bin góðu áhrif frá
móðurstöð jarðlífsins ná að koma
hjer fram. Á alla vegu mun þá
rakna úr þeim vandræðum
stm nú eru og yfir vofa. Áður en
tíu ár verða liðin frá því að ís-
lendingar þiggja þann sannleik
sem hjer er verið að boða, verður
fátækt og vesöld horfin frá þessu
fólki, sem svo lengi hefir vanmet-
ið Verið. Vegir og húsakynni verða
þá komin í það horf sem nauð-
synlegt er til þjóðþrifa. Háskóla-
hús munum vjer þá eiga og lands-
spítala og enn það hús sem svo
n.ik.'l nauðsyn er á til að efla
hjer bæjarlíf, og ef til* vill mætti
lcalla Frósali.
Augljós mun verða þýðing ís-
lendinga fyrir endurreisn hins
norræna kyns. Lokið mun verða
þeim smáþjóðarskap sem svo
mjög hefir heft íslenskan hug og
hagsæld. Og um aldamótin 2000,
mun sumt það fólk, sem fremst
er og frægast á jörðu hjer, vera
íslendingar.
Enn era rammar þær taugar,
sem í rangar áttir draga, og ótrú-
Ieg munu orð mín þykja. En þó
mun á sínum tíma sannast það
sem hjer er sagt.
Helgi Pjeturss.
------o—------
ErL símfregnir
frá frjettaxitara Morgimblaðshis.
Ehöfn 28. nóv.
Líflát uppreistarmánns.
I Dublin var nýlega líflátinn
með leynd írskur uppreisnarmað-
ur að nafni Childers, og hefir það
vakið æsingar meðal fra beggja
ruegin Atlandshafsins.
Lausanne-ráSstefnan árangurslítil.
Talíð er líklegt, að Lausanne-
ráðstefnan verði mjög áraugurs-
lítil, vegna þess að ■ Kemalistar
heimta „status quo“. Ennfremur
krefjast Rússar jafnrjettis við
önnur stórveldi í öllum málum
ráðstefnunnar.
frsku stjórnskipunarlögin.
Bonar Law hefir lagt stjórnar-
skrá Ira fyrir neðri málstofu þings
ins enska, og var hún samþykt
i einu hljóði.
.SnBFFl StUFlUSDR 00 StUFlUUODF*.
Eftir Fr. Paasche.
Engin þjóð leggur nú jafnmikla
rækt við sögu vora og Norðmenn.
Þeir hafa stigið hin veglegustu
skref til þess að opna norskri
alþýðu sýn yfir sögu fslands að
fornu og nýju. Þeir eru þegar
byrjaðir að þýða á norsku marg-
ar merkustu fornsögurnar og enn-
fremur söguleg eða bókmentaleg
rit, eins og til • dæmis
Snorra Sturluson eftir Sigurð
Nordal. Og við og við. kemur út
s.iálfstætt rit um einhvern kafla
íslenskrar sögu eins og nú t. d.
þessi bók, „Snorre Sturlason og
Sturlungerne“ eftir próf. Fr.
Paasche. Norðmenn finna og hafa
fyrir löngu skilið, að þetta verk
þurfti að vinna. Með því að rann-
saka sögu vora alt frá byrjun
og langt fram eftir öldum hafa
þeir getað fylt upp margar og
miklar eyður í sögu þeirra sjálfra.
Rætur sögu beggja þjóðanna voru
oft svo undarlega vaxnar saman.
Urslitaatburðir í lífi annarar þjóð-
arinnar höfðu oft mikil og varán-
leg áhrif á framtíð hinnar. Norð-
roenn kafa því í djúp sinnar eigin
fcrtíðar, þegar þeir skygnast um
sögusvið vor. Ef til kann það
að valda nokkru um þessa könn-
ur á sögu vorri frá Norðmanna
hálfu, að þeir leggja nú alt kapp
á að nálægja þjóðirnar andlega
og viðskiftalega. Eru það margir
ágætustu menn norsku þjóðarinn-
ar sem beita sjer nú fyrir því.
Sögukönnunin gæti verið einn
liðurinn í því starfi.
I formálanum fyrir bókinni
segir próf Paásche, að allir Norð-
menn hafi vitað, að Heimskringla
hafi verið hinn mesti máttur í
norskri sögu. En minna hafi þeir
vitað um höfund hennar, Snorra,
og það tímabil, sem Heimskringla
varð tiþ á. En nú hafi hann leit-
ast við að bræða þann harmleik
úr „forsteningen“ sem geymdur
sie í Sturlungu. Til þess verks
hafi hann notað ýmsar aðrar
heimildir, Biskupasögurnar, sögu
Kafns Sveinbjarnarsonar og Arons
Iíjörleifssonar, sögu Hákons Há-
k^nssonar, gömul kvæði, gömul
brjef, lagabækur, annála o. m.
fl. Hann kveðst hafa leitast við
að lýsa og dæma sem mest út
frá lífsskoðunum og aldarhætti
þess tíma, sem sögurnar gerðust
á. Ennfremur hafi hann reynt að
ná sögustílnum sem mest, og hefir
honum tekist það mjög vel. í
liókinni er því mesti fjöldi ís-
lenskra orða, gamalla, sem höf.
hefir aðeins sett norskan svip á.
Tekur hann það fram, að þau
muni ekki sóma sjer illa, því
oft og einatt komi það í ljós,
a ð þessi orð liggi mjög grunt
undir yfirborði norska málfarsins,
sem nú sje notað
Meðal sögukönnuða þeirra, sem
höf. kveðst hafa stuðst við, nefnir
hann sjerstakiega með þakklætí
þá Kr. Kaalund og Finn -Jónsson.
Ennfremur segist hann hafa feng-
ið ýmsar nýjar hugsanir frá Sig-
urði Nordal og Ögmundi Sigurðs-
sjrni, sem var fyldarmaður hans
á ferð hans hjer í sumar.
Tvær myndir eru í bókinni, á
kápunni af Öxarárfossi og önnur
innan í bókinni af Seljalandsfossi.
Höf. skiftir bókinni í þessa
kafla: Hafliði Másson og Þorgils
Oddason, Sturla Þórðarson, æska
og fyrstu þroskaár Snorra Sturlu-
sonar, íslenska kirkjan, Guðmund-
ur Arason, Rafn Sveinbjamarson,
Noregsferð Snorra Sturlusonar,
íslenska ríkið, Eyjólfur Kárason
og Aron Hjörleifsson, Sturla S:g-
hvatsson, síðustu dagar Guðmund-
ar biskups, Gissur Þorvaldsson,
fall Snorra Sturlusonar, Snorri
Sturluson og verk hans.
Koiiungl. hirðsali.
Vallarstræti 4. — Sími 153 (tvær línur).
Wælir R3sá sinum þektu ©g h^agðgóðu
Desertum
Svo sem: Is, fromage og rjómatertum, margar teg-
undir. Kransakökum og konfekti,
— wid ö 1 i hátiðleg tækifæri.
Eins og sjá má af þessu, er
mikið og margbrotið efni í bók-
ij.ni þar sem það tekur yfir tíma-
bilið frá Hafliða til dauða Snorra.
Vitanlega er farið fljótt yfir
sögu sumstaðar, en þó alstaðar
dregnir aðal drættir þessarar
skálmaldar, og þeir atbnrðirnir
teknir með, er máli skifta. ítar-
legast er frásögnin um Guðmund
biskup, Sturla Sighvatsson og
svo að sjálfsögðu Snorra. En vel
hefði höf. mátt skýra Snorra enn
betur fyrir Norðmönnum og af-
stöðu hans til síns tíma og sagna-
gerðarinnar. Þó getur hann vit-
anlega ekki skilist svo við hann
að hann verði honum ekki mikið
umhugsunarefni. Hann telur hann
hafa haft mest þeirra þræðra ■ af
sjerkenhum ættföðursins og ætt-
móðurinnar, Hvam-Sturlu og Guð-
nýjar Böðvarsdóttui'.
Þeim, sem ekki hafa aðgang
að Sturlungu og Biskupasögun-
um, er þessi bók mikill fengur.
En Islendingum er efni hennar
alt saman gamal-kunnugt. Þó
hefði hún einnig getað orðið Is-
lendingum nokkur skýringarauki
a Snorra, ef þeir hefðu ekki áð-
ur fengið jafn ágæta bók um
hinn mesta og snjallasta sagna-
ritara sinn og ,Snorri Sturluson*
er, eftir próf. Sigurð Nordal. í
henni er það sem um Snorra er
hægt að segja svo fult og ítar-
legt, að ekki virðist auðið að
komast lengra. En þessi bók
Paasche er skrifuð af svo mikilli
hlýju og lífi og ást á efninu,
að hún er íslendingum kærkomin
þessvegna. J. B.
------o------
lfatnsleiðslan.
Eins og getið hefir verið um
hjer í blaðinu, hefir bæjarverkfr.
lagt fyrir bæjarstj. till- að lagn-
ingu hinnar nýju vatnsleiðslu. —
Var um þrjár leiðir að ræða, og
hefir bæjarstjórnin aðhylst eina
þeirra, og samþykt, að eftir henni
skuli byggja hina nýju æð. Fer
hjer á eftir, það sem bæjarverk-
fr. segir um það vatnsmagn, sem
bærinn þurfi í framtíðinni:
Nauðsynlegt vatnsmagn. — Sem
síendur er meðalvatnsrensli til
bæjarins um 2500 ten.m. á sól-
arhring. Með þessu vatnsrensli
og með því að loka á nóttunni
fyrir vatnið til alls bæjarins, að
undanteknu Skólavörðuholtinu
milli kl. 9 og 11 fyrir hádegi,
er nokkumveginn hægt að full-
x-ægja neytsluþörfinni, þegar
lxvorki er unnið á fiskstöðvun-
um nje í sláturhúsunum. Með
3000 ten.m., eins og til var ætl-
ast að hin núverandi leiðsla skyldi
flytja, mxm líklega vera hægt að
fullnægja meðal daglegri neytslu-
þörf án þess að lokað sje fyrir,
en til þess nú líka að geta látið
nægilegt vatn til iðnaðar verður
að auka vatnsrenslið um nálega
600 ten.m. og þarf því minst
3600 ten.m. á sólarhiúng, eða með
núverandi íbúatölu 200 lítra á
íbua ,en sú vatnsnotkun krefðist
nokkuð strangrar reglugerðar.
Þegar um er að ræða stækk-
un vatnsleiðslunnar, verður að
taka tillit til þess, að íbúarnir
æskja þess að hafa ríkulegan
vatnsskerf án nokkurra takmark-
ana, og þess, ’ að stöðugt bætast
við nýjar fiskstöðvar.
Mesta vatnsneytsla sólarhrings-
ins, er Jeggja verður til grund-
vallar útreikningum, skyldi varla
gerð minni en 275—300 lítr. á
sólarhring. Eftir skýrslu frá 1910
yfir ýmsa bæi í Evrópu hefir
vatnsneytslan í einstaka bæjum
verið 300 1. á sólarhring, í nokkr-
um hefir hún verið 250 1. á sól-
arhring, en aftur á móti hefir
hún í flestum verið mikið undir
250 1. á sólai'hring. Á árunum
frá 1910 hefir vatnsneytslan í
bæjum með undir 250 1. á sól-
arhring aukist að mun, en þar
sem vatnsneytslan var mikil hefir
hún ekki aukist teljandi og staf-
ar það ef til vill af takmörk-
amum. Gera verður ráð fyrir, að
sú vatnsleiðsla er nú á að gera,
geti fullnægt þörfum manna á
næstu 20 árum. Spuimingin er því
þessi: ILversu mörgum íbúum má
búast við eftir 20 ár?
Jeg kemst að þeirri niðurstöðu
að rjettmætt sje að búast við
að íbúatalan verði í hæsta lagí
30000 árið 1943. Skyldi nú íbúa-
talan verða mun hærri, kæmi það
af sjerstökum ástæðum, einkan-
lega óvenjulegum framföi'um alls
landsins, sjerstökum framförum í
Reykjavík hvað snerti iðnað og
fiskveiðar, er aðeins gæti komið
ai‘ svo mikilli velmegun, að bær-
inn þegar fyrir 1943 hefði efni
á að stækka vatnsleiðsluna. En
ganga verður út frá miklum iðn-
aði, sjerstaklega fiskþvotti o. s.
frv., ef bærinn á að stækka svo
a? hann hafi 30000 íbúa og skyldi
í því tilfelli reikna með 300 lítr.
vatnsneytslu á íbúa á sólarhring.
Jeg geng út frá því, að aðeins
þurfi að reikna með 33% stækk-
un, þannig að bærinn 1943 hafi