Morgunblaðið - 29.11.1922, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
IWiuBiIð eftin' aðaifunsði SJúkrasamlags tflafnarfjarðar i Oútte i kvðld kl. 8'
2"
24000 íbúa og mesta vatnsneytsla
værr 275 1. 4 íbúa á sólarhring.
I því ér hjer fer á eftir vil
•jeg rannsaka þessi tvö tilfelli:
1) 30000 íbúar 1943 og niesta
vatnsneytsla 300 1. á íbúa á sól-
arhr'ng, og
2) 24000 íbúar 1943 mesta
rvatnéneytsla 275 1. á íbúa á
sólarhring.
Frá Danmörku.
Úi Svíþjóð, og auk þess nokkrir
af konungsfjölskylchmni og ætt-
ingjum brúðgumans.
í þjóðþinginu hefir Cold utan-
ríkisráðherra skýrt frá, að hann
mundi leggja fyrir þingið lög um
skipun stöðugrar ráðgefandi nefnd
ar í utanríkismálum, er fulltrú-
ar frá báðum þingum ættu sæti í.
Þnfiji „IntErnatianalE“.
Khöfn 25. nóv.
Dönsku blöðin hafa rætt ým
islegt um hina nýju íslensku
skiftimynt, sem ekki er skift í
Þjóðbankanum vegna þess, að
ekkert hefir verið um það samið.
En í upplýsingunni er próf.
Knud Berlín gefur í „National-
tidende“ og ennfremur af rit-
fstjórnargrein ií „Politiken", er
það sýnt, að þessi nýja mynt er
aðeins slegin til þess, að bæta
úr mikilli skiftipeningaþörf á ís-
landi, og þessvégna .hafa verið
gerðar ráðstaíanir til þess 'að
myntin v*ri ekkj flutt út.
Sveinn Bjömsson sendiherra
staðfestir þetta í „Berl. Tid.“ og
gefur ennfremur þær upplýsingar,
að þeirri mynt, sem ef til vill
kynni að vera komin frá ís-
landi, yrði fyrst um sinn skift
í íslensku stjómarskrifstofunni í
Khöfn, ef ekki kveði svo mikið
að því, að ástæða sje til að ætla
að farið sje að „spekulera“ með
myntina.
Skýrslur yfir mannfjölda í
Orænlandi árið 1921, eru nú út
komnar. Sjest á þeim, að í land-
inu voru 274 Evrópumenn, en
allir.aðrir íbúarnir voru Eskimóar
<eða menn af blönduðu kyni.
Ibúarnir skvfast nokkurnveginn
jafnt niður á norðu- og suður-
hluta landsins, en voru mjög
dreifðir á austurströndinni, voru
þar ekki fleiri en aðeins 680.
Síðustu daga hafa 9 embættis-
menn og ritsímamenn, sem eru í
þjónustu „Stóra norræna“ farið
frá Khöfn til Moskva og Omsk,
og opna þar 1. des. n. k. stöðv-
ar fjelagsins.
Samkvæmt opinberri tilkynn-
ingu frá hagstofu Dana, lækka
útgjöld ríkisins til embættismanna
■og annara starfsmanný, ríkisins
irið 1923—1924, úr 310 milj. nið-
ur í 265 milj. kr. Starfsmanna-
fjöldi ríkisins lækkar sama ár
úi 43,800 niður í 41,400.
Skýrsla sú, er bankaumsjónar-
maðurinn hefir gefið út um alla
banka í Danmörku, sem eru einka-
eign, 190 alls, að þjóðbankanum
meðtöldum, sýnir, að í lok októ-
hermánaðar áttu bankarnir:
í sjóði ............... 221.198.504
erlendum innieignum 40.256.020
verðbrjefum og lánum 800.020.276
lánum gegn trygg. 1141.146.913
hlutabrjefum .......... 384.947.315
„Deposita" ........... 2080.116.720
Hjónavígsla Dagmar prinsessu
fór fram í Fredensborgarhöll á
Norður-Sjálandi 23. þ. m. Meðal
»niðkaupsgestanna voru konung-
tJr og drotningin, ekkjudrotning-
Jn og krónprinsinn, ennfremur
heisaraekkja Dagmar af Rúss-
landi, Hákon Noregskonungur og
horski krónprinsinn og Karl prins
London 8. nóv.
1 fyrradag hófst þing þriðja
„Tnternationale" í Petrograd með
skrúðgöngu bolsjevikahers og ann-
ara að Vetrarhöllinni. í fylking-
unni voru þúsundir fána — allir
rauðir — og staðnæmdist fjöldinn
fyrir framan höllina og var þar
hrópað: Lengi lifi byltingin. Lengi
lifi rauði herinn og flotinn. Lengi
l.fi öreigarnir. Ilaldin * var þar
ræða og lýst þróun bolsjevismans
undanfarin fimm ár og því spáð,
að á næstu fimm árum mundi
bolsjevikastjórn komast á í mörg-
um löndum. Einn af fulltrúum
Þjóðverja lofaði því, að bylting
skyldj bráðlega verða í Þýska-
landi.
Síðan hófst þingið og var
Z’novieíf kjörinn forseti. Fjöru-
tíu og fimm lönd höfðu sent full-
trúa, og fjöldi aðkomumanna var
á þinginu. Var í fundarbyrjun
lesin upp kveðja Lenins til þings-
ins.
Tóku nú fulltrúar til máls hver
af öðrum. ítölsku fulltrúamir
hörmuðu viðburðina, s'em nýlega
höfðu orðið í Ítalíu. Clara Zetkin,
ein af fulltrúum Þjóðverja, sagði
frá ástandinu í Þýskalandi og
sagði að Þjóðverjar væra nú
oiðnir svo „þroskaðir“ að bylt-
ingin mundi koma þar innan
skamms. Væri það sumpart að
þakka sigurvegurunum og sum-
part framferði keisarasinna í
landinu.
Ennfremur hjelt Zinovieff ræðu.
Vítti hann mjög Ameríkumenn
fyrir að hafa sett ýmsa helstu
leiðtoga Kommúnista í fangelsi
og rjeðist óvægilega á jafnaðar-
menn. „Aðalmarkmið okkar er
nú“, sagði hann, „að ganga milli
bols og höfuðs á jafnaðarmönnum
(2. Internationale) sem eru ekki
annað en afturhaldslið úr borg-
araflokknum.“
500 kr. i kaupbæti. SVIeð hwerjum 2 kr. kaupym er gefinn happadrsBttismiði i
= A EES Ö — Lucaaia 09 A E C-Basarnum. =
Kaupið ávalt þar*og safnið miðunum.
uppfundningu, er komið gæti að
liði í þessum efnum. En lengi vel
tókst engum að búa til eldsneyti.
En nú virðist gátan vera leyst,
og hefir það gert lyfjafræðingur
einn þýskur, Prueehuer að nafni.
Aðferðina segir liann vera mjög
einfalda. Tvær tegundir grjóts
sjeu malaðar saman mjög smátt,
síðan eru viss efni, sjálfsagt eld-
fnn, sett í mylsnuna og hún
bleytt. Síðan er leðjan sett í mót,
lituð og látin kólna.
Ymsar tilraunir hafa verið gerð-
ar með þetta nýja eldsneyti, og
samanburður hefir verið gerður
á því og harðkolum 4 þann hátt,
að jafnmikið hefir verið tekið af
bestu tegund af harðkolum og
þessum steinkolum. Kom þá í Ijós,
að hin síðarnefndu brunnu glatt,
vora nær því lyktarlaus og mjög
reykjarlítil. Hitaeiningar þessara
tveggja kolategunda voru mjög á
líkan hátt. Steinkolin gáfu frá
sjer 7.995 hitaeiningar úr hverj-
um 100 kg., en harðkolin, þau
bestu, 7000—8000 á jafnlöngum
tima.
Uppfundning þessi er talin afar
mikils virði fyrir Þjóðverja, ekki
síst nú, er þeir verða að neyta allra
bragða til þess að spara það elds-
neyti, sem þeir hafa og afla nýs.
Hafa þeir og snúið sjer að því
verkefni að hagnýta sjer hita kol-
anna betur en gert hefir verið.
Var þeim ljóst, að lítið meira en
18% af hitamagni kolanna kom að
notum, þegar þeim var brentund-
ir vjelurn eða gufukötlum, sem
voru hreyfingariausir. Það þurfti
því að finna upp aðferð til þess
að hagnýta sjer heita loftið, sem
til einskis fór. Þeir hafa því fund-
ið upp vjel, sem safnar öllu gasi,
er myndast í eldstæðunum við
brenslu kolanna og hefir þeim
tekist á þann hátt að varðveita
eða hagnýta gas, sem hefir alt að
helmingi meira hitamagn heldur
en menn fá úr kolunum sjálfum.
Fullyrt er, að allir smærri iðn-
aðarmenn muni hætta að nota kol
til aflvaka í verksmiðjum sínum
þegar fram líða stundir, en nota
þetta gas eingöngu.
því í viðtali, að gimsteinar keis-
arans væru svo stórir, að engir
gætu keypt þá nema keisarar
cg konungar „og þeir eru orðnir
fáir, nema olíukonungar og stál-
konungar“, sagði hann. En hinir
smærri gimsteinar keisarans eiga
samkvæmt samningum að ganga
til Pólverja, og verða því ekki
seldir til ágóða fyrir hungurs-
hjeruðin rússnesku. Um kirkju-
gripina gaf Kameneff þær upp-
lýsingar, að fjemæti þeirra væri
miklu minna en gert hefði verið
ráð fyrir, og mundu þeir seljast
langt undir virðingarverði.
Að öðru leyti gaf Kameneff
þær upplýsingar um horfurnar í
Rússlandi, að hungursneyðinni
væri nú um það bil lokið. Hveiti-
uppskeran hefði orðið 2,278,640
smálestir og væri það svo mikið,
að hægt mundi að flytja út korn
r.ú, og hafa þó nóg eftir til neyslu
og útsæðis fyrir næsta ár.
Kameneff telur rúmlega fjórar
miljónir manna þarfnast hallær-
ishjálpar enn í Rússlandi. Af
þeim fjölda sjer sovjet-stjórnin
fyrir einni miljón, en Ameríku-
menn fyrir þremur. Hjálp Ame-
ríkumanna í hallærishjeruðum
Rússlands hefir verið stórkost-
lega mikil.
P
i n
■Col úr grjóti.
Neyðin kennir naktri konu að
spinna, segir gamalt máltæki, og
hefir það sannast mjög áþreifan-
lega á Þjóðverjum nú á síðustu
árum, eftir því sem merkustu
blöð í Ameríku og Þýskalandi
segja.
Þegar Þjóðverjar urðu að láta
af höndum kolanámur sínar í Efri-
Slesíu til Pólverja, fór mjög að
þrengjast um eldsneyti hjá þeim.
Varð þeim strax Ijóst, að þeim
var lífsnauðsynlegt að ráða ein-
hverja bót á því og afla elds-
neytis á nýjan hátt. Leituðnst
margir við að gera einhverja þá
Það var ákveðið í fyrra, að
selja skyldi alla dýrgripi Rússa-
keirara og keisarahirðarinnarfomu
og ágóðanum skyldi varið til þess
að bæta úr hungursneýðinni í
Rússlandi.Ennfremur hefir stjórn-
in gert upptæka kirkjugripi og
látið selja þá í sama tilgangi.
Tb-ðu af því hinar mestu deilur
m:lli stjómarinnar og klerkastjett-
arinnar.
Allmikið hefir verið selt af dýr-
gripum Rússakeisara, en það fje-
mætasta er þo oselt enn, af þeirri
einföldu ástæðu, að það er of
verðmætt til þess að hægt sje
að selja það. Kemeneff ráðstjóri,
sem hefir á hendi stjórn ha.ll-
ærishjálparinnar, fyrir hönd sov-
jet-stjómarinnar, sagði nýlega frá
Loftsiglingar.
Loftsiglingadeildin í svissneska
samgöngumálaráðuneytinu hefir
nýlega vikið máls á því við loft-
siglinganefndir ýmsra landa —
þar á meðal í Danmörku — að
koma í framkvæmd föstum áætl-
unarferðum í loftsiglingum um
alla Evrópu, fyrst um sinn í sam-
bandi við jámbrautarferðir, þar
sem það væri haganlegast.
Svissneska loftsiglingaráðið
bendir á það í þessu ávarpi sínu,
að sjerstaka áherslu verði a.ð
leggja á það, að hafa flugleið-
irnar sem lengstar, því á langri
leið sje tímasparnaðurinn mestur.
Sú leið, sem sjerstaklega mundi
reynast haganleg fyrir Danmörku
væri frá Kaupmannahöfn um
Berlín, Niimber, Ziirich, Milanó,
Róm og Brindisi. Sje þessi leið
farin með járnbrautum og skip-
um, er hún 2670 km. löng. En
í beinni loftlínu aðeins 2400 km.
En af henni hafa verið farnir
þetta ár 660 km. í flugvjelum.
Þessi ferð tekur um 68 klst. ef
notaðar eru jámbrautir og skip,
en að fara hana með flugvjelum,
þó þamnig, að aðeins sje flogið
á daginn og farið sje yfir Alpa-
fjöllin í jámbrautarlest, eru menn
aðeins 29 klukkustundir. og er
þá tímasparnaðurinn 39 klst. En
sje leiðin aðeins farin í flugvjel-
um og hald'ð áfram að nóttu til,
eru menn ekki lengur en 24 klst.
Danska loftsiglinganefndin er
nú um þessar mundir að athuga
rcöguleikana fyrir framkvæmd á
þessu máli. Og er ekkert líklegra
en að þessi ráðagerð komist í
framkvæmd.
Skipin.
E.s. GULLFOSS
var á hádegi í gær 360 mílur
frá Pentland.
E.s. GOÐAFOSS
er á Húsavík í dag.
E s. LGARFOSS
væntanlega á Skagaströnd í dag.
E.s. BORG
er á Austfjörðum.
Lýsist til hjónabands.
Svolátandi auglýsing var fest
upp í bæjarþingsstofunni í Docm
í Hollandi 21. október: Skrásetj-
ari fæð^nga og dauðsfalla og
hjónabanda tilkynnir, að hjóna-
band er áformað milli hans há-
tignar Wilhelm Friedrich Victor
Albert keisara og konungs Wil-
helm n., sem er 63 ára að aliri
og atvinnulaus, heimilisfastur í
Doom, ekkjumaður eftir hennar
hátign keisarafrú og drotn-
ingu Ágústu Victoriu, prinsessxt
af Sljesvík-Holstein, sonur hans
hátignar Friedrich Wilhelm
Nicolas Karls, keisara Þjóð-
verja og konungs Prússa og
hennar hátignar Victoríu Adela-
ine Marie Louise keisarafrúar
Þjóðverja og drotningar Prússa,
fæddrar konunglegrar prinsessu af
Stóra Bretlandi og írlandi----
og hennar furstalegu tignar Her-
mine prinsessu af Reuss, 34 ára
að aldri og atvinnulausrar. Síð-
an fylgir álíka nafnmargur ætt-
bálkur brúðarinnar.
Hitt og þetta.
Acharnon greifi —
eða Konstantin fyrverandi Grikkja-
konungur — dvelur nú í Mílano á
Ítalíu. Kveðst hann ætla að skoða
vel ymsa staði í Evrópu áður en
hann fari vestur um haf, því að
hann búist ekki við að koma aftur
til Evrópu á æfinni.
Fascistar í Bayern.
Þysku blöðin segja, að Erhardt
kapteinn og Luttwits, sem báðir vom
riðnir við byltingu Kapps fyrir nokkr-
um árum, sjeu að undirbúa „Paseista“
uppreisn í Bayern. Hafi þeir safnað
liði og muni ætla sjer að hrifsa völd-
in í landinu, þegar minst vonnm
varir, eins og Mussolini .hefir gert- í
ítalíu. — Stjórnin í Munehen neitar
þessu og segir það með öllu tilhæfu-
laust, en blaðið „Vorwarts“ í Ber-
lín heldur því fram, að fregnin sje
'sönn
Upphlaup
hefir nýlega orðið á eyjunni Samos
í Grikklandshafi. Krefjast íbúarnir
þess að verða sjálfstjómarríki undir
yfirstjórn alþjóðasambandsins.