Morgunblaðið - 03.03.1923, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
land skulu sigla ofansjávar um
eundin.
Afnám vígvirkja. Á báðum
ströndum Dardanella og Bosporus
og ennfremur á eyjum Marm-
arahafs, skuli öll virki jöfnuð
ir.eð jörðu. Undanteknar þessu
eru eyjarnar Emir Ali Agaiú og
í Grikklandshafi Samo-Þrakía,
Lemnos, Imbros og Tenedos. Eng-
ar víggirðingar skulu vera vera
í Konstantínópel. Framhjá af-
vopnaða svæðinu skal Tyrkjum
leyft að fara í fullri lielgi, sem
og um landhelgissvæði þeirra, en
þar er tyrkneskum flota einnig
leyft að liggja fyrir akkeri. —
Tyrkneska stjórnin hefir leyfi tií,
að kynna sjer umferð um sundin,
með þvi að senda iit flugvjelar
og loftför í því augivimiði. Grikk
ir mega senda flota im, þar sem
afvopnun hefir verið fyrirskipuð,
án þess þó að búa sjer þar víg-
.stöðvar eða búast til varnar gegn
Tyrkjum. Tyrkir mega hafa 12.000
xnanna setulið í Konstantinó-
pel. — Nefnd manna skipuð af
stjórnum stórveldanna, Tyrklands,
Bú'lgaríu, Grikklands, Rúmeníu,
Suður-Slavíú og Rússlands, með
tyrkneskum oddamanni, sjá um
það, undir yfiramsjón alþjóða-
sambandsins að reglunum um
umferð sundánna á stríðstímum
sje hlýtt. — Ef brotnar eru í
nokkru reglur þessar, eiga. Frakk-
ar, Bretar, ftalir og Japanar að
taka sameiginlega í taumana.
Jafnrjetti þegnanna. Tyrkneska
•stjórnin skuldbindur sig til að
dryggja öllum þegnum Tyrkja- ^
veldis frið og frelsi, og láta full-
komið jafnrjetti haldast milli
Múhameðstrúaraianna og játenda
aunara trúarbragða.
Meðferð útlendinga. Nefnd sem
skipuð skal Tyrkjum að meiri
hluta skal nefna útlendinga sem
meðdómendur við tyrkneska rjetti,
þá er þeir hafa með höndum mál
útlendra manna.Útlendingar skulu
ekki njóta neinna forrjettinda í
Tyrklandi, nje heldur skulu þeir
látnir sæta öðrum álögum en
innlendir. Sama gildir um erlend
verslunarfyrirtæki og hlutafjelög.
Ríkisskuldir Tyrkja. Skuldir
Tyrkja við bandamenn 1. nóv.
1914, skulu skiftast á Tyrkjaveldi
cg ríki þau eða ríkishluta, sem
myildast hafa úr Tyrklandi síðan.
Sjerstök skuldanefnd annast skift-
ingu skuldanna.
Hernaðarskaðabætumar. Bætur
Tyrkja til bandamanna eftir ófrið-
inn mikla, hafa verið ákveðnar
13.500.000 *milj. sterlingspund o'g
eiga' Tyrkir að greiða það ásamt
5% vöxtnm á 37 árum. — Skaða
hótakröfur eftir ófrið Tyrkja og ™
Grikkja falli niður.
Samningarnir við Tyrki strönd-
uðu á því, að sagt var, að Tyrkir
voru ófáanlegir til að lata al-
þ.ióðasambandið skera úr deilunni
«m Mosul. Töldu fulltrúar Tyrkja,
að sambandsráðið væri alls ekki
-óvilhallur dómstóll í málinu, því
Bretar hefðu sýnt það fyr, að
þeir hefðu aflþjóðasambandið (í
vasanum. Ennfremur varð ekki
eamkomulag um meðferð útlend
inga; Tyrkir voru ófáanlegir til
að setja þær tryggingar fyrir að
útlendingar fengju að njóta laga
■óg rjettar, sem bandamenn heimt-
uðu.
í gær, (2. mars) voru þrjú
mál á dagskrá í e.d. Fyrst voru
óþarflega langar umr. um frv. til
hjúalaga, stjórnarfrv., sem athug-
að hafði verið í allshn. og hafði
Jón Magnússon framsögu. Segir
svo í nefndarálitinu, að þótt
nefndin viðurkenni, að sum á-
kvæði vinnuhjúatilskipunarinnar
s;ieu orðin nokkuð á eftir tím-
aunm, eða jafnvel iirelt, þá telur
nefndin þó eigi nauðsynlegt að
setja nú ný hjúalög, því að hún
telur að vel megi enn hlíta við
hin gömlu lög um þetta efni í
flestum atriðum. Stjfrv. viður-
kennir og þetta, því að efni
vmnuhjúatilskipunarinnar með
þeim breytingum, er a henni hafa
orðið með fátækral. frá 1905 erað
miklu leyti tekið upp í það. Ank
þessa hefir frv. inni að halda
nokkra viðauka og breytingar á
hjúalöggjöfinni.
Stakk nefndin upp á allmiklum
breytingum, einkum að þvi leyti
að fella niður margar (27) gr.
úr stjfrv. og voru breytingar
nefndarinnar samþ. og málinu
vísað til 3. umr. Smávegis hnipp-
ingar urðu milli Jóns Magnús-
sonar og Jónasar frá Hriflu, en
snertu lítið málið sjálft. Annað
mál á dagskránni var frv. J. J.
írá Hriflu, um takmörkun á húsa-
leigu í kaupstöðum landsins. Er
þar gert ráð fyrir því, að húsa-
ltiga í öllum kaupstöðum lands
,‘ins megi ekki vera hanri en 12
% af virðingarverði húsanna,
samkv. síðasta fasteignamati, en
með húsverðinu skal telja verð
óðarinnar, sem það stendur á
líka miðað við fasteignamat. A-
kvæðin eiga að ná til allra husa
eða einstakra herbergja, sem leigð
I ursoðinni mjólk, 1,40 kr. af .hverj-
I um 10 kg. d. Af heyi 6 kr. af
| bverjum 100 kg. Úr 7. flokki
greinarinnar, sem verður 8 fl.,
fellnr niður orðið ,,hey“. Segir
svo í greinargerðinni: Það er al-
frá útlöndum mjög mikið af þeim
vörum, er vjer framleiðum eða
getum hæglega framleitt, og
greiðum fyrir þær svo skiftir
milj. króna. T. d. voru árið
1919 framantaldar vörur keypt-
ar frá útlöndum fyrir 938 þús.
kr., og síðan mun eigi hafa dreg-
ið úr innflutningnum, heldur hið
gagnstæða. Þetta er bæði óeðli-
legt og hættulegt, þegar þjóðin
í gjaldejrrisvandræðum og
framleiðendur geta tæplega hald
ið framleiðslunni á rjettum kili.
Það virðist tími til kominn að
rtvna að ráða bót á þessu, og
er frv. þetta aðeins einn þátt-
urinn í þeirri viðleitni, er nú
þarf að hefja til þess að bæta
og efla framleiðsluna í landinu
svo hiín geti sem mest fullnægt
þörfUm landsmanna. Ætlum við
að tollvernd þessari verði eigi
öllu hagkvæmar fyrir komið
annan hatt en að byggja liana
einmitt á grundvelli vörutolls-
laganna, eins og hjer er lagt til
Framsögumaður var J. S., og
sagði að þetta væri ekki komíð
fram, sem tekjuaukafrv., heldur
tii þess að vernda innlenda fram-
leiðslu. Á móti frv. talaði Jón
Baldvinsson, sagði að vöruvönd-
un mundi minka og verðlag má-
ske hækka. Eftir nokkuð karp
var málinu vísað til fjárhn.
Fjórða málið var till. til þings-
ályktunar um skipun nefndar
til að íhuga vatnamálin, frá Sv.
í Firði, Jak. Möller og Jóni Þor-
láksson töldu litla þörf á því
að setja sjerstaka nefnd í mál
eru til íbúðar eða atvinnurekst-
urs. Samkv. þessu er einnig gert
A. Rjettrhöld: ’20 ’21 ’22
1. í bæjarþingi ............ 41 43 41
2. í sjórjetti ............. 78 87 79
3 í gestarjetti ........... 63 77 86
4. í aukarjetti ............. 153 99103
5 í lögreglurjetti ....... 296 232 235
6. í skiftarjetti .......... 54 71 82
7. í fógetarjetti .......... 69 244 331
8. í uppboðsrjetti........... 81114 83
Yfirlit Sími 720.
yfir helstu störfin við bæjarfó- gctaembættið í Reykjavík árin F y i i i 1 i ir e j a n d i:
1920—1922. F\t ’ii flokks
FisZtiIínur,
Yfirlit það, sem lijer fer á eftir, Smurnf nysolíur,
hefir bæjarfógetinn hjer Jóh. Jóh., Axelfeiti.
sent stjórnarráðinu og hefir Mbl. fengið það til birtingar. Sýnir Hlalll djiirnsson sco. *
það, að störf bæjarfógeta fara Lækjargata 6b.
altat vaxanai. r , ,-r-- __ j L
Samtals 835 967 1040
B. Dómar upp kveðnir*.
1. í bæjarþingi ............ 49 123117
2. í sjórjetti ................ 8 34 13
3. í gestarjetti ............. 86 216 326
4 í aukarjetti .............. 19 10 23
5. í lögreglurjetti .......... 24 10 26
Samtals 186 393 505
C. Hjónaskilnaðarmál ..
tekin fyrir .......... 20 21 26
D. Hjón gefin saman 1
borgarl. hjónaband .. 9 18 26
E. Víxilafsagnir ...... 7011298 1484
F. Notarialgerðir bókf. .. 97 74 104
O. Skjöl þinglesin .... 998 842 1104
H. Leyfisbrjef útgef. .. 255 245 211
ráð fyrir því, að í hverjum kaup-
stað verði sett þriggja manna
húsaleigunefnd, launuð úr hlut-
aðeigandi bæjarsjóði. Að síðustu
er ennfremur gert ráð fyrir því,
að meðan lögin gildi, megi eug-
inn húseigandi segja upp leigu-
samningi, sem hevri undir lögin,
nema fyrir vanskil á húsaleigu.
Segir aths. við frv., að hiisa-
lt'igan hjeldi uppi dýrtíðinni og
sjeu sumar íbúðir í Reykjavík
leigðar tvöföldu verði við það,
sem var fyrir stríðið, en þar sem
langflestar byggingar í bænum
sjeu reistar fyrir þann tíma, sje
bersýnilega um að ræða gróða
handa húseigendunum, sem ekki
hafi verið til unnið í venjuleg-
skilningi. Málinu var vísað til
umr. Loks var leyfð með 10
gegn 3 atkv. fyrirspurn J. J. um
hlutaeign í Íslandsbanka.
í n.d. voru 5 mál á dagskrá.
1. um sjerstakar dómþinghár í
Mosvajla- og Flateyrarhreppum
og Yestur-lsafj.sýslu og var vísað
ti! 2. umr. og allsherjarnefndar.
2. um símalínuna til Gunnólfs-
i'íkur, einnig visað til 2. umr. og
samgöngumálanefndar.3. var brtt.
Pjeturs Ottesen og Jóns Sigurðs-
sonar á vörutollslögunum nr. 38,
27. júní 1921. Er það á þann
hátt, að á eftir 6. fl. i 1. gr,
vörutollslaganna komi nýr flokk-
ur, er verður 7. fl., svo hljóð-
andi: a. Af allskonar kjöti og
kjötmeti, smjöri og fiski, nýj-
um og niðursoðnum, 5 kr. af hv.
10 kg. b. Af osti og eggjum 2
kr. af hverjum 10 kg. c. Af nið-
Athugasemdir:
Auk rjeettarhaldanna, sem talin
eru hafa farið fram fullar (1920)
iii nú, bæði væru málin marg-13000, (1921) 5000, og (1922) 5000
rædd fyrir og auk þess væru lögtakstilraunir, er fallið hafa úið-
litlar sem engar liorfur á því nú, | ur og ekki hefir verið bókuð um,
að unt yrði að koma á nokkrum bæði af því, aö upphæðirnar hafa
framkvæmdum nú fyrst um siun, verið greiddar án lögtaks og að ekk-
vegna fjárhagsörðugleika. Að ei'f hefir verið til hjá gjörðarþola
umr. loknum var kosin sjerstök ei' lögtaki yrði tekið. Með dóm
nefnd í málið. jum eru ekki taldir rirskurðar.
Síðasta málið j\oru stjórnai-|
skrárbreytingar M. Guðm. og; ________0________
hefir áður verið sagt frá þeim
og ástæðum flm. fyrir þeim. Á'
móti fækkun á ráðherrum og'
þingum töluðu Bjarni frá Vogi, *
Jón Baldvinsson og Magn. Pjet-J
ursson að nokkru leyti. Sagði B. |
J að með. þessu væri verið að
koma hjer á einveldi aftur. Sjer-1
stök nefnd var kosin í málið og
eru í henni: Þorl í Hólum, Ing- 11 m % hlllta úr .Íöröinni ElliSa-
ólfur í Fjósatungu Magn. Guð- vatni' sem borgarstjóri hefir gert
mundsson, Einar Þorgilsson og f>'rir hönd bæjarsjóðs. Er kaupverð
Magnús Pjetursson. „ jih hr' 12258,72. Ilafði fjárliags-
nefnd samþykt fyrir sitt leyti, aö
baijarstjórnin samþykti samnings-
gjörðina. Ennfremur mælti fast-
Fyrirspurn til landsstjórnarinn- eignanefnd með þvi, að bæjarstjórn
ar um ferðalög ráðherra; hvort in fjellist á þessi kaup. — Borgar-
leyfð skuli. stjóri skýrði frá því, að mál þetta
1 væri nokltuð öðruvísi til komið en
Dagskrá n.d í dag: svipuð mál. En ástæðan til þess, að
nauð.synlegt væri að bærmn ætti i-
1. Frv .til 1. um viðauka við tafc j þessari jörð, væri sú, að nauð-
22. nóv. 1907, nr. svnip(rt, væri fyrir rafveituna að
Frð feMlnM
Kaup A Elliðavatni. .
Á fasteignanefndarfundi hafði
verið lagður fram kaupsamningur
stjórnarfund áður. Minsta kosti ætti
að fá umsögn rafmagnsstjóra uih
nauðsyn á þessum kaupum. Tók jD.
Fr. í sama streng. P. H. taldi ver.ð-
ið alt of hátt fyrir svo lítinn hluta
úr jörðinni, og ennfremur væri þiír ,
stefnt í mjög alvarlega átt, að þessi
fjárveiting og aðrar væri utan fjár-
líagsáætlunar þessa árs. En á það
bæri auðvitað að líta, hve rnikil
nauðsyn það væri fyrir rafveituna,
að fá umráðarjett yfir éinliverju úr
landi jai*ðarinnar. Kvaðst liann ekki
geta vítt aðfarir borgarstjóra 1
þessu máli, þó samþ. bæjarstjórnar
liefði ekki verið fyrir hendi. Bn
vitanlega stæði það í valdi bæjar-
stjórnar, að ónýta samninginn.
Borgarstjóri svaraði fyrirspurn-
um þeim, er til hans hafði verií
beint, og k\'að mega finna að því, að
þetta mál hefði ekki verið borið und
ir bæjarstjórn. En svo bráðan hefífi
borið að með þetta mál, að það tæki
færi, sem bæjaretjórnin hefði feng-
ið þarna, hefði gengið úr greipnm
liennar, ef það hefði ekki verið not-
að strax. Taldi hann sig hafa gert
fullkomlega rjett í því, að ráðaþetta
af, án fyrirfram samþ. bæjarstjórn-
ar, því það væri rafveitunni afai-
nauðsynlegt, að hafa að einhverja
leyti nmráð yfir þessari jörð, og
ennfremur væri bænum það nauð-
synlegt, þgear til laxaklaks kæmi í
Elliðaánum. Var samþ að vísa máJ-
inu til 2. umr.
I
Höfnin.
G. Cl. kvað hafnarnefnd hafa
getið þess í síðustu fundargerð sinn'i
að liún ætlaði á næsta fundi s'natii
að taka ákvarðanir um, hvernig
nefndin hugsaði sjer að gera víð
skemdir þær, sem orðið hefðu á
hafnargarðinum 14. janúar. En mi
væri ný fundargerð komin frá liafn-
arnefnd. og ekkert um þett.a getið.
Spurðist liann því fyrir um það hjá
nefndinni, hvernig á þessu stæði.
Vildi og Ó. Fr. fá sömu upplýsing-
ar. Gaf hafnarnefnd þær upplýsing-
ar, eð hafnarstjóri liefði enn ekki
haft áætlanir sínar tilbvj>ar, og þar
liliöeur, er haun v.1d; gera, því mik-
ið verk væri að ganga frá þeim .till.
Dagskrá e.d. í dag:
15
Námsstjórinn.
Á skólanefndarfundi hafði form.
skólanefndar skýrt frá því, að Stein
grímur Arason, sem settur var náms
stjóri á síðastliðnu hausti við Barna
skólann, hefði ekki tekið við því
starfi, og leit skólanefnd því svo á,
að setning hans væri burt fallin. —
Var það samþvkt.
57; 1. umr. ráða yfir landi því, er jörðin ætti
2. Frv. til 1. um atvinnu við á nokkrum kafla. Kaupverðið hefði
vjelgæslu á íslenskum mótorskip- liann uphaflega hugsað sjer 10
um; 1. umr. þús. kr. En þessi 8. hluti hefði ekki
3. Frv. til 1. breyting á lögum ’ fen^ist fyrir lægra en rám 12 >ÚS'
nr 71 28. nóv. 1919 um ]aun Kvað hann margt mæla með því, missi emskis í af launum sínum, þó
embættismanna; 1. umr.
Barnakennararnir.
Á fundi skólanefndar hafði verið
lagt fram brjef frá kennarafjelagi
Barnaskólans, og fer það í því þeps
á leit, að kennarar, sem veikist,
a bærinn fengi nokkurn umráða-
rjett vfir jörðunni. H. V. fann að
því, að þetta væri nokkuð óvanaleg
aðferð, að festa kaup í jörðinni, án
þeir, sökum veikinda, geti ekki
gegnt kenslustörfum alt að 3 mán-
uðum. En sje veikin langvinnari,
greiði þeir helming tímakenslu-,
þess að hafa borið það undir bæjar- J kaups, það sem eftir er af skólaár-